장음표시 사용
131쪽
descivisse ad auaritiam , 5: inanes ordinum titulos tartes omnes improbasse Z corpori quam animo bene esse malui iter Quin deponis habitum Z Quin te profiteris inimi'
cupa artium optimarum t Quin desinis maledictis insectari literatos,ac eos qui te meliores sunt, & ciuibus suis nec tam indecores,nec tam perfugari Pares cum paribus facile congregantur, miles cum milite, dux cum duce, sena tor cum senatote, iudex cum iudice : tu cum imparibus id est cum indoctissimis esse mavis, & omnibus doctis in ferre nefarium bellum. Erro . Pares tibi sunt indoctissimi quique, ineptiarum amantissimi, disciplinae cultioris osor sacerrimi. Sed bene res habet. Rides eruditos, te ridident eruditi. Contemnis illorum praeclara studia, contemnunt ignoratiam & sermonem tuum barbarum ac putidum. Deprimis eos,habent te infra mortales omneis, &proditorem scientiarum atque desertorem esse iudicant. Quos despicis, suscipiunt exterae gentes. quos vituperas, sapientes laudibus in caelum ferunt. Quos abolere contendis,nomine & gloria perpetuum vivent. Quos abiectos esse vis ut ignobiles atque plebeios, in ore populi versa tur. Tu lates in tenebris,semper inglorius futurus, nisi tua te scesera fecerint insignem. Desine desine tandem lac rare communem multarum gentium linguam,tibique nimium placere. Quanti sit oratio composita,antea demo strauimus,ut calumnias improborum amoliremur. Quod.
esset pulcherrima,& homine libero dignissima,ac Reipu. perutilis, in summis ciuitatibus fuit in summo loco supra
duo annorum millia: quum s semper inimicos haberet,&. rabulas Nyγματαους,& contentiosos sophistas,& ψωιοσο φους,& homines
132쪽
COLLOCATIO NEAEVERB. LIB. II.& homines ingenii mortui,qui sapere se credunt, si quantum vulgus indoctum, tantum post studia longa sapiunt: quum istos inquam & alios haberet inimicos, nunquam
cessit inuidiae, nunquam conticuit in celebri conuentu, nunquam cessauit obire legationes, interpretari iura gentium,res gestas mandare memoriae, res Viuorum mortu rumque testificari,refutare improbos,confirmare probos, optimi cuiusque rationes & inuenta explicare, alios defendere,alios commendare,alios solari, doctissi morum labores immortalitati dare,artes omne is ad posterioria monumenta complecti. Dum artes inSenuae florebunt, oratio flexanima, ac regina praestantissima, longe lateque regnabit,ac inter virtutes maximas excellet. Breui sepelien tur eius inimici. Illa semper magno cum honore circum seretur,passim legetur, vulgo instituet animos amatorum ', suorum , & suo splendore excaecabit oculos barbarae dictionis . Si cui paupertatis videtur esse comes, is nihil sapit. Non metuit pauperiem, qui ex arte dicendi nomen,
amplissimum sibi comparauit. Cui fama bona est, mihi sane diues est. Cui tantum fortunae diuitiae, pauper. Qui dia cit eleganter & composite, ratione & sermone fruitur vi , , summus vir. Qui inemendate foedeque balbutit, sempetest infans,tantumque ab humanitate distat,quantum a puro sermonesqui proprius est hominis recedit. Quae quum ita snt,operam demus orationi,sine qua neque studia nostra proferre, neque cogitationes mandare scriptis possumus.
133쪽
DE ELECTIONE, ET ORAΤORIAMNIS oratio vel est soluta, vel colligata
Solutam dicimus, , quae numerorum vinculis dc compositione verborum caret. Qui landit eam, non elaborat ut omnia verba inter se consonent, atque sine hiante iunctura copule tur: non obseruat quos ordine statuat pedes, oc quo modo clausulam finemque deponat. Curam adhibet volatina sit,& emendata. Quantum vero modulatione de lectet aures, quantum mulceat animos, aut quia nescit hanc artem, aut quia non semper adhibendam putat,non animaduertit. Hoc genere sermonis utuntur omnes qui componendi leges, de eloquendi praecepta nesciunt, Vt
plerique inu sici,arithmetici, geometrae, astrologi, quique nihil aliud sunt quam grammatici, qui morales, qui physicas artes atque dialecticas aut scriptitant,aut interpretantur. Quibus adde multos magnarum artium professores, quibus est una cura rem suam cognoscere, terminis ut aiunt) suis uti, conceptus animi sermone inornato & incondito comprehendere. Ornamenta dicendi, & flores orationis sui dictitantὶ aspernantur: ut veritas habet,
ignorant. Adhiberent, si possent, ii qui subinde ponunt
unum aut alterum nescio quod ornamentum, si quod is te audiendo legendove ceperui: ut pauper ille qui quum vellet haberi lautus, argenteum vas, nec ipsum satis et Sans,apponebat ad omnes usus, & erat pro lauto ridiculus . Quod nesciant ornate dicere, ego quidem istuc ve- ., nia dignum censeo. Non omnia possumus omnes,inquit poeta. Et maximas artes versantibus, concedendum vide rur,ut suo quodam genere loquedi potius utantur, quam ώ ut reruin
134쪽
cOLLOCATIONE VERB. LIB. II. σ1ut rerum cum deposita, verborum sectentur ornatu,neutrum tandem perficiant. Quod eloquentiam maledictis persequantur,inhumanum & flagitiosum & intoleradum esse iudico. Diuinam sapientiam tollunt quae nonnun qua in hominis ore lucescit. Non aga tam grauiter. Plato plailosophorum omnisi princeps, in omnibus suis libris usus
est eloquetiae viribus: usus est Aristoteles, quem uti deum venerantur isti conleptores eloquellae. Ab ea Theophrastus nomen inuenit. Nam quu Tyrtamus ante nominaretur, Aristoteles praeceptor eius a diuinitate dictionis Theophrastu authore Diogene Laertio cognominauit. Ab ea de Chrysostomus nomen accepit, cuius est summa vis inexplicando & exhortado. Lactatius theologus ab ornatu dictus est Cicero Christianus. Galenus copiose & copotate tractauit arte mededi, Iulius Firmicus astro logia m,Columella rem rustica. Iurisconsulti, Pan dectas nomine eloquetiae laudant,q vere , non dica hoc loco. In illis sermo proprius est ac latinus,nec omnino solutus. Magna vim hominu disertoru in omni disciplina numerare possum, quos habet magistros isti vituperatores orationis,quos vehemeter admiratur,quos pares caelestibus animis existimar. Quae ratio flexit eo ii metes, ut exturbare conetur quod
summi quis viri no modo probarint,sed magna volutate sint amplexi rvt vitio det illud quo optimi scriptores etia nu maxime laudaturivi barbam q latinu, ut horridu quam cultu,ut dissipatu a compositu, ut foedu s honestu gentix orationis sequi malint 3 Ambitio de dominandi cupiditas
alios ducit in errore,alios intestinae simuItates,alios auaritia,alios inanes tituli doctrinae, omnes veritatis ignorati
135쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA Nulla est ars nullaque disciplinatam spinoλ, tam horrida & inculta, cui non possit adhiberi decor, cuique non aliquando sit additus nitor & cultus orationis. Hac tem pellate reperias in singulis artibus eruditos, qui non modo pure & latine; sed etiam ornate de composite dicant. At haec rara avis est. Maior pars eorum quos ante num Uuisolute loquitur & dissipate,nisi si quado fortuito imprudentibus aliquid numerose cadit. Idem omnibus frequenter accidere videmus. Nec multis verbis agendum est descriptoribus qui barbarismis scatent atque soloeciseris. Non enim inter eruditos,sed inter habentur. Qui incorrupte tantummodo & emendate loquuntur,& imagine quadam elocutionis oratoriae fallunt imperi tos, dicimus eos uti sermone dissipato. Ne compositos esse iudicato, quod de loco'in locum verba mutent sid faciunt & pueri infantes, & indoctissimi quique)sed quod
neque apte verba connectere,neque pedes Obseruare, ne
que modulari comprehensionem sciunt, incompositos esse dicito. Proponamus orationem dialectici cuiusdam, ut sibi videtur,admodum compositi,atque pure loquentis. Vox est, inquit, ut a nonnullis definitur philosophis, ex ictu aeris elicita qualitas auribus accidens. A receἀtioribus autem,& iis quidem qui superioribus aliquot annis
circa hanc artem versati sunt, magis conuenieter accommodateq; ad hunc locu hoc pacto definitur, Vox est sonus qui ab ore animalis proficiscitur, certis quibusda naturae instrumetis formatus. Dicet aliquis e rudibus, Quid est hic vitii 3 Quid In dactylos duos, non aliter atque in Zsesepiadeis carminibus,prima cadit oratio. Duae posteriores
136쪽
cOLLOCATIONE R B. LIB. l II. fores spondeis longis syllabis in fine torpescunt. Rhythmicis utrunque vitiosum. Verba verbis non cohaerent,ut
haesia nonnullis definitur philosophis. & haec, circa hatieartem versati.& hqc,accommodatεque ad hunc locum . de haec, quibusdam naturae instru mentis sermatus. Ad haec nullus est motus volubilis, nullusque cursus orationis ex ea pedum collocatione quam desiderant ambitus, atque numerosae conclusiones. De caeteris eodem modo iudica dum. Immutemus paulum,s placet,& minus affectate loa
quamur, ut intelligant imperiti hic non esse quierim da iis verborum traiectionem, nisi quo suauius atque moduliatius audiantur. Vox suti definitura quibusdam philo phis in qualitas est aeris ictu nata,quam percipiant aures. Alrecentioribus autem,qui paucis his annis in hac arte vetia sati sunt,explicatur alia definitione, quae videtur esse loco
praesenti magis accommodata. Vox est sentis qui natu ne formatus instrumetis,ex animalis ore procedit. Quid agi bone virtvin' tu philosophorum sermonem A agnis rebit, occupatum, compositionibus ac numeris alligare 3 Mini me vero. Ostendo quae sit oratio soluta, quique minimc negocio vinciatur,ut st& captu facilior, &'1uiuatrie iuucundior. Verba misces, atq; natu 'vertis ordinem,ut agas
oratorem. Quid ita quaeso, si philosophi repudiant ornatum Vtere sermone cottidiano pro libidine tua: qtian quam subito dicere rure & ornate,pulcherrimum est. L
bros si non optime,saltem mediocriter exorna, non moudo ut ne repudientur ab optimo quoque,sed etiam ne des
infantissimis hane inepte scribendi licentiam. Si in philo sophia scribenda Ciceronem non dico orantem sed phia
137쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORI Alosophiante imitari no potes,imitare Cornelium Celsum,
aut Seneca, aut Plinium,aut Lactatium, aut Hermolaum,
aut altu qui sit usus oratione emedata,& aliquo quasi vinculo deuincta. Quod sine id quide potes, satius esse puto quiescere,si ad ignominia de aeternu dedecus tantopere laborare. Em. certe qui nihil possum,c5quieuissem,nisi tam multos ineptissime scriptitare vidissem. Illom sit infamia. qui fecerut vi cu multis aliquid audere. Sed redeamus ad n oluti sunt omnes qui coponedi vias ignorat. Quod sileruntur aliquado praeclare,casu fit illud,& ingenii viribus. Quid tum acciderit,nesciui,& ipsi de se iudicare non
possunt..Ab una aut altera numerosa coprehensione si de oto genere sentetiam feres,errabis,ut ii qui a parte totum colligere conatur. Soluti sunt de ii qui negligui ultro co- positione,qua si velint seruare, commode possint.Horum duo sunt genera. Alii quod audiat Isocratem in senectutectisse minus elegante,& eandem in se caussam recidere videant,hoc sibi propter aetatem concedi volui. Quod illis quidem facile concedo,si modo non omnem compagem resoluant. Alia sunt ornamcta iuuenilia,alia senilia. Aliter orationem pro Roscio Cicero iuuenis, aliter Philippicas idem senex composuit. Vbertas & elegantia iuuenem, se
uera breuitas de grauis ornatus senem decet. Nec multo secus est in corporis ac in prationis ornamento. Vtriusque decorum versa mutat aetas. Alii negligeterestundunt orationem ut quia tractant eam materiam quae nullo sit o
natu vestienda, cuiusmodi sunt epistolae familiares leuioris argumenti,& en rrationes interpretantiu,&par momenta quaestionum atq; caussarum. aut quia res ipse per se grauis
138쪽
co LLOCATIONE VERB. LIB. II. σε grauis,ad scientia no ad aurium voluptatem comparata, sermone inculto versatur a doctis, ut th logia, philosophia,medicina, iuris & legu scientia. Hos, uti superior naud probabo,si quu possint expedite parte componere vel maxima,omne tamen elocutione dissoluerint. Quid est quod quia melius possis sine ullo tuo vel auditoris in-co modo, malis tame facere peius t S i te no decet eleganter ornata copositio,potes uti mediocri. Si rebus opera das,& elocutio te moratur, liberius incomtus ῆ dicedi genus adhibere potes,q siquid velles exornare dicendo IFloruiὰ teporibus nostris vir in Attica tenuitate gracilis filo sermonis alter pene Lysias. qui quu eloquetia subtili iuvetiix excelluisset,& barbarie incultas lingua libris ad hoc c positis insectatus esset,lade senior Mectus, & barbaras voces admittere,& in copiam locutione effundere bonu duxit, qiadd sespersuasisset,ut scribit in epistola quada, offi- lcere Christianae religioni pum aptumq; sermone. An dissimul et callidus,an quod lentit dicat,nescio. Quod si antea fuisset arduus & lublimis, deinde strium demisisset ad enucleatu genus, & pene cottidianu, certe factu probaD sint eloquetes. Sed quu character cius admodu tenuis es.set,nihil erat quod detraheret illi gracilitati, nisi vellet ne uos & ossa denudare. Id nes Plato senex,nes Demosth nes,neq; Isocrates, neq; Lysias,neq; Crassus,neque Cicero nes Quintilianus, neq; Christianus aliquis cui laudabilis eloquentia fuisset, id fecit unq,ut in senectute vitiu ultra committeret, & de industria landitus abi i ceret orationem, quam magno studio totam composuisset in iuue
tu te. Est ex illis,qui curam diligenter ornandi rem illa: sta
139쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA qui penit; si abisser RAEld 0 barbare si locutus,haud ubium reps inlidi licis de templis pulcherrimos hymnos,i: aptissime copositost Quin tollis multas elega tissimas preces,si Christianae pietati nocet elegans oratio Quin fateris tςi pn ante Christranti fuisse, quam coepisti barbare.& inculte loquit No ita visum est sanctissimis ubris,qui quum scirent a summo deo omne manare doctrianam,quod habuerit,hoc quisq; pro se sine ulla impietate obtulerunt,alius heroicum poema, alius hendecasyllaba, 'laus labica,alius trochaica, alius rhythmos, alius orati nem numeris aptam,qualis in sacradis funalibus cum pia
animorum delectatione canitur. Haec omnia magna cum
religione sapientes viri subinde modulantur in omnibus templis: quod non faceret,si ut ais officerent pietati Christianae.Sed de his plus satis. Α re digredior inuitus ad refel- ledos orationis inimicos. Summa propositi fuit,lios esse qui inscitia dissoluat orationem,alios qui non inscitia,sed praua opinione ducti neglisat, alios esse qui cosilio rela- 'xent et aetate vel materia madente quom dictionem no omnino dissipatam atq; vagam,sed aliquanto liberiorem ., esse intelligimus. Solutu quidda sit inquit Cicero nec va-- gu tamen: ut ingredi libere, n5 ut liceter videatur errare. is Ad haec Quintilianus, Est, inquit, ante omnia oratio alia, vincta atq; contexta,soluta alia, qualis in sermone dc epi, stolis misi quu aliquid supra suam natura tractat,ut de pni , losophia,de rep. similibusq;. Quod no eo dico,quia non, illud quoque solutum habeat suos quosdam & forsitan, difficiliores pedes, neque enim aut niare semper Voca
, libus, aut destitui temporibus volunt sermo & epistola)i 1ed non
140쪽
ω sed non fluunt,nec cohaerent,nec verba de verbis trahu , , ut laxiora potius in his vincula,quam nullae sint. Nonun-ο quam in causis quos minoribus decet eadem simplicitas, ,, quae non illis, sed aliis utitur numeris, dissimulatq; eos,&- tantum communit occultius. Habes quid ille vir de philosophiae, de sermonis & epistolae; minorum s causarum figura sentiat,quid praeterea solutu dicat, pririer id quod omni arte componentis est destitutum. Eodem prope modo solutum dicitur quicquid poetico numero vacat, etiam si arctissime ligatum est. Na qui certos in versu podes,in oratione liberum cursum, nec sui ubique similem esse viderunt, lutum dixerunt id quod non erat carmε, propterea quod quanuis esset iuncturis & numeris adstrictum,plures tamen ac liberiores haberet pedes.
De oratione vincta,& ordine verborum. Cap. O N est artis huius oratio dissoluta. Quae tamen illa diceretur,ostendimus, ut ex ordine ad vinctam copositamq; veniremus. Collia gatur oratio sit Ciceroni credimus) coagme- ι - - tatione,concinnitate,numero. Coagmentatio est eorum structura verborum, quae molliter in iunctura cohaerent: .., ut horum, Quae res in ciuitate duae plurimum possunt, s., hae cotra nos ambae faciunt in hoc tempore, summa gra- ., tia,& eloquetia. Ista sic innexa sunt,ut inter extremas an
tecedentium verborum syllabas, & sequentium primas, nulla quasi rima pateat. Dicam apertius. Suaves mollesssunt hae voces,nec os aspere,& oris instrumenta diductit,