장음표시 사용
31쪽
De praesto 1ierit, comprehen gerit, scriptis suis allustraret. r a scir. Itaq; antiquiores longo interuallo post se reli-
κ . qui x Socratem et iam, ac Pia On in praecepton riso res hos, quos Qua secula, tinnas deinde pote . Aer steritas adna rata est, superauit. O cIStes eminiit V et nragnus alic, ut Philosophus Q in que omnes dira Cre. 2. lare philosophantiuna secta initium suae disci de strat. -- Ima retuleiunt,Platonica Academici, Cynici,s errori Peripatetici, legarans es, Stoici si ullo discipli pro μή narum ordine,ut Plutarchus in Aristotele refert, hi P Π ni olitic more i luc discurrebari nec raqirido . S. c. I 6 ip elentvret, dicere, qua in aliorum sententias Gob. I S. c. resellere visus est Plato etiam vir alioquii in-3 volgo . gulari ac diuino ingenio, d nullia, reconditaq; se Chro . docuitia ciuila alios plerumq; saciat dii: erentes,
L. crct u Socraticam dissimulandae scientiae consuerudi- . . c. nem seruat, ambiguitate lectorum animos
I P. II. c. II distrahit ino fit, ut quid ipse senserit quemad-Dia οπῶ ari modum D. Augustiari de Civit. Dei, cap. . ait r/ . G I. 29. notaei Iea itioquam diiudicaIi pol sit. Ita pror- c. S. o P et sus neque Socrates, neque Plato, certum ala - Pr arm/ quod disciplina ge Aas, vel omnibus mimeris undique perfectiamin absolutum , vel certa , de constanti si eneratione explicartim reliquit Arist ot. vero seu Loicam, seu Phylicam, seu Ethicam, aut aliam quamuis facultatem agrediatur, ab ipsis rerum primordiis ad finem usque perducta doctrina serie, mira ordinis elegantia mirio quemque genere auditorem perfectili stituit, ut iure optimo bonaruna artium parens, dapis Lydius illorophorum dicatur. Libros ver Axii tot recenset LaertaiIs in eius vita , eorumque uiarmam ad quadr ngelitos producit, de quibus nulla sit dub)tatio : edi riam maior pars iniuria temporum intercidit: a leo ut non plus centum viginti nunc extent Qus autem inciis tractantur, ad quinq; gene ra, seu capita reduc pontuit os vita, episto-
i, larum Poetica &Rhetorica scriptionem con-D. in et itera, differendi praecepza. Tertia, ut lem. Moralemque docti inam. Quarta rerum Naturali uiri. Quinta, Transnaturalium sic entiana Caeteris autem hoc loco praerea misiis, ea, quae xviri lc glar pri-prra sunt , breuiter comprehen a sub unum aspectum porremus. H an partem tanta alligentia, tam incredibili inuentionis copi persecutus ei Aristotele ut nihil ab eo terra mari, coelo omisi in suisse videatur. Vnde eta di narum rerum intelligentia Imuli1s P .atone serior iudicetur In naturae ta-Ineu rati ne omnium calculis primas obtinuit. Qus at catas sui , ut eum tam Platonici. quam Peripatet ei damonium vocarint videircet quod ies nat birales orbi tanae subiectas inqvibus Daemoniana genus versari Iebant, oreti
Eius ergo Plis Iogia in decem circiter par
tius via mei sitatis structura compositio
n de quinque corporibus simplicibuti coelo nimiruiri, A quatuor vulgati, elem
tis, prout loci mutat Onem it,elint , destiui tamque in niundo sedem ver dicant Teii qua m libris de Generatione traditur explieis ea . quae usolubalibus , ct caducis rebus ni R et e conueniunt Iusmodi sunt feneratio
corrupti , alteratro, Ac eri , inicillo. Quar
ta , quam libri Meteororum , complestriaturi doctrinam exhibet de mixtis imperfectis, ii
Meteora C cantur . t de naue glacies orandi cometa Us, la repercuitu lue Is appa rent, ut iris. Huic annectenda erat tractatio de metallis, lapidibus, ac caeteris, qua terrae sinu progignuntur, sed earlon Extat circet partim 111 alaris Meteororum, partim alibi huiu,
argumenti nonnulla spartim leg tur Scripsit vero de metallis Theopiti allus libro, d ros de lapidib Antim: rem de metallis linitus lib. 33. Naturalis historiar, de lapidi,ta lib. 36. , 37 eademque pertractat M. Albre tus in suo opere de Mineralibus Q inta, alibri , de Anima inqiririt lusa Miationes, tum anima in o mime tum ius, quaeratione&intella genti praedita est. Sexta, quae
ei quaedam velut accessi ad libros de Aniae,
tim quo radam viventium albe tionibus
de sensu δε sensili de somno ct vigilia, de
ta, inorre, deque aliis id genus. Septima, qt lareicitur Anini alas iis oris, de atii malitium va De ae TICrare dc ingenio multa comni emorat. Qui, P . . opus quia non subtilium 21 ot strationum a- m. culeis sed simplici narrationis filo contextum c. I6
est ad historiae magis quam ad scienti ae ratio G rem pect. Sequuntur postremo tres alia de . partes , quarum nidii Ierit, liter biturque - partibus auimaliumci altera de alii malium g Nierationes tertia de animalitim incessi; da animalium motu eodem sere stulo. Univer
sam vero doctrinam de anima labus, l1broso ct gint. talentorii mira ci nominant; ir. Itanti in Alexander impenderit ad obseruationem Corum quae in iis porta actantur. Promise rat auteni Aristoteles initio Meteororum ,
cturum se deplan is quod Jc se praestitille . lib. de histor animal cap. I. at sed hi libri temporum iniistia, ad nos non peruenere imo ne que ag Alexandrum phroditiensem, ut ipse cap. 4 libri de Ensi sis illi testat r. Nam qui vulgo sub Rrtistotelis nomine circumlcraΠ tur Aristotelsci sont1s aquas non sapiunt, ipsa que ratio doctrinae , t tuli prodit fallitatem. Ivrsecutus vero est lim partem Theophrastu gnouem, qui nunc integri altantur, libris
32쪽
si, itemque Plinius a libro duodecimo usi
, a vigesimum, Quod vero attinet ad librum de Mundo ad Alexandrum, illud monuerimus, non constare, stotelis ne sit , , Π n. isti eum pro Ari cote dicitant, vitulumis Philosophus in sua paraeneli Bessario libro . contra calumniato rem Platonis, cap. IO. Fernelius lib. i. de Abditis ierum cautis, Eugubrnus lib. . de perenn Phi-i opbia, Ioannes Picus Mirandula libro . de aria vaniti cap. r. Alii, etsi Per pateticum a Bleantur, Aristotelicum tameta esse negant, tum ob a lim causas tum quod eius dictio comptior sit. floridior adeo ut interdum ad poeticas delicias progrediazur , quod ab Aristotelis grauitate & breuitate maxime est alienum. Ex maduidem P. Victorius eius autorem putat esse Nicolaum Damascenum , sed aperte errat Nicolaus enm Augisti temporibus,rxit, at liber ille niuit ante ad Alexandrum Macedonem scriptus est. Alii a Theophrasto scripta putant. Nobis v, litin est in re os anino dabis potius sententiam suspendere, quam aliquid asseuerare.
sensio leni, de ira tamen nihil imicere iactus existimavimus auimus, di Dpraesentia di
ralia. iura: ione inscrib.ι utar. Drastus in suis libris de ordine Aristoteli-- carum coirimentationum tradit , hoc Opus a nonnallis de principiis nuncupatum , ab
aliis de Phylia auditu . aliquos priora quinque voluntina de Prmea piis inscripsi e reliqua tria de Motu Qua appellationis varietate Vistinctione non minquam Aristotelem sum fuisse liquet Totius tamen huiusce Opera communior ac vulg uior titulus est de Physico auditu, seu de Naturali auscultatione. Porro autem ctu tractatio haec Physica dic, vir planum est , videlicet quia doctri iam ex
pilc.trionem e rum quae ad uiuersam naturam communiter attinent, coit plexa est. Vnde vero Auscultationis nonien acceperi z,ΠOI COI- uenit inter expolitores ut videre licet apud A
uerroem . niloponum QA gulium in hoc Proiemio in Albertum tractituri capite iussis tamen contri mersiis , obseruatum est, rum abali: I. cum i simplicio hoc loco, a Pilr-xarcho in vita Aleae an Cicero et defini-- , i Clemente Alexandrino I. Si Cmatum, isto lem duci edidissi librorum gerei 3 et an scribe dirationem secatum s ianse Titeo ira ni reter Cicero loco prΟXrme Uzazo CHenus in fra me to Naturalium
facultatum' unum eorum , quos υτ ροικουε, id est, extraneo , leu populares nominavit . quo ram ipse me: ationem fecit primo de Moribus ad Eudemum , capite quinto depra: ao de Ani
rum item meminit in epistola ad Alexandrum, quam refert Gellius libro vigesimo , capite
quarto . addens morem Disse Aristoteli. Acroamaticae discipl1naei ercengae matut una tempus inarce dare Exotericae autem, vespertinum. Et velo priores libri faciliorem, ac minus elaboratam scribendi rationem continent, quales sunt ii, in quibus es eos . etoricae praecepta , aut ariam alium historra traditur. Ideoque Exoterici , seu extranei nuncupantur, quod ad vulgi sensum , captumque accomm dat sint, cinterpretis voces minus requiranta
Posteriores autem subtiliori Philosophiae doctrinam i vulgari genere philoibphandi , popularibus sententiis abhorrentem complectuntur atque ita Auscultatorii vocantur , propterea quod in discipulis maiori studio, attentio neque audiendi, is Magistris accuratius enarrandi sint. Ex hoc autem numero haben tu libri omnes Metaphyliat 3 de Anzima, a liique nonnulli, hi, quorum nunc explica tionem aggredimur. Ex quo iam praedicta inscriptionis ratio plana relinquitur Cur autem hi potissimum inter caetero Acroamati OS, hoe titulo praenotentur, causa esse videtur. quod ad totam Physicam introducant, eiusque prima fundamenta, multas ac dissiciles quaesti nesm se contineant, proindeque, ut hoc loco aduertit sellus, peculiariter de ma ostro audiendi sint. Putat autem Simplicius, hos esse libros, de quorum editione Alexander Macedo cum Aristotele perliteras expostulauit, cum non impe rio tantum, rei bellica gloria, sed scientia quoque alteri mortalibus anteire cuperet, quam laudem ademptam sibi existimabat, uuloata abditissimarum rerum , quae in hoc pere continentur, explicatione Plutarchus tamen in vita Alexandri, non de his, sed de Meta physicis, Regis querimoniam interpretatur.
DE ORDINE MATERIA E LI-brorum P si auscrutation M.
Noe defuere e recentioribus Ulosophi , qua conte Hilere at , Pi1ysicam a libris leCoelo inchoari, octo vero ibi os Physicor .:m prima Philosophiae attribuendos est , iis neque in hi oi ni vestibulo positos notivi partem per se Phrsicae cohaerentem, sed re ararati disciplina ira primis utiles,ac necessa- CS. Eorum praecipua argumenta sunt, quaa
in h. cicere a 3 tu de substantia. deria2. -
33쪽
xa, de quibus prima disserit Philosophia Dein Ade, quia Metis Lysici egotii ci demonstiare,
non ama atonicas formas, quae per Cis, tras sular a cohaereant, sed Alias a mateata quidem abiunctas , cruntamen singulare S tiocante in demonstrat Aristotele in octauo hu1us Operis, dum ostenci t perueniendum esse ad substantiam unam, mutatroni sis corporeae molis expertem quo motus Omnis demuttur Postremo, quia initium libro tum de Coelo 1llustre continet exo1drum , toti Physiologiae
plane commvn . Imst ibi tiro Aduersaria tamen scientia omnino vera est, terrari quam CHII e , tam Graeci, quam Latini Interiententiae preres, communis schola Peripateticorum amplectuntii ; potestque abunde confirmari testimonio Aristotelis, qui in primo aditu huius operis disserendum sibi ait de Physiologiae princ piis, quod in progresti libri pri in diserte
Iacit. Item, quia text. 8. 12. docet, nota es huius drisciplinae , dogmata Parmenidis melissi coarguere sed alterius supelioris, id est, primae Ras anum diuina Philos phiar. ccedat plana ratio, aestario quia in toto hoc opere de prirrcipiis, affectionibus entis mcbilis potissimum dissieritur. Q
vero pro contraria parte afferuntur, Iromeniatum non habetit. Ac prima quidem, de secundarratiora sexplicatio satis liquet ex iis, qua supe-TiuSquaest. I. t. S. c. docuimus summa est, interdum Physicum de Metaphysicum in eandem rem tractandam concurrere, unum quem Dque tamen sub propria abstractione. Ad tertiam vero dicendum: iccirco Aristot
lem praeclarum illud exordium libris de Cc,
lo apposu: sse, quia explicato, te mobili iu
sicae auscultatio iis esse, carici siue Pitysiolo
communia principia . quibus tori . turali, Philosophia innititat , opticacior ei ictu eatis mobilis absolute firmpti. Is autern in tra dei, dis disciplinas ordo ei clebet, sicuti in Proin mio huius ope 1 , , cinita irbri te P. it i. v. nimalium Aristotel docet . ut ea primum, oriae maxime conani uni sutat, pertractentur dψnde singula particulatu suis OCIS EXPONMatur. VM de facile iam erit ita tellii ere , HI ateriam huic operi subiectam , esse ens mobilem com mune, in suppositione simplicia id si, a suis partibus phaecisum, atq; in sed in ta X ac spectarium.
Qua ratione distingtuitur a subiecto totius Phy Resssi, sicae,'irod est ens mobile in suppCsitione abso Mit luti hoc est, tam secundunt se, quani feci in sic.
dum suas partes consideratum, uti Thomas, aliique Interpretes animaduertunt. 'autem unicitique libro sublesta res fit paucis habeto. In primo , agi Lur de tribus re ho ocrum Physicarum principiis, materia, forma, dc upriuatione. In secundo,de natura de naturalium rerum causis. In tertio de motu infinito. In quarto,de loco,vacuo S tempore. In quinto. de speciebus,unitate de contrarietate motuum. In sexto de diuisione motus in partes, ex quibus constat. In septimo denique de octauo inuectigatur primus motor, eius. caue attributa.
34쪽
UEMADMODv M in naturae uniuersitate nihil orgine vel diuinius, et ad speciem pulchrius inuenitur ita nihil est, quod cuique doctri ae maiorem atterat splendorem d gnitatem , quam rerum, quae in ea traduntur,ordo Mdispositis. Cuius decentone omnia quasi artus fine neruis adituque iacent, Sint utilem, ac turbatam confusionem dissoluuntur. Hinc illa in Aralto telis Physiologia continuata series, atque omnium partium sese mutuo' decenter excipientium , quasi in unius corporis structuram , conspiratio. Qiu certe Philosophus, alioqui, in Acroamaticas praesertim libris, minime per- leuitatis Assectator, illuἀ est assecutus, ut rerum dissicultatem artificiosa raotandi cominoditatetiit iste e condierit, quasi artuso lumine octi histrarit. Hanc igitur doctrinae sua methodum seriem proponit Aristoteles a primi,uius huius libri parte, quae praetationem continet S uno capi iis abseluitur. Secundam veris, quae reliquis octo capitibias Cmprehenditur, totam ad rerum Phy- setium principia inuestiganda consert ita ut veterun ea de re placatis in medium adductis, princisiorum numerum primo inquirat deinde quae tandem illa sint, explicet. Porro Alexander Aphro- isiensis, nitro lib. 2. Metaphys opinatus est euin librum esse toti contempla tme Philosophiae commune piooemium arque adeo ad hunc locum attinere. Nobis tamen conixari sente iura quam omnes Graeci Latiniqi terpretes amplexi sunt,omnino probatar inaxime cum ea, de qui his Mistoteles eo libro disserit non ad Physicam , ea primam Philosophiam spectent, ut erat lagen ta perspicuum.
35쪽
GIRITAE PHYSICAE ARS CULTATIONIS LIBER
V M is omnia, doctrinis an Adhibet hoc capite quodd rari suturi dinis praeludium δε quam rema. doctrina methodum in conscribenda Naturali Ph1losochia sequi debeat, duobus pronunciatis declarat, quorum accurate triamque confirmat. Primum p1Onunciatum est In hac scientia a principiis ad ea quae principiis condiant, prcgredi oportet. Secundum qir Ca tradu textu quarto, ita habet dicomae unioribus ad minus coiaamunia incedendum est Prioris pronunciati cinfit maiationem ita re concludit. In omni doctrina , in qua sunt princapi , cause, vel Mementa remni de quibus agrtur horum perceptione cognitio proficiscitur, ac scientiaci sed Pirysiologia est doctrina, in qua sunt principia,c ausa aut elementa naturalitim rerum , de quibus in ipsa disseritur. In ea igitur ex horum perceptione cognitio ac scientia comparati debet. Froindeque ab ius initium cape te recesse est. Pr/ne ρνα aureau . J Est hoc loce non pamia inter Latino , Graecos Arabesque dissensio. qii id sibi velint, suove dissideant tria illa, rancipium, Causa di Elementa Alexander pude-rnu:D secutus Diuus Thonias, per principium , causam agentem significari putant per causam . formam Iariem per Elcmetira materiam Averro es & Albertus per principia, causam cientem aer causas, sinem aer elementa, formam materiam intelligunt. Alii tria haec eam rcunt an lex eratio inena habere, ut primum latius pateat Mundo, secundum tertio. In quo sensu interdum sumi apud Alistotelem patet ex capite . . ω3. ibi Ps. Metaphysicat Sub nacvero notione acceptum principium definitur, tum ab ter in libro Poeticae, capiter a libros ae Ceneratione animalium , capite . tum hoc modo libro S. Metaphvsicae, capite a Principium est id , unde aliqn id est, sit, aut cognosc1turci ficque non modo omnes causae sed alia etiam mulpa, qua causa non sunt, principa nuncupantur veluti termanus, a quo teneratio progreditur, qui a principuim est generationis, non caussa item princi pruna vitae aliaque id genus complura Caus' a veio est quae conseresese res , vel buendo, 3 suscipiendi, et materia vel informando, atquτElem erutum actuan :o, ut formari vel esse tende vi ac eris vel finali et anάo, liceat enim ita loqua yut finis Ele- ραια mert' m aut m est ipso materia Dent ire recentium Interpretum nonnulli sierunt, etsi horum vocabulorum vnil ad genus caussae Liud ad aliud interdum accωmmodetur hoc tamen loco mi inae id fieri, neque ut fiat ullam esse rati m. Itaque idem sngula Muniuersa significare nec nysii natus, vel maioris explicarioni spratia, ima pariter adhibita tui se ae si diceret Aristoteles, quoia indo unque c-ussae non inentur, seu causa, seu principia, seu elementaci ab ipsarum comi t One reliquorum intelia genti pinuendere. Nam quoia illa pro eodei interdum vispestur constat Degnieio Irmc, Pini.
36쪽
, LIB. I. Ap. I. EXPLAN ATIO O
illa ex Timaeo Platon is t ex libro 6 Metaph. Cap. . text. r. ubi Aristoteles docet, in Mathein Oiue cim in qualibet scientia con emplatrice principia esse, causas Melementa, id est, mi- hio dum noc; alia sunt prian μ,&io is, im Reffata,quidignitates appellantur qui b. caetera
iam long an e:rtis innitunt irr. Non Sisnam autem eo loci Omarae ausarum Mnera triplici illo
' stilo, inde perspicavi est, u di ues strenziae causa omnes pertractant, aut ex onam bus 'imonstrant, ut irrotati it hoc loco D Thonias. Mathematicae enim solam sormam in demonstra ne a sitim unt Meza; hyiica,nnem bormam, agens Physiologa , omnia genera causarum. Ha et dili eationiam polirem ardua naagis placent, etsi reliquas minime contemnendas opinemur. I, senti.ι J NonnuJli hoc loco per cognitionem definitivam notit 1am:per icientiam G π/ris
ero demonstratruainfigna ficari putant, quod utraque harirmo causis habeatiar. Haec tamen inter se Dra 'ietatio si Graeci c ,ntextus VcIba expendantur parunt ad Onea, ac libere excogitata deprehenditari mori usa -υbiba eniin εἰδέν' ea: v. quae eciam L Metaph. cap. . repetuntur, vel ambo significana scien rant. ii an, quae habetur per causa , nec nasi ad maiorem explicationem simul ponuntur, ut Sunplicius criti toponus aiunt. Vel, v Purant Auerro es Themistius, quod tamen nobis minus probatur prii uni hoc si item loco, ad plura se fundit quam secundum : quia mirum illud omnem prorsus co- itionem, siue per causam, siue alio quouis modo partam cona prehendit hoc vero eam duntaxat, Eua proprie scientia vocatalr ac si diceret Aristoteles, ex horum perceptione cogn1tronem fieri aedentiam. id eli gigni cognitronem, non quamlibet, sed per tectam 'uae scientia rite appelletur. a Siquidem senum Mose e LMata,rem propolitione ira γllogismi , quo pi in uis etiat mira OD a Gm re coeperat, constrinate communi honii Iaum 1eIsua opinion C, qua veluti quaedam tacite loqiten hom Numtis murae vox est T. Dc enim . iΠquit, nos aliquid scire petistiti amus cum causas primas primaque mar principia que ad elementa cogVoscimus Assumpti Cnem non prob. it, cuius e cait Lam iii iliaixi '' ἔμ' reddunt Simplicius putat iccirco nam Aristotelem hoc loco non probasie, quod in huius labri Aecm- si inultum opera in ea tabit e da collocaturius siet Theophrastus tinen Aristo eruca Ic,ola iuditor, succcsor, eam in hunc modum confirmasse dicitur:Omne corpus est conam,sitti ara, cris Odautem compositam in is cellario habet principia & partes, ex qui Lus Oritur aut coalesca. atquIenti Haturalia, qua Physiologia scrutatur . sunt corpora, ut manifestum elici sunt igitur compotita constantque principi s S causis. Ex quo tandem sequitur Phusiologiam doctrinan cisse, in qua
sententia. 1cendum tamen probati nunc ab A si citote posterius pronunciatum nempe a communioribus ad D in iis commetinia procedendum esse. est D. Thomae Philoponi expositam licet aliter sentiant Ruerroes, Thola: stius de Theophrasius Vt autem probationis vis eluceat, aduertent Iim est, institutum Aristotelis eme, explicare a quibuuaam principiis exordiri velit. Quia namque paulo ante ἱ principii progrediendum sibi esse dixerat posse alicui in dubium venire,e fet ne asi incipiis rerum communiorum , an minus communium initia ductu lux it igitur consi lium fibi esse, a rerum magis communium principiis auspicari oportere autem ita fieri ex eo pro bat cap. r. lib. I. de partibus anim .ilium quia magnum in docendo vitium est, saepius idem di-ςe in hoc vero fluoere nemo potest . ni a maxime communibus ad ima per intermedra profi-ςiscatur. Idem veres in praesentia ostendi r conglobata quadam argumentatione, quae Iibus conti-Lζpur syllogismis, in quorum ultimo pi positum colligitur. Primus in Lune sere modum sese ha- hex: A qui iis insitum est a natura , ut progrediamur ab iisdem progrediendum ex haec autem ra-xiva via a natura nobis est insita ut a notioribus nobis ad notiora natura progrediamur ab iis igi- xprQgrediendum. Suppressa maiori propositione minorem A conclusionem exprimit, eam ' musque cause ii, reddens Q ia non sunt inquit, eadem nobis, simpliciter nota. Hoc vero esse m in quo sensu verum sit excutiemus postea.
x et AE autem n mae, J Assumptionem effert secunἀi syllogi sint, qui in hanes mulam apta- 2ψ αοῦ noti litibus nobis ad ea, quae natara sum notiora, incedendum est; sed nubis prinu)n
37쪽
ea, qua consutassint, notiora existunt i cons iis ergo incedere oportet. .lior proposiclo est,ii xu syllosi sim conclusio. Minor suadetur, quoniam olei irent, pr1ec 1 pr. .r eit p. . tec mu .a tot si colitust cohibet, ea diuisione tota usitata olei cant. Uid pia ne ii dicat, 'in totan: pruri Q hibcrocmnosce 'daia , Π bis Gue magis esse manifeitani, quam partes, ecqui bias consta L. et 'enam locum quod ignorat, diuidit . .
ber Aconfulis proliciscenduna est, communiora sunt contii a uvideiacet cum in ularibus, 'parcibus, quas suo complexu continet in conferantur a coni Muna tab ζ i, itur ad Lutilaria seu nianus couimum aestpzoficiscendum. Maiores conclusio posterioras hi na I. M UUIemiton pretari, quo fatzsper picuum erat, ni uersaliora rota qua dat Titile. Liaed ob se partes compre etidiant a roclurun illecia hora non essent.1 --t nkμ ωι μη ISequuntur tria indicia seu silmilitudines, quas Arist. quorsum afferat interes
i S euute, oe nomina Ie eundum indicium petitur a toto, cuius natara definitione explicaturi Ita tere: aes pacto a iic turriuellectus ad rem desinuam, d im eam si urplici modos, niti catam x uolutam adhuc percipit, rudi.irtes quae naturam definiendo exprimunt, eodem hila itur a tCtum uniueriale, A ad Parres ei ita Die s sq. Udem num quiadulae eorum totum quod lati est scit quod delinatur, notrus est intellectui, Quam partes de Iontes ergo S totum vn mersale quam parres iubrectae Minor propositio liquet ex eo , quod uitiit in definitione promptius priusve L ce merari Occurrat, quam res pla, quae definitui.
se M. in E 'ser et , J Tertium affert indicium, a progremi puerorum in cognoscendo quasi ita aro
Probia,ect mentetur Jamni nobis notiora, quae pueri ductu, instinctuq naturae prius apprehendulit uod T 3o. Ire L . prau Sapprehendant magsquam minus communiaci ergo Ic nobis magas communia notiora e-
ι b. torm tres appellant,&mulieres matres: deinde vero, cum iam a ratis accessit Iesboxerit, atoue elucet
Lusitatis Hic Oitasse quaerat aliquis cur Aristoteles a principias, 3 4 catim, non autem ab effectis νω- ime cum in rebus hysicis notiora nobas in t Tecta ditiam cau-M Vodes qui primi Physiologiam inuenere, ab eirectis ad causa protiressi sunt Lm enim
s obissi, erre a contemptaret Iur, eorumque latentes causas gnorarent, ii ad inarationem adducti, dcaulmina indagationem animum intendetunt. Sed occurrendum in naturatrum rerum scien con paranda alteram e duabus vias iniri polle, ni nurum Auentionis vel viscultationis morem
V in pioru ira causae, qua plerunque abditis natura recessibus occultant r. biodi eadem di- tergo Ia STIO Urere, attritio exquisitae doctrina ordinen sequnudi causis, nou ab euectis ali spicandum sibi ekse proii
38쪽
innitis omniam Gin rum ei gentia a seposcat. ARTICVLVS
Huius excitandae conrroruersia occasionem aedit Ar stoteles miti superroris capitis, uti docvat, tum de Ai i nos aliquid scire, cum causas primas, primaq; Principia, etiani, ii ad menta, cognita habemus. Vt autem quid sentiendum sit, dilucide aperiamus, prius a nobis varia cognitionum genera quae ad proposi-ii exulicationein attinent, io ni diam atteren
Co nitionum igitur alia definiti ia est, alia
. emonstrativa Delinatiua dicita ir qesar defini cone comparatur demonstrativa, tua demon
b oc loco de initio aemonstratio, sub nominis significatu sed it ait eam luti taxat de sim licia ena,qua subiectae rei naturan declarat; bc eam Ibium demonstrationem, qaia ex cautis iocedit coἰnmplectanti mitiiri eris demonstrationes .iberalactis a perisci aritant Qquasi in- -tae Litem vero ic initiones quae rei essentiam non attingunt qaaedaena potitus sunt ad-un: bratIcne rerum, quam de finationes Demae harum cognitionum unaquaeque bipartitod stribuatur nautarum in simplicate perfectam. in eam quae in certo genere liue causae , siue scientiae perfecta nancirpatur. Ruilii cogn1tio uniuersim accepta, aut est comprehe siua rei, aut non comprehensiva. Cona prehensiva, ut explicat D. Thomas Lia d. qu. I 2 art. T. 3 3. contra Gento c. r. alcitin quare cognosci cur, quantum cognosei bilis est. Non comprehensiva velo, quae non ita se haber.
IIlud pra terea obseruandum est ex Aristoti . lib. huius ope i , c. q. text. c. s. Metaphc es t t. 3 causarum al1as esse per se, alias per accidens Cauta per se vocantur, quibus pei se effecta pendent, quo pacto homo pro gemit ab se homin 1 causa est stor eius magmis, quam depinxit Causae per accidens dicuntur, equibus non per se pendentis ecta quomodo Grammaticum Sophronisci, est causa Socratis,2Musicum Asellis cause pictuia . Hisposit se sit prima assertio. Nec demonstra xlaa, nec definitiva rei cognitio, laus arum p - iden cur telligentiam requirit. Haec assertio ea Philosophorum communis. Probatur Vero eo crura testes fistote eri Metaph co text. ε ζ se babete se en usque rei; ita 5 eius crini MD Π .l Irus autem rei es e endet simpὶ citer
c sa: cum pro circumstantiarum occur a varientur,in earum complures in utramque lasetem eueniant; nequeunt sub certam menti si tionem caderes; proindeque nec ad lefiniendum, nec addomonstranda na assum deben
Secunda Asterito Ad definitivam coquiti o 2 ALFrσε .nem ab late perlactam exigitiir, suffcitq;
mnium causarum internarum perceptro, aci de monstrativam vero absolute perfectani, Omnia tam in t marum quam externarum causarum
notitia necessaria est. Huriis assertionis pyior pars, etsi a quibus iam neget tu omni titis tamen melioris notae h1lo 14hIs probatur detur vero ex eo, quia cognitio delinitiva It qua rei natura cognoscitur rei autem nata: . omnibus, ac solis internis cauiis continetur. Posteri r,quς inter Philosophos communior est,t II l: tmq, ab Aurrroelii Prooemio lauas lit, text. I. Ian-dan Ohoc loεO qua's . . ear.:tiove Ostendi diar, quia cog mitio demonstrarina est, qua cognoscis inus causa in t m quam C es: unum 'ia .iq; au'tem non ob solas internas causas est . ed ob externas etiam Vnde Ar stoteles 2. Maius operis, lib. cap. p. text. O. I. Metapli cap. q. . .
docuit Phusicum per inma causarum genera aeri ια'demonstrare , 2. Poster Analyt. c. II. II. nullum catis genus a demonsti .itione excludit.
Tertia Astertio Cognitio delinitiva in certo
strentiae reinere perfecta , sola causarum ter narum, qliae ad eiu ancilli scienciam timeant, perceptron contendacii demonstrativa mcti externam; quae tonen alterius acultat: Snon sint, expostat. Hae callerti perspicua videtur; siquidem ain talibet scientia eae duntaxat causae, quae ad eam: pectant, postulandae fuat: alioquin cogerentur artifices extra res ibi ii biectas vagari, Min alienos ternu nos irri Imper .
Ex quo in telliges posse Physic uni persectam rerum naturalium obtinere scietiam ierinctam, inquam, in suo genere esto com nruuia qua - dam earlim attributa, quorum corcepra ma-reriam non includunt, atque vero Playsi e con iideruionis metam excedunt, non pernoscat: ut
quid substantra sit, quid ens aliaque id genus, quae tametsi ad rerum naturalium estentia in pertineant; sunt tamen Metaphysici negotia, ut tu ta nobis alibi explicatum. Id qii Vrximus In Prooemio de cognitione in certo scientiae genere p. 2:z- --s e racta, similiter de cognition e persect a, incer O . . o. . causae e fiere accipiendum erit. Nec oranti ut G I. Mera. q.tis, verbi gratia, obtineat hominis cogniti. H. I. arx tanem perfecta in gener causa materialis, Oportet formalem causam asciscere; visatis 1 aret.
Q arx Assertio Cognitio comprehensiva Pert o. rei non solum perceptionem omnium ius roθας occcausarum sed etiam enectuum , quos possit Uμ edere,a proprietarum ac virium, q)ra e sientiam consequuntur, Venique irinium perfect ianum, quae in naturali eius potentia con duci effagitar. Haec agercio astruatur a D. N ...
39쪽
pro . f. I. D. AGI 8.όλ. q. Thomas I part quaest. 2. a LP qc2. lib. contrai' Hi es,cap. I aliasq: in locas potestq; ex eo pror ars c. a. a X, qua cognita coada prehentiva, ut dixitnus, aetas. 2. hae eit ea, qua reb cognoscitur, quantum ex seco moti, in . Oscabilis est, via umquodq autean exis omnI- c. I q. p.ra bucco Usca potest, ac debet 1iquidem dum. aliquid horum nos latet, non circumspicimus fines rei,quos tame circumspicere debere eum, qui rem comprehendit, arrirmat D. Au Lust. lib. de Vadendo Doum ac Paulinu in cap. 9. In-wjJige autem 'uod de ei dat Durandus an . dist. Se ouaest. I. debere comprehendente hi-ues circum aci, vel positiae, tracdu termInumve statuendo, ut accidit in comprehensione rei crearae; vel no ratiue, remotiendo incessun quo
pacto res habet in coprehentione, qua seipsum Deus comprehendit, qui essenti suae metam non attingit cum lia nullis persectionum limiti us definita iit 3 afbis persectioq; diiunaeesentia cogi altionis actum non excedri sed v-traque alteri ex aequo resp. Dd r. Dixinius porro ad con prehentionem xiginor: tiam perfectioitum omnium, sed quae in naturali rei potentia Cnti entur; quia quae ad potentiam quae Obediertia dicitur spectant,ve,n1OVeibi diuini respectu humanitatis, Iurare gloriae comparatione tellectu ecrea a atraque m relen eiusnioda, qtieinadi in una supra naturam emi fru. cuni nent sic ad comprehensivam eius notionem,e Onon re non requiruntur. Imo neq ad illam deposcen-FV rxrno et da est cognitio o1nnium et se toru naturalium omni . singulatim aedeorum duri amat, quae sunt spe
cie distincta quia indaui tua sit,qualibet spe-cre, pollunt pile nota tot qai nil tira; deoq; sub Lege D. τέ scien tram nota cadunt atq. Omnia eiusdem pe-I .rrr. q. I 2 ciei sunt periectione essientiali aequalia proin inrt 8 deq in causa non requiritur ad unum viatus di- . Fons uersa ab ea, quae ab abaci a species sub eodem genere rice in infinitu multiplicari post in t saltem hoc mundis ui semperq; alia essentiali persectione, aliam excedit,iuxta illud Aristi t. X. Me apti. .ap. 3. text. IO species sua3 veluti, meri. Qitare ilo plures t ierint, eo marores di-Detrsamqtie in sua causa arguent persectiorem, atque ad earum cognitio ad illius vim comprehendendan exigetur. I singularibus vero
sunt. i. senis SD aduersu ea, quae artimulo proximo ita .
tuimus , nonnulla sese fieretur algis menta. Primum est inc dens, cite Aristot. r. lib. Metaph. cap. I. a eq. at sine subsantia petie te de-ti 1ri,iic uti nec sine ulla pei hcte intellisi: ta menti cantia non est interna sed ex te a
e ausa accidenti. Non igitur definitia corii
tio sola causaruna inter a Iun. Vperceptrone con tentae LSeatin dum inem admodum uiro perse. mus ex demonstratione cognoscimus, affectio
nem subiecto con Uenire, cum non Olum inter iras, edexterna Setiam causa Dezetiamus itim ulto absolutius quid res sit, per definitioneni
intelligimus cum eius non modo internas a sas, sed externas limul comprehendinius alio B qui superuacaneum est et externa cλusas ter nis in delinitior reada lingere, qti Ud tamen Pluto sophi non raro taciunt. I te Araitoteles Ipse iI'O1ter cap. 2 de monitrat loliena , per ture in rae in lib. 2 de Anima, cap. g. zezias . iacem, per causam estic: entem denum. Non minus igitur ad detinet tauam quali ad demonstratii iam a
gn Ilionem, ex Perua causa requiruntur.
Tertirim multa cauta exterila vendicat sibi . se,. nexum in dissolubilem , ac nec ellamIm cum is C fectione qua demonstratur igitur nulla earua adhibenda crat in propca iiii Ciao a ternae veritatis inare cum demolistratio ex recessariis c siet, docetate Arist. I. Poster. c. si plane sequitur,
Dullam causam externam In aemonstratrone adsumi posse. 1imum plorat inci .atum suadetur ex eo, qtria omnis causa pxrerna, aut est fini,. aut edictens ait exemplar, qu DTum Omnium causalitas ex assen tram rei spectat, nec ab illa
absolui potest liquidem ethciens est a quo ori D tur actio , qua res prod icituri finis est, cuius gratia fit aliquid . demque exempla definitur id, quod et sciens imitatur. Q. art in Tam deflabatio,qPam demonstra OA diis
tio in generant menti not1 Ira lini Essaria conne
xionis inter praedicatu iubiacia d. rc autem connexio non videtur esse alarid, quam relatio quaedam rationis, quae proinde in nata Ira Ierum proprie causam nonabet. N.illa igit: ii pred: ct Tum cognationum e causis comparari potest Qicturum: Vt est comita uiae pniici Ripli Ditium I in proloquvi, estentiae 76 habent tui, in D co gnitio, tua rei elle est iii cognoscit. 1r ci 1 17modi se O PAest definatiua non poterat per causas ob timeri. -
Sextum mihil comprehenditur, nisi liodql Iaaltum ex si Cogno: in bile est, cognoscitur. δροῖς Nulla igitur omnino res est, trarii 1b intelle
tu consecutio quia nihil vel a nostri velat, angelica mente tam persectet, tellignur,riti in o.
a Deo infinite per semis intelligatur
nem oporteret omnes emicausas per Nere, se
creato coprehendi:quod an e salsum ei te ex eo icollat, quia alioqtra pron timerio ei et corre
hensione e frit gere. CO cutio studitur. quia nul TZ lus intellecitis creabiis naturae viribus antelligit infinita: at materia primatiaberes sentiale ordine ad infinitas formas becie dii teretes, et, perferen
40쪽
idet Nec enim eas tantum res pacat, quas
natura curriculo su capit; sed illas etiam
, in eam diuina vitta rei duci queunt, si iu- meunt qualibet aram, ut cum suo proprio, tu non secus ac cum iis, quas nunc recipit, an inius compositi naturam coire potest octauum, In disciplina Aristotelis, qui mun- Ium finxit ab aeterno Bucephalus Alexa dia habuit infinito progenitores atqui non olum quo proxime sua Senitus ted ab dis O-m tib is pendet V a caulisper se quandoquide in id, quod est per se causa cauiae est etiam se istae lectus: ergo si ad comprehendenta in Bucephalum requiritur notitia in mum iii sarum per se, cum illet infin1tae sint, nullo creato intellectu comprehendi poterat, ut pro-xtine argumentabamur.
Nonum , Ex eo D. Thomas aliiq: Theologi hobant: an 1mam Christi omnia effecta non
exeipiendo singularia qua in potestate cuiuslibet rei creata sunt, cognosceres, quia alioqui non omnes res creatas comprehenderet. Igitur id comprehensionem necessara est perceptioonitarum etIectorum, non solum in specie, sed in fini alari etiam, quodiffsabamus.
HIste argumentis hoc modo occurrendum
erit. I rimo quidem agmittendo causas externas nonnunquam ad definitivam cognitionem deposci non quidem per se Aed qua ex parte rei gefinitae essentiam termina r quo pacto se habet substantia comparatione acciden ti, Unde huiusmodi causa a nonnul lis externae quidem rei sed internae definitionabus dr- sua ci conlueuerunt. Quod vero de substantia re- - exter spectu accidentis . Ictinus pari ratrone intelli- η rei in P debet de actione, ibiectis respectu poten- tiarunt itemque de relata S, quorum nam Te- S- ciproci 1 ciliatudine altero ad sui definitionem Mnotitiam indiger. Ad secundum, sunt qui propositum admittunt . latenturque definitivam cogni pronem externas etiam causas reqarrere. Sed non recte iudicant Etenim cum edentia cuiusque rei solis internis causis contineatur; non est cur ad sui notitiam externarum causarum opem asciscat. Nec vero quod hae ad illas cognoscenflagadiumento esse soleant ideoque pariter nonnunquam in clefinitione assii matur accirco earum perceptio ad destiuiuam cognationem a solute 1ecessaria reiis et de travoqui proprie-xatum voci: en ectorum obseruatio, ac noctia quod idem tamen auctores negant od i dem po laetetur cum Laec, teste Aost ei
ie . de Animai 3. texi M. Miseriarn euentia in-ueitrgandac perti dendas multam conserarit. Videlicet eum hoc loco de cognitione d finitiua disputamus, non ea quae nos ad inveniendam, vel adumbrandam rei essentiam si bii a ria ope iuvent, aut quoquo modo manu ducant, inquirimus: hqc enim latii si me patent; sed que- nam illa sint, in quorum perceprrone cognt Iod tam liua, siue essentiae notio per se coni stat. quae profecto sunt causae internae duntaxat. Nam qui has perspectas habet nihil essentie inexploratu inrela quit. Itaq; negandum estpei sectuis hoc est plus e silenta comprehendere, qui CL iam exrIa leas complectitur; quidem extraneae, extra essentiam lunt. At in demoti lirativa cognitione secus accidit cum enuo demonstrationis tintis sit explicare propter quid praedicatu subae te rei coaeiarat; cumq alii d tum ob Internas , tu ob externas causas conuenire pose ut debuit sane demonstratio, 'uam ipsa, gnit demostia ita cognitio, nullum causae genus a quo praedicata per se pendeat aspera ara. Ad tertium, dicenduin in primis dubium non esse, quin per caulatu etiam essicientem, finem, exempla demonstrari possint enune lationes, in quibus phyli ea tantum necelsatas insit,
euiusmodi sunt in Natural Philosophia, de
Medicina non paucae, ut aestiuo tempore magnum esse calorem morbos autumna dissicale curari. Deinde addendum, pronunciata etiam absoluta necessitatis haud dubie demonstrari posse per causam formale ex ernam, quae mensura essentiam rei ut antecedit omnem existentiam cuiusmodi sunt obiecta respectu potentiarum, habituum, deaeque diuisiae, quast speculatrices vocant, praeintelligulaturque pisdiuinae arti respectu creaturarum Denique per etficientem, cinem demonstrari posse de qua-uis re, quae creari potest ipsam creabilem elle.s ictibilemve a Deo propter ipsum Praeterea, ut in totum argumento satisfaciamus , dicimus Rcausae externae spectentur, non prosit actu exeriscent causalitates suas sub actu existentiar, qu .
pacto ab Aristotele definiuntur; sed secundunt se posse tune effecta etiam absolute necessaria obtinere ad illas si item simpliciter necessatae: sint ordinem necessaria dependentiae, perpetuamq; connexionem cum eisdem atq aEeo per eas demonstrata one perfecta ostendi. Ad quartum , nais maiori proposuione, dicendum est cum Ocm. 6. Metaph. quaest. illam necessarii praedicati cum subiecto connexionem quando necessitas est absoluta ibr- maliter iudem esse relationem rationis quq in rebia pro prae causam non habet materialiter vero est ipsa extrema, ut causas,abere postulat:
ita Spereas demonstrui. Cum igitur conne- Monum caulas ex demonstratione tenere dicimus connex: non formaliter sed materialis teT.accipiendaci