장음표시 사용
161쪽
secie .l' est popul ' cui Deus omniis creator suo digito leges exarare dignatus este Commendare uoluit I alitos Christi modicus semus, literas quas ad ecclesias dabat, quod ipse eas manu pro oria subleripsisset, quanto navis commendabilis est lex quam sei ipsit Dominus Deus
CAPIT IS. XXXII. EX Odi annotationes iuxta literam.
J Tuidit papulus quod moram face., et us=h de tende e e monte.
Ponitur lite uerbium bosses,quod aliqui exhebraeis A nostris dieiint significare morara, Sciard aie, quont.1in hoc uidetur significare Iudicum uinto, ubi mater Sisarie dicit. Cur bosses i.tar auit currus etias Et isti hic uertunt. Quia moram taceret seu tardaret. Aliqui uero dicunt ueri,uin bosita eiusdem esse signiti Matia cum iterabo biis, quod significat pudore suffundi, confundere, seu confusionem facere: S isti meo iudicio, rectius senti uitet quoniam significatio loco huic quadrat, & uerbum a sua significatione
non distrahit Ia enim alias admonui,uerba qua centia in v au,& quiescentia lamedite , dc du-rlucata rarandem literarum, esse ut plu rimum eiusdem significationis. Quod uero Ilaec sani fi- otio loco conueni a patet. Cum enim aliquis alium uentumni expectat, maxime eum qui se uenti irum pollicitus est, si non ueniat, se delusiam putat &confusum. I nde &David Domi Luprecatur:ne eum a sua expectatione confundat. Cum ergo Mosch se uenturum pnedixisset, di tardasset ouadraginta dies: putauit populus se delusum ad eo, quia non putauit eum ampli as uenturum, Scupiebat reqii iescere in terra sibi promisi a. Neque Moseli in suo discessii praedixerat tepiis morae, quoniam ignorabat quamdiuDominiis uellet eum in monte detinere .Est
ergo locus sic reddendus. Et videnspopulus
pod confusion faceret Mosem in descesu de monteriti descendere de montes ibiit
ad Aharolin ac ii dicat. Cum uidisset populus
quod Mosel, confudisset eum et promittens se uentumna, ct non uenisset, de confunderet eos ab expectatione sua: iuit ad Aharon.In quasi-rificatione poteth uerti quod ex Iudicum ii
rocitatum est. Cur contusionem fecit nobiccurru selii . quem sperabamus ilenturiam de noxienit potest tamen communis expositio admitti,quoniam bolia est Cougietatus est popu- , super Ahar ii, Postri etiam uerti, contra
Aharon ut Saricies uertit, quoniam quasi seditiose coueniebat ad eu, sed quia iiddu forte manifestabant seditiosum animum,uidetur metu
tis,super Aharon. Nescistis quid fuit illi
Sie hebraice est, quod tamen bene uertitur retnescimus quid acciderit ei Nos lusitani huncio quendi modum habemus.Cum enim in quo loco aliquis sit ignorantia dicimus. Nam sei q midelle, id est ne scio quid de illo factuni est. Et credibile est, columnam nubis & ignis, hoc toto tempore quo abfuit Moseli, defuisse Iudaic: quoniam si columnam ducem haberent,no quirerent deos ductores Et quod dicitur. Fac no, bis deos, potest uerti. Fac nobis deum: qtioni- .amelohim licet sit plurale, pro singulari saepi
us usurpatur. Ni pite inali res quae sunt in auribus mulierum hestrarum ,suorum ursi orum, acsbarum uesti artim: OV ad
Acile ad Die. Verbum parach, quod hic ponitur, significat proprie sedarare,& diuidere, rumpere uero ex eo quod id quod mini itur, si inditur, ili diuiditur: S: per utrunqs uerbum potes reddi uerbum hebraicum milii tamen magis arridet separare,quonia magis ypria & comimior est haec significatio: ut Genesis uigesimo septimo Vparaclita, id est separabis iugum eius a collo tuo: quod alii uertunt. Rumpes. Et Psalmo septimo. Ne forte rapiat ut leo animam meam. Porech id est diuidat seu separet partem a pam te,& non sit qui eripiat.Threnorum quinto uidetur signiscare eripeie bi dicitur. Serui domi nati sunt nostri,porech,id est seruans uel eripiens non est de manu eortina, sed ibi etiam uereti pollet. Separans non est de manu eoriam: ilia oniam eruere aliquem de manu alicuius, nihil aliud est quam sepatiare eum: Se uidetur liaec significatio omnibus locis quibus uerbum ponitur, quadrare. Praecaepit autem Aharon, ut inaures uxorum & filiarum rumperent seu separarent, ct ad se adducerent: quoniam arbitrabatur hac de causa posse eos ab incepto malo detinere.Nullum enim lapidem non mollit, quo negocium in aduentum Moseli differret: qua etiam causa uitulum in metallum sculpsit, totamq: aui i massam iii ignem proiecit, ut uidentes auri sui dispendium pinnitudine moti, a proposito desisterent. Putauit enim futuram turbationem in cuctorum habitaculis, s uiri ab uxoribus & filiis in aures auferrent, & sic saltem propter domesticam turbationem, uitandam,ab incepto desisterent: sed populus ad idololatriam facilis &pronus: non dis ulit quod iiissus fuerat imple re:& ad hoc propositi in magis uidetur conuenire rumpere quam separare: quoniam fractis&ruptis inauribus, nulla iam erat spes restitutionu
162쪽
tionis Erat autem mos apud orientales matronas,inaures ad aures suas& filiorum suspendere, immo usque laodie, etiam uiri tales gestare solaene quemadmodum propriis luminibus me victisJe remio in aula clementit uti regis nostri: apud quem erat orator regis Hormugii cuius Dominium ad oram sinus Persici esse dicitur: qui ab utraque aure suspensas habebat ines himabiles marearitas: de ab orientalibus nostrae foeminae diiuicerunt haec gestare. Hunc au tem morem, apud orientales fuisse Plinius testatur undecimo libro, capitotri sesimo septimo. Neque in alia parte(inquit foeminae magis impendunt margaritis dependentibus. In oriente quide, de uiris auru gestare eo loci, decus exilli
niatur. Et finxit illud cum stilo. Variasii.
gnificationes tribuunt hebraei dictioni hebraeae
clieret,qu.am uertimus stilum. Dicunt enim significare stilum quo scribuntur litterae, aut scillpuntur.Secundo marsupium,ad quod probandum citant illud secundi Regum quinto. Et ligauit duo talenta arrenti in duobus cliariti in,id est marsupiis. Quod Hieronymus uertit.In duobus laceis.Tertio dicitur significare acum, iuxta illud Isaiae tertio. Veacharitim, id est Scaeus. ubi significat ornamentum muliebre: quod uero illud fit,non plene constat. Sed re uera unica est nominis significatio. s. stilum , aut quod modum stili habet, ut est uectis,& acus. Dicito etiam ponitur Isai octavo, ubi sic habetur. Sume tibi uolumen grande, & scribe in eo be-cheret, id est cum stilo hominis,aut cum calamo hominis: quod aliqui interpretantur: stilo manifesto, ut omnis homo possit illud legere,ut Tha hum exponit.Rabbi uero David dicit textum dicere, stilo hominis, ut significaret scripturam non debere esse secundum spirituale uisionem, sed re ipsa Mihi uero hie sense illoruuerboru esse uidetur. Scribe in eo stilo homiliis ic anio, ut faceret discrimen inter ferreum stilii, quo istuntur artifices celatores, & calamu quo omnes homines indifferenter utuntur, quoniadicitur, sume tibi uolumen. In uoluiminibus enim non stilo ferreo aut aereo, sed calamo scribimus: de hac de causa addidit, hominis. Illud uero quod ex secundo Regum citauimus, potest sic reddi. Et lig auit duo talenta argenti in
duobus chariti ita, id est uectibus ad modum stilorum. Nam sequitur ibidem statim. Et posuit superditos pueros suos. Solent enim homines qui pedites incedunt & onus portant, ligare onus ad lignum aliquod forte, &super dorsum portare: quemadmodum apud nos faciunt Vas eonii,qui cambos de chaldarias reparant: & iste
troculdubio est sensus illius loci, qui non di ur iit nomen a propria sanificatione,&con-
textu literae iuuatur Formati itergo Aharon seii finxit vitulum stilo in architreo seu forma lutea,ut solet fieri, cum aestandi debet ad opus aliquod fusile,& aurum fudit,& formatus est uitulus. Aliqui per stilum intelligere liolueriint formulam thii typimi,in quein proiecerit Alia ron aurum, quod fusunt exprellerit uituli simi litudinem:quod non placet. Alii dicimi, Aharo auri ni aisam in ignem proiecisse ut funderetur, postea uero eudelit illam massam stilo digessi ita se,& formam uituli expressisse. sed melius est ut
credamus, illum in luto stilo finxist e,&postea
in igne fudisse. Fecit illud. aurum uitulum fusile . A uerbo ualdi riuatur Via,quod est rotundum secundum hebraeos: sed meo iudicio, dictio illis& nobis ignota est: duo tamen significare uidetur agol .s rotundum & vil inaure,
sic a rotunditate dicta. lavat uero significat semitam de proprie uiatii inter duas nilacerias clausam: unde eget significare uidetur uitlitu, quod in pede habeat quasi uiam claulain inter duos parietes, aut quia pedem rotundu habet. Et forte ide significat Mol & arit, sed rem no diffinio,
quia nondum certam habeo. Agil enim uidetur significare oria amentum auris, aut alterius mebri: dispositum ad modum uiae inter duas macerias: & si si ornamentum brachiorum forte est
illud quod nostri uocant bracelleres, & habet
modu cannalis aquarum, hoc excepto, quod est
rotundae fig arae. Solemnitas Domino cras.
Significat Ogag, saltare de commoueri. Psalm. io . Lachmu .i. saltabunt &movebunt sidi sicut ebrius: & excoli sequenti significat diem festum agere, quod agentes diem festum soleant saltare.Indecling, id est solemnitas, tripudium. Dioputauinius de liuiusmodi significatione supra capite decimo huius libri. Dicitur etiam pecus seu unus csag.Psalmo centesimo decimo octauo alaltando seu tripudiando. Vnde posset hic uerti. Tripudium Domino cras. Et quod sequitur cras, putarem nomen machir este potius achur, quod elh licere, quam 1 machar, quod es prDium. Res tamen incerta adhuc est, Allicde
refecerunt holocausta. siccet sup altare, aut in fumum ad honorem idoli sui. Et appropinquare fecerunt liacma. Melius integra, quo
niam ut sepe testati sumus, hoc si crificii genus,
pro domus incolumitate Se integritate offere- rebatur:& nomen taoni,non talii pacem, tu
integritatem signi fratSurrexerunt ad lude dum. Disptitauimus abunde Genesis decimo octavo, & vigesimo primo, de significatione
uerbi sachalmi sest ridere.ludere uos dicimuit sa
163쪽
mr rombaria) parvi pendere. Neque sumitur hic ludere, pro idola colere, ut putauit rabbi Selium Oh: sed ut idem est quod tripudiare, ludere ad modum puerorum,ut patet in loco Genesis uixesimo primo citato, ubi dicitur. Et vidit Sarali fili uin Agar metaehel, d eli ludentem cuIsracli. Solebat gentes in festis idolorum suoru comedere deimmolatis uictimis suis: dc in eorum honorem ludere, de saltare, festoso; ducere choros. Fecerunt autem Iudaei quemadmodum facere in aegypto uideranti de hunc sentiam sequentia probant: luoniam postea dicitur Ieho-hiali Molet, interrogasse de clamore audito in caltris. Moseli uero respondisse, se uocem ontitium non bellantium audire. Ie po,
pulus tuus .Licet uerbum charat, quod cor ii-pere uertimus, in multis scripturae locis ponatur, & passim in eis obuium sit, nondum tamen nota es propria eius significatio, ut Genesis trigesimo octauo admonuimus . frequenter tamen ab interpretibus effertur per corrun)Pere.Aliqui uertunt. Quia corrupit populus tuus, scilicet uiam tuam. Dicitur autem populus corruptus p idololatria admittes alienii deum, quemadmodum mulier coiugata, admittens adulterum et unde shquitur , quali explicans quid
sit dictu corrupit uiam suam luce semini ci. to de uia quam praecepi eis: quasi idem sit
corrumpere uiam aut se.quod recedere a uia recta. Et per uiam hic doctrinam legis aut legem apiam intelligit: quemadmodum in multis scripturae locis. In Psalmo habes. Beati immaculati Dia,qui ambulant in lege Domini. Et textus hoe indicat dicens. De uia quam pmcepi eis, id est de praeceptis meis. Dinu te me. Sunt duo uera quas eiusdem significationis, scilicet ranali dentiata. quarum prius dicitur significare dimittere, quiescere facere: secundum uero quiescere. Hictamen ponitur ni acti, quod est dimittere: dc est sensus.Non resistas milii precibus tuis. Non te obiicias mihi, aut furori meo. Neque perpe- Iam uertas. Quiescere fac me,id est sine me iiij dictam sumere de eis,ut quiescam.Solent enim irati homines, cum uindictam ex hostibus sumunt, 1 commotione de ira quiescere, iuxta it Iud Isaiae .Heu uindicabor de hostibus meis, eccon labor de iniuricis meis: quod aliqui perperam intelligentes putarunt, Deum uelle dicere, se post uuidiciam consolatione egere,ut ostendat se in uiae seu non sua sponte punire: sed re itera textus illud non praetendit Et considera Dei misericordiam : qui ex his uerbis ostendit Moseliine uelle eum pro populo sprecari .Faciam te anget G Dupliciter locum istu no- ita inter retantur. Alii. Dabo tibi sobolem in
magna copia: ut scilicet in te compleantur prommissiones meae factae patribus. Sic Genesis duodecimo dixit Abrahae.Faciam te in gente magna id est dabo in magna copia posteritatem: dc est hebraismus. Alii. Faciam te in gentem ma gnam, id est ducem maioris populi, quam iste sit, te constituam. Prior tamen sensus uidetur. germanior: quoniam promissiones seruat,dc sensum communem liebraismi non murat.e de
precatus est uosth faciem Domini. Ver
bum chalali significat proprie aegrotare , languere, de debilitari.Ex consequenti orare, quod orans debilem se ostendiat, ad eum quem orat, aut quia eius animum debilitat dc flectit rigo
in insortitudine metia. in manu ro bustii intelligit per fortitudinem, uim interiorem, per manum uero punitionem, quam ad-xiersus Asyptios exercuit. Considera neruos, de uim orationis Moseli, de quam sapientem agat oratorem coram Deo. Tria enim apponit perditioni comminatae .Primum ne purans se in inimicos de alienos laeuire, seviat in te. Proverbiucommune est aptis nos. Qui seruum suum seruat, aurum suum custodite de qui seruum prodigit, suam prodigit pecuniam. Et ideo dicit.
quid Domine irascitur furor tuus iupopulum raunis Secundo obiectat illi infa
mia notam,qua incurret, si eos occiderit quod scilicet reputabitur ab Dyptiis maliciosus de impotens: & isthuc tendit quod sequitur .
Vt quid dicent O ptii, malitiose eduxit
eosJTemo iteracitatem,qubd scilicet cum sit summe uera reputabitur mendax deperiurus, quoniam iurauit patribus se daturum terram adimissionis posteris eoru,dc tamen non dederitali malo e uxit eos. Sic in hebraeo est, de est sensus. Dicturi sunt AEgyptii cum uiderint Dsrahel deletum a te:quod eos non ad bonum saum, ut putabatur: sed ad malum, ut scilicet eos occideres in montibus , eduxeris: ac si dicerent. Putahamus populum suum e terra nostra eduxisse,ut daret illi terra fluete lacte de melle: dccollat eos eduxisse,ut in motibu occideret. Quare nota bii redditur. llide seu maliciose,ut no
ster ueritat. Paeniteat te super malum popis
ti tui. Duo hebraeis significat uerbum naches, scilicet coiitalari, de poenitere sed ubi ipsi uertite coibiari,ia bii quadrat poenitere: ut secundo Seni uelis decimo tertio bi nostri uertunt. hiantesiam, id est conlatatus fuerat iuper Amonet uerti potes . uia eum poenituerat, scilicet doloris super mortem Anion. Et quod sequitur.
Super malo populi tui, id est super malum
164쪽
EXODI. XXqiuod cogitasti illi facere. Possut etiam iterti. Et coniolare super malum populi tui, id est quod fecit populus tuus.Et aduerte q& Moleti iasi solum precatur Diim, ut non puniat, sed ut eum poeniteat uoluisse punire. Et poenituit Dum. id est ad modum poenitentis se habuit: qui notacit quod erat facturus. Et uertit se, A. scendit uosth de monte. Noster Sanctes uertit ilic,& aspexit, quoniam uerbum panali, etiam aspicere hebraeis lignificare dicitur, dc multa alia. s. leclinare,uertere, & aptare: sed meo iudicio,proprie si nificat uertere, S. ex consequenti aspicere:quod qui se uertit, aspiciat ad locum ad quem se uertit. Deutero trigesimo primo habes. Quia pariati,id est uertit sead deos alienos. Et Ieremiae sexto. Quo panah,id est uertit se dies ad occasum. Idem cantico. 6. Quo panali , id est diuertit sedilectus tuus Loco autem huic
magis quadrat. Et uertit se Moseu,quam. Et re spexit.Loquebatur enim Moseliciun Domino: S. Postquam putatiit te exati litum,conuertit se ad iter quo erat descensurus: unde se luitur.
Et descendit. Scripti e .i duobus lateribus
carum. Vocantur illae duae tabulae testimonii, quia testabantur pactum inter Deum de Israel. Dictio eber quae hie ponitur, non significat lares,sed ante: quemadmodum abar tras ire, arithirendeo non bene hic uertitit r. A duobus lateriobus: sed uertendum es ab anterioribus, seu aduabus superficiebus, ut alii uertunt, licet non tam germane scut ab anterioribus et quoniam per hoc soluitur quaestio quam hebraei&noliri Dic controuertunt, utrum sirilicet is ae tabulae fuerint ab utraque parte scriptae. Conltat enim ex hac interpretatione, quod non, sed solum . Parte anteriori.Et ut iam diximus, tabulis claudebantur ad modum tabularum libri: de hoc nosolum proprietati nominis eber, magis cosonat, sed etiam reuerentie illarum & custodi quoniam tabulae claust,praecepta reuerentilis auertia hant atque diutius poterant clause ad modum libri seruare.Potest etiam sustineri interpretatio Sanctis, intelligendo per duo latera, non utraq;cniusque tabulae, sed alterum utriusque, scilicet anterius. Et quod sequitur, Hinc critide, non est intelligendum quod ab utroque latere
cuiuslibet,seu ad duo latera sed ad duas manus,sdexteram &lilii stram. Et crediderim tot praecepta scripta in una, siciit in altera: quoniam oriose esset locus uacuus in altera earum, si solum tria praecepta scripta haberet, ut Augustin dicit: sed puto qtiinq; scripta in qualibet eam.
opus Dei ipse,id est non solum scriptura tabularum erat opus Dei, sed dolatio ipsa tabum II. A D L I T E R A M.
larum. Et literae erant sculpte, it diu durare pos
set scriptura. Audivit Iet Uuah uocem po/puli perstrepentis, aut uociferanti . erbu
liebraicu rahab, ignificat frangere, tumultuari,& uociferari. Voci erabattir enim populus ex ioeunditate & laetitia, elevans in aera uoces.
2 on est uox resondentium fortitsi inse non est uox resondentium debilita.tem: sed re pondentes ego audio. Iste ei sie
braismus:&locus difficilis est,&uarie a noliris& hebraeis intelligitur: & difficultas proiienit ex ignorantia propriae significationis, aut ex aequi uocatione uocabuloruin hic positorum : de quibus prius tractabimus. Et solum duorum uocabularii cgnificatio dubia es , scilicet anali, quod uertimus resnondere de chalus ah,quod dicitur significare debilem est. . Et si iod hoc significet, coniectura non parita est apud Ioelem capite tertio ubi dicitur. Hachalos, id est debilis dicat, fortis lum. Aliud uero iterbiim,scilicet anali, duo proprie significat, scilicet respondere, ct humiliari:exempla prioris significationis sunt in multis locis scripturae: ut Ieremiae vigesimo tertio. Qia id anali, id est respondit Dominus: Deutero. iv. Mendacium anali, id est respondit in fratrem tuum. De secunda taero sigiuncatio ne exempla habes Psalmo octagesimo octatio. Omnibus illic ibus tuis hinita,id est humiliasti me. Ei.iry.In ueritate tua hi nitani, id est humi itasti me. Idem Threnorum quinto. Mulieres in
Sion hinu,id est humiliaverunt.Aduerte tamen quod hebnaei utuntur respondere pro loqui. Non est etiam certum nomen chalas,significare debilem elle:& ex locis ubi uerbum elisas poniti ir& nomina ab eo diriuata, uidetur potius uerbum significare succidere, itaneum reddere, quam debilitare,quod ex uerbis Iob capite decimo quarto conuitici uidetiir: ubi dicitur. Quia arbori est spes,quod scilicet succisa germiliabit: Sc uir morietur u alechas.l.S: succidetur o- innino. Nam sequitur. Mortuus est homo de ubi est Vbi lioe interesse dicitur inter succi iam arborem & hominem: quod albor succisa reuiuiscit,si radices liabeat,homo uero omnino moritur, ut scilicet naturaliter non resurgat amplius Et quod ex Ioel e citatum est, uerti posset. Mancus leti succitus dicat, fortis sum. Significatio tamen haec non mihi omnino certa est. Secudum ergo hanc sigilificationeni potest eise sensus loci iste. No est uox reii uidentiu seu clamatilini fortitudinem, id est fortium iactantiu --
ani fortitudinem in uictoria et neque est uox respondentium seu clamantium succisionem, ideli se suceitas, aut debilitatem,id est debilium claniantium se imbecilles aut debiles:sed uocem retio
165쪽
spontaentium aut clamantium, scilicet in clioris ego alidio. Sic etiam Onclaelos uel tit. Non es hvox utroruni qui uincunt in praelio, neque uox debilium qui uincun tiir:uocem ludentium ego audio Septuaginta itero sic. Non est uox praeq- Lentium pugnavi,neque uox praecin entium fugam: sed uocem praecinentium itinum ego audio. Nos er uero Sanctes in lexico pagina.i i. uertit. Non et uox clamandi fortiter, neque uox clamandi debiliter: uocem cantandi ego audio. Hieronum us uero. Non est clamor adlior tantium ad pugnam, neque uociferatio coni pellentium ad ii agam: sed uocem cantantium ego aildio.Inter quas prior, de ea quae est Sanctis uidentur textui germaniores Vidit lutulti in oechoros. II chales quod est polluere & initiari deducunt liebraei in ecliolot , id est choros: led cunullam allusio item liabeat chorus, ad illa duo, uidetur potius diri uari , cliol quod est callram ctari,quod scilicet chorus prae se ferat castrorum speciem . Qxii enim chorirant,exercitu agiit.
Fugit eirs,scilicet tabulas, Ab monte. Aliqui
hoc tribuunt perturbationi iplitis Moseli, ut scilicet fit roteturaeariis tabulas fregerit: sed meliolas setit ire uidelitur , qui dicunt eum icleo eas cofregille, quod eos tanto Dei munere indignos reputaret: qua etiam caula: earum alicui tradere noluit Fregit eas Iub imonte. i.ad radice motis.
Mosuit, donec in puluerem redegit. Pose
set etiam uerti.Vsquequo tenue aut euiuis , scilicet estet. Et sic hebraice ad literam habetur. Verbum dachad,a quo doc, id est tenue, significat potius attenuare quam in puluerem redi ere,licet quiali sint idem. Inde nocti , id eli tela si eatenuitate dicia. Isaiae ui esimo secundo. Qui e tendit chadoch, id est sicut telam coelos aut
sicut tenue. Di ersit super facies aqua.rum, . potauitfilios I rahel. Disquirendu
llic morito est, cur sanctus Mosel, , uitulum in tenuem puluerem redegerit, Sc in aquas proiecerit, atque ex huius rinodi aqua tauerit filios Israhel: ct crediderim quod ut eis idololatriae nauseam induceret, uolii it tityuhieribus idoli sui sectarentur. Sic Numeri undecimo fecit. Cuenim populus carnium desiderio flagraret,sacia
Uit eos usque lino per nares eam proiicerent, ut faciati de cetero, eas amissius no desideraret Secundo ut sibi persuasum liabereut nihil reliquiarum idoli sui mansisse, qtias postmodum superstitiose colerent: quemad modum sancti dicunt, Deu core icti Mosel, occultare Iudaeis uoluille, ne postmodum superi itiose illud uenerarentur, quemadi ioduni qneo serpetiti fecerunt:cui diuuios honores inapendetulit usquequo sanctus Erechias religiose serpentem confregit, de combussit: ut historia secundi Regum, capite
decimo octauo docet. Induxi Ili super eos peccatum graΠdc Licet populus fuerit pri
mus autor sceleris,quia tamen sacerdotis sum- inierat, eos retiocare aut saltem detinere, ideo eum prius arguit. Dicit autem eum indiixisse super eos peccatum grande tum ratione ipsius peccati,tuna propter graueni punitionem, qua moerebatitur a Deo puniri. Nituntur Iudaei hic, non
solum pontificem, sed eti. am populum , a Pe
cato excusare: ut omnem populi culpam, in illam proselytorum quae cum eis ex AEgypto ascenuerat coliti uicin relicuant. Aharonem auteita excit lant. Primum quod nullum lapidem non mouerit, ut populum ab incepto reuocaret. Iussit enim sibi inaures afferri, ut populus dispendi iam monilium cosiderans, a peccato cessaret. His quoque addunt uitulum non Aharonis opere,aut ignis uirilite, sed magicis proselytorum artibus: praeter omnium expectationem,
prodiisse: quod ex ipsis uerbis Aharonis colligunt dicentis Moseli. Prolsci in ignem auri
egressis est uitulus isse. Sed quod pon
tifex peccatierit in hoc facto, ex multis constat. Primum quia Museli hie eum arguit, dicense- uni uadiimile super populum peccatum grande. Secundo qua Deliter. nono ide dicit, Dominu siaueri Aharone maxime iratu,uoluisse etidelere, nili ipse precibiis occurreret. Peccauit ergo Aliaron: primum quod populum non conpescuit aut detinuit bonis uerbis. Potuit enim eis polliceri breuem fratris adueniunt: de sic eos ad unam aut alterimi diem detinere dc humanu
ducatum prsitare: quod iii delicet homine electo pergerent. Secundo pecciauit formando uitulum ex auro de inauribus ad se deductis: Sexudetur mentiri, cum dicit Moseli uitulum extine milum, cuia a textus dicat eum stilo sculpsisse. Tertio peccavit: quod postquam uidit fusum uitulum, altare construxit, solent nitatem Dei proclamauit, uictimas obtulit. An uero fidem perdiderit interiorem, non conflat exuerbis literae: de uidetur quod timore fecerit omnia haec, quemadmodum historiae triadunt de Maracelino, & de Petro sacra historia: licet de Petro constet ex uigesimo Ioannis capite: totam
fidem interiorem perdidisse, licet quidam putent eum non amilis te eam: cum Claris tum negauit. Quod uero populus peccauerit certo certios constate licet potuerit esse:quod proselytiqui cum eis ex aegypto ascenderant, eos incit iteruit ad malum: quod eos nullo pacto excu
sat. quomodo in malo ipse' Quidam uertur.
Quod ad malum silpronii salasset etiam uerti,
166쪽
EXODI. XXXII. quod in malo ipse, scilicet semper fuerit ue smis. Egressus est uitulus. Mentitur timore perterritus. Et forte Dominus non reuelauerat Moseli qualiter frater uitulum formauerat, licet bene indicauerat ei, quod iose fuisset sceleris autor, quonitam uoluit eum delere et nisi dicamus lioe postea Deum illi dixisse, & propterea Moseli mendacii Aliamne non argitasse.
Et vidit ussi populum, quoniam nudatus ipse quoniam nudavit eum Aharo ad
ignominiam in hostibu uir , seu in fur,
gentibus aut eleuatis tuis. Locus est diffici
tis intellectu, propter ignorantiam proprita significationis terminorum, praecipue uerbi para, quod uertimus denudare, leu discooperire. Nec minoris ambiguitatis est nomen si insali , id est ignominia:ut enim in regulis admonuimus,fere tota difficultas in locis obscutis bibliae procedit, ex significationis uocabulorum ignorantia. Tribuunt autem liebrei uerbo para octo significata, quoniam propriam ignorant figitificationem. Dicunt enim significare deficere, rebellare, elongare, cessare, denudare, ulcisci, occultare, de retrocedere.Accidit huic uerbo, quod multis aliis in hebraismo accidi isse doleo, ut scilicet mutentur & distrahantur,prout locus exigere uidetur, nulla consideratione habita,an propria seu comunior conueniat. Si enificat autem meo iudicio, para proprie denudare: & ex consequenti spoliare,seu rapere,quod spolians ua quo sp lia detrahit, nudare uideatur.Significat etia to-dere, quod nihil aliud sit, quam capillis caput nudarer de iuxta haec tria omnes loci,quibus uerbum ponitur, interpretari rectissime possulit. Nam Iudicum quinto,ubi ipsi uerrat biproa peraot, id est dum ulcisceretur ultiones in Israel, melius uertas, dum spoliaret seu nudaret nu dationes in Israel. Quod autem iste sit germanus illius loci sensus, s uentia subindicant. Inferius enim sequitur. In diebus Sangliar filii Anath,in diebus Iahel cessauerunt semitae: &ambulantes per semitas,ambulabunt per semitas tortuosas: cessauerunt uillae absque muro dc munitione in Israel. Mod proculdubio fiebat propter inuasiones & ipoliationes inimicorum.Sic Prouerbiorum decimo tertio, ubi nostri uertiint. Paupertas ct ignominia porea, id est deserenti di plinam, tam bene uertas: nudanti se disciplina, seu priuanti se dimplina.
Et capite .quarto. Perachia, id est desere illam, bene uertas,spolia te seu nuda te illa Sie Erechielis uigesimo quarto. Ephra, id est non retroc dam & non parcam , uertere potes. Non deseram,scilicet uindictam, aut non pmiabo me ultione, li non parcam :&sic in aliis locis, omita
to locos ubi ipsi uertunt,denudare: ut Num riquinto,&Leuitici decimo tertio, & vigesimo primo, & decimo. Alteri uero dictioni, sellicet sinis aluduas significationes tribuunt, scilicet parum seu minimum, & infamiam : sed reuera significat proprie sit surriunt uocem tenuem, quae latenter extenditur: ut solet fieri in rebus secretis. Vnde Hieronymus Iob quarto susurrium uertit dicens. Et suscepit auris mea semes, id est susurrium eius. Et vigesimo sexto- capite uertendum puto. Ecce haec susurria sunt, id est paruus rumor uiarum eius, seu paruae uoces Se notitia. His ergo praemissis, explicandus est locus & sententia reddenda. Potest autem
esse duplex sensus loci, prout populus potest intellini dupliciter denudatus, scilicet Iiuitiis de opibus, quas in idoli fabricatione prodigerant,aut denudatus fama , qua dicebantur unius ueri Dei cultores, &iam erant facti idololatri, quemadmodum gentes, ad quas intrabant. Incipiebat enim eius crimen diuitigari inter hostes, qui scientes eos idolorum esse cultores, in eos, ueri Dei protectione destitutos . insurgerent. Est ergo primo modo sensus. Et uidit Molet, populum, quoniam nudatus ipse, id est spoliatus diuitiis suis, quoniam spoliauerat eos Aharon , scilicet , ad minimum, id est usiuequo parum in eis diuitiarum est ei:inter liostes suos, eii insurgentes suos, seu inter eos qui nihil illis gratis darent: ae si dicat. Vidit Moseli populum auro de argento spoliatum usque ad minimam partem, usqueqlio parum in eis relictum esset auri dc argenti, quibus maxime indigebant ad commutationes suas faciendas in uia, ct hoc inter hostes seu insurgentes inimicos qui illis nihil gratis darent: ideo dixit
suis est Domini. Sed quia occiso non uide
batur oportunum remedium ad dispendiu auri de argenti: neque populus erat tam nudatus diuitiis in iiitulo:quoniam etia si bos esset, no tamen tantum argenti de auri in eo absumptum
esset, ut propterea populus spoliatus diceretur: de quia dictio semes non tam proprie Parum , sicut susurrium significat, ut diximus: ideo est secunda expositio , quae uideturgermanior, lis oscilicet. Et vidit Moseli populum, quod discoopertiis seu diffamatus estet, scilicet de idololatria. Diffamauerat enim eum Aharon, id est causa infamiae fuerat ad susurrium, id est ad infamiam inter hostes eorum: qui scientes hoc , statim erant surrecturi in eum: neque habebant protectorem Deum quem offenderant:ideo uoluit peccatum uindicare in populo, ut Deus iliata uiudicia placatus, iterum rediret ad eum proxegendum . Cayetanus putat Aharon P -- tu armis nudasse, ne absente duce uerteret se inseditionem:& iuxta hoc tunc locum interpre-
167쪽
EXODI. XXXII. Utur , quAd scilicet Moseli uiderit populumarians inter laostes spoliatum eum intamia: sed meo iudicio , non recte, quoniam nul uam le- eitur Aharon populum armis spoliast ecquod sit daretur, posset acile arma ei restituere quo se de Diaderent. Constat etiam homines de tritui Laetit,arma tua habuiste,quibus consanguineos occideret stuis Domitios me.Sic in hebraeo
ei & est lentus. Quis Domino. s. aggregatur Aut quis inter uos ad Deum pertinet liquam partes eius agens Ad me,scilicet lieniat: ac la d - ceret.Quis inter uos agit partes Domini: Talis veniat ad me.Traia lueereuertimini. i.ite ab liac porta castroru m in aliam, & item reuertimini ad me occidentes omnes occurrentes, sine ullo dii crimine Neque putes eos inter nocentes& innocentes detexisse in occidendo, sed omnes occurrentes sine delectu occidebant,queadmodum in aliis punitionibus accidit Unde procul a nobis sit medacium Aben rara, qui dicit omnes criminis reos facies aut uentres, ex potu pulueris uittili tabuisse inflatos: de lioc signo a Levitis copia tos de occiso Et miror virum alioqui do- . dii in , in linc potu ille abduci figmentum, ut ta-l: a cie teret aut i criberet. I inplesiis manus De
sirus hodie Domino. i.tam gratum es Domino opus quod fecistis, ac si impletas muneribus manus Deo offerretis. Alii uertunt,conlecrastis: ac si dicati ita Deo hodie ministrastis occidendo manibus fratres de coniunctos, ac si essetis sacerdotes,quorum manus sei ministeriis consecra
tur. quoniam uir in filium suum,c infra
tre utim sarrauit,3 eum occidit. Si forte expiem pro peccato uestro. Admonui tapisii me
verbum chappar signitiore proprie linire, & bi-
tuna inare, seu picare i pice tegi: S est tensus. Si forte liniam peccatu uel rum, ne uideatur a Domino ad ampliorem punitiovem .di leuas peccatum eorum. Potest hic sumi peccatum, pro peccato ipso, ct pro poena seu punitione ipsius.
Dese me de ubro tuo, quem scripsisti.
Significat proprie uerbum hebraicum machali tergere,fricare,seu radere, & ex consequenti delere: quod ea quae delere uolumus sticemus detereamus. Addunt autem hebraei adhuc multas uis sienificationes splaudere. perdere,& disperdere led priores, meo iudicio,susticiunt:& coueniunt oinnibus locis qui biis uerbum ponitur, ut exemplis moiilirabitur. Numeri enim quinto dicitur.vmach .i.S: radet. cscripturam super a litas amaritudinum. Sunt tamen duo aut
a loci scripture, quibus haec significatio non indetur conuemre, scilicet Erichielis uigesimo
quinto, ubi sic dicitur. Propter macha achre, id est plaudere tuum .c manu, ut nostri uertunt: ubi etiam uerti potest. Propter tuum fricare manu.Sol t enim qui manib plaudui, altera manu altera defricare. Sic Isaiae quinquagesimo quinto.Omnia ligna agri limchau .i. plaudent aut seicabunt manus. Illud autem lsaiae vigesimo quinto, quod in hac radice tam nostri s hebraei citat. Faciet Dominus conuiuium memuchalim .i .medulatorum: non uidetii resse ex hac radice, sed liradice nauali,quod est medulla. Quod autem sequitur. De libro tuo. videtur ad liteta Deu si-briim scripsiste, in quo omnes iusti numerantur,& scribuntur: cuius Iosuali decimo fit mentio: .& secundo Sem uelis primo. Quod si non placet dicito,sermonem ess e methaphoricum: ut idem dictu sit. Dele me de libro tuo, quod mei obli uiscaris perpetuo. sicut scribe me in libro tuo. i. mei diu iis memor. Solent enim homines scribere ea quorum memores esse uolunt: quem loque'di modum nos etiam habemus, dicente . Scribe me in libro tuom, id est memor mei sis, quemadmodum memores rerum tuarum peculiarium. Theologi ii ostri per hune librum intelligunt diuinam praedestinatioλe: qua ante mu-di constitutionein Deus priuid it aliquem salua
dum. Duc ad quem locutus sum. Concissia est oratio: dc subaudi locum. In die uisitationis meae, ut itabo super eos peccatum eorum.
Admonui sepius,uerbum pachad non tam uistare, q recordari lignificare: unde textus posset sic uerti. Ego in die recordationis meae recordabor super eos peccatum eorum. i.& ego cu m pumero eos propter alia scelera sua,memor ero halus criminis, tit puniam etia propter hoc. Vnde rabbi Mosel, gerundetis scribit. No accidit tibi oIsrael ultio aliqua, inquanti sit uel untia de praeam uituli: de idem sensus est si uisit tionem in
terpreteris. Elpercussit Domihus populit.
Non explicat textus qua percussione: de crediderim illa qua ex imperio Molet, fere M. milia occisaiunt.Saepius enim,ut superius admonuimu-
Moseli ordinem rei gestae negligit. CAPITIS. XXXII. ANNO
rationes ad morum compositione.
uidit papulus quod illuderet illi
uasth in deficensu de mole.Solet in re
publica, ni aena inianio la& turbationes facere ducis loga absentia, etiasi uicariu in preulo relinquat:quod considerent episcopi noliri, & lii qui cura animaru geriit:quam sit dispediosum eos a suis sedibus elonem, aut fuit ovibus diu
168쪽
esse. Si enim timia ae talis turbatio sequuta est in populo, ex ducis absentia ad quadra ginta dies , quxnam erit si ad annum aut duos, eum abesse contingat et Secundo quantum malum sit male suspicari, praeisertim de Duce. Nam illi uidentes ducem diutius tardare quam putabant,axbitrati sunt illum sibi illudere uolitisse. ideo alium loco ipsius uolutat si abrogare. Si autem legas .Quod moram faceret de mole descelidere, disce ex loco, bona sit patientia in exii non sunt Dii. Populus uero naeus,mutauit
gloriam suam in idolum. Qiti huic psi,
sh, uiro qui nos de A n to eduxis
it.Cotes tibi liter ualde deduce filo loquuntur: i ut discas ex loco, iii id utilitatis fit multitudini praeesse, & ei bona praestare. Non curant
eum quaerere, non uiros qui explorent ubi nam sit mittunt, iiiiiii gr. 1ti .e uel amoris erga eum
ostendunt putantes se cile alium ducem lia- rectando. Expende similiter istorum ii grati u posse, ut scias quam uerum illud dicte di nena & dei bonitiate: ut eo tempore ipse digito suo leges quibus dirigerentur edat, quo ipsi aliuni deum qui eos praecedat sibi praeponere noueretitur. Ille occupatur in eorum guberiratione, illi in idoli sui cultura. Solet enim talis elle hominum ingratitudo, ut eo potissimum tepore ad terius benefactorem mala cogitent, quo ille in eorum beneficiis occupatur:ut Clintost annotauit de Clarii o de Iudaeis: ut. s. ea nocte eum rium sit. Nemini seruit, qui communitati mi
nistrat. Separate inaures aureas, quae sunt in auribus mulierum uestrarum. Aduera
sus illum contra quem ui agere nequis, optimum est allutia armari: & summa prudentia et , ab eo quem ardore libidinis accensum uideris, aliquid dissicile aut impossibile petere: ut sic rei difficultate retractus:ab iit coepto de tradere cogitareiat: tua ille tractabat qualiter eis , sistat. Quemadniodum si mulier , ab aliquo corpus suum in cibum traderet uiui hcativum. 3 sollicitata peteret rem magni momenti, ut sic Sie , illi,quando Dominus cogitabat, qualiter , eum a se repelleret. Summa enim prudentia illos ni ibernaret & gubernatorem instrueret isti est, peccatori aut ei qui a peccatoribus sollici- tractabat it qui aliter eum a se reiicerent se alium tali ir, peccatu ni dissicile factu tacete: ut sic ab- eius loco, ut diximus, si ibrogareiat: & quando stineat aut retrahat se, aut alium . Quia enim ni diximum beneficium illis faciebat, tunc illi Prq Thamar parum petiit a Iuda, facile ad peccaei pilum cultum idolo suo exliibebruit Psal, No 3 incestiis eum traxit. Et separauerunt iacit taliter omni nationi:&iudicia sua nonina l i . .
..i . . . ita M, si e Pamor in officio continere i iniis enim liominum unquam
propter pauperis inopiam subleuandam, tam iacile, uxoris, aut filiae inaurem, aut annulum, aut armillam, in mastam conuertit, ut ei tribueret, quam facile omnia haec, isti expendunt ad ii dolum fabricandum: Quot sunt hodie in muri ldo, qui effundunt praeciosissima bona in moe- retrices, qui uxorem aut filiam induere negli linultitudini Iuruesse: eainq; in officio continere uelle, citi si uelis resistere ac lini esse puta de te.
Fac vobis deos, qui vos praeced uit. Habe
balit illi ducem hominem: sed hoc non contenti deos uolunt & petunt: Qua in re licet pessimi nos admonent, ut nihil sine Deo faciamus: de licet ii ominissancti &iusti, ac etiam sacerdotii meoia liliuim habeamus, hoc non cotentemur,sed oreceris Deu ipsum, ut ipse te diristat & ducat ubi etiam . adnotare licebit, non posse homines' prodigi, a quibu pauperes uix obulum habe dio sine deo itero aut falso elle. Peccator enim s 'primum a duo uero recedit, statim se conuertit ad committabile bonum, quasi ad idolu suum. Et considera limus populi socordiam: ut eos de os credat,quos hominem posse facere uidet.Similiter hominis instabilitatem in uera fide &nabilitatem in perfidia. Nam qui falsis Diis adhaerent, uix aut nunquam ab eis, & eorum fide dimoueri possunt: qui autem Deo uer' facillinie ab eo leparantur: de qua re Deum ip- isum audi Ieremia: cap.secundo. Transite ( ait ad insula, Chetini & uidete: Sc in Chedar mitriti te Sc considerate uehementer, Sc uidete fiftirili sit nile. Nun mutauit gens Deos suos: Et ip-gunt ot ad ludum alearum de raxillo runt liuti, a quibus pauperes uix obulum habemptetrare postulare Videbis etiam homi-inem , qui uix uxori debitum reddit, inexplebilis libidinis in concubinam. Imperat uirtus 5: dormimus: annuit uitium, de iam currimus. lSi ab uxore aut filia monile auferas ad bonum laliquod, uix tota die fletum dc turbationem ldomus compescere poteris: nunc uero tam facile se praeciosis spoliari permittunt ad idola. lAdmonemur etiam hic quam faciles simus ad ivicia: de quam desides ad opera uirtutum. Vix Aliaron uerba finierat, quando ia omnia toc lia dc pciosa sua, ad euadducut: clamat aut pati
per p hora ad ostiu uix frustu panis eorrigere ldignam.Vtini sic se sineret homo a uitiis rogari lL ii quema
169쪽
EXODI. XXXINuemadmodiam ad opera uirtutiam. Si proniisero, regi aiat principi loquendum est, multis precibus de mediatoribus opus est, ut faciam. Si inimico parcendum pluribus opus est, qui pacis negocium urgeant. Amicus enim ille cuius Lucas meminit undecimo capite, multa importunitate ab amico tres panes potuit obli nere: quam uero nostra sponte curramus in uicia, nosque semper paratos inueniant , pulchre sanctus Ieremias depinxit.Omnes qui quaerunt eam, non laborabunt: in mense suo inuenient eam:ac si apertius dicat. Tam procax est muris retrix liaec,&tani parata ad omnium concubiis tum ut non oporteat eos aut laborare, aut tempus expectare: sed etiam tempore menstrui, quando foeminae aut congressum fugiunt aut abhorrent, paratam inuenient. Mille sunt imi pedimenta in opere bono, uix ad perfecti imi perducere queas: rara uero aut nullam uitio-l ib. Omnia hic accelerantur. Non patitur populus ultra quadraginta dies sine duce esse,neqs tardat inaures afferre,sacerdos liatim idolu exsculpit de fundit,uitulus statim egreditur,& a Populo adoratur, & clamoribus ac laudiae extollitur.
Hi sunt diu tui rael qui te eduxerunt
de terra IE'ypti. Pariam istis fuit idolum suum,summis honoribus & laudibus attollere, nisi potissimum Dei beneficium , quod illis impenderat,in eum collocarent. Magna ingratitudo est beneficium non referre, maior non cog-
noscete ,sed omniti maxima: inimico quae lunt benefactoris tribuere: & ut idolum ad sequet1-tem ducatum allicerent, praecedens beneficium iliberationis in eum reseruiat. Et vidit Abaro,
aedificauit altare coram eo , , clama uit,e ' dixit Solemnitas est Domino cras.
Multa mala sequi solent ambitionem . Audis quod sacerdos perpetrat, ne sacerdotii munus amittat. Sed Dei dispensatione liaec omnia fiut, quemadmodum in Petro, ut discat peccator lacerdos, peccatori biis ire sereri.Surrexerunt in
crastinum, obtulerunt holocausta. Festinat
peccatores, uitiorum suortim consumationem, ne forte impediantur: Se sinit Dominus eos ex sententia agere, ne in deteriora prolabantur.
Sedit populus ut manducaret cir biberet:
e furr xerunt ludere. Detestantur homi
nes Deum astringentem , de prohibentem: se quuntur liberiorem, qui gaudia de ludos per mittat his pie delicietur. Vnde summe uete standi sunt dii aut homines, qui habenas ut Horum, suis cultoribus laxant. Sequi etiam solet ludus, cibum de potum: quare cauendum ab
his maxime est. ne leuis reputeris in ludis.
de descende. Nihil iocundius diuino collo
quio, hoc tamen priuatur dux ob populi peccatum. Discant etiam ex hoc loco,qui docent, unitos, ac contemplatores, liberos esse ab mmnibus aliis, neque tunc praeceptis aliis astringi:cum uideant hic Dominum,ducem a suo colpoquio reiicere,ut populo suo subueniat. Nonne etiam apud Lucam legunt seruatorem, non Lu .atantum semel sed etiam ter orationem reliqui se, ut tentationi discipulorum suorum subii eni
ret: Viam suam corrupit populus tui . quem asecendere fecilii e terra o Empti.
Hoc malum peccatum afferre solet, ut peccator . non sit Dei ad beneficia, lit tamen eius ad supplicium. Neque uult amplius Dominus se autorem liberationis uocare, postquam tam in
uerecude eum in idolu retulerunt. cesserat cito de uia,fecerunt ibi uitulum, incuruauerunt se ei, ac immolaverunt dicentes.
Hi utit Dii tui Israel, qui te a cendere
feceriit de terra AEnti. Sicut nouit Dominus opus uirtutis extollere, ita circunstantias uiciorum nostrorum exta gerare. Audi quid Abrahae immolare uolenti filium dicat. Per mentetipsit in iuraui, quia fecisti rem hanc, iisquei pepercisti filio tuo, unigenito tuo. Sic , hic omnia quae opus malum aggravare possunt in-
euleat Vidi populum hunc , c ecce popu
sis durie ceruicis Nonne antehac bone Deus, i durae ceruicis erat populus Indubie, sed multiplicatis peccatis, amplius dete itur eius diaritia Considera quasio, quid proiit peccata non
augere: quoniam eis multiplicatis multa uidentur,quae antea propter paucitatem occultabantur. Contingit saepius,ut dominus,serui priores negligetiti as non curet, sed cum eas itiderit multi silicatas, eas quas dissimulauerat aditertit, unit.Et nunc dimitte me. cviis te ligavit Domine Deus: Ligare liabent sincti Deum, ut nopuniat nisi permiserint ipsi. Expectat Dominus in caelo Petri ligamina ct solutione, neq; eum in coelis ligat aut liniuit,nisi que Petrus in terra soluerit uel ligauerit. Et summe hie aduertesei misericordiam,ut se solui roget ut ligetur: ubi etiam iratos docet, non sine hominu aliorum cosilio,maxime amicora in uidicta exire, cu ipse qui in nullo effrenis esse potest, serui sui moderame
expectet, Consuma eos iaciamj te in gente
msua. Probat locus iste, quod communiter sancti dicunt: neminent uidelicet Deum deiicere: nisi alterum subleuet.Vult eos cosumere: sed
170쪽
EXODI. XXX hon delebit, nisi Mosel, faciat in gentem magnam etiam duce summe tentare uoluit,ut experiretur an P priuato bono, sineret coe perire.
Vt quid Dumine irascitur furor tuus, in populum tuli que eduxisti' Attode huius scit
uiri summa prudelia Nouerat amabile bonum unicuiq; Spriti. Audierat Deu, populu ut re nosuam, neq; ad se ptinente,reiicere: ideo conatur populii Dei facere, ut Bhibeat pdere. Tu uocas populumeu ut pira: ego assero tuli, ut parcas. Tu liberationis opus,in me fragile transferacem uero in te, qui hoc forti manu fecisti refero.
quid dicet AE ptii. Admonui in lite
rae huius interptatione T sopiente Mosel, hic Myat oratore.Multa enim homines iaci ut & omitrat, ne fama de gloriam qua habet amittat. Hoc aut sibi imminere Moseli deo opponiti Ois orbis Oit Mosel, te forte ac uerace credit: qui si uid rit te d. elere eos, quos ta forti potentia liberasti, alit te patribuqaemissa no tenere putabunt, aut . impotente aut me lace arbitrabutum quare & si ipsi hoc Ppter facinus immesum incerentur, tu in fama tuam aedigere no debes. Qxio in loco etiacosidera, multa non solii propter amicos, sed etia aepter inimicorasse facie la & omitte la Parcendu ergo illis erat,ut patres gauderet,& ne eorum inimici laetarentur I cordare Abraha.
Admonui frequerer, quid se tu eat populo suo ciuitatibus&cosanguineis suis: ut propter eos
parcat dias posteris suis,& populo suo. Et poeni
tuit dum mali quod cogitauerat facere
ficacissimae sunt insim fres. No solii malu facie dum, ptas se i impedierunt,sed deu paenitere cogunt,quod facere uolui se Deliadit, En diuetabule in manu eius.m retinui e bii fictu scriptae legis, d costerit tabulas testimonii, nd Bhibuit ad populu deferri Audiant haec, qui ob paruu ingrati hoininis crimen: bnficia subtrahunt. Peccauerat populus peccatu grade, de dignus Wditioiae erat:& pius pater no subtrahit beneficium legis: immo neq; ad tempus poenitudiois differtquod ad exaggeradum adiecit./ tabule
opus Dei erant ac si aptius dicat. Licet is i precatores essent maxinii,nsi in tabulas negati it sed
dedit, no qualescuqs,sed quae Dei opus erat, digitoq; dri exarati belli in castris. Bonus dux, qui sempera bello timet suis. est mor uid larii. Alim timenda est in populo Lexitia inordinat quam belli clamor,axit tristitia.
Proiecit tabulas, fregit eassub monte.
Partes agit optimi ducis. Apud deum instanti sume orat Ad cora peccatoribus saevit d. acerrime
arguit, ut doceat praelatum duorat,p peccatore mitem se ostendere, sed Zelo plenum dum eum
in faciem reprehendit.Tulit uitulum, coisbussit stiti. Nihil reliquiarum peccati apud peccat rem debet aniolius apparere, ne postm vius se peccati allectus,ad illud reuertatur. Red quare eos potauit peccato. Docet Petrus rauennas tractans illud Lutatiis Cupiebat saturari desiliquis,quas res eo mi ebant Saepius diaboluno sinere peccatores recratis suis satiari, ne post sati iritatem fastidio illis sit: dc sqpe contingere, ut peccatores saturi, ad Deum reddeant facilius. Ut ergo peccatum illi de caetero Litidirent, eos saturaia it peccato ac uitulo suo Si enim tepore Ierobeam uitulit in puluerem redata suscitarimi, quid facerent si eius reliquias integras inuenirent Et aduerte prudentiam Moseli, prius in peccatum, in peccatores saeuiit: ut peccati ra
dicem prius extirparet. st uid tibi iecit populus isse ut induceres sup ei peccati ara es
Sunt iiii iniurias suas uindicare uolunt,inducedo ad peccatum eum. a quo iniuriam sunt pasti, quod pessimum genus uindictae est. No curauit sanctus uir fratrem , sed omne peccati podias in eum reiicit: ut discant multitudinis r ores aberi omnia peccata plebis esse exige a. in
Apulu, up ad mali pronus est. Vsitatum
humani generis uitium es , peccatu excusando multiplicare: dc hic perpende, magnum malum
esse, Cratis assuescere Proieci in senem: c egregiis es uitulus. Omnia quae pertinent ad
peccatum sitiam silet, ne poenas det. Tacet se strI' finxiste uitullam, solemnitatem proclamasse, uictimas obtulisse:& tala qui peccatum excus re uidetiar profert Vbi etiam aduerte ducis modestiam.No statim percutit,non occidi Esed De aratoris audit excusationem: quemadmodum
Deus primos parentes audivit. Vidit uolebpo tu, quod det tus esset. Debet praelatus
quantu potest peccaeta populi omittare, amma seruare. sed cum uiderit publicata, uindicare republice punire Quamdiu Dauidis peccatum occultum risit, noluit illud Dominuspunire, mautem fuit detectum, uoluit uindicare. Quia blasphemare fecisti inimicos nomen Domini, filius qui natus est tibi morte morietur. Timuit sanctus Moseli, ne inimici Dei blasiemarent nomen Domini diceres idololatras eiecisse, ut id lolatraspi taret: ideo uoluit peccatum punire. Qua in re nos optime docet,non esse dissimuladum cum peccatoribus, quando Deus propter peccatum est male audituriis. Si uero alteram
amplectaris expositionem , docentur duces . autum in illis est curare,ne populus is a sua