장음표시 사용
141쪽
De Intentio pactionis Centumv. Ios
qui ex albo b) praetoris dabatur co , cognovit
omnis generis caussas, sed leviores; nec a sermula iudicii vel tantulum, ut dixi, ei licebat disic dere sdὶ. Iudex inter partes dicitur Phaedri Fab. I. Io. Gell. XIV. a. p. ubi vid. Gr nov. Arbiter cognoscebat de iis caussis, quae , nae fidei se) 8e arbitrariae dicuntur: & in arbitriis, liquando pecunia deponebatur, quae dicebatur eomia promissium cs . Recuperatores dicti sunt, qui de rebus privatis retariendis , reddendisque cognosce-hant, ct in controversiis de facto tantum daban
I. III. De Centumυiris. 'De eentum ris Paullo latius est dicendum . fuerunt creati terni ex sin se tribubus, ita ut reis Mera centum & Quinque nunm o essent; qui in causi is gravioribus, di quae non facti, sed iuris. eranti praecipue in haereditatis petitione, causa inofficioss
hant . Haec autem centumviralia iudicia nec privatis, nec publicis iudiciis erant similia. Vid. G IraemPraef. tom. II. Nef. antiquit. Rom. sed propriam quamdam sibi sermam habebant: ac Praeterea centumviri in tribunalibus sedebant cεὰ , cum alii iudices subselliis dumtaxat uterentur nec ab iis appellari poterat si , quia totius populi hie
conseinis quodammodo consilium erat. Vitaatue creati centumviri circa a. u. SI . quando primum triginta quinque tribuum numerus expletus LacIt eo L. 2. D. D. M on iuri At post Augustum haec iudicia mam frequentari coeperunt & centum ac octoginta ordinario iudices constriapti sunt, & in quatuor eoosilia, sive tribunalia dia visi - in praetore denunciante a deremυiris
142쪽
ros III. I. stlitibus judicandis so) cogebantur, qui inter minois res maeistratus, ' in consilio praetoris erant ; acetiam centumviris quodammodo praeerant .' erant
autem quinque senatores , ct quinque equites Romani cp). Praesidebat huic iudicio praetor urbanus medius, ut videtur , inter quatuor consilia; sed causae leviores in duplici tantum consilio aliquando bantur ita ut uno tempore duae diversae causae agi possent . Conveniebant centumviri in Basilicis, quae suerunt aedificia splendida : ubi d posita erat basia tr), signum iurisdictionis: unde Bastae iudicium pro centumvirali dicitur s). 3e -- flam cogere dicebantur decemviri ; quemadmodum, isti m cogere dicuntur, iudicio praesunt st). I. I forma iudicis. Iudex, ut arbiteca reo probari debebat, ac tum iudex conυenire dicebatur su) : ct judicio quoque
centumvirali uterque tam aetor, quam reus subscribere cx debebat, ut ita in illud consensisse eos appareret. Iudex porro ille dabatur ν , qui nec
legibus, nec natura, nec moribus, quo minus i dex esset, prohiberetur: & in ea verba dabatur , quibus postulatus erat. Tum interponebanturtis dationes iudicritum foIυi. & rem ratam haberi. Prior praestabatur a procuratore rei , absente reo et vel
ab ipso reo, si praesens esset, in judicio, ver extra iudicium, procuratorem suum confirmante a Huius satisdationis tres erant clausulae ibin, nemee de νθ iudicata foλenda , de re defendenda, hoc est, iud Go sisti ;& de dose mala. Sed in propria persona conventus reus satisdatione non gravabatur so; at de exitu litis exstaectando vel iuratoriam cautionem , vel nudam promissionem , vel satisdationem pro qualitate personae suae dare compellebatur. tam haberi , satisdationem praestare debebat procurator actoris 60, de cujus mandato aliqua ex parte
143쪽
m Forma Iudicii. IOI te dubitabatur cor vel, si mandatum exhibete non Cogeretur, quales erant personae coniunctae actori 12. Huiusque rei ratio erat, ne judicia fierente-Iusori , atque ita dominus de eadem re iterum exisζeriri cogeretur. Tum eti mactornum, unde peteatur, sponsione provocabat, A pecunia. quae deponebatur, dicebatur sacramentum υ). Deinde sebat litis contestatio ς quae nihil aliud est, quam rei controversae a ud iudicem ex utraqu' parte testam facta serratio μὰ : & iudicium demum a lite contestata incipere dicitur; unde ante judia erum conceptum , & ante litem conte rom idem v Ient si). Post litem contestat'm uterque litigator denunciabat alteri in di*m tertium, sive perendianum ), unde comperendinalso dista, quae eadem conditio H. Eo die iudicium fiebat; nisi iudex aut alter litigantium morbo fontico m) impeditus' a esset; tum enim dies di debatur n . Si alter litigatorum non venimet, neque morbum excusasset
praetor in eum edictum nere torium so dabat; ad quod non post tria, sed post duo edicta ventum est p). Si uterque misset, judex ptimo iurabat. se', lege iudicaturum; & mox uturque litigatorum esus iustu susiuran mearumnis O) praeri t. hoc est, iurabat .se non frustrandi, ummo di bausa li- 'rem fuscipere crit calumniari enim proprie est, quod Galli hodie dicunt, 'icaner cr). Actor etiam in quibusdam causis in litem iurabat si , hoc la, i mus sim estimabat scilicet in iudiciis bonae fidei, ubi in repetebantur γὶ, vel ,si contumacia. aut dolus rei intervenisset G). Iudex, si unus e set, unum vel alterum amicum iurisperitum in con-
144쪽
Io8 S A. I II. cap. I. l. 4- ω s. filium sibi adsumebat tet . Tum carina ter abam quod vel breviter fiebat , & causa conieElio dicebatur 90 ; vel pluribus & artificiosis verbis, quales sunt orationes Cic. pro Puinctio, & pro Riscio C
mavis. Rabulae autem, qui causas tantum
rur, moratores inde fuerunt dicti b . Denique testes audiebantur ; A tabulae aliaque instrumenta Prod
I. V. De exitu sudicii. post meridiem ante solem occasum ad sentemrram dicendam ventum est, nisi iudex causam non intellexisset; tum enim iurabat sibi non siqtiere ,
atque ita iudicatu illo solvehatur e ) : & hinc
Postea, ne temere iudicarent , aliquando Imper roris judicium efflagitabant db . Vel etiam ampliabis seὶ jugex. causam , hoc est . disserebis r ωνα θάλλων dicunt Graci f) ) quoa tamen pu- blicis iudiciis magis usitatum fuisse videtur. Pr I unciabant autem plerumque iudices υiriri ) sibi rem aliquam ita esse. vel non esse , etiam certissimerem coνnovissent sb 4 alioquin alterum litigatorum condemnabant ι , alterum absolvebant . ar Arri vero primo arbirrium pronunciabant ἔ deinde, ni reus arbitrio pariant, eum condemnabant co ;&qiridem, si dolus rei intervenisse probaretur ' inquantum actor jurejurando litem aestimasset na)liacet etiam quandoquemlficio iudicis iusjurandum t Xatione refrenaretur n). Et in arbitriis quidem j
dex liberior fuit so), quam in iudiciis, quae strim
iuris erant ; quia in arbitriis poterat rationem h
here ejus, quod bona fides exigebat sp): licet tamen etiam arbitri praetoris auctoritati essent subjecti isque eorum, ut aliorum iudicum , sententiam &
145쪽
De Exi dicit. I Pronunciaret, & exequeretur . Cum autem semel Iudex, sive bene, sive male, sententiam dixisset , Iudex in ea causa esse desinebat H. Peracto iudicio , reo aliquando ex iustis eausis,cabatur resistitis En im prum O) ; quae est redint
grandae rer, veI causae : α proprii erroris Veniae petitionem, vel adversarii circumventionis ab . legationem continet, cum appellatio iniquitatis remeentiae querelam prodat Reus, nisi intra triginta dies, quam condemna res fuerat, ιudicatum secisset, vel appellasset, 'a P tore nexus creditori addicebatur tu ), ut eum in . Privatum carrirem conderet, donec pecunia, Vei opera satisfecisset M. Actor contra calumniae ju-Qscio tenebatur , calumniatores autem sunt, qui ac- .cepra pecunia Hrem falso intendunt . In iudiciis vero divisionis tam reus, quam actor, de calumniamrare debebat cet).
Judix denique, si sciens H dolo malo iniuste tu
incasset Iitem suam facissat, hoc est , veram latis infimationem praestare cogebatur bi; de quo crimine aliquando etiam lNe repetundarum quaesitum fuit. Quod ii pecuniam iudex a litigantibus accepisse con- anceretur , ex lege XII tabularum capitis damn . bmur υ)- Et haec de judiciis privatis r sequuntur
CAPUT II. De Iudiciis .Publicis. I. I. Publica iudicia quae sint .s Ubuca audicia fumi, in ibus quaeritu ν do G
A minisus ; atque ita vocantur, quia in iis cuia vis de populo actio permittitur M . Ita igitur et eis possunt definiri, quod sint Decreta, quae M. A
146쪽
ago seA. VI. Cap. II. I. I. ω r. minibus, s flare alituo iudicium exercente , iudices ab eo data fecerunt. Exout leges de singulis erimis bus latae iusserunt b P. Fuerunt haec iudi a , vei. o Inarya, vel xt ordinariae tua. quae a praetoria quaestoribus qui quaestores parri- .eidii cci dicebamur β duumviri a populo
extra ordinem constitutis exercebantur. Atque lim quidem omnia judicia publica erant extraominaria e verum circR A. U. 6os. constitutae sunt
. δε honer permurae quibus iam aliquid , cum
de Praetoribus ageremus, diximus hoc est 4 cena crimina certis Praetori s dii icianda sunt data ; ita ut mmis Iegibus ad eam rem Amplius opus non esset .
Post hoc tamen tempus multae etiant Questiones , vel ab ipso populo in Comitiis, s de quibus iudiciis paulo post dicemus j vel a Quaestoribus extraordinem creatis exercitae sunt; & hoc vel ob atrocitatem , vel ob novitatem criminis: ut, exempli
gratia, in caussa Milonis , qui Clodium occidissemcebatur co);& in e ussa ipsi Clodii politiis msacrarum rei s f . Et sic A. U. 6 o. de incestu V Plium extra ordinem q sivit L. Cassus Longinus gὼ . Primae autena Quaestiones perpetuae fuerunt Repetundarum, Pe linus, At Dios , & Maiestatis. I. II. De materia borum iudiciorum .
. , subintellige, meuniarum G Gra
aliquem repetundar m δὶ ἔ α ἐυΘυνας οφλειν , --mnari repetundarum si ) -etundaram, inquam , iudicium in quo si ii i provinciales pecunias, sibi a magustratibus provincialibus contra legem er . . ptas, repetunt i unde sorialishaec lex a Cicerone in Verrinis cl) vocatur: &;hoc dudicio ex lege Iulia. etiam poturat agi adversus eos , ad quos ea pecunia
147쪽
De Iudieiis publicis, II Ipervenerat m): licet videatur etiam exilii poena
fuisse connituta repetiandarum damnatis sn) ; Pec otus judicium est quo quis accusatur 4urti Pec Miae, publicae, Vel sacrae O ; itaque κλοπε - δax dicitur Plutarcho aliisque. Peculatui assinis est quaestio. de pecuniri residuis, .ut nempe pecuniae publicae, quae residi .apud quemque aessent exis gemntur ρ). Ambitus crimine tenetur, qui malis artibus honores a populo impotrare conatus est f;ataque hoc iudicium in Urbe cessavit, postquam ad uram Principis magistratuum creatio pertinuit , non ad populi lavorem. crimen est non
.ut vulgo hodie Prave enunciant, II 6 Majestatis I ' & hoc crimen aliquando simpliciter maiestas di- . Gror fr quod adversus Populum Romanum , .aut eius securi em committitur I , ut exerci . tum e pmvincia educere i sua sponte bellum gerum; injussu populi, aut Senatus in regnum 3α 'dere cd. legiones milicitare in . Sed hujus criminis praetextu lacuti Principes plurimos innocuos
mitulerunt, ita ut Plinius Paneg. p. an. Ia I. ele
sMisse s sub Domitiano scilicet ) Alarum, qui crim
ne vacarent. Maiestas autem, ut id Miteraddam . . quemadmodum ea vox hodie muniitur, vel potum qu madmodum sumi oporteret , nihM aliud est ,.quam disnitas ex imperio ει honore ; nec tale quid, . quale hodie sibi fingunt' omnipotentiae Principum Patroni M. i Hoc crimen sub :Imperatoribus im raris crimen fuit sy) t δίκη τῆςάσγρεεις
Αχ)' His . quaestionibus 'mea Sulla Dictator adjecit quaestiones de Sisario & Venoris , c quibus qui teneantur , videri Dotest in titulo, Pandectarum
148쪽
ria Sect. III. Cap. II. I. a. sad eam legem &de Fal . Fris crimen commi tit, qui testamentum , vel aliud instrumentum ssum iecerit, vel monetam adulterinam sit fabrica- ltus se : unde haec lex etiam testamentaria & nummaria dicitur a Cicerone in Verrem f. de pubi. iud. .Mox etiam aliae quaestiones a cesserunt, ut quae fiebant ex Iege Pompeia de pararisidis L quorum poena erat D, ut cum simia , Cane, serpente, & gallo gallinaceo culleo insuti , S virgis sanguineis verberati in mare demergere tur co): quod si mare longius abesset , secundum in Hadriani constitutionem ad bestias dabantur, vel lvivi exurebantur cf) ex legibus Iuliis de vi pubIAca , vel privatar vis publica est, quae princillati trei jurique publico contraria est; vir privata , quae rei iurique privato D. Et sic aliae praeterea qua . suones, ut de a steriis, de periuriis, &c. fuerunt.
I. III. De Ordine Iudieii Pubsies. ordo Iudieii Publici hic erat: Qui aliquem accu
sare volebat, eum in ius vocabat eo mc , quem in privatis Iudiciis dixisnus: & hoc saepe iuvenes . nobilissimi faciebant, qui ex virorum illustrium a cusatione gloriam sibi aucupabantur o)s vel, ut
loquitur Cicero pro coelio cap. 7. adolescentiamfuam commendare utiebant cib . Inde accusator a Pra
tore postulabat, ut sibi ejus nαmen deferre liceret rs quod itaque ab ipsa accusatione distinguendum est
nisi in certis' caussis, ut si parentum, liberorum que, & patroni, R patron , ct eorum filii, filiae,
nepotis, neptis mortem ex uantur) nec militibus Concedebatur nec infamibus : neque etiam
licebat magistratus . vel deos, qui caussa Reipublicae
149쪽
abessent, accusare secundum legem inmmiam ω. Si autem plures essent accusatores. iudicium fi bat co , uter deserre deberet, quod Disinatio dicebatur.' de cujus nominis ratione vide ricon. amgumento in divinationem CDoronis . oe Genium ΙΙ. c. g. Alii vero, si vellent, 'excusationi subscribere poterant P . Inde die constituta coram Praetore Iatio nominis certa etiam formula fiebat, exempli gratia A ais te spoliasse Siculos , oeci atque eo nomine sestertium millies ex Iege repeto q)ὶ ii prius accusatqr iurasset calumniam r), hoc est, se non
calumniandi catillsa rei nomen esse delat rum. Quod si reus tacuisset, aut confessi is esset, Iis aestimas rur so in iudiciis repetundarum , aut peculatus aut poena repetebatur in aliis . Si inficiatus esset . Postulabatur, ut nomen eius inter reos reciperetur, hoc est, in tabulas inter reos referretur D): desatio autem libello subscripto, quo omnia & singula ad accusationem spectantia comprehendebantur, apud Praetorem relinquebatur su). Tum Praetor certum diem, quo uterque, reus scilicet & accusator, a esset . constituebat ; qui aliquando decimus , alia quando tricesimus erat 1, ct in iudicio repetiindarum saepe loneior x), quia scilicet probationes ex provinciis multa inquisitione erant petet dae. His factis reus cum amicis & cognatis suis sordidum', sive obsoletum habitum adsumebat, & patronos sibi in quirebat. Cum dies dictus advenisset, accusatores, reus S patroni eius per praeconem citabantur , qui que non adfuisset, caussa eadebat et): sive absente accusatore rei nomen ex tabulis eximebatur sa) .
Si finitio iudicum fiebat eo numero b),
150쪽
uem lex praescribebat, di ex illis , qui eo anno ad judicia selecti erant se) : quae ut iam antea vidimus, aliouando penes Senatores, aliqumdo penes Equites fuerunt i, quibus demum ex lege Aurelii
tiae Pistoris acces re Tribuni aerarii s d) quos sustulit Iulius Caesar ce : sed iis restitutis Due narios addidit Augustus, qui de levioribus summis judicarent f . Ex his litigantes . Wos id eos sibi non putabant , reiicere poterant g s atque
in eorum locum Praetor, vel Iudex quaestionis a-
.lios. subminebatur sueri in iudicio vero repetunda, 'rutri ex lege Semilia ci) actor ex quadringentis & quinquaginta iudicibus edebat centum, eK qui
bus reus quinquaginta reiicere 'poterat.
rati nisi ex iustis caussis se excusassent ) iurabant h), se ex lege iudicaturos. Hinc iam caussia Pe
' agebatuη ac ratione, & defensione. Accuratis maxime nitebatur testimoniis, quae sunt probationes artis
expertes s suntque triplices Primo, a stimes, sive testimonia a servis tormentis ex resta ι); quod tamen sontra dominos non licebat , nisi in caussa incestus m ), Vel coniurationis e. Secundo , , Te fles, qui debebant esse homines liberi & non an- fames n : erantque vel voluntarii, vel invisi so), quibus .ex le accusator testimonium .nunciare spoterat ): utrique autem iurati testimonium ψi ham ; unde etiam juratores dicuntur q) . Alii lautem iurisores, ut hoc obiter addam, erant, qui l Portum intrantes de nomine suo , de Patris , de mercibus, quas ferebant, interrosabini ; quorum meminit modo citatus Plautus an irinummo A.