장음표시 사용
291쪽
roris Christi iiesci carnibus sicut in die dominico: & in hoe
eodeni debent religiosi conBrmari, quantum ad ieiunii tracationem.Idem eii autem iudicium ii in fello leniri patroni ciuitatis uigilia aliqua occurrerit. Notanter autem loquor de ieiunio uigiliae: quia Ecclesiasiigit uigilias fieri in sellis dc propterea Ioannis Euangelistae vigiliam non secit in festo Ste hani. N on horret auteieiunium quatuor temporum in fellis: ut patet de fetiis sanctorum Thomae Matthaei apostolorum, quae saepe in iei
nijs quatuor temporum celebrat. Haec de tertio.
Vinculum ad ieiunium a iringens,quale sit.
Vo ad quartum quale scilicet eli uinculum quo tene iamur ad Ecclesiae ieiunia) ex communi interpretationis ita letur uinculum praecepti obligantis ad mortale trantigres res ex obedientia uel contemptu: quia contra obedietiam ds recte ageretur: de hoc habetur pro certo,uel line rationabili causa uera aut aestimata, uel authorlgata, non habita
generali aut speciali gratia summi pontificis:qusa tunc scienter ageretur contra opus pizeceptum. Et hoc ego non audeo
ex iure scripto asserere: quia nulli bi scio scriptum esse praeceptum obligans ad mortale non ieiunantem qu'muis inueniatur praeceptum, hoc es statutum,obligans: hoc eis,inuenitur praeceptum ut distinguitur contra coiilium, di no praeceptum , antonomasice, selum obligat ad mortale: ut In uerbo praeceptum, habes intia, dc propterea quantum est ex iure scripto , nullum cognosco in tertienire moi tale peccatuin Bactione ieiunij Ecclesiae, si desit contemptus. Dixi autegenerali gratia summi Pont. propter consilietudinem resectorii seu tinelli in curia Romana: ex eo enim φ cum pontificiita diuturna scientia sic seruarur,curiales qui tinello iunt contenti,no frangunt ieiunia,quauis pane cum acetatio seu fata tutio comedant uesperi, prout ibi dari consueuit: sed ieiunat more curiae.Frangens autem ieiunium aliquo die , irontoties quoties comedit, de nouo peccat, quia postquam illud fregit,non facit contra praeceptum, quoci impostibile
est amplius obseruari. Et quia quolibet die potest quis seruare praeceptum ieiunium illius diei: ideo de nouo quotidies Peccat
292쪽
peccat peccato omissionis, qui quotidie omittit ieiunium
quadragesimae, &c. Haec de quarto. & tota materia ieiunij, quam ii amplius scrutari uis, uidere potes commentaria nostra super quaeli cxlvii. secunda secundae.
Ignorantia quo casu uertatur in peccatum.
v Gnorantia tunc tantum peccatum est quum quis potest . . et debet scire aliquid siue iuris, sitite non secie quod in se est, ut sciat illud. Tenetur quilibet scire communia , & fidei, de iuris , quae communiter a fidelibus Christianis communiter inuructis a parentibus S praedicatoribus & conuersatione Christiana sciuntur: ut articuli fidei, decem priecepta, praecepta de conses Ione, Ommunion di ieiuniis Ecclesiae. on q, teneantur scire uerba symboli, aut numerare decem praecepta, aut scire discernere praecepta: sed quod nouerint side esie unum Deum omnipotentem,&Iesum Christum filium,Sis natus ex Maria uirgine dic. similiter scianto solus Deus adorandus est, non esse periurandum,seruanda esie festa,honorandos parentes,&c. Hoc enim est nosse dc credere in actu exercito ea quae quis tenetur scire. Et non conititit in scire uerba haec uel illa quaecunque sint. Praeter haec autem quilibet tenetur scire illa quae debet ex suo officio aut gradu aut uoto dc c. facere quum aliter noni si a casu recte se habere possit in occurrentibus. Est autem ignorantia tunc tantum causa peccati, quando si quis sciuis set, peccatum illud non fecisset. Nec excusat a peccato , nisi sit inculpabilis. Minuit tamen peccatum quia minuit uol tarium,nisi sit affecta: quia tunc auget uoluntarium.
Supersitiosa imaginum obseruatio damnabilis en.
v Μaginibus pure astronomicis uti ad affectus subiectos
coelestibus corporibus,nullum peccatum esse uidetur:Qaut res pure naturales habentur, nec debemus secreta naturae praesertim coelestis influxus nostri ingenii uiribus metiri, ut priscis astrologis non deseramus. Dixi autem pure altron baicos, ut nulla superstitiosa obseruatio sit adiuncta,aut sussum igationum,aut characterum : quoniam haec constat non
pertinere ad coelesti. influxus,sed ad secretos intellectus,quorum
293쪽
rum cietas nobis est interdicta.
Sermo indis retus in peccatum inducere ipotes proferentem.
1Μmunditia in sermone morali generale peccatsi est, quo inimundus 1edditur operans illud. Vsursatur tanaen Frimo specialiter pro peccato inordinatae sentinationis huina-Nae cuiuscuque praeterna ruralis ex hoc enim homo maxime immundus fit. Et sic constat esse peccatum mortale: de quo pluries Apostolus loquitur,docens immundos excludi a regno Dei. Vsurpatur secundo pro peccato inordinatae emic1ionis superfluorummi cibi per uomitum,& similiter ex gula procedentium. Et sic ponitur filia gulae. Freqtienterso est Peccatum ueniale ut pote nec contra Dei nec proximi dii ctione:turpe tam ut pote et corporale immuditia inseres
Corporalis indecentia respecitustas ua potest in peccatum quem inducere
1Μmunditia corporalis pro quanto humanu dedecet usum peccatum est: quia recte disibnat rationi.Est autem in profanis uenialis.Sed in sacris si notabiliter ostendit, peccatum est mortale,pro quanto ad diuinani irreuerentiam spectat:&tanto magis quanto a Canonico etia iure sub praecepto prohibetur huiusmodi immuditia.extra de custod . euchax. cap. relinqui.V hi no selu sacra uasa,corporalia, & uestimeta ministroru,sed oratoria ipsa scipi utur nitida dc nitida c hoc est absque macula seruari.Αauertae haec qni serdidis ututur ita Mi sium sacrificio, ita ut abominabile sit tangere ct uidere.
Libertatis Ecclesiasticae uiolatio semper peccatum est.
1Μmunitatis Ecclesiasticae uiolatio mortale peccatum est formaliter loquendo :hoc est ex intentione facta: ut scilicet illam quis uiolet quia iniuriam insert Ecclesiae in priuitalegio Ecclesiasticae libertatis,uel quo ad locu,uel quo ad Psonas,uel quo ad bona mobilia uel immobilia.Propter impiactione in actu, iuenitur hic ueniale peccatu sicut in caeteris.
Immunitata Ecclesiastica multis modis ossenditur . .
294쪽
Ιmmuni. Eccle. uiola. ET scito hic sex. Primo, quod Ecclesiasticam tiiolare ini-
munitate in non est aliqua una peccati species,sed est tanquam generale peccatum ad omnes sacrilegii species . Violatur siquidem Eccletiastica libertas, iniuria in inserendo Scperinis,& locis,ct rebus sacris: ita quod uiolate Ecclesiasticam immunitatem sonat queo lana generalem actum uitii , , quod sacrilegium vocamus. Secundo, quod in hoc peccato est aliquid forniale, de aliqd materiale. Habet en ina se ut torma,ex intentione agere contra libertatem Ecclesiasticam rmateria autem est illa res in qua Ecclesia laeditur,aut de ho-ia oratur. Uerbi gratia: cum clericus iudicatur a laico,quunt
extrahitur ab Ecclesia qui salus in illa esse debet, quum bona Ecclesiae usurpantur ab aliis . formale in omnibus est Utenditur contra id in quo Eccletiastica persona seu Ecclesiasticus locus,aut Eccletiastica res debet esse ii bera , materiale autem est exemptio clerici a laico, salus confugientis ad Echlesia,quod res seu bona Eccletiae sint Ecclesiae,& sic de aliis. Tertio, quod crimen hoc potest referri uel ad poenas iuris, iret ad natur a ipsius peccati. Et si reseratur ad poenas iuris , non essuiolat hir Ecclesiae libertatis qui agit contra priuil gili cocessum alicui particulari Ecclesiae: puta si agit contra libertatem conceuam Ecclesiae Mediolanensi , aut oris sni praedicatorum &c. sed oportet quod agat contra libertatim communem Ecclesiae. Et hoc non sic intelligas ut oportet illum agere contra totam Ecclesiam: sed quod quicunque homo,aut quaecunque res,aut quicunque locus ostendatur: oportet quod offendatur in illa libertate non quam habet ex proprio,sed quum habet ex priuilegio communi tori Ecclesiae,ad hoc ut incurrat poenas iuris latas contra uiolatores.Sed si ad naturam criminis spectetur, ita peccat mortaliter 'ui uiolat libertatem peculiariter concessam alicui Ecclesiae licui qui uiolat libertatem communiter concessam toti Ecclesiae nam utriusque peccatum,sacrilegium est, uiolans personam, rem aut locum cultui diuino deputatum. Quarto, quod huiusinodi libertates seu immunitates ecclesiasticae quae particulariter sitnt alicui ciscessar, nis subiacent scientiae, nec consesibr de his debet esse solicitus: quia ex specialibus priuil egiis pendent, quae detbqnt promulgare illis quo
295쪽
runt interest. Sed immunitates communes continentur in iure. Et locales quidem immunitates ualde multae sunt: praecipue tamen tulit , quod secularia placita hoc est iudiciales
processus)Jc sententiae seculates, & maxime in cauia sanguianis,conclamationes, seditiones,impetus, publica pariam ςnta niuersitatum conuocationes , negotiationes nundinarudi fori,non possunt in loco sacro fieri: nec Possunt ibidem reponi supellectilia,uel hospitari,nili necessitate cogente. Nec potest illi uiolentia inferit,aut aliquis uel aliquid ut lenter aut stirtiue inde abstrahi, aut in confinibus frangi: exceptis casibus a iure permissis. excipiuntuς siquidem publici latrones ut piratae in mari,S simit, s in terra) di nocturni pqpuu
tores adresum,&.occidentes uel mutiliantes in Ecclesia sub
spe ut ab Ecclesia saluentur.Et idem uidetur ietia, ii hoc uel quodcunque athidenorme sat in eccletia etiam sine spe in ab Ecclesia defendatur quia fi ustra legis implorat auxilium,
qui in legem committit. lyersonales autem Immunitates manisellaei unt,qiiod Ecclesiasticae personae sunt exemptae a iu-dstibus secularibus,q, sunt liberae a manibus uiolentis suadente diabolo,& a pedagiri 6c angarita .Reales autem immunitates sunt quod Eccleuasticae persone ex eptae sunt agabellis pro rebus suis uel ecclesiae,quas non caussa negotiationis deserunt,quod eccletiae possessiones non possunt pro alienis debitis obligari, &c. Quinto,quod tuiolare eccIesiasti am quamcunque immanitatem contingit dupliciter; et 'rmaliter, ioc eis ex intenti e agendi contra ecclesiasticam libertatem,seu contra tale ecclesiuisticam immunitatem. et sic proculdubio est peccata
moriale uiolare quamcunque immunitatem eccletiasticana se
ut dictum est quia committitur sacrilegium. Vel materialia: ter: hoc est non animo faciendi contra iura Ecclesiastica, sed ex aliqua passione seu ratione. Et tunc oportet aduertere , si actiis ille qui sit,sit talis aut fiat tauter quod redeat in naturam suae serinae quia si sic esset, licet non committeretur sacrilegiu ex intentione,nihilominus incurreretur 'crilegium sermaliter es esset peccatum mortale,iacui cotingit in caeteris uitiis materialiter comissis.Si autem actus ille non rediret in
natura suae formae, esset peccatum ueniale Ppter imperfectio.
296쪽
nem aistus. Discem eduni est utilem hoc iri istis.
tinere in IIlo loco ob reuerentiain loco debitam, redit aditistam: irreuerentiae in naturam sacrilegii. Et simile est in aliis notabiliter Iniuriosis aut noctuis. Similiter si opus est prohilaltum sub tali uinculo , ut appareat uinculum esie lipans ad mortale peccatum ut est excommunicatio) non euaditur facrilegium ,ut si quis exigat gabellas a clericis, dum enim nocurat exactor Incurrere excommunicationem ut suae uel alienae satisnciat uoluntati in exigendo a clerico,sacrilepium Incurri etiam si illud non intendat.Et per oppositum quanco opus non estrotabiliter nocivum seu iniuriosum , escar- o uinculo praecepti non subest,licet sub Immunitate EccleDae contineatur,si desit contemptus, non est mortale peccatum,quia nec serinaliter quia non ex intentionc nec mate-xialiter sacrilegIum inuenitur redire,ut dictum est, sed uelutam perfectum quid in hoc genere relinquitur peccatum Ueritate. Et de horum numero sunt comedere in Ecclesia abs in necessitate,confabulari,consilia Dcere, hospitari, nautica li- similia. Ex quibus parua uidetur irreuere tia naberi,in nullius iniuriam, aut damnum. Inde ad quaestionem de uenditione candelarum in E cletia aut coemeterio,dicitur quod aliud est ibi manere uedetes ad uendidum, S aliud est ibi sieri solana uenditionem.
Irimum esset abusionis, nec scio a peccato excusere, quum cominus eIecerit uendentes ea quae opportuna erant ad ia-crancia, ct non proprie de templo,quia templum proprie nomtroibant,sed de atrio templi,quod templum appellatur ab Euangelista,existens enim populus in atriis temo li
297쪽
non est domus Dei sed fidelium defunctorum ex quo pontifices sciunt nec reprehendunt, ct non pro notabili habetur irreuerentia.Si autem in templo fieret,nili imperfectio actus e cusseret,non audere a peccato mortali excusare: quia licet Matthaei xxj. dominus eiiciendo uendentes de templo, allegauerit iniuriam maximam , dicens: Vos autem fecistis illa
speluncam latronum. Ioan .tamenn allegauit irreuerentiam
DeSotiationis,dicens:Nolite facere domum patris mei, dormi negotiationis. Et quia hoc dixit uendentibus minima, scilicet columbas ut ibi patet) consequens est ut declarauerit negotiatione omnem in templo iniuriosam esse domui Dei, non expositivo sed diuino iure. Nota tamen id quod imperfectio actus in propolito non attenditur penes imperfectionem uenditionis, sed penes iniperfectionem sacrilegi), quo iniuria sit loco sacro: ita quod persectus actus est, qui cis. plete irreuerens est templo Dei. Et hic esset quum uenditor Vteretur templo Dei tanquam ossicina negotiato ita seu ad uendendum : puta si haberet in templo locum ad vendeat tu quasi in ossicina. Et lios insinuant uerba domini dicentis. Nolite lacere domum patris mei domum negotiationis. noenim dixit, Nolite vendere aut negotiari: sed, Nolite fac re domum negotiationis. Significauit enim per hoc, quod ta uendere ut fiat domus negotiationis, est sacrilegium Perfectum: uendere autem citra hoc, quod sat domus negotiationis, quum de genere prohibitorum sit, imperse-:cii est sacrilegii. Vnde ex hac impersectione excusanturna Oirali tam pauperes, qui deserunt vaenales candelas per Eccletiam, quam ii, qui propter accidentem tunc pluviam , suas bancas cum candelis varnalibus trahunt intra templum
neutri siquidem faciunt domum Dei, domum negotiati . nis: sed quasi per accidens ibi vendunt. Sextὀ, quod confundendo vocabula immunitatis . de . libertatis Ecclesiasticae, haec & similia intelligenda sunt.
Sed quum ad discernendum censuras sacrorum Canonum &casus reseruatos deuenitur,serv. i proprietatem nominutu,
&distingue inter Ecclesiasticam immunitatem & Ecclesiasticam libertatem. Et per immunitatem Ecclesiasticam . intellige exemptionem loci sacri: Perilibertatem uero Ec- .clesiasticain,
298쪽
clasiasticam, inἰes lige exemptionem personae Ecclesiasticae, non solum in sita persona sed in oninibus quibus per liberum arbitrium utitur , di quae possidet: ita quod si quis iniuriam loco sacro facit, non eth reus uiolatae libertatis, sed immunitatis Ecclesiasticar:nec incurrit censii rus latas cistra uiolatores Ecclesiasticae libertatis. inii autem iniuriatur persenae libertatem eius impediendo ut non utatur suis cic. uiolat Ecclesiasticam libertatem. Vnde Benedictus xj. in Extra. inter cunctas. ponit distinctos casus, uiolationem libertatis, e uiolationem immunitatis Eccletiasticae. IMpedintenta matrimonii uide infra in uerbo matrimonium.
Impius in parentes uel alios quoscunque, uitiosus est peccator
TΜpietas qua parentibus & patriae, consanguineis con Aciuibus debitus cultus subtrahitur,aut iniuria irrogatur)Peccatum ex suo genere mortale ac ualde graue est, comi a Primum praeceptum secundae tabulae. Poteli autem iaculci similia peccata dupliciter incurri, scilicet formali te r ,,iel materialiter. Appellatur autem dc est impietas formaliter, qua ex intentione contra patrem uel patriam dcc. omittitur uel committiturnit quum quis inhonorat patrem ut inhonoret, hoc est animo inhonorandi patrem aut nocet consangnineo ut noceat consanguineo, hoc est animo nocendi consanguineo , offendit conciuem ut offendat conciue: detrahit patriae beneuolo, ut detrahat patriae benevolo. Et hoc est proprie crimen impietatis, S est mortale ex suo genere: ut pote contra dilectionein debitam parentibus &patriae. Contingit tamen li eccatum hoc ess ueniale propter imperiectionem amis: uel ex parte primi motus, ad omitatendum uel committendum contra patrem aut patriam: uel ex parte materiae: puta minimae omissionis aut comis imissionis, tanquam pro nihilo computatae. Alio modo incurritur impietas materialiter, quando scilicet offenditur pater uel patria, aut confianguineus, aut concivis, sed non contennendo beneficium seu uinculunt sanguinis
299쪽
sanguinis de patriae, sed propter alias passiones, ut accidit. Et sic impietas materialiter inuenitur in multis generibus peccatorum , quibus proximi ost endi possunt. Et est circunstantialibus peccati, quo conlanguineus aut con tuis offenditur, mortalis vel venialis iuxta naturam commissi vel omissi. ita quod si commilium in consanguineum est mort re , ipsa quoque materialis impietas est mortalis . Spectat i men haec circunstantia ad speciem illius peccati quo offendutur ille qui est consanguineus dcc. quia habet idem motiti u. Et ideo lac de hac circunstantia iudicium, quod est de ingratitudine: quia eadem est utrobique ratio.
Teccatum impudicitia diuersis ambu ἔ comitti potest.
ΙΜpudicitia,qua homo actibus, tactibus, osculis seu amplexibus vacat libidinoso, hoc est delectationis sensibilis quae ibi sentitur causa etiam si millia intedatur aliud opus
peccatum est, quia huius nodi delectatio ad generationem ordinata est: sicut S caeteri actus veneret:& propterea nisi propter generationem fiant , peccatum incurritur, ob priuationem proprij finis. Sed si horum aliquid sic fiat a non coniugibus,peccatum est niortale: licente Apostolo ad Galatas in quod impudicitiam agentes regnum Dei no consequentur. Et ratio est:quia huiusinodi actus impudici eiusde sunt moris cuius esset coitus co summatus inter illos: ita quod si siat inter sanguine iunctos spectant ad incestum:si intςr soluto ad fornicationem: Sc sic de aliis .Et propterea inter coniugestieniale est: quia concubitus ipse inter eos propter delectationem uenialis esset Ratio autem quare sunt eiusdem mori cum actu consummato,est quia haec sic accepta stilicet ut sunt delectabilia secundum tensum tactus simi ordinata naturaliter ad actum consummatum,mult6 uicinius,quam de lectatio morosa in sela mente consiliens, luanto exterior i ctus propinquior est consummationi uenereae. Oscula autq& amplexus quae fiunt ex beneuolentiae signo, licita. sunt; quae autem ex leuitate iocosa,venialia sunt. Et si it0 noli es
se simile iudicium de tactu & uisu Delectari enim a uisii pulchrae mulieris , nullum peccatum est,nisi otios*aut ad con
300쪽
suapte natura ordinatur ad concubitum , Uilus autem minime.Hinc enim sit:ut consentire in delectationem sensibileni, qu est secunduna: tas una: iit consentire in electationemrueneream. Voluntarie aurem delectari de persona quacun- que pulchra uisa,licet non sit uenereum secu luna genus suur . Potest tanaen, & facile fieri uenereum ex affectu uidentis ita ' eslecto tentat*Sc.
tat io dicitur, peccatum estgrauissimum.
T Ncantatio omnis,peccatu elt na ortale ex suo genere:quia A inuocatio est daemonis manifestiuel tacita ex aliqua su perstitione adinventa ad nonnullum daemoris cultiani. Et
propterea non excusatur exerces incantlitionem quamcunque a mortali peccato; nisi impersectionem actus ex pan. te hominis,non per se hoc est ex intentionc sed per accides daemone inuocatis puta quia nescit interuenire ibi demoni, inuocationem: , & bona side credit se dare operam rei licitae . Sed bene nota hanc isnorantia tacitae inuocationis habere locum in personis idiotis,quandiu non sunt moniti 't deis ... serant.Nam post monitionem nisexcusantur amplius: quia cessat bona fides: ct inde conuincuntur, quod non per isnorantiam peccant,qui postquam sciunMut dubitant de inuo .catione daemonum,nihiloniinus faciunt. . Et similiter noli excus tur de praeteritis ignorantes, qui si sciuissent, nihilo. minus fecissent: quia ignorantia non rarit causa peccati. Depreheditur autem tacita inuocatio daemomina ex miniis, specialiter ex septem.. . iPrimo, ex adiuncta aliqua conditione uana ut necessariat ut si ponatur uirtus in uerbis sacris, dum tamen)cripta sint 2II. in peli aut tali hora:&simili uae nec ad Dei cultum spectant,nec ad rectam rationem. Haec enim uana diabolus apis positit ut sua sacra Secundo,ex adiunctis rationalibu i naturalibus ut si nil effectus naturales adhibeantur characteres msignificatiui:reseruntur enim huius nodi characteres ad data mones intelligentes ipsox. Tertio, ex adiunctis nominibus
ignotis, vel latabline,uel ad quid pertineant: hoc enim dar. monum est opus quasi maniussum.