Romana antiquitas dissertationibus historicocriticis illustrata. Quibus prisci scriptores emendati, dilucidatique recentes castigati, inque meliorem ordinem digesti veteres opiniones nouis fulcris firmatae propria demùm cogitata non infirmis coniectu

321쪽

3or Dissertatio V. plo, cuius extantia adhuc rudera priscam redolent magnificentiam , leonemque illum vere regium contra Temporis insidias rugientem, ex ungue ipsa, quae remanet, patefaciunt i Sat dicere sit ab Ammiano sa) inter praecipuas Vrbis structuras recensitum Ormisdam vero Persam haec dumtaxat Romae demirari solitum, Templum Pacis, Capitolinum, Pantheon, Veneris, & Romae, Amphitheatrum, Pompei Theatrum, Traiani Forum, Thermas, Odgum, & Stadium . so Herodianus c vero asserit : quod unum scili-cὰt opus cunctorum tota Vrbe maximum fuit, atque pulcherrimum . Eius Ichnographiam apud Ser-lium vide in sua Architectura d Prospectum vero ex Nummo Vespasiani, quem aD fert Erizetus: ornamenta tandem apud Iosephum Hebraeum, se) qui testatur singula Hierosolymitant Templi a Tito depraedata , Romam deuecta, ut in Arcu ipso Titi ais bre expressum videmus hic Vespasianum

collocasse, Legis dumtaxat Tabulis, purpureoque Templi Velo exceptis, quae suamet in Domo custodienda mandauit; necnon MArca Foederis, quam in Ecclesia Sancti Ioannis in Laterano asseruari, pluribus ostenderenititur laudato loco Nardinus. Haec Veroeadem ornamenta a Genserico V vandalorum

322쪽

De Gmplis. 3O3rum Rege in Africam asportata, postmodum a Bellisario triumphali pompa Constantinopolim perducta , Iustinianus tandem iterum Hierosolymam misit, ex Procopio ; sa sed isthaec nihil ad nos. Plura qui cupit, adeat Lipsium . b Non minoris magnificentiae fuere Templa Veneris, & Romae ab Hadriano extructa: quaeque satis recte Nardinus in Hortis Sanctae Mariae Nouae collocauit, aliorum reiectis opinionibus. Non valde procul erat Solis AEdes , quam prope Amphitheatrum plura Martyrum Acta testantur. Sacellum Larium , illudue antiquissimum , erat ad Palatini radices, ubi Titi postea A cus ere us fuit, ut Differt. I. dictum est. Hoc proxime erat Orbonar Ara,& Sacellum Stre-niae, quorum meminit Varro, & in hac Regione etiam Victor. Telluris Templum in huius Regionis limitibus . AEdes Concordiae in Liuiae Porticu collocatur a Rufo 3 at magis sane prope illam, cum Porticus in tertia fuerit Regione. Templum Iani Quadrifrontis prope Neruae Forum, quod inde Transitorium dici coepit) versus Romanum Forum , itaut e quatuor suis lateribus, quatuor ipsa Fora respiceret: Iani siquidem Templa quatuor Arcus habebant ubique patentes, ut alibi tradam . Palladis hic etiam AEdes, cuius vestigia extant adhuc in Via

323쪽

3οι Dissertatio V. Recta inter Turrim de'Conti Viam de Pan-rani. Prope Ecclesiam Sancte Mariae de Montibus collocat Nardinus so) Dianium : an vero Lucus fuerit Di anae dicatus, cuius meminimus supra, an vero eiusdem Sacellum, anceps sum . Hic ctiam extitit Musarum 2Edicula, cuius, ultra Rufum, Martialis D mentionem egit.

In quinta Regione enituere, praeter Querquetulana Sacella, & Lucos in Esquilijs apud Varronem obuios, sicut Sc Fagii talem, EG quiliaremque Lucum, & Mephitis Varroni praetermissos, enituere, inquam, Veneris, &Cupidinis Templum , cuius extant adhuc ad dexteram Sestoriani Palatii , & Ecclesiae S. Crucis in Hierusalem rudera , quicquid Oblatret Nardinus: Templum insuper Spei in Labicana Via: Qujetis praeterea , quam in Regione secunda indicauimus. A des MI-neruae Medicae creditur vulgo Collocata post S. Matthaei Ecclesiam, ubi decagonum adduc prostat aedificium . Ad Mariana Monumenta, prope S. Eusebij Templum, Ri deserat Honoris, & Virtutis , ut ex Uitruvio socolli itur . Timoris vero,& Palloris in Ustri- .no Vaco super Esquilijs. In Vico Patricio Templum Uidis Patriciae 3 item Dianae, Hata, quam viris ingredi vetitum , ut suo didicit- se periculo incautum quemdam inibi a ca- nibus o c. 11. b cc

324쪽

De Templis . 3o

nibus dilaniatum testatur Plutarchus. O) In Esquilijs ctiam Ara Malae Fortunae, ib) cuicgo in Esquilijs degens quotidie sacrifico licponit cliam hic Panuinius Felicitatis Templum : at Nardinus in Regione Fori illud ipsum collocat, non in Esquilijs; & sanem crito, nullam enim mihi in hac Regione licuit umquam felicitatem experiri. Sylu ni AEdes vulgo ad radices Viminalis, Ecclesiae S. Vitalis opposita, collocatur: in eodem mei Monte post Diocletiani Thermas Iouis Viminei, unde & nomen mons ipse sumpse rat, Templum, ut Rufus sentit, aut ad minus Ara et extra vero Viminalem Portam, Neviae Sacellum : sicut extra Salariam aedes Vcncris Ericinae, Herculis,& Honoris: cxtra Nomentanam Rubiginis; praeter Lucos Poetili nos maiorem, & minorem , aliosque, qui, cx Varrone, Esquilias nostras decoraruntne dicam, an desertarunt 3

Sextae Regionis Templa haec fuere : Diui Fidij, aut Sangi in Hortis Aldobrandinis . Item Quirini, seu Romuli in Valle S. Vitalis , e cuius inibi effossis marmoribus , Ararqceli schalas extructas testatur Fulvius . Romuli Templum Numa aedificauit , angustum tamen iuxta eorum temporum modu

325쪽

3o6 Dissertatio V. Solare Horologium, quod Romae visum fuc-rit,ibidςm constituit,ea Fabio apud Plinium.

a) Idem Plinius Mnarrat ante Quirini Tem.

plum binas extasse myrtos , quarum Vnam Plebeiam, alteram Patritiam nuncupabant, eo tamen portento, ut cum Plebeiorum prinvaluisset factio, Plobeia Myrtus es noreret,& languesceret altera ; praedominantς vero Patritia , prior illa floribus despoliaretur ;cuius fides apud Plinium sit. In eadem Valle Templum Fortunae Publicae, licet Victor super colle pam collocet: hic ςtiam Salutis AEdes . In Quirinali Sacrarium Saliorum Collinorum, sicut & Apollinis, ac Clatrae Cancellorum Deae. Florae Templum prope eius Circum in Platea Grimana. Non valde procul erat aedes, Fortunae Reducis ob Domitiani e Germanico Bello reditum,aedificata . c) In eadem Regione alia Fortunae I iberae, Prjmigeniae, & Fortunae Statae Tς nopia apud Rufum hic . Veneris AEdes in Hortis Sallustianis.

Septima Regio haec iactat Templa; Quirini nouum ab Augusto excitatum; Solis alterum ab Aureliano erectum; Nouun item Fortunae Templum , quod Donatus a Lucullo aedificatum ait, refragante Nardino: AEdiculam tandem Caprariam et alia non reperire licuit.

326쪽

De Tem lis. 3o , In octaua Regionc isthaec resplenduere νι Templa. Felicitatis in Curia; ibidemquo 1 Victoriae Ara . Concordia: AEdicula in Graea costasi, cuius in Differt. de aedificiis Iuditi cialibus erit sermo . Alterum Romuli Te ι plum in Lupercali . AEdes Deorum Pen - , tium ad Titi Arcum. Castoris item, i Pola lucis in Palatino, ubi Tiberianam Domum; aedificatam diaimus et in codem Palatini lates re Iulii Caesaris Templum extitisse Ouidius i sa satis indicat. Opis, Saturni in Thura-1 xio Vico, in quo Ciuium erat Hrarium , η

sicut alterum Saturni Templum commune fuisse Afrarium mox dicemus . Vertunnii AEdes in Vico Thusco: Victoriae vero sub

Velia. Vestae Templum cum Atrio, & Luco prope Iuturnae Lacum ad Palatini radices, non procul fortassis a S. Georgij in Ue- , labro Ecclesia. Concordiae, & Vespasiani. Templa inter Capitolium, dc Forum ex Fe- sto. Saturni dZdes, ubi Ararium Pop. Rom. cxtitisse diximus, locatur vulgo ubi hodie S. Hadriani pronat Ecclesia ς quamquam rei aucto postea Imperio, ampliatum etiam aerarium, quod Aerarium sanctius diu coepit , i o alibi traditurus sim . Iani Templum inisi Foro: illudue est, quod Belli tempore aperiebatur Qb rationςm, qu m indicauimus in V a Dissert.

327쪽

3 os Dissertatio V. Differt. a. In Foro pariter Veneris Cloaci hae Signum , & Templum , sicut credit Panuinius; AEdesque Hadriani. In Caesaris Foro Templum Veneris Genitricis, & Martis Vl- 'toris. In Foro Traiani huius eiusdem rudes. In Velabro alterum Larum Templum, quod Victor Delubrum vocat. Ibidem Fortunae AEdes a Lucullo excitata. In Foro Boario Templum Herculis Victoris rotundum; Matutae pariter,& Fortunae Virginis, sicut & Sacellum Pudicitiae. In Capitolino clivo aedes Iovis Tonantis,ila Fortunae; prope Tarpeiam Rupem Iunonis Monetae: Concordite in

Arce : in Capitolio ipso aedes Iouis Custodis, & Feretrij a Romulo primum Romae erecti,ubi nunc Araeceli Ecclesia: Iouis item Sponsoris; Iouis, & Herculis; Dianae, & Iouis . Item in Asylo Misericordiar Templum,

sicut Scruio placet asserere, aut Veiovis, sicut credit Donatus . Ibidem Capitolini Iouis omnium magnificentissimum, quod im- fra opportunius describemus.

Nona Regio his Templis insignis fuit.

Iunonis, atque Apollinis, quorum alterum certe primum fuit, quod Romae e marmore fuerit a Metello extructum, sicut Paterculus testatur. Templo item Pietatis eo loci,

ubi postea Theatrum Marcelli conditum fuit, sicut testis est Plinius . In quo etiam situ antigitum Iani Templum extitisse ex Vi

328쪽

De Templis : 3O9ctore habemus, quod Numae Sacrarium a Seruio sa) appellatum fuit. Extra Carmentalem Portam antiquissima Apollinis K des . Prope Circum Flaminium, ubi nunc Monasteritim di Tor di Specthi, locatur Nardino Bellonae Templum, cum Area, in qua Bellica Columna, unde Consul hastam iacere so-lcbat,cumprimum aduersus aliquem Regem Bellum foret inferendum ex Victore hic: ibidem etiam triumphum postulantibus , Senatum concedi solitum alibi dicam : Pro pe ipsum AEdes Herculis Custodis ; sicut ctiam Herculis, Musarum, Neptuni, Martis , Vulcani, Iunonis Reginae, Dianae, & Castoris, Delubrum Domitii, Iovis Statoris , ScBruti Callaici. In Pompei Theatro Templum Veneris Victricis, aut etiam Victoriae, ut Donato creditur, & Fortunae Equestris In Campo Martio Martis Ara, & Templum, unde & appellationem ille sumpserat: ut &alia multa, scilicet Ara Ditis, & Proserpinae prope Plateam Nicosiam, AEdemque S. Luciae delia Tenta; quam posteriorem Vocem

i nde derivat Nardinus, quod Ara illa a Festo

Terentur appelletur: aedes item Larium Per- marinorum,& Vulcani. Antonini Templum

in eiusdem Foro, hodie Pia a Cotonna ; α ab co non procul Neptuni etiam aedes . Iuturnae Templum, quod prope Aquam

329쪽

ro Dissertatio V. Virgineam a Victore asseritor, Martianus in Fontibus di Treui, Nardinus proxime Romanum Nobilium Seminarium collocat. Serapnim Nardinus ipse eo loci, ubi adest Eccle tira Sancti Stephani det Cacco, constitu it; Isi una vero prope Romanum Seminarium statuit Donatus. Mineritium erat in eo situ, ubi Ecclesia Sancta Mariae supra Mineruam hodie que visitur, & 1 Rufo dicitur , Minerma υetus eum L co; unde a Minertia Chalcidica differre iuste credit Nardinus. Sed ditissimum omnium , quibus Regio haec ditescit , fuit Pantheon, hodie la Rotanda, ab Agrippa ex tructum , qtiod pene integrum assur mens , temporis tyrannidem calcat . Cuius uberem descriptionem a Lipsio pete, Ichnographiam

vero a Sertio.

Decimam Regionem illustrauit imprimίs

Iouis Statoris Templum in Foro , ut viil ocreditur, aut prope ipsum, ut Nardinus sa e ofuse demonitiat. Sacrarium Saliorum in Palatino Colle. AEdes ibidem Cereris, victo se, antiquissime ab Euandro extructae . Caligulae Templum in Augustano Palatio 3 Apollinis alterum ab Aligusto ibidem erectum , ubi poetis passim carmina recitandi mos: b) Augusti Templum in eodem Palatio, ut &4 Vestae Palatinae AEdes. Bacchiatem, oc Cybelis in Palatino , una cum Iuno

330쪽

De Templis . sit si nis Sospitae Delubro, di Victoriae Id. le . A u cedunt his Templum Fidei, Iouis Victoris , .i Deae Viriplacae, Rhamnusiae, Diovis, Iouis Arbitratoris, quod & Pentapylon dictum , ii Heliogabali, Orci , ditiorum Caesarum, Mineruae, Iouis Propugnatoris, Fortunae Rcspi- . . cientis, Mutinae, Mutini Titini, Lunae Noctilucae, Victoriae Germanicianae, & sexcen ta eiusmodi, quae sicut Romanos apprima quidem ReliFiosos ostendunt, ita & omnino stupidos clare demon Bant,quippe qui tot ita

xea monstra colere voluerint, vero, summo

que Deo relicto. Ad undecimam Regione perisnust AEdes Solis in Circo M affinio, qui & Soli dicatus. Templum etiam Mursiae , quod & Valli eidem nomen tradidit . AEdicula 1uuentutis itidem in Circo . A quo non procul erat Templum Liberi, & Liberae, & Proserpinae, Florae, Pompei,Veneris, & Mercurii . Arami etiam Maximam prope Circum extitisse in Foro Boario , inter Circum , Palatinum, de S. Anastasiae aedem, ex Halicarnasseo a) Ω-tis colligitur . Prope Portam Trigeminam Ara Iovis Inventoris . AEdes Portumni pro pedi Sublicium Pontem . Ibidem Voluptiae

Templum,cuius rotunda adhuc extant rude-ra . Ecclesia Sanctae Mariae AEgyptiacae credistur Nardino, & Martiano Fortunae virilis ,