장음표시 사용
431쪽
di spiritale . Vnumquodcunque namque quum absolute tractatur & iudicatur, intelligitur tractari & iudicari secundum suum principale: ut quum tractatur de homine, tractatur de homine secundum quod est rationabilis: di quum tractatur dena ui, tractatur de illa secudum quod quid artificiale: & quum tractatur de Episcopo, tractatur de illo secundu quod pastor ovium Christi: & uc de aliis . Et ex hac regula habes. quod non licet praedicatori pro praedicatione, sacerdoti pro celebratione, uel pro ossicio mortuorum, ordinatori pro collatione ordinum , & caeteris similibus pro
similibus pacisci aut quouis modo haec sub pretio ponere
Tertiaregula est: Res quaecunque composita ex spiritalico rorali sic ut principale in illa sit corporale, potest abs sue simqniae uitio uendi uel emi absolute, nisi ex positivo
iure inhibeatur Ratio regulae est: quia ex eo quod principale est corporale, non intelligitur uendi nisi corporale quum absolute uenditur , & seruatur antedictu in in oderame quod non pluris aestimatur ratione spiritalitatis, sed plure tanti Menditur quantum corporalis res ualet . Addidi aurem niti ex positivo iure inhibeatur et quia quantumcimque res secundum 'uenialis sit,si iura disponunt ibi interuenire simoniam,n' quia secundum se sit,sed quia prohibita oportet parere iuri: ut de multis ossiciis canonica iura sic dis nunt: ut
sunt oeconomi, staldi dcc. artarRula est Stipendium stistentationis exercentiuspiritualia,licitum est uelle dc accipere, & in articulo necessitatis etiam pacisci. In hac regula dicuntur duo . Primum, quod pro sustentatione ministratium sphitualia licitum est accipere temporalia. Et hoc satis clare patet ex doctrina Domini in euansedi Pauli Apostoli . Et ex ratione,quia hoc non est uendere ιpiritalia, nec locare operast mercede, sed est uelle habere nec aria ad uitam corporalem,sine qua non possumus spuritalia exercere. Secundum est quod in articulo necessitatis licitum est deducere in pactum stipendium, stistentationis. Hoc namque articulus necessitatis tunc supplet,
quod de iustitia deberet efficere apud populum recupientem
432쪽
pientem spiritalia quia tenetur sustentare mihistros spirit . tum est ad quod superioru in authoritas deberet cogere populum. Et licet hoc licitum fit quia tamen habet speciem maprohibitum regulariter est ex iure positivo pacisci in huiusmodi,ideo non est ficiendum . Habes tamen ex hacia, quod licitum eli cogere ad subuentiones statutas authori rate superiorum, uel consuetudine exhibendas in consecratione Eccletiarum & uirginum,in benedictione nubentium, visitationibus & aliis huiusmodi: quia haec in subsidium ministrorum intelliguntur statuta uel consueta: sicut decilia dc prouentus alii Ecclesiatici. Debent tamen PnPlati di eorum ossiciales prius exhibere gratis spiritalia haec, S post cogere nil seruandas laudabiles cosuetudines: ne nomen clericorumhlasphemetur tanqualia auarum, & quasi vaenalia spiritalia
Quinta regula est. Locare operas suas ad exercitia lparit ita, quae principaliter sunt spiritalia, non est licitum nisi per accidens.Vbi scito quod tribus titulis res. qualitercunque spiritales contingit afficere. Primus est uenditionis: enaptionis. Secundus est,sustentationis ministrorum. Tertius est locationis & conductionis non spiritalium, sed operarum iu xum .Primus,qui ut insta declarabitur comprehendit sub te omnem contractum debiti legalis,de toraliter prolubitui: ut tu primis tribus regulis declaratum est.Secundus est iecundust totaliter licitus: ut in quarta regula explanatum est. Tertius autem qui secundum rem, species est uenditionis & eni-ptionis quia locare est quoddam uendere, di conducere est quoddam emere & qui non refertur ad seiritale, nec ut rem
locatam,nec ut rationem locandi, sed refertur ad operas hu-nianas concurrentes ad exercitationeni spiritalium, uenit in
quaestionem, utpote medius, ct de iplo dicuntur duo an hac' Irimum est, quod locatio operarum non habet per se locum in exercitationibus spiritalibus quae principaliter sunt spiritales,ut sunt Μissae praedicationes , consecra tiones uirgi
nunt,Ecclesiarum,collationes sacramentorunt, oratiotaes,&huiusmodi. Et ratio iam dicta et quia quum illa quae sunt iecundum suum principale spiritalia, tractamur absolute, ii
433쪽
etelliguntur tractari secundum suum principale , quod est spiritale ac per hoc intelligitur locari S conduci spiritale; uul utres condueta,uel ut ratio conducendi,& consequenter appretiantur opera ex spiritali: quod constat esse simoniacuni. i. Secundum est quod pei accidens,lioe est propter adiunctu uinculum,locum habet in istis locatio.operarum consileta de approbata ab Ecclesiae consuetudine. Multi enim sacerdotes locant opercis suas ad officiandunt aliquam Ecclesi m Der annum uel menses,totus celebraturi iti hebdomoda,&c. Damuis enim non liceat facerdoti locare operam suam ad cel
brandum Missam Huia hoc esset ocare spiritale: quia Μissa secundum suum principale est spiritalis: ut dis una est licet
tamen eidem locare liliartatem suam , contra quam toties debet occupatum se tenere, Simpedimehtuni ab operibus*luia, di breuiteretot concurrunt temporalia in isti*smodi annuis , menstruis hebdomadariis, &c. obligationibus ut intelligatur non spiritalem M aliquam, sed temporidia locaridi conduci. . Sexta regula est,Locatio operarum in illis exercitiis spiritalibus quae principaliter sunt corporalia, locum habet absque scrupulo conscientiar,ut patet de ossicio uicurii,sacristae, iudicis doctoris etiam in theologia, de alijs huiusmodi,de quibus
Et pyssunt in istis in lenire conuentiones ac pacta de quanti testipendit: dc quis de corporalia acueniali opere pactio fit,non de spiritali iustitia, ueritate&c. Et hanc intellige ex arte operarit: ita quod ille qui in uicarium aut iudicem , dcc petitu potest loςare opera tuas ad huiusnbdi ossicia. Et similiter is cuius est lare oesicium illud, potest illud conuocare sub certo stipendio. Et non intelligas hoc ex parte Praelati quia si ipse possit locare huiusiilodi ossicia siti, certo praetior quoniam hoc est uendere ossicia spiritalia, dc est expresse prohibitum,ne Praelati committant uices sitas stib annuo cense dic. Circa secundum caput scilicet extrinsecam emptionem Meluenditionem,in qua consiliis ipsa simonia) scito tamen emptionem quam uenditionem ex tribus constare:scilicet in
entione,conuentione, di exequutione.
Ex οὐ m. humanus actus eis intelione sui reorit ad hoc, Cc ut per
434쪽
tit per se sathoe est,ut intendat quis uendere seu emere.
Et qx eo uero quod commutatio uoluntaria est, oportςt conuenire utrinque de pretio . Nec resert utrum tunc dusceptando conueniant,an primo uerbo conueniant. an sciem
do pretium seu mutuum affectit in detur & accipiatur pretium Osemper enim interuenit conuentio vel Prius stat ea aut scita,aut tunc facta, etiam si subito & imperceptibilia aer fiat,&breuiter expli ita uel implicita: alioquin resiliaretur ab altera parte, di bon subsequeretur emptio dc uendiu tio: ut patet in quotidianis uenditionibus εc emptionibus. .Ex eo autem quod astus talis exterior adalterum est, exi gitur ad sui conuimmationem gatio & acceptio rei quae uenditur, ' pretii: non enim consumata est uenditio , nisi deturres. quae uenditur: & similiter non est 'consumat emptionisi pretium: quia neutrum ab altero con inmatuton, sertur nisi tradatur: se similiter neutrum conmmmate mccquiritur nisi habeatur conihil autem per emptionem de
uenditionem consummatam debere transferri Iunc rem ,
inde pretium: ct similiter acquiri litvi: exetium, inde rem .i Vnde iuxta haec habeto pso regula ad timoniam quae ab Eciclesia punitur, exigi duo. . Vnum' parte uenditoris: . licet uenditionem consummat in rei spiritalis: Alterinis, ex parte emptoris: scilicet conuentioneni implicite uel ex- plicite de pretio, aut traditione i pretii . Vbi nota quim que . Primo , differsntiam p risum hoc quod ex pa te rei spiritalis exigitur actus consimaniatur ad hoc quod Ecclesiae censuris subiit: ex parte uero pretii non exigit actus consummatus, ita quod si simoni in conuentio inter aliquos sit de ordine,beneficio , sepultura, Μissa, dcc . pro, ali pretio,ii ordo,benesiciunt, di breuis exies spiritalis non
datur, etiamsi pecunia proiptatio fuerit data, non incur- ritur simonia subiecta censuris Ecclesiae: qu mutv incurra- . tur crimen simoniae. Et ratio est, qui3 non est consum mat menditio rei spiritalis,sed inchoata in rnente di intonurn-.tione Poenae siquidem restringendae sunt ad consumi natos Ristus . Secundo , disiunctivain seu alternatiuani aequivalentem ex parte pretii penes conuentionem uel traditionem pretii a. ita quod ex parte emptoris AEquipollent
435쪽
aenipactio, uel traditio prGii: ita quod licet sim Ia punis ab Ecclesia exigat conuentionem seu pactum, si tamen concurrit traditio pretiit, aequipollet conuentioni. Ιmo ut melius loquar inuenitur plusquam pactio:quia ipsa tr ditio pretii claudit in se conuentionem, utpote consummatio illius , nam consulaamata emptio conuentionem explia sitam , uel implicitam adimplet. Et propterea non sali
ris inspiciendo solum ad pacia explicita, sed intuere si imteruenit solutio seu traditio pretii , ct perspice pessimam ibi simoniam . Tertio , formalem loquutionem de protio : quum enim dictu us traditionem pretii includere pactionem, loquimur de pretio inquantum pretium : hoc est sub ratione pretii. Poteli siquidem multis modis tradi aliquod temporale: scilicet uel per modum liberalis doni, uel per modum sustentationis, uel per modum reuerentiar, uel per modum oblationis, uel per modum debiti ex sege , aut laudabili consuetudine Hariter modum pretii. Et hoc selo itimo modo uocatur pretium , ct uocatur traditio preti3. aliarto nota, qui timoratam habes conscientiam, quod lucet sacerdos minus bene faciat exi endo id quod becundum laudabilem consuetudinem solet dari, si ante collationem spiritaliuni exigat, aut sit negat aut differt spiritalium cotilationem ut illud habeat, non tanten propter simoniacum iudices: quoniam si ut conseruet se indemnem cognoscens
praecipue quod postea oportebit illuri litigare hoc ficit, sti
oniacus non est sic dum rem , quia non uendit spirit te. Nec huiusmodi examo inducit moaum. pretii, quoniam non mutat modum debiti:quamuis speciem quasi simoniae habeat huiusmodi praeuentio dc cautela, ct propterea reprehenditur . Quinto nota quὀd triplex numeris genus scilicet a manu , ut pecunia & illa bona mobilia,uel immobilia, ab obsequio , vel seruitia , ct a lingua, ut laus, adulatio, preces, ad hoc ut simoniam ab Ecclesia punitam constumat es exigitur quod pretii rationem habeat: alioquin aduenditionem specialena non spectabit , ut emptio. Et propterea si laus, adulatio , preces non nisa per modum laudis.
per modum adulat ionis,permodia precum concurrunt quatuculis' neph viae ct carnales,ac pro indigno. & essicaces
436쪽
sta quodinducant.Praelatum ad dandum beneficium,adferendum ordinem,&c.simonia uere proprie non incurritur quavis crimenaliud incurratur: quia nulla est hic uenditio aut emptio nisi mentalis . li intentio adulantis aut Praelatie' adulationem ut pretium ponere, di sic de aliis. Circa te itum caput scilicet emptionem seu uenditioilem metalem scito simoniam mentalem consistere in intentione pretii: ita
quod ex hoc ipso quod homo intendit sub pretio ponere stiue emendo liue uendendo rem spiritalem, aut ut uarnalem rein . aut ut rationem appretiandi , simoniani mentalem imcurrit. Et hoc est quandocunque intenditi ro spiritalibus teporalia habere aut econtrario, ita quod ly pro,pretiuit deuoret:& similiter quandocunque principalis intentio ad tenipo Tale habendum ex collatione spiritalis aut econtrario tendit Qui enim temporalia ex spiritalibus intendit non ut pretiu, sed ut sitstentationem necessariam illinis roroin Ecclesiae luberaliter seu eleemosynaliter, mi fututam seu laudabiliter consuetam,simoniam Uentalent non incurrit . Et similiter econtrario qui ex temporalibus spiritalia intendit hon ut ex pretio debita, sed ut ex his excitata a rouocuta aut expediata ut contingit in eleemosynis,oblationibus, legatas,dc quasi stipendiis iacerdotum dc orantuani lic praedicantium , di in deruitiis honestis quae Pi aetatis e diibentur, & aliis huiusmodi)simonia nulla in animo e t quia grati dandum spiriatalla ex pestatur, dc temporalia non ut pretium intenduntur. Potest autem mentalis simonia tripliciter inueniri. Prim ex eo quod indolo actu interiori consistit , ut sicut homicidium mentale est deliberatus animus Occidendi, ita timonia mentalis lit deliberata uoluntas emendi, uel uendendi rem spiritalem. Secundo, ex eo quod exterius imperata latet intus: ut quum aliquis seruit aut munus offert pro spiri tali consequendo, uel econtrario spiritale damo tempora ii consequendo, non tamen declarat prauam suam intenti nem, scilicet quod intentione emendi seu uendendi hoc si 'cit . Est siquidem tunc simonia non seliini intus , sed exteriori actu imperata & exercitata, sed latente intus uenenose semine, di propterea inter mentales simonias locatur. Te
riRex οὐ 'uod non est consummata ex parte rei spiritalis: ut
437쪽
quum conueniunt simoniace aliqui 3c postmoduni aut pc nitentia ducti , aut propter impotentiam aui'uanuis allain causam receditur a pacto, di breuiter non mandatur exec tioni promisitim spiritale. Haec etiam limonia quo ad crumeri,non mentalis,sed exterior est, sed quoad poenas censu-Wrum intςr mentales colloc tur : quia non est timonia consummata. Quod si pecunia in hoc casu ut pretium recepta fuisset, restituenda proculdubio est. Et quamuis priuma ficie appareat quod danda esset Ecclesiae, & non emptori, quia datio fuit contra legem, rationi tam a magis com senat ut reddatur illi qui dedit , utpote .adhuc ipsius: quia non plene abdicata ab eo intelligitur pendent: consianama tione contractu simoniacae emptionis di uenditionis, ut sies poenae simoniae non amplientur, sed rastringantur ad consummatam simoniam , & sides naturalis qua uenditor receptum ab emptore pretium tenetur illi si non sequitur ex quutio uenditionis, restituere, i eruetur, quasi persidus namque haberetur si promissum spiritale non dans , nec acceptumretium redderet sub Ecclesiae uel pauperum obtentu Et oc intellige quantum estex parte illius qui accepit, nam si
autoritasiiudicis interueniret, non crederem ei restituemdam, sed in poenam ab illo tollendam , & pro Christi hon
re exponendam i Aduerte sinaoniacos non teneri ad resignationem tam spiritalium quam temporalium qtiae nullo pacto sed allectu animi 'cedente utrinque acquiruntur rquoniam pro huiusmodi timonia sufficit delinquentibus rer solam poenitentiam sito satistacere creatori. Textus est clarus,ct uniuersalis ac uniuersaliter intelligendus. extra da
Et hinc habes unde infinitas quaestiones de s initoribunde precibus carnalibus, dic.soluas: quia hinc clarepatet non teneri 'ad resignationem benesciorum sic adeptorun ab que pacto aliquo , nulla secta differentia inter manum , o
sequium , linguam , dc quicquid aliud temporale interis uenire potest, dc similiter nulla facta differentia stiritua.
Mendacium Os latis aquiparantur.
438쪽
v Imulatio qua homo mentitur ficto peccatum est: sicut mendacium quo metimur uerbo.Et autem peccatum ue , Diale,si iocosa aut officiosa est, mortale autem v perniciosa et sicut de mendacio dimam est,, eadem ratione . . sto
Mercimonialissocietas duobus casibus
S Ocietas mercaturae seu artificii illicita redditur duobus
modis. Primus, si capitale unius substeti lucro, & non damnor hoc enim constat iniquum esse. Secundus est si lucrum aut damnum non respondeat proportionaliter secus . unicuique pro rara sua. interueniretsiquidem manifesta inti i, quitas, dum non redderetur unicuique quod ei debetur secundum aequalitatem tultitiae. Et quoniam in huiusinodi . secietatibus frequenter contingit diuersarum rationum concurrere socios dum unus ponit pecuniam, Sc alius operas seu industriam nec par est utriusque periculunt: ideo aduerte, denota diligenterqu6discietas lauiusmodi , ex sua natura hoc habet, quod ponens pecuniam substet duplici periculo: scilicet perditionis pecuniae, de perditionis negotiatorii usus eius leni pecuniae, qui uerb ponit industriam seu operas suas, .shbstet aut tantum periculo, scilicet perdenti usum init
striae seu operarum uiarunt. Quod ut melius intelligas,con- . sidera triplicem euentum secietatis. aut enim in fine inuenitur lucrum, aut sine lucro capitale tantum,aut damnum ca- .pitalis in toto, uel in parte. Et siquidem inuenitur damnum. . capitalis in parte,uel in toto,sentiret quicquid damni est do- minus pecuniae, qui illam posuit. Si uero. capitale tantum inuenitur,saluum erit domino eius qui illud posuit. nam ex ' .eo quod posuit pecuniam in societatem, non desinit esse iutius dominus. Si autem lucrum inuenitur, reddetur ante Othnia capitale domino, & diuidetur deinde lucrum aequis portionibus: supposito quod pecunia polita in societate, de industria. aequivaleant.. Et omnium horum Vna est ratior . quia scilicet qui postilpecuniam substat duplici periculo , . scilieet perdendi substantiam pecuniae, dc perdendi negoti . ''tionis usum, tenendo scilicet.uane tanto tempore silani pecuniain occupatam tali negotio: ex hoc enim fit ut iustitia exi-
439쪽
gente ei capite saluum sit, si saluatur in toto,uelin parte,cui desierderetur si periret.Ponxns autem industriam uel operas, quia illim potest perdere usum industriae, uel opere suae scilicet in uanuin laborando ideo nihil de capitali saluo ei dobetur,iubstantia nanque operarum suarum non ex negotia tione,sed ex necessitate materiae perit,quia stilicet est res successiva in motu .consiliens,si enim rex permanens esset, ei es.sent fatuae .i De societatibus autem Iti materia animalium. quae soccida' appellantur, tam uaria est materia & c siletudo,ut λrte scribi complete non mssit. Et propterea in qua libet patria uideti cibi fieri consileuit a uiri, probis , uel secudum morem approbatum a uiris probis .
in Odomia,qua contra naturam uenerea exercentur uel da commistentur personae eiusdem sexus: puta mares intuse,aut mulieres inter se, uel dum commiscentur mas di mulier,sed non in loco naturali, aut confirmanando innaturalia te peccatum grauissimum est.
Obseruatiosomniorum diuersis respectia ' 'bus es illicita.
Omniorum obseruatio quadruplici peccato explicite, quinto poriculo afficitur. Prima duo peccata runt in opinione dum somnium, uel temere attribuitur alicui cer tae causae, puta coelo: quia quum possit a multis causas prouenire , temerarii erroris est unam determinate inferre. 'Vel temere determinatur ad laturum unum aliquid signuficandum: ex eo enim quod nascitur causa iamnii, ince tum oportet testare an mnium illud laturum significetuquoniam ex causa pendet signisatio, & nullum uidetiir mraium procedens ex certa causa quod non possit ab alia causa prouenire: S pr 'terea semper temerarium inuenitur iudicium si ut certum stat. Vtruiasib auteni peccatum ueniale est,
utpote iudicivin temerariu de re singulariin nullus damnis
C ς ε Tertium Teccatum Sodomiticum grauissimum
440쪽
Tertium peccatum est in usu, quum ouis propter semnia camittit uel omittit contra necessaria ad salutetia:& hoc 'r satum mortale,ut patet, Quartum peccatum in usu quoque est, quum quis tantam fidem dat innii, ut propterea omittat uel committat contra aliquid ad quod tenetur, quaninuiton sit de necessitate salutis illud: sc hoc eli peccatum uenia- quia non contra, sed praeter charitatem , dc erratur in intesiectu, & peccatur in Hectu. Periculum auteni qubd Imminet omnibus his, dc praecipue secund6, ct tertio, & quarto, est cadere in crimen superstitionis diuinatori per somnia :quoniam uanis ac incertii opinionibus seu coniecturis utes quasi certis ad cognoscendum uel operandum,aut omittendum circa futura contingentia, meretur ut diabolica illusio se immisceat,ac de uanis fiant perniciosa,& sic in tacitam clarmonum cietatem incidatur,dum paulatim tantum homo credit somniis, ut inaniis utatur pro regulis suarum acti hum: aut incidat in scelera quae dixinius de obseruati ne
Sors damnorum societati innixa βmper l damnabilis est.
C Ors triplex quum sit diuisoria, consititoria, & diuinatoria) tertia damnata est,utpote dzemonum societati innixa: & propterea peccatum est mortale e x suo genere. Secunda autem qua consulimus quid agendum sit, tot exigit conditiones ad sui rectitudinem,ut raro sit licita. Erigit liquideprimo articulum necessitatis,ne tentqtur Deus I bi Opera humana pol prouideri. Secundd, reuerentiam, ne irreuerenter . consulatur Deus. Tertio, proportionatum modum ne scilicet diuina oracula aulianctorum reliquiae ad secularia negotia c0nuertantur: quod Augustinus reprehendit. QIarto debitam materiam ne pro electionibus spiritalibus hoc sat.
Prinia uer6 qua determinatur st ab hoc uel illo habendum sit boni, aut patiendum mali in temporalibus bonis S .m lis illicita inuenitur dupliciter. Primo, si imprudenter sit,nmnis enim humanus actus prudenti circunspectione, cautela ratione*formandus est. Secundo, si cum periculo communis boni, aut iustitiae sit: ut si sorte regiminis officia sat