De peripatetica docendi atque addiscendi methodo, Hieronymus Borrius Arretinus

61쪽

M DocsNDI ET AD DISCENDIris ordine distributis, definitiones conflare, quod cum Platonem lateret, dignus fuit, qui ab Aristotele carperetur. Quarto, divit imo, ab Aristotele Plato repraehenditur: quod ad ultimam differen tiam inueniendam, haec ordine distributa diuisio illarum differentiarum , quarum alia, Polst aliam, ordine ducitur, nec semper, nec ubique locum habet: nec illum habere potest , quippe diuidendo, ad ultimam usque differentiam descendere semper non

possumus, tunc si id tentaverimus, eritina nis omnis noster labor, stulturaque omne nostrum studium : Atqui nemo quicquam facere conatur, qui ad finem non sit peruenturus : libro secundo diuinorum particula octaua: quod cum Plato ignorasset, mirandum non fuit, si ab Aristotele repraehen

deretur .

- Haec quanquam sufficere possent, ut tamen veritatis splendor maxime illustretur, pauca addentur. Animaduertendum est: igitur. In omniabus disputationibus, limatum, accuratum

que disserendi genus, similiter requiredum' non esse; Primo ethicorum capite tertio, &secundo diuinorum, particula decima quinta,& decima sexta, sed pro ut rei cognoscendae natura postulat: quae autem cognosci debent, in tria potissimum genera distraeta

sunt omnia Nonnulla, c quod paulo ante

dictuin

62쪽

METHODUS. que dictum fuit) ex sola vocum explanatione cognoscuntur: ut sunt prima demonstrationum principia. Nonnulla contra, usque eo sunt abdita, ut nisi demonstratione concludantur, minime intelliguntur: tertium genus intermedium, & quasi temperatum,

est earum rerum, quarum veritas agnoscenda obscurior est, quam ut ex sola vocum aperta cognitione, compraehendatur, 3 notior, quam ut demonstrationem postuleti Haec aut diuisione,quae leuis, & infuma, probatio ab Aristotele creditur, libro primo priorum, sedctione secunda,capite teit1o, aut exemplo,aut induetione: quae omnes frigidae sunt probationes, declarantur, potiuS, quam probentur: non enim quae sunt eius modi,probationes, sed manifestationes di aci debent. His animaduersionibus constitutis,capite proxime praecedenti, propositae quaestiones soluuntur: propterea dicitur: Aristote- Iem stibi ipsi minime aduersari, cum sub diuersis rationibus loquatur. Diaeresis non demonstrat, sed ita frigide probat, ut illius probatio declaratio potiusquam probatio nuncupanda sit: quae tunc usurpatur, cum efficaciorem argumentationem minime quaerimus, quaedam vitina ae differentiae generis diuisione, vel etiam repetita, quantumuis longa repetatur inueniri tamen non pollunt: nec semper, per Oppositas

63쪽

a6 Doeg NDI ET ADDI se ENDI positas differentias genus secatur: sed ali quando accidit, ut una speciest ab una tan tum differentia constituatur: genus tunc iper duas dissere itias, quae nusquam sunt iste tum non est: omnis quin etiam partitio, licet per duo membra fiat: una tamen bipartita primi genexis diuidendi, ad infimam vi que tipeciem sectio aliquando non sufficit: eam ob rena utilis est haec diuisio ad non nullas differenti s inueniendas, sed non ad omnes. Si ergo haec Diaeresis in loco, &in

tempore usurpetum. quod ab Aristotele nunquam non fit, non nullam i leuem tamen tilitatem afferet: extra locum,& extra tempus usurpata illa omnia incomoda, & absurda secum port i, quae locis supra 'umeratis ab Aristotele scribuntum propter has causas,inter Methodos omni ex parte peree'a fab Aristotele non ressertur: sed inter frigidas probationes, & locus illi omnium p0stremus ac minimus inter Methodos, relinquitur: nec dignus est Aristoteles, qui logicam Virginem formosam, in hanc splendia dissimam ac felicissimam lucem, edidit, qui repraebendatur: pro eo, quod truncatum , ac mutilum monstrum pepererit: sed dignissimus est, qui supraemis laudibus extollatur: quia logica nihil imminutum, nihilque redundans, nihil non suo in loco pq

situm, contineat .

His omnibus rationibus locorum Alisto telis

64쪽

mentationest infirmantur Momorum illorum , qui in eleganti,& venusto Logicae corpore crederent: aliquid inuenire se posse,

quod iuste morderent: Immo si ab Aristotele, nihil aliud unquam scriptum fuisset, quam id solum, quod ad logicam pertineat, optimo iure maximus dici & ab omnibus credi & pro maximo haberi,& celebrari de

beret. -

Vtrum haec tria Methodorum genera, ab Aria notele semper, νbiquae ruentur. cap. XVIII.

S Exta quaestio nos vocat: quae est: Virum

haec tria Meto lorum genera,ab Aristote .le, omnibus locis seruentur. Cuius quaestionis exitus paucis explicabitur: tum quia supra, magna, immo dubio procul, maxima ex parte explicatus fuit, tum etiam quia, omnia, quae rationibus, a rei natura petitis, superius confirmata fuerunt, exemplis, sub sensum caduntibus, ita confirmabuntur, ut nullus dubitationi locus relinquatur. Repetamus igitur, quod supra dicebatur, inuenire Analysi , scribere Synthesi, & definire Diaeresi opus esse, & istas tres Methodos ita coniungi, ut nusquam distrahantur, nisi docendi, aut addiscendi facilitas, ordinem in- uertere cogat: ut idem Aristoteles scribit in

. . vestibulo

65쪽

48 Doc ENDI ET ADDIs VENDI vestibulo libri quinti diuinorum, particula nimirum prima . Doctrinae principium , inquit Aristoteles non est semper primum rei principium, sed inde ordiendum est aliquando, unde quisque facillime di- .scat, sitne hac facilitatis,doctrinae, causa, Ordines isti ab Aristotele nunquam in uertuntur: sed, ut stipra statutum est, semper, &vbique seruantur: quod mox manitestabituro

De Arinotelea Methodo in parte i . cap. XV IIII.

ABsoluta Methodi uniuersia disputatio

ne, eiusdem Methodi, atque ordinis ratio postulat, ut ad ea insputanda veniatur, quae sunt minus uniuersa: haec ab Aristotele singularia, non raro vocantur: Aristoteles crgo, ab uniuersis principijs,per omnia media, duce sy nthesi, ad finem, ultimo loco , assequendum, qui Analysi primo omnium

leco, inuentus fuerat,peruenire constituit. Hanc Aristotelis artem, ut facilius agnosca muS, exemplum, ab . ea Philosophia, quae de natura dicitur, petendum esse censeo . in qua, a nobis rerum disputandarum scopus, cum Aristotele, Corpus naturale constitui

tur: in hunc Scopum, tanquam in finem l assequendum, omnes Aristotelis nerui insetenduntur. Secundo confirmanda princeps

66쪽

M E T Η o D V s. η' propositio, ad quam omnes aliae minus principes propositiones, vel mediate,vel immediate rediguntur, ab eodem Aristotele scribitur. Tertio argumentationem primam, qua princeps propositio,primo loco scripta confirmetur, idem Aristoteles scribere consueuit;gratia huius principis argumentationis, omnes aliae ratiocinationeS, in unum , quassi corpus, politissima arte confectum, conueniunt. Haec tantum tria, &singulpe istorum trium partes, nec plura, nec p uci.

ra, in Philosophia naturae uniuersa disputantur: in quibus prostandis, omnes Methodi partes ad unguem seruantur . Partes istu Methodorum, ut sine Methodo ab Aristote lenon docentur, ita non nisi efficacitatς Methodi, ex Aristotele eruuntur, & illi χ-Ii: qui hanc Aristoteleam Methodum didicerunt, Methodum hanc in Aristotele vident: & illam ex abditissimis Aristotelis cuniculis, reconditissimisque illius penetralibus hauriunt: ab illis, a quibus haec Aristo

tulis Methodus ignoratur, aut agnita negligitu haec quae nunc dicta fuerunt, animaduerti nequeunt: propterea haec Methodus

plurimi facienda, nihili fit ab illis: Gael lina

ceus pullus : qui vilia semina quaerit: si praetiosam margaritam inuenerit, eandem intactam derelinquet: ideo ditior non fiet, quam prius extiterit: quia maximam margaritae dignitatem agnitam non habet . ita

D huius

67쪽

m Doc sunt ET ADDI sc EN huius Peripateticae Methodi contemptores in ea maxima rerum omnium ignoratione, in qua hactenus versati fuerunt, versabuntur semper,tantisper dum hanc Methodum didicerint.

De Nubodo inueniendi primum scopum.. cap. X X.

INueniendi scopi Methodus ex Aristotele

colligitur, libro primo posteriorum analyticorum particula quadragesima tertia rille, cuius proprietates, &principia, & pa tesn principiorum, & partium propriae a lactiones inuestigantur, est scopus. Ex quo Ioco,quatuor scopi conditiones nascuntur. a Prima, ut eius proprietates de illo demon a strentur. Secunda, ut eiusdem principias inueniantur.Tertia,ut eiusdem partes inue-

stigentur. Quarta,ut scopi de scopo,&principiorum de principijs,& partium de partibus, propriae affetiones inuentae,demonstratione concludantur.

Hanc inueniendi,siue scopi, siue subiecti, siue finis Methodum, traditam,& seruatam fuisse ab Aristotele, manifestum est etiam, in vestibulo primi,& tertij libri de caelo: ubi Aristoteles, perspicuum esse, inquit, eam scientiam,quae de natura est,in exquirendis corporibus subiectis, ac alijs magnitudin bus : quae magnitudines sunt subiectorum

68쪽

M a T Η o D v S. S Icorporum partes, & horum omnium affectionibus, ac principijs,&proprietatibus, &motibus demonstrandis,motuumque vicis.

situdinibus rimandis, ac diligenter inquiarundis, maxima ex parte versari: causa est: quia, quae natura constant, partim subiecta corpora sunt: partim affectiones, principiaque, partesque corporum. Haec consentanea sunt illis, quae in principio libri primi. de phisico auditu leguntur. Quae habent inquit Aristoteles, causas, principia, vel

elementa, non nisi ex horum cognitione cognoscuntur: at corpora natura constantia causas habent, principia,vel elementa . ergo non nisi, ex causarum, principiorum, vetelementorum cognitione cognoscentur.

Corpus igitur naturale, naturalis Philosophiae Scopus est: causa est; quia Corporis natura constantis, principia, &causae, vel elementa, in libris, qui de natura inscribuntur, omni ex parte manifestantur: & libro duodecimo diuinorum, particula prima,

iterum ait. De substantia quidem disputationem instituimus: mox causam reddit, ac dicit: siquidem substantiarum principia, &causae, hoc libro querunturi similia apud Aristotelem alibi plerunque leguntur: ex quibus scopi subiecti ac finis inueniendi, at

orituro

69쪽

sx Doca NDI ET AD DII CllNDE Helbodus principis propo itionis constanda.

, cap. XXI.

ADaperta Methodo inueniendi scopi,

par est,ut principis inueniendae propositionis Methodus tradatur: ea est: scopus primo loco inuentus, semper futurum est is primae propossitionis,primo loco inuenien- ride, ac disputandae subiectum: eiusdem pri- eonae propositionis attributum,quod praedicamin a quibusdam nucupatur,illud est quod de inuento scopo demonstratur. At quoniam ex Aristotele libro posteriorum priamo, demonstrationes non sunt unius gene- α xis, sed duorumpattributi inuentio, est tan- ωto difficilior, quanto, duo, quam unum, maiore, dubio procul, cum difficultate, inueniuntur .que duo duplici demonstrationum genere, necessario inuenienda sunt maxime, Si a priori demonstretur, primae propositionis atributum, primum inuenti scopi principium semper erit: at si demonstrator, posteriori demonstrare maluerit, inuenti scopi, non primum principium, sed eiusdem prima proprietas, erit propositionis primae attributum. Haec omnia exemplis perspicuis aperientur:

cum inueniendi medij pri-

mae argumentationis

Methodus manife stata fuerit.

70쪽

METH Dus. SI Methodus inueniendi medii,argumentationis illi qua prima inuentapropositio confirmanda

confirmetur. Cap. XXII.

ΡΑtefacta inuestigandae primae propositionis confirmandae Methodo, necessc est, ut Methodus patefiat, primae probati nis inueniendae, qua prima propositio confirmetur: haec ex certa medij inuentione pendent: ex doctrina Aristotelis, in analyticis posterioribus. Si demonstratio est, a priori, demonstrationis medium est primum inuenti scopi principium. Verum si demonstrator, a posteriori demonstraturus sit, suae demonstrationis medium prima erit, inuenti scopi proprietas . Aliquando contingit, ut posteriora, per alia posteriora , & priora, . per alia priora probentur o tunc , & PrOp sitiones confirmandae, & confirmandarum propositionum media mutabuntur . Qui hanc methodum assecuti minime fuerunt.

id praestari non posse falso sunt rati ideo in errorum deuia praecipites feruntur: ut illi: qui nulla nauigandi peritia praediti, fluctibus huc atque illhuc incerti ferantur,& naui ad saxumaIlisa in mari scopaloso facta tur: &quem in Portum se recipiant pro sus ignorant, &spem & vitam amittunae gita quibus nulla certa tae constituta, demnitaque est methodus, per minimae portu

sum lcientiarum pelagus lati, nullius fiunt

D i ii compotes