장음표시 사용
381쪽
P Ermutatio illicita est tripliciter: Primo ex communibus,
si iniusta est,puta quia non seruatur aequalitas rei ad rem: ..ct similiter si cum fraude aut dolo fiat. Secundo ex materia repugnante: ut sit permutentur spiritalia , quasi aestimata Pretio aliquo. Tertio, ex materia prohibita, ieu limitata ex iure humano . Et laaec ponitur triplex: scilicet mancipia Ecclesiae , quae permutiari ii debeant, oportet seruari quae de illis iura disponunt. Serui fugitivi quandiu in stiga sunt, qui prohibentur permutari. Et tertio beneficia ecclesias i- ea: quae non licite permutantur communiter: aut si pacta sic naantur line authoritate superioris, aut ii sat sine authorit 'te sueerioris, aut ii detur aliquid temporale pro spiritali,aut omnibus his seruatis, si permutando nulla cura est cui Clua- .sti oues committantur. Et hoc coram Deo est crimen ma
Sententiae uel opinioni propriae pertinaciter
m Ertinacia qua homo in propria perseuerat sententia plus quam oportet peccatum est: utpote,a redia ratione disso- . Mans. Oportet autem secundum subiectam materiam iudicare an sit mortale uel ueniale peccatum. Nam si pertinax quis. est circa plantandam arborem,aut aliquid eiusmodi . hoc noperniciosum est, sed ueniale. Si autem circa aliquid perniciosi a ut sunt ea quae sunt si dei, & quae nocent homini) mortale est, propter ini uriam quae fit Deo aut homini gratia materiae. Et hoc intes lige de sententia consummata in opere uoluntario interiore puta credere uel exteriore, puta coler emere Sc secundit erroneam pertinaciam. Quod ideo di-ico: quia si in Glo nudo puroque Intellectu quaecunque pertinacia consistat,credat autem,speret, litigat opereturque s cundum communem Ecclesiae traditionem, nullum uideo
et Ignus accipere illicitum redditur tripliciter. Primo, si ad
lucrum non computandum in sortem accipitur,quia hoc est contra Daturalem iustitiam . Secundo, ex materia prohibita, ut si homo liber accipiatur in pignus pro debito: aut si uasa sacra di liuiusmodi ecclesiallica contra imis dispositionem
382쪽
impignorentur. Telmo, ex adiacentibus pactis proli bitis a iure quae tria ponuntur. Primum ii debitor obligat se dare pignus in solutum. Et ad hoc reduci dicitur,n fiar pactum ut si die tertio non soluerit,pignus transezit in nudum. Secundunt,si debitor obligatur ad non redimendum pignus absolute,uel ante talem diem.Tertium , si creditor obligatur ad non uendendum pignus post legitimam interpellationem debitoris. Et haec omnia pro quanto cum damno partis siue debito-ε ris ut duo prima liue creQitoris ut tertiunt,tendunt, peccata sint iniustitiae ac per hoc mortalia, ultra iuris positivi trans gressionem, quae ex concurrentibus conditionibus tingui xibus personarum Sc. pensatur.
Homo piger,ct pusillanimis poteri in do
licta uaria cadere. DIgritia qua homo tardus metu laboris passionis, aut diῖ,
ficultatis apparentis redditur ad opportune exequenda peccatum est: quia rectae discordat rationi. Iuxta materiam aurem subiectam iudicandum est de mortali, si scilicet contra aliquid necessarium ad salutem trahit vi ducit iuxta regisi de negligentia.
Praedo marinus grauissimo peccatorum
uinculo tenetur. Hi, Irata hoc est praedo marinus contra humani generis pa-- cem manifeste agit, di est in statu damnato. Quomodo autem sint piratae excommunicati, habes supra , excommunicatio .
Hominibus placere studere an sit uitiosum.
PLacere hominibus peccatum tunc selum , est quum propterea a recta ratione disceditur. Mortale autem est tunc tantum , quum propterea dilectionem Dei aut proximi postponimus. Quod tunc tantiim incurrimus, quum propterea diuina aut humana praecepta transgredimur , ut
quum ministri principis ut placeant illi non curant offen-Z i dem
383쪽
dere proximosius placeant iuncto sanguine uel amicitia, neagant iustitiam : aut opprimunt alios iaciendo uel loquendo uel tacendo,& lic de aliis .Frequens, hoc uidetur uitium parvipendetium illud Apostoli: Si adhuc hominibus placerem ,
Pollutio dupliciter consideratur , sicillaei sit uolaniaria, en peccatum , inuoluntaria, ct ut non ea
Pollutio qua semen humanum ilitarie sunditur si non
est uoluntaria,sive in somno, siue in uigilia sit, peccatuni non ςst.Si autem est uoltuitaria, peccatum mortale est, ct est unum de peccatis contra naturam, k uocatur ni ollitie* . Est autem uoluntaria non tum fi lii procurata, sed etiam ii ex se uenienti consensius p betur , ct etiam ii quum putest,&debet perina prohibere, non prohibet, primis enim duobus modis est uoluntaria directo, tertio autem est uoluntaria imdire Ete. Dixi autem ii poteste debet: quia ad indirecte uoaluntarium culpabile,requiritur utruque limul, sicili et quod possit ese debeat Nam si non potest prohibere, quia natura facit opus suu na,constat non teneri , di similiter Ii possit impodire tollendo occasione, tamen non tenetur illas tollere
Et hinc doctores, ct consessores uacantes cogitationibus uel audjtionibus operum turpium intuitu pietatis, non peccant subsequentibus corporalibus pollutionibus contra eo-τum uoluntatem, quia licet possint, non tamen debentsi trahere se ab operibus sanctis, propter huiusmodi quae inutitur ex necessitate materiae. Et de limitibus ide est iudicium, De hoc diffuse scripsi in quo Iibeto primo. - sPersenae uerri quae sine rationabili causa manent uc lumtarie in cogitatio nurus turpibus aut conueisitionibus ingerentibus tibi hiuiuii nodi commotiones, quia possunt k de
bent tolleturales occasiones, in uirunt uoluntariam
tionem,nili inaduertentia excuset: quia uolendo illas illici- ras,periculosas,& tibi notas causas pollut sonis proprias,conuincuntur uelle culpabiliter ipsam pollutionem earum n turalem effectum. Tranc
384쪽
Transi essem cuiuslibet praecepti licit Oh enli
i transgressionem peccatum esse constat. Sed quia praecepti nomen ut distinguitur contra consiliunt, confusum inuenitus dum quandoque proprie secundum suam significationem sunt itur, ut imponit necessitatem obediendi, ita quod peccatur ii non impletur, iuxta illud xiiii. quaest.n Quod praecipitur, imperatur, dc quod imperatur, necesse est fieri Sc.Quandoque autem antononiatice,ut imponit necessitatem talem scilicet mortaliter peccandi si non pareatur, tu acta Clem .exivi de paradiso .de uerbo .signis. Et utroque modo in omni iure inuenitur ideo obscura redditur discretio transgressionis praeceptorum quando est mortalis , di quando uenialis.1 Commune est aute utriusque generis praecepto,quod irris gressio tam ex contemptu quam ex per se impeditione finis, est peccatum mortale.Et horum primum clarum est,quia cis emptus siue praecepti siue praecipientis iniuria infert ex pro Pria ratione. Secundum autem declaratur ex eo quod finis Praeceptorum communium est dispositio animi uirtuosa ne-cctaria ad friu tem . ad hoc enim ordinantur praecepta naturalia, liuina ct Ecclesiastica. iuxta illud apostol. 3. ad Timot. j. Finis praecepti est charitas de corde puro dc conscientia bona deside non si ista. Et declaratur. Nam aut sunt de necessarijs id filuteiat: sunt quae spectant ad peccata mortalia, aut de na. flarijs ad munditiam: qualia sunt quaesiant peccatorum uenialiuin quae disponunt ad mortalia: S ad illa ordinatur ut
imperfecta,ac per laoc praecepta contra uenialia sanitatem an mae perturbantia,ad uitam animae quae per mortalia tollitur ordinantur sicut sinitas corporalis ad uitam corporalis. 3l Existente autem communium praeceptorum nne necessa
rio ad salutem,consequens est,ut si huiusmodi praecepta trasgrediatur quis ut impediat finem mel & in diem redit propter aliquid cui annexa per se impeditio finis, peccet mortaliter. Qui enim hoc naodo piarceptum transgreditur, propo tionaliter se habet ad finem praecepti, siciu qui transgreditur ex contemptu, se habet ad praeceptum seu praecipiente: nan,
385쪽
iste respuit finem,sicut ille respuit pr.eceptum. Verbi gratiat circa praeceptum de audiendo Missam, non seiuni peccat mortaliter qui omittit audire Μissam,quia non uult subiici praecepto, sed etiam si ideo omitti quia non uult mente uacare Deo . 'Praeter hos uero duos modos in ortali, trasgressionis praeceptorum , sunt alii quatuor modi discernendi huiusmodi
transgrestionis seu praecepta,scilicet ex materia, poena , Ue his Sintentione. Diuinorum enim S naturalium praeceptorum antonomatice materia est necessaria ad uitani animae retit sunt, Non occides,non moechaberis dcc. dc propterea eosdtransgressio est mortalis. Praeceptorum autem aliorum materia necessaria est ad sanitatem animae : utiunt, non dices verbum otiosiina,ituationi non assuescat os tuum dcc. sc propterea eorum transgressio non occidit,sed aegram reddit animani. In iure autem humano ex sola materia discernere praecepta impos ibile uidetur: tuum inueniatur minima quae lipraecepta sub mortali peccato: ut patet de concidentibus inadauera,ut transferant ad alia loca: quod ex se nullum est pee
Poena praeceptorum antonomatice,est excommunicatim Dei aliquid simile,quod non stat cum uita animae,dc propterea ubicunque apponitur excommunicatio, incurritur pescatum mortale transgrediendo . Poena autem aliorum prae ceptorum est aliquid stans cum vita auimae: ut suspensio,in terdictum, irregularitas, uel aliqua poena pecuniaria , di hu iusmodi, dc propterea non oportet in transgressione horum incurrere peccatum mortale. Siste tamen hic pedem , c aduer. te quod inter excommunicationem latae sententiae dc comminatam excommunicationis prenam differentia est etiam: quantum ad peccatum transgressioni, ,in hoc qucid transgressor praecepti cum lata excom in unicationis sententia, peccat mortaliter: quia solum peccatum mortale dignum facit ex- . communicatione. Transgressor autem praecepti sub comminata poena,non peccat mortaliter, quousque transgressio noperuenerat ad hoc quod ille dignus sit ex comunicari. Quod ideo dico,quia si dei et praecedere monitio ante, qua ille excommunicetur , no peccat mortaliter antequam monitorio
386쪽
resistat: quia non est adhuc dignus excommunicari. Verbi gratia: clericus si nutrierit comam, excommunicetur: si nutriens comam non debet excommunicari nisi monitus generaliter uel specialiter, non peccat mortaliter quousque monitus perseueret,iuc enim utpote excommunicatione dignus , peccat mortaliter. Uerba distinctiva praeceptorum non sunt certa,quum ipsuna praecepti nonae incertum sit,utpote com mune utriusque praeceptis. Et propterea de praeceptis iuris comunis incerta est sentetia.In qualibet aute Eccletia seu religione illa tantu uerba itim praecepti antonomatice obtinet,
quae consueuerunt intelligi apud illos pro praecepto antorio matice:& quae no cosueuerunt sic intelligi, non habent uitrihuiusmodi praecepti: quia nominibus utimur iuxta uina Intelio demion poteli referri uel ad lioininem uel ad Iegem.
Et intentio quidem hominis praecipientis si sciri potest, sufficit quoniam ex intentione praecipientis pendet praecepti uis, Intentio autem legis in comuni certa esst, quoniam est facere homines uirtuosos. Et legis Eccl. intentio est non iniicere raqueos animabus sed ad edificationem corporis Christi mystici promouere. Et hinc fit ut non tam lata multitudo praec Ptorum obligantium ad mortale in iure interpretada sit ne laqueus multiplicatus contra animas censeatur. Hinc etiam iit uniuersalis regrita quod in ijs quae sunt positivi iuris, si absque conreptu ac refutatione finis ex ignorameia pura,aut ex apparente sibi excusatione transgressio fiat ab eo qui animum habet nullo pacto consentiendo contra prasceptum obligans ad mortale,non incurritur mortale peccatuquando non est intentio piae ac iustis matris Ecclesiae bonas nutusinodi animas illaqueare tam hostili uinculo. Et proptorea talis apud Deum non incurret excomni unitionem:Asbluendum tamen ad cautellam crediderim ignorantem.
Praeceps in suis actibus tam interioribus quam exterioribus periculo ruina se exponit.
mn Raecipitatio qua homo ad similitudinem praecipitatio.
nis localis secundunt actus interioris animi praeceps ruio peccatum est consilio contrarium . Maturitas enim consi-lh gradatina procedit ea memoria praeteritorum , intel-
387쪽
Iigentia praesenti una, ausculatione aliorum , circunspem ne obuiantiu in&c. praeceps autem omissis huiusmodi sta tim concludit, deliberat, facit: Sc propterea peccat contra prudentiam. iniando autem mortaliter, di quando uenialiter, ex materia discernitur. Si enim praecipitatio hinoi perniciosa est,utpote contra praecepta, mortalis est,si autem praeter, uelitatis est: ut in aliis peccatis prudentiae oppositis contingit
Praedicatores in quibus communiter peccare dicantur.
Raedicatorum peccata peculiaria sunt sex. Primum est sine aut lioritate praedicare. Oportet enim uel ex pastorari ossicio uel superioris authoritate praedicare iuxta Apollo at sentet tia, di iura in c. excommunicamus. extra de haer. Et quia hoc sub poena ex comunicationis interdicitur, ad mortale peccatum spectat. Secundum est, indigno praedichre, hoc est in peccato mortali sibi noto incontrito, iuxta illud, Pe catori dixit Deus: quare tu enarras iustitias meas, ct assumis testamentum meum per os tuum Z Et hoc mortale uidetur quia iniuria fit praedicationi a Christo institutae, euacuans, quatum in se aut horitatem praedicatorum Christi:quali ueriho ct no secto praedicatores fuerint instituti uelut declamari'tores quidam. Vnde dc in praedicto Psalmo sit oditur: exilit masti inique quod ero tui similis scilicet dicens bona,& non, faciens bona. Et hoc intellige in eo qui sic indigne praedicat. ut praedicatione tanquani declamatione abutatur quoniam, hic directe iniuriatur officio praedicationis Cluisti O incon. tenente. Qui aute praedicat indignus non ut praedicet india gnus,sed uollet piae dicare inundus, licet per accidens ex hu-iniana passione,incuria, si hujusmoci indignus praedicet:qualia is peccet quia noli se exilibet Dei talem ministrum quale. esse defet) mortale in peccatu no uideo: quia praedicare non est ram se actus alicuius Acramenti Et licet praedicans irim furandum,praedicet contra seipstim, si furto maculatus est:
nouam tamen inde damnationem non incurrit plusquam, adulter iudex codemnans alterii adulterum, que no dubito excusari a nouo peccato mortali.Tertium est, mendacia praei
dicare. Et hoc constat ςsse pecc*ttim ni tala frauissimum quoniam
388쪽
nuoniam euacuat quantum in se est, uniuersam Ecclesiae autlaolitatena, ac Christi sidena praedicatione propagata, siue 3nendacium dicatur contra doctrinam fidei aut morte, siue circa gesta sancto tu aut miracula,aut prophetias, siue quod uno aliud quod ad docenoti,instruendu,pe uadendu mo- nedum auditorem tanqua uerbii Dei pr dicatur:quia Q suid a praedicatore ut sic dicitur oportet esse uerunt: & si est incertu debet dici ut incertunt:& sic non receditura uero, fulta dicitur ut scitur. Sed ii dubium praedicatur ut certum ,
hoc est assertiue,peccatuna est mortale eade ratione qua mendacium .Quodsiisclui praedicat, impertinetitia inserat; non
peccat Ixiortaliter mentiendo, nisi sorte ratione scandali: sicuς nec iudex de impertinentibus ad iudicium mentiens peecat mortalitei , quamuis sedens pro tribunali illa niendacia dicat. Quartum est praedicare inutilia: ut speculati uas quaestiones, ct leges ciuiles, poetas uulgares uel Latinos Phi o- sophos, gesta Romanoriam, S sin tia . Hoc enim est abuti praedicationis ossicio, dicente Christo Praedicate Euangelium . sunt enim huiusmodi piaedicationes solo nomine. Ee propterea si aduertenter in his exceditur , grauissimum peccatum incurritur: inacrianqtiam filiai ij iiint apud Deli,adii Iterantes praedicationis officium , annuntiantes in persona
Christi S Ecclesiae quae nec Christus nec Ecclesia sibi commisit pr'dicada. uintum ell.affectus mercenarius, siue recuniaeuiue laudis humanae gloriar, dic. Et ad hoc si oculus dexter praedicatoris spectaret .peccatum esset manitate: mortale quidena,si sinis ultimus in huiusnodi poneretur, aut si affectus pecuniae in effectum procederer sinaoniae uestilenito praedicationem. V eniale autem si uane propter gloriam aut
quaestuariae eleemosγnae,praedicaretur: receperutentu mercedem suam .
Si autem oculo sinistro hoc est, non principaliter sed accetario haec expetuntur,mensuret seipsum apud se praedicator quid plus sibi displicet minui auditores,aut an inuaru s uestini de quo est magis licitus, si fruiquose aut is gratiosa
ditur, Mic cognoscet quanta rectitudine uel peruersitate aflectus tenetur: ac per hoc suantum peccat: quia quanto magis sinister oculus ipsum solicitat quam dexter. tanto magis sibi suet
389쪽
tracare assiciuae contena plationi,non domitis adhuc pasilonibus, & sitia illa. Est autem peccatum praesumetionis quandoque ueniati, quum scilicet nulli est perniciosa seu iniuriosa. Et quandoque mortale, quum scilicet iniuriosa est alteri: qualis est praesumptio medici in damnum corporis: & similiter praesumptio consessoris ignorantis,ct iudicis, ic similiv.
Peccatum praesumptionis grauissimum est.
D R umptio rursus qua homo fuerat aliquid po sse consiqui a Deo, quod impossibile est secundum diuinam legem ab illo consequi, peccatum est contrarium secundae uirtuti Theologicae, quae uocatur Spes: ct contrarium desper tioni: ut quum quis sperat consequi peccatorum ueniam sine poenitentia, aut aeternam loriam sine meritis. Et hoc est peccatum mortale : utpote derogans diuinae dispositioni, qua decretum est non dari ueniam perseuerantibus in peccato, nec gloriam sine merito. Et est unum de peccatis in spiritum sanctum: utpote contemnens spiritussancti auxiliuinas poenitendum dc merendum.
Officium propriu corrupens praeuaricator est iustitia.
Raeuaricatio qua homo a debito ossicio seu certaminouariat ad oppositum fouendum ut actor ad fouendum reum, aut econtrario, & sic in similibus peccatum est: quia contra rectam rationem. Et si in iudicio iusto hoc fiat, aut alias in p-iudicium diuini uel communis boni, aut cuiucque proximi, peccatum est mortale: quia iniustitia ipsa peccatum est mortaleςxssio genere. Seclusa autem omni iniuria, pensanda est ratio declinandi: & secundum illam iudicanda est praeuaricatio an sit mortalis. Procuratorum crimina, uide superius in uerbo, aduo
Res proprias super ὶ dissipans O prodigaliter.
consummensatiam ambulat perditionis. I Rodigalitas qua homo superflue erogat res tuas pecc
tum esit,utpote liberalitatis uirtuti contraria. Non autem mortale peccatu na,si puta est: quia natius peccatum esto
quam auaritia liberalitati contraria: quae si rura est, cQnc sat
390쪽
iiat noesse mortalem .Et utrius a ire ratio est: quia neutriragit contra charitatem Dei aut proxinat,seci praeter illam. Si uero mixta eli iii iuriae diuinorum praeceptorum,& breviter cuicunque alteri uitio puta I in pietati filiorum aut fimarum,aut intemperatu :vt silius prodigus dis suit substariam svain cuni meretricibus . iudicanda est iuxta qualitate
uitii cui adinisceriir: ita quod si prodigus agitur ab appetituniortali, prodigalitas ct ipsa mortalis est:ut patet de filio pro figo, di de parente ob prodigalitatem impio uerius filios re fundendo bona debita filiis.Si uero agitur ab appetitu de ueniali ut qutun superflue dat ob uanam gloriam liberalis eae
P Romistionis uiolatio,vide supra in uerbo,perfici ia. Mediator inter ne ro tiat ore s potes iniquita
' . tem multipliciter committere. :PRoxeneta id est mediator inter negotiatores hoc habet
J fmailiare peccatum ut fallat utrunque inter quos mediat, neutri dicendo integram ueritatem,& utrique Lepe mentie ido.Et quia damnificare est suo genere mortale : ideo proxeneta non contentus sua mercede, fallens utrum que aut alie Tum peccat m orta liter, temtur restituere , si quid sibi
appropriavit ex huiusmodi fraude: ut si dixit uni puta uen ditori quod non inuenit pretium nisi centum-lic accipio licentiam uendendi pro centum : S dicit emptori quod nompotest minus solui quam centum & uiginti,& sic appropriati sibi illos uiginti, tenetur restituere illos uiginti uenditori δε Tenetur enim ex officio mediatoris fideliter agere utriusque
Animi mollities uitiosia est Opusillanimitati attribuitur
PVsillanimitas qua homo ex Daruitate animi retrahit se
a magnis operibus 9 honoribus suam secultatem non excedentibus,tanquam si excederent peccatum est , utpote contraria uirtuti magnanimitatis . Est maius peccatum' Praesumptione, Mitpote magnis contraria uirtuti: quia disita milior est niagnanimitati ut patet . Est autem peccatum mortale,