장음표시 사용
271쪽
habitu Demineo,aut econtrario conuersari , ct in Deutero- non .cap.xxiὶ .prohibetur ut abominabi te domino.euet in decretis dist. xxx.anathema sit mulier uirilem induens ueste. Verum haec intelli untur,quando prostpostitione aut luxuria fiunt. Vnde H in laruis aut comoediis haec fiant,transire possunt. Sed in continua conuersatione non est permitto: dum. quia contra bonos mores S custodiam castitatis communis est Et nisi ab Episcopo moniti sub poena excommunicationis desistant,excommunicandi sunt & eiiciendi da conuersatione humana.Secunda est, circa disserentiam clericorum & laicorum.De qua uide supra in uerbo,clericus . Tertia est,circa disserentiam religiosorum S aliorum . Et quantum ad religiosorum dimittentium habitum,peccatu, uide infra in uerbo,religiosus.iniantum ad aliorum peccatum,qui religiose habitu in laruis.utuntur,distinguendum est an fiat laudabilis repraesentationis gratia:quia tunc non est peccatum,aut in religionis uel religiosi ludibriu: & tunc ratione iniuriae notabilia est peccatum mortale,aut sola uanitate,& tunc uana transire potest , si secundum ueritatem non irrogatur iniuria alicui notabilis.' intuta est circa disserentiam Christianae fidei ab aliis secti:puta Iudaeis,Mauris,dic. Nam si disserentia certa disti Oiua Christianorum & aliorum est,ita ut quilibet utens tali habitu fateatur sitam fidem: mortale esset peccatum. Christiano deserre habitum Iudaei aut Μauri.Nec sic erat tempore quo beatus Sebastianus sub militari habitu degebat ,
Ita quod ex eius exemplo non licet ex causa quacunque in casu proposito contrauenire,puta Christianum deferre s per uestes characterent. ,ex aliquo timore, ubi hoc est proprium signum Iudaeorum quoniam hoc nihil aliud est qua
ex timore fateri se Iudaeum.Nec est simile de clerico qui ob timorem iter agit in habitu laicali: quonia etiam explicito tunc neSare se clericii , non nisi ossiciosum mendacium est.' Quinta est, circa disserentias per narum,nobilium uel ignobilium &e. Et huius uolatio ad immodestiam pertia'net. De qua insta in uel bo Ornatus.
Teccatum avposset tu assitudio committi.
TI Asti ludium quo pro exercitatiotie bellica,aut solent
272쪽
tale festiuae alicuius iucunditati, regiae armati equites duo contra se inuicem currunt cuni lanceis ex suo genere peccatum mortale non est: quia in eo cum interuenit ut in pluribus mors,aut mutilatio, aut quodcunque notabile personae
nocumentum: huiushiodi enim ludi ex hac sola causa herniciosi sunt scilicet ex nocumento personali. Et propterea si uarurn est quod supponimus scilicet quod ut in pluribus non accidat huiusmodi nocumenti periculum hastiludium , de
quicunque alius ludus militaris habens talem conditionem damnandus non est: quoniam actus humani ex eo quod ut in pluribus inuenitur, iudicantur. In cuius lignum torneamenta damnantur, quia saepe inde mortes proueniunt: ut patet extra de torneamentis.cap. felicis.
'Teccatum infidelitatis quibus modis committatur.
HAeresis crimen est infidelitatis, ex tribus constans,sciliacet errore in iis quae sunt Christianae fidei pertinaciter. Et aduerte primo diligenter, quod tertia conditio requisita ad hari elim scilicet obstinatio) non lic requiritur, tanquam non sit haereticus, nisi qui sit inflexibilis di immutabilis sed sic exigitur quod horno vult in i s quae sunt sidei sic credere,
non obstante quod Ecclesia oppositum decreuerit quantum ad manifesta, aut decerneret quantum ad ambigua . Verbi gratia quantum ad manifesta: iiquis uult deliberate credere quod Spiritussanctus non procedit a patre, di filio,aut quod
Mon erit resurrectio mortuorum, au t quod mortuo corpore
moritur etiam anima, non eget alia obstinatione: quia iam est haereticus ex hoc quod non dubitat haec esse contra fidem sanctae matris Ecclesiae, Si tamen ipse uoluntate deliberata credit haec est enim satis pertinax qui eligit non captiuare intellectum suum sacrae scripturae sanctaeque matri Ecclesiae. iniantum uero ad ambigua,si quis ignem inferni aut aquas quae super coelos sunt,credat est e uel no esse similes istis igni, di aquae exilientibus apud ii os non propterea est haereticus: quia neutra pars clariscata est a scriptura,vel Ecclesia. Sed sitic adhaereat uni parti, ut etiam si sancta mater Ecclesia decerneret alteram esse necessario affirmandam, ipse nihilominus uellet deliberate credere sua partem haereticus esset propter
273쪽
pter hanc pertinacem animi praeparationem aditanistam. Aduerte secundo quod licet haereticus pure mentalis sit uere, de Derfecte haereticus, non est tamen excommunicatus: sed a lnoc quod sit excommunicatus, exigitur aliquis actus exterior: quia Ecclesia non iudicat actum interiorem nudum secundum seipsum. Vnde talis posset ab lui a peccato libere Sed si etiam libiipsi dixit exteriori loquela , iam est excoin-
Histrionatus exercitium an quando peccatum.
π TIstrionum peccatum non consiliit in exercitio histrio natus,nam licite potest ossicium suum exercere, hoc est uacare ut gestibus, uerbis nouis ad inuentionibus delectationem aliis praebeat, seruatis debitis circunstantiis. Sed praecipue consistit in materia, uel inhonesta, utendo scilicet actibus aut uerbis inhonestis. Vel diuina, ponendo res sidet aut Ecclesiae in iocum . Vel iniuriosa, lespiciendo alios. Atit adulatoria Oc.Peccant quoque secundum locum,tempus,negotia S persisnas, dum horum aliquid non considerant aut parulfaciunt. Peccant & tertio ex sine, nimis placere cupientes hominibus Quando autem in huiusmodi peccatum mortale interueniat,non facile dixerim, quia iocose haec dicunturdi sunt. Veruntanaen in ijs quae ex suo genere sunt mortalia ut iniuriae diuinorum & hominum,&similia nisi paruitas offensis excusat, quia modicum pro nihilo reputatur, peccatum mortale incurritur, quia i icet iocositas excuset a tanto. non tamen a toto. Propterea huiusmodi autem annexa histrionatui, ab Aug. tantopere damnantur histriones & dantes eis,ut habes in decretis, lith lxxxvj cap.donare,Sc.qui uonatoribus. et primo.
Peccatum homicidu dupliciter poten incurri.
Homicidium hoc eis illicita hominis occisio peccatum
mortale est,contra iustitiam ct charitatem. Et quia occidere hominem dupliciter contingit uel per se,hoc est intemtione occidendi,uel per accidens, hoc est praeter intentioneysi est ex intentione. est illicita ex triplici capite. Vel ex parto hominis occidendi,quia no inaretur morte. Et hinc semper occidere innocentem est illicitum: nisi per accides iudex ex- 3 cusetur
274쪽
cusetur in casu in quo Oporret ipsum secundum allegam, Aerrobata danare innocente aes morte.Et sint liter per accides excusatur carnifex exequens sententiam iniustam, non cotinente errorem manifestum . Et limiliter excusantur milites
subditi in bello occidentes, ex obedientia ad bellumi reput tu iustum,quauis secundum secreta ueritatem sit in iusiubae cedentes,iuxta illud Aug. contra Μanici aeos: V ir iustus si sorte etiam sub Reae Sc homine sacrilego militet, recte potest illo iubente bellare, si quod sibi iubetur, uel non esse cistra Dei praeceptu certum est uel utrum sit,certum no est : itatat sertasse reum ficiat Regem iniquitas imperandi, innocentem autem militem ostendat ordo seruiendi. xxiij. q.i quid culpatur. Vel ex parte occidentis, quia scilicet publicam au thoritatem non habet sit pra illius occidendi uitam . Et hinc semper est mortale occidere ex intentione hominem absque publica authoritate, nec ullam noui exceptione. Hinc enini homicidii rei sunt non solum ex vindista, rixa &c. occidentes,sed etiam qui seipsos defendendo,alios occidunt, hoc est ideo se defendunt ut occidant, uel non sunt defensione com senti nisi occidant: quum solummodo in foro conscientiae liceat eis occidere per accidens , hoc est ideo occidere quia se defendunt,quia non possunt aliter se defendero ni si occidat, Iuxta hoc caput sci licet ex parte occidentis) peccatum accidentaliter interuenit, ii mala sit occidentis intentio ut qua-uis iusta sit occisio occiser, in ex odio uindistaeo liuore madat aut exequitur. Hoc enim accidentale omnino est: quia ex mala intentionem etiam opera misericordiar po Iluuntur, de non solum haec iustiti. ae opera . Vel ex parte in odi occidendi: quia scilicet non seruato iuris ordine. scri u est enim: Iuste quod iustu exequeris. Deuteron. xv3. Et hinc homicidii sunt rei occidentes ueneno uel alias secreto de mandato dominorsi non citatos, n6 auditos, non danatos,etsi laesae maiestatis diceretur rei. Nec excusaz authoritas principis, etia si constaret principi, ut personae pri Nataein meretur quis mille mortesi quonia siletia potestas currunt rari passu, hoc est quod oportet potestate pul=llc.riri moueri a scientia publica , is secundu illi a regulari. Nec hoc
est de iure rositivo, ut possit princeps legibus solutus in6 ser
275쪽
, are, sed est iuris naturalis. exigit nanque natura actus publici qualis est iusta occisio hominis ex publica potestato ut sit ex publica uoluntate, & publica scientia:alioquin iacecausae sunt subiiuuicem commensuratae dii potestas eii publica, ct scientia est priuata nec adhibentur cauta conanaen uratae effectui dum actio potestatis publicae ponitur exire a sciem priuata.sut igitur honiiciche dc princeps di costile tesct exequentes occiliones holum indenatorii ex publica sca a. N princeps ratio scandali uitandi, aiunt enim persuadere necem conantes, quod illum mortem mereri conflat clarissime, sed ut honor illius & Ω- miliae, di dignitatis seruetur, di in scandalum uitetur,oportet ipsum sine iudicio occidere cum dexteritate, sunt enim diabolicae artes ad excusandas excusatio es in peccatis. propterea damnamus iudices qui repertos in flagranti crimine notorio ut latrones in viis di huiusin odio statim iaspendi iubent. interuenit siquidem ibi notorium facti, lo- 'coaccusatoris Sc testium, faciens publicam sententiam ,ε: excitans publicam uoluntatem dc potestatem ad publicum iustitiae actuin Et hinc uidere potes non excuseri ossiciales ct subdominos quibus a Resibus iubetur ut aliquem in auditu sine ullo crimine notorio capiant ac decapitent, si iussa perficiunt. Debent siquidem obedire quantum ad capturam ct custodiam quia hoc ex rationabili caiisa potest Rex iubere sed non qlio ad occidendum,quia hoc non potest Resobsque scientia publica iubere, scientia autem publica non cit nisi tripliciter, scilicet uel ex propria confessione iudicia Is,uel ex pro tautone iudiciali, uel ex notorio facto. V nde tibi nullus interuenit aetus iudicialis nullum tu extat notorium crimen, non est exequendum principis mandatum ad Decem proxinai.Nec excusat obedientia tanquam in dubiis quia non est subditi discernere superioris iudicium,quoniastioc habet locum in iis in suibus princeps potest bene & male iubere, non autem in iis in quibus certum est eos esse homicidas, quale est mandatum propositum. Hinc quoque mortaliter peccant iudices, quino seruato diris ordine dinat ad morte aliquos etia si morte sui digni,
276쪽
est enim Oac iudex ipse homicidij reus, quoniam occidit hominem non ut ius seruans δc dicens. Ex his demum clis Te habes quod occidere seipsum, semper est illicitum: quoniam occiditur homo cotra naturalem charitatem suipsus , ct contra iustitiam: quum nullus sit sulpitus iudex nec propriae vitae dominus, & quilibet sit pars ciuitatis, di solus Deus sit qui occidit & uiuere facit.
Hominis occisio accidentalis duplici r considerari potest, ad hoc ut in peccatum occidentem inducat.
O Ccisio autem hominis per accidens hoc est praeter intentionem) illicita et luplici capite inuenitur, uel ex
immoderata actione, uel ex negligentia . Et ex primo quidem capite , infiniti sunt modi iuxta plurima immoderata opera ex quibus potest occisio hominis praeter intentionem operantis euenire. Nam & immoderata sui aut proximoru , aut rerum defensio,illicitam reddit inuasoris occisione:quae si moderata esset, no ei ad peccatum imputaretur mors inuasoris mam non solum seipsum,sed proximum ut Ambr. in primo de officiis testatur: & habentur xxiii.quaest.iii. in cap. sertitudo.& cap. non inserenda.) tuendo licet occidere iniuriam irrogantem. dc pari ratione tuendo libertatem membrorum suorum, ne scilicet turpiter patiatur: & similiter imtegritatem,ne mutiletur aut uulneretur: & similiter necessaria ad uitam & uirtutem ne perdat res suas aut suorum.Quae si uis, uide dist use in commentariis nostris super secunda secundae.quaest .lxiiiij. artic.vii.ad secundum. Et notabis ite ba Ambrosi j,quae uniuersaliter de iniuria loquutur.Immoderata voque hienatio seu sagittar emissio, equitatio seu relaxatio equoru calcitrantium,aut animalium malignantiit, ct quorumcunque hedere ualesium, culpabilem reddit mortem inde sequentem. Immoderata denuina medicina tanto magis homicidam medicum reddit, quanto minus est pra ter intentionem: quia non debet tentare medicinarum uina cum periculo uitae alienae: nec ubi certa notitia morbi deest,
potest exhibere perlaulosam de uita medicina: de cuius medicinae uiribus non potest se excusare,qui prosessionem facit medicinae. Comprehenditur sub hoc quoque genere oppreC si
277쪽
so tortatorii paruuloru in lecto,ex hoco tenentur simul ad dormiendit: quit hinc facile possit talis oppressio sequi. Hoc aute intellige coiter: posset enim in particulari casu hoc licere,in quo scilicet scina sensatorum iudicium non exponitur intans Oppressionis periculo. Propter seigus aute non uideo licere: quia no sunt suci eda mala,ut euitetur aliud malu , sed potestaliter prouideri:puta ponedo tabula aliquam intermadiana,ne possit infans opprimi, & huiusmodi : S tanto plus quanto aetas illa patiens est Rigoris. Ex secundo uer6 capita scilicet ex negligentia ) infiniti sunt modi, iuxta infinitos casus in quibus huiusmodi negligentia interuenire potest. Colligendo tamen ad genera, distinguitur negligentia eorum qui possunt Sc debent ex ossicio prouidere, a negligentia eorum qui possunt,& debent ex articulo occurrentis necessitatis prouidere: nullus enim negligit, qui licet possi uno tamen debet. Exigit enim negligentia tria: scilicet posse, debere,& non sacere. Imputatur igitur homici iij peccatum dominis & ossicialibus, si ex eorum negligentia occiditur homo. Et hoc siue in casu inuasionis particularis occurrat: siue in casti tuo publicis uiis non prouidetur,itue in casu quo ciuitas sine iustitia aut quasi sine iustitia regitur: & quasi cuilibet licet impune occidere, mutilare, ob fauores alat pecuniam aut ignauiam &c. omnium enim malorum huiusmo diret sunt,qui tenetur cultodire iustum publicum . Subli quoque genere comprehenditur negligentia medicorsi, qui curam aegri alicuius susceperunt,quum ob eoru negligentia in studendo, uisitando dcc. perit, quoniam ex suscepta cura tenentur. Imputatur denique homicidij crimen iis qui pos
sunt dc ex articulo necesiitatis occurrente tenentur occUrrere,si non occurrunt. Primo,si non pascit quis fama morientem: iuxta illud Ambr.S i non pauisti, occidisti. Secundo, si non occurrit ad tuendum proximum inuasum , si potes: cum oderamine inculpatae tutelae: iuxta illud Ambr. Qiii non repellit a proximo iniuriam si potest, tam est in ultio, quam ille qui ficit, uterque enim casus est extremae necessitatis. Tertio,si non reuelando , aut retrahendo aut Sc. prouidentne aliquis ex sibi noto tractatu aut proposito Sc. interficiatur: quia tenentur adiuuare S eruere quatum in se est a naOr
278쪽
te proximos.Ad haec enim tria uiden tur omnes negligentiae callium necessitantium ad occurrendum ne quis pereat , yeduci. In primo enim mors naturalis , in secundo mors NiOlenta manifeste, in tertio mors uio lenta occulte imminens cogit proximum ut occurrat si potest.
Circim tantis quinque in canonicarum horarum
ce ebrationis omi done considerandae.
Ta Oi arum canonicarum omissio exigit ad siis discretio- Delii peccati, tit trasentur quinque: scilicet qui, quid , qualiter, quando,ubi. Et quantum ad primum qui scilicet teneantur ad horas canonicas P quamuis ex praecepto in iure contento soli presbyteri expresii inueniantur: coiter tamen tenetur,quod quicunque in sacro ordine costit tuus absq; rationabili caula quae semper subintelligitur) omittit, peccatinortaliter. Et similiter beneficiati, siue sint in sacris siue no, obligati dicuntur. In his tamen exceptio rationabilis uidetur,ut scilicet excipiantur nihil percipientes de fructibus beneficij: ita tamen-ex parte sua non desit percipere fruetus r. quia cessat ratio obligationis, tenetur enim beneficiatus ad
' ossicium diuinum, quia stipendium habet Ecclesiasticum xt secundum hoc beneficiatus no appellatur quis quantumcid uinculum diuini ossicii si no potest habere pollucioneia, ac seu tus beneficii , nisi fiuctus ei postmodum dandi sint: suia tunc constat beneficium ei fructificare, quamuis actuails perceptio fructuum pro tunc sit impedita Dicuntur &tertio obligati religiosi profesii. Et certe nisi confitetudo illos obliget de qua nihil scio θ non tenentur ex profestionervit patet ex hoc quod monachorum ordo contra regulares
clericos distinguitur, ex eo pisti diuinis ministeriis hora-3 um canonicarum di missarum mancipati sunt, ilii ad con-remplationem abstrahendo ab huiusinodi diuinis ministeriis. Hinc enini patet esse professos monachos in Dei Eccle-1ia absiue horis canonicis.Vide si uis sanistia Tho.in ult.q.h. secvcisar.vij.ad stem.& Hier.xvi.q.j.c. alia.& c.sic uiue.& c. si clericatus. Unde ncc conuersi: quia ad seruitia clericorum,n religionibus recipiuntur, nec professi in .habitu clericali donec in sacris sint constituti, tenemur ex iure aut ratione ad
279쪽
ad horas canonicas. Victus namque religiosis debetur ex eo st totaliter Deo dicati in illa religionis obedientia sunt, non minus quam debetur a temporalibus dominis di hospitalibus uictus illis qui eis per totam uitam in ministerium adscripti sunt. Et de prolesus clericis,ut dixi, ilia consuetudini: de conuersis non dubites.Tertia, nos uero & similes loge ab hoc uincuso esse scito: quia modus tantum quidam uiuendi test eorum uocata religiositas. Nec propterea de conuersis S tertianis fluctu es quia in eorum regula seu statutis decernuntur illis quaedam Orationes pro horis canonicis: quoniam hinc fit quidem ut tene.'ntur ad illas orationes sicut ad alia mandata regulae, non autem ut teneantur ex Ecclesiae praecepto ad horas canonicas. Haec de primo.
Horae canonicae sunt iuxta Ecclesiae propriae r tum celebrandae, O de iure septem sunt.
o Vo adsecundum scilicet quid dicere tenentur ex iu-
- re quidem solum inueniuntur septem horae canonicae praece tae. Ex consuetudine autem quilibet debet iuxta sitae Ecclesiae , seu religionis consuetudinem id dicere pro horis quod ibi consueuit pro horis diei . Et idem reputatur iudicium de adiunctis, siue suffragiis, siue psalmis,sive horis beatae uirginis&c. Discernendo tamen consuetudinem habentem uim praecepti, a consuetudine simplici: ita st consueta secundum uim praecepti selirantur ut praecepta , dc consueta ut consueta: non est propterea reus mortalis peccati conamutans qualitatem horarum: puta luens de sanctis quas dehere soluere deseria: & similiter soluens iuxta ritum Romana Ecclesiae, qui deberet seluere iuxta monachalem ritum: sinsiliter commutans ordinem horarum , puta dicens sextam prius,& postea tertiam. Et horum & similium ratio es quia1ubstantia praecepti consistit in hoc quod canonicae horae ii cantur,& non in qualitate aut ordine. Graviter tamen peccant qui ab ue rationabili causa huiusmodi mutationes ad libitum faciunt.Haec de secundo.
280쪽
QVo ad tertiit .s quali ter horae dicendae stini quanui s diuersi diuersa sentire uideantur, plenus tamen sensus textus,in cap. dolentes. de cele Μis inanifestat sub praecepto cadere modum dicedi: quoniam S uerba hoc significant clare, dum dicitur: Districte praecipi lites in uirtute obedientiar,ut diuinnm ossicium nocturnum pariter & diurnum,quantum eis Deus dederit,studiose celebrent pariter dc deuote . Et ratio textus confirmat: quia iam tunc erat ossicium diuinum praeceptum es in modo exoluendi illud errabatur: ct constitutio illa ad corrigendum desectum qui in modo exoluendi committebatur,facta est: ut ipsa de ipse testatur. No ergo aditerandum praeceptum de dicendo ossicio diuino, sed ad pro cipiendum modum dicendi, nouum praeceptum iactum est: ut scilicet studiose & deuote quantum Deus dederit, exoluatur.Nec propterea quia Eccletia non iudicat de actibus interioribus, studiositas ct deuotio referuntur ad exteriora tantum: quoniam uerum quidem est ad Ecclesiae iudicium non spectat e actus interiores secundum G,hoc est nudos: sed non est uerunt Ecclesiae iudicium subterfugere actus internos: ut
sit ni ratione actuum exteriorum .Excommunicat naque Ecclesia eos qui odio uel amore inquirunt,aut mittunt inquia Tere haereticos :ut patet cap multorum de haeret.in cle.Sic autem est in proposito, quod licet internam studiositatem de deuotionem nudam Ecclesia non praecipiat,praecipit tamen
utranque,internam ut rationem exterioris cultus. Nec propterea laqueus iniectus est animabus: quoniam lacillimum est huic praecepto obedire,nam nihil aliud exigit, nisi quod
quis animo uacandi Deo horas inchoet,& in contrarium animus iste non mutetur dum exoluit diuinum ossicium .mtari autem in contrarium est impossibile ex inaduertetia: quoniam non uoluntarie ab ossicio uagatur qui inaduerteter uagatur. Et ideo si quis aduertit se cogitare haec uel illa quae debent esse extranea,tunc a meditatione sua, sed non aduertit quod ab ossicio diuino distrahitur , quanuis uoluntarie illa 'Deditetur, non tamen uoluntarie animus ab officio diuino distrahitur ac per hoc animus uacandi Deo a principio ossicii habitus non est mutatus in contrarium : quia