Rituum, qui olim apud Romanos obtinuerunt, succincta explicatio; ad intelligentiam veterum auctorum facili methodo conscripta a G.H. Nieupoort

151쪽

Deffudici PubI. 9 sententia latione. re, des commis de recterebe. Sed e diverticulo in viam. Tertio igitur,etiam ex tabulis accusatio insti- tuebatur, quarum nonune omne scripturarum genus venit, quo caussa firmari pinest i ut, e. g. tabi lae datr & expensi; tabulae auctionariae o; tabulae argent riorum . His productis accusator dicebat orati ne ad inferenda ce augenda crimina artificiose composita; cui patroni rei defensionem ad miserico diam movendam factam opponebant: itaque praeter tetimonia, etiam ainumenta petita ex vita an- teacta rei , tum coniecturas, suspiniones, &c. addebant: & praecipue in peroratione iudicum animos

flectere conabantur . Praeter patronos reus etiam. Plerumque Iaudatores exhibebat viros amplissimos . o; praesertim si quis reus repetundarum esset, qui provinciales quosdam testes sibi adducere solebat rcabanturque fere, quasi legitimo numero, laudat res decem sti : & praeterea etiam personae miser -biles, liberi forte rei impuberes, uxor similesque Producebantur Q. I. IV. De sententiae Iatione d Inde Iudices Sententiam ferebant; nisi lex Cmmpprendinationem haberet , ut in iudicio repetund -rum θ). Comperendinatio autem ditarebat ab Ampliatione de qua mox) praecipue , quod haec incertum diem pro arbitrio Praetoris , illa semper in perendinum fiebat Σ): tum, quod in comperendia natione prior defensor, inde accusator dicebat, quod in ampliatione secus obtinebat. Sontentia ferebatur

hoc modo: Praetor iudicibus tabellas dabat sa) ,

eosque, ut sententiam ferrent, rn consiliam mist

sat h). Tabellae autem erant triplices e , Una b iurisnis, in qua erat littera Actitera condemna pionis, in qua litera C. M. Tertisa' Ampliationis in qua literae N. L. signincantes Non liquet: & haec

152쪽

xi 6 ses. III. cap. II. f. ampliatio, incertis iudicibus utrum absolvere, in condemnare reum deberent, saepius fieri poterat se). Hae tabellae a iudicibus in umam conjiciebantur cf), unde cum essent eductae, Praetor sententiam , ' Ponquam eam ex tabellis coisovisset, praetexta prius posita O ) pronociabar certa formula conceptam, scilicet, υideri Hiquem avi md fretuso, Rempe dubitationis aliquam speeiem prae se ferrent vel . υideri iure fecisse b, , vel contra i aequis am tem suffragiis reus absolvebatur ci). Atque in ipsa sormula condemnationis Poena plerumque etiam exprimebatur hoc modo, exempli gratia , Videtur vim fecisse, move nomine ma se igni ei interdico ;

a. additur . s rector & idem Graece e iam dicebatur ίργεσοαι - καὶ τω, ροων verum licet poena expressa non esset , tamen legis potestas in reum exercebatur si r quemadmodum

fere hodie in Anglia tu ces ex privatis, quos M.

fontem esse vel insontem, Iudex vero regius legem exequi curat, Condemnatum reum sequebatur titis . aestim iis in iudiciis repetundarum m & pecula- i tus in aliis anima ersio pro ratione delicti. Reci. vero absoluto duo iudicia adversus accusatorem relinqKebantur: alterum Quumniae π), si falsum cria lmen dolo malo intulisse constaret cujus plenarat, ut frons calumniatoris H lit. Κ. ab ea enim litera olim vox haec inchoabatur scribendo. Immniam sy)ὶ inureretur; unde integrae frontis δο-- inem dicimus pro probo vi et alterum Praυarico ia

153쪽

ares si accusatorem cum re.

tore ejus et S mitatus . testes audi t

dimet, iudicia fin a

154쪽

1i8 Sect. III. Cap. II. q. s. sponte sua 'in exilium abiisset, haec Comitia i sum ciebant, ut exilium ei confirmaretur ig)Forma Iudicis 'opularis haec erat: Magistratus , qui aliquem acculare veIlet, populo pea praeconem convocato e rostris th), diem reo dicebat ad inclien' clam accusationem; & in retas capitalibus quidem

A. U. zor. in mulcta praedes Meteor'tebat ι , qui si dati non essenr, reus ad diem iudicii incar

cere servabatur. Cum dies dicta venisset , neque par, vel major Magistratus intercessisses, reus Per. Praeconem, e rostris citabatur smin; &, si non venisisti, neque excusatus esset, mulcta ei dicebatur Si venisset , accusator testibus δe argumentis adhi-hitis accusationem instituebat, eamque ter inte mira die peragebat. In singulis autem accusati nibus poenam, muIε -υe pro arbitrio accusator diacebar , eaque anquisitio dicebatur 0 : populus vero, qui mulctam aut remittebat, aut iubebat, ranare dicebatur p). Tum per tres nunclinas sq Togationem scriptam promi bat, quae crimea &Poenam continebat for iras deinde tertiis nundianis quatiam accusationem peragebat OI , & tum denique potestas dabatur reo ad direndum. Post haec magistratus, qui accusabat ,. diem Coinitiis edicebat, vel, si Tribunus plebis aliquem perduellionis accus ret n, diem Comitiis a Maiore Magistratu

petebat. Dam deinde reus cum amicis populum

dicium fiebat iunia is latis eo modi , quem capis te de Comisi s driimus: nisi intemessisset aliquis, aut iudicium auspiciis, vel excusatione morbi, exisui , aut timeris curandi esset distinum .' vel etiam si accusator accepta ex fatione diem 'dixisset si; aut placatus plane ab accusatione cet) destitisset . Denique vel absolutio rei, vel in eum damnatum

anima πfio sequebatur. ' - s

155쪽

VI. De Sinpliciis Rom. Itaque pauca hic addamus licet de diversis

rum quae apud Romanos obtinuerunt, generibus' .Eae vel bona spectarunt, ut damnum; vel coetus, ut vin D, verbera & ratio; vel ius, ut ignominia. Miumn.feriatusa vel denique ipsa mortet quidam puniti sunt.. Damnum alio nomme mulcta, est divicta: & antiquifamis temporibus . in ovibus & b 'biis dumtaxat constitit ca): sed cum ea mulctae punitio inaequalis esset, quod boves , ovesque alias Parvi, alias maioris pretii adducerentur, postea D- ateria Mnstituti sunt in oves singulas. aeris de- ni, in boves Aris centeni: ita ut maxima mul a tunc esset termille & viginti assium is . Vincula erant, vel P Misa, Vel mimata: Publica ' eiant carcet, in quem pin confessionem rei cisiici bantur unde nonnisi ro. die post latum iudis cium ad sup licium duci poterant. Vid. Tacit. Ann. III. fr. 8e ibi Vr ovium.) Privata, cum apud magistratus domi, aut etiam privatos nobiles custodiendi ponebantur M.' ' Herberatio, ' Virgis fiebat, extremum mortis' supplicium pracessit so fustuariam autem in castri. .i met is tintinuit; de quo ergo suo loco dicemus . l. Talis ex. lege duodecim tabularum erat poena in-l iuriae propter membrum ruptum f);nisi reus eum s laeso de piaena remittenda pactus missisi se . . Ignominia fuit infamia, ita dicta, quod in m- mine tantum versiretur δ . ut iam supra diximus o emue ius, munerum, honorimque civilium

ferme ademit . . . .

Exitium quidem in irrogatione poenae non nominabatur, sed a De s ignis intendieris,. quam neces sario' sequebatur exitium: neque enim sine aquae

: & ignis usu esse quisquam in Urbe poterat si): sed aquae . de ignis interdiatoni sab Augusto successit de

Portatio c . . His mitius puniebantur reieIari

156쪽

Iao Ses. III. cap. II. o. fh , quippe cui civitatem retinerent; quae aquae &agnis interdicitone, sive exilio tollebat na : e que poena Mnestiorum serme erat saH.

In Serυitutem vendebantur, qui nomen suum incensum non detulissent sc vel, qui citati n men militiae non dedissent sρὶ .

Mortis damnati, vel securi percutiebantur praevia, ut diximus. verberatione sq)ieaque poena more maiorum infligi dicebatur ir) ; vei laqueo ipsis guttur in camere frangebatur sin, vel de robore , qui iocus quidam in carcere erat, praecipitabantur O , vel denique de saxo Tarpeio dejiciebantur sua di sed hoc poenae genus postea abolitum fuisse videtur , t Servorum vero supplicium ordinarium erat crux ρλ, sive furea , quam ipsi ferro debebant, unde furcifer commune servorum olrobrium χ); licet alii 'mribulum furcam fuisse . aut a . Aliquando etiam servorum. frontes lit- inurebantur cf. Dum a

tem ad supplium loco, ducebantur , nsam de caula pendulam gesta ni cri, ne obvii sene infamia

cursu polluerentur.

Aliquando etiam ignominiae causa cadavera uncis

per Urbem tracta sy, in ferias Gemonias abjectassint O ; vel etiam in Tiberim f).

Alia suppliciorum genera, quod arbitraria fere fuerunt, & proe libidine ac saevitia Principum exissunt, non recensUMmus.

Deus , ubi radicia publica exercita iunt, fuere serum, vel Campus Martius, vel etiam tapitolium: privata in sero coram tribunali, vel in basilicis, vel denique de plano iunt, Peracta. - I

157쪽

' De suppliciis I S de Diis. aar Inter notas, scelestis post mortem adiectas, portissimae fuere nominis atque imaginis. si Ne quis

ex eorum gente idem deinde praenomen gereret . Liv.VI. 2o. Tac. ann. II 32. & III. I . sa). Ut eorum nomen e fastis raderetur . Tac. ann. III. I7.:c 3 Ne eorum imago funus familiare sequeretur. Tac. Ann. II. & III. D. Sequentia autem I ca ex Fal steri U. CL. Amoenit. Philtilog. de Poena' nominis transeribimus: Geli. II. 6. VII. eo. & IX. a. iactant. de Persec. III. 3. Sist. Domit. C. uti. Lamprid. in Commodo c. ult.) plura dabit con. scitiis. C. H. Trota in inmoria damnata .

c Ciueem A patibuluin idem esse vid. Just. XXII. 7. Et alia apud Lipsi re Bartholin. de Uuee . FR.

. De sacris Romanoruην .

De Diis . . 'IN Sacris Romanorum haec tria potissimum consideravimus: primo scilicet, quos comerint ', se cundo , per quos i tertio, quomodo . .

I. I. De disersis Deorum generibus. i. quos coruerunt Romani, fuerunt sere innumeri 99, praesertim cum procedente tempore &prolato Imperio omnia sere sacra peregrina in Ur hem penetraverint b) t, quorum tamen Deorum maxime celebratos duntaxat recensebimus. Distria huebantur in Deos miorum sentium o , & Min rem gentium. miorum gentium Dii erant duodecim Consentes, ita dicti ab antiquo verbo conso pro com

Dii sunt , qui Semones, Indigetes & Semidei vocantur: quibus etiam Dii agrestes, marini , II lati-ι , A similes sunt accensendi. F q. ΙΙ. '

158쪽

DE . IV. Cap. I. I. a. f. II. De Iove.

consentum, quos Ennisu his versiculis compre

Iuno , Vesta , mnemo , cerer , Diana , H

Mercurius , Irer , Neptunus , Huic nur ,

consentum, inquam , primus est Iupiter omnium Deorum maximus fg , Deorum ariue hominum Pater c, : & I is quidem nomine communiter summa diυinitas significata fuisse videtur , ut in oriente τί Bel, sive B IVide Selaen. DIIs

Syris Syni. II. c. I. p. m. I . qui recte', ut Videtur , inde statuit J is nomine pro vero Deo

nos uti posse s ' Hic juxta quosdam si) ita dia

ctus est , quasi Pater : sed verius est a liquum nominativum Ιουis fuisse iunctum voci Pater , & inde primum tactum esse I ir kh mox Ioviter , do viter. Canterus raro προ

vult τὸ Iupiter esse diminutivum a Dius ter i eum antiquis' Dius fuerit , quod nobis est Deus . Iovis autem ab Hebraico labovis dimam videtur .' nisi verior sit opinio Salmas in epist. - Μ rmium .

Varro vel trecentos suisse dicit Uin, quorum omnium res gestae postea uni Iovi Cretensi runt .adscriptae . Hic saturni, & meae, sive spis filius fuisse, se in Creta insula tm natus, educatus, & a quibusdam etiam sepultus dicitur n . Cum autem adol visset, patrem suum regno expulisse .. atque illud cum fratribus suis divisisse sertur ; ita ut ipse quidem aerem A terram, Neptunus mare . Pluto' i

tis nostris Hebraeorum more Detim Deorum dici, non manus Ite quam graviter conqueritur Vir Amsi T. atque amici A. B. laydecopes, Cristos in Vondet. p. a s. seoq.

159쪽

De Iove. ' et23 Eros obtinuerit. Er quidem hae fabulae in historiae veritate originem hallant so , sed earum tamen omnium explicatio hic nimis longa, satis incerta.& operosa foret: praesertim cum id tantum ag mus, ut poetae potissimum ab adolescentibus minore negotio intelligantur. Pingebasur Iupiter plerumque sedens in throno eburneo, sceptrum sinistra manu, dextra DImen tenens, aquilam avem

sibi sacram, cunde illa minister Ι. ministra) Diaminis ρὶ) cum Gan=mede pocillatore suo, juxta se habens: nam hunc Iovi, Heben Iunonis filiam Diis aliis ministrasse quidam dicunt q); vel e

iam VuIcanum r . Arbor ei sacra erat Quercus, praesertim Iovi πολιουχ0. urbium praesidi vet cuius t 9. - Cognomina Iουis apud Romanos plurima sue rimi inter praecipua autem haec et Iupiter Fer m ius Graecis , sive σκυλη po' disspossit c u)ὶ dictus est a ferendo ; quia ei qua

hoc est, quae dux diari bolium in acie, a Ma isset xὶ , afferebantur , ct consecrabat r giicet a feriendo ita dictuni velit Plutarchus in Romulo p. m. 27. C. Huic primus templum dedic vit Romulus caeso aerane taeninensium Rege b).lupiter Stator Graecis Ζευς Oο Θι, tos, et) , qui

cui idini, mulus templum vovit b) , in sabinos victores, α Romanos fugientes sitiret. Iupiser Elicius ab dictus, quia se eum certo carmine e caelo posse putabant co ad prodigia expianda, & praecisue fulmina ; cui primus aram exstruinxit Numa cae . Iupiter Capitolinus ita dictus a Capitolio , quod erat templum in monte Tarmissunde etiam aliquando Tarpeius Iupiter dicitur se)

160쪽

omnium magnificentissimum f), & quasi sedes

qu edam Imperii Romani , & arx ommum nationum , ut dicit Cicero Verrin. VII. c. 72. ita ut eo

exusto finis Imperii adesse crederetur di) . Votum suit hoc templum a Rege Tarquinio Prisco, altius exstructum a Servio Tullio, perfectum a TarqUinio Superbo, & dedicatum denique Horatio. Ρuia villa Consule A. U. 244. b . Pos a ter incendio, vel ruinae eversum , ter restauratum est , a Sulla nempe . a Vespasiano si), & postremum ab ejus filio Domitiano h , cum sub Tito rursus arsisset: hic, Domitianus scilicet , in ejus duntaxat inaurationem quod pro nostrorum temporum tenuitate.vix credibile sit) duodecim millia talentorum sive 72oo o. nostratium florenorum irri- Perialium potius) absumpsit I). In eo Consules primo magistratus sui die ἡ & Imperatores ab bellum ituri sacra faciebant, & vota nuncupabant m , ac victores reversi triumphali pompa eo deducebantur n). Iupiter Latialis a Tarquinio Superbo consecratus est, ut ab omnibus Latii populis so) .

inter quos erant praecipui Romani, coleretur, Cum ferias Latinas in monte Albano celebr

xent sy) : & ex tauro immolato quisque Populus erant populi quadraginta septem) partem acciperet q) . Diespiter fr) quasi diei & lucis 'ater ἔ

qui etiam Lucetius s) ct Diiovis u) est dictus . Iupiter Lapis , ' ita dictus a lapide mice s u ) ,

ruem iurantes manu tenebant ; quod iusiuran um sanctissimum habebatur a: ) , eiusque formula videri potest apud Festum V. Luidem. Hospitii iuri sanctissimo quoque praesidere credebatur Iupiter , unde 'Lίνιος , sive Hospitalis est dictus