장음표시 사용
131쪽
x x o D r. XXVI. A Dab alio. Et erunt geminatae inferime,
pariter ipsae erunt geminatae seuper ca
put eius ad annulum unum. Difficilis intellectu est litera,ut iam diacimus, duplicem uerborum sensum vi Pressimus. Est & alius, qiuod uidelicet istae angulares tabulat supra & infra haberent partes alterius tabulta assutas ut liuiu modi frusta essent quasi capita & bases angulorum , ideo dicitur in litera. Et erunt gemmatae infernae & super caput. Et quod sequitur.Ad annulum unum, senificat frustum sit perius t 'eandu immediate sub uecte summo,& sius uni iii ferius locadu immediate sup uecte infimum. Midam intelligit duas istas tabulas esse in ordine Mnsim liarum se quae erant in latere occidentali, quod
constitutum erat ex octo tabulis, sed duas extremius quae erant in angulis fuisse geminatas superne ct inferne ratione assutarum: ne nie sensus alitera alienus est. Alii putant eas fuisse geminas ad annulum unum, quia infra : basibus sustentabantiir : & superitis uno annulo ligabantur vectibus. Post et ultimo intelligi. Et duas ta- hula, facies in aneulis, id est in quolibet angulo tabernaculi quod ibi tim exblicans dicit: quae tabulae erunt geminae, non solum inferne sed superne, id est toti erunt duplicatae. Quae quidem tabulae erant aliis assuit: ita quod non liabebant iii ferius bases sed aliis quibus coniuncte erant innitebantur. Si autem queras quare huiusmodi tabulae additie sunt aliis angularibus, dico quod ut anguli essent crassiores Sobstrusiores, ne quis per eos cernere quicquam posset:& coniungebatur istae duae tabulae in quolibet latere ad annulum unum:quoniam annulus unus utranq; traii bat,ut uno uia cum aliis ligarentur. Forte cliam anguli non erant acuti omnino, sed tabulae hae constituebant angulos ex utraq; parte no omnino acutos,& hoc est quod intextu dicitur.
In lateribus, id est ad latera constituenda. Drant geminatae inferius &superius, propter a sutas partes, ut dictum est,aut quia erant spis iores inferius & superius quam in medio, ut anguli es lent fortiores. Et ad annulum unum:quoniam ut diximus unico annulo coniungebantur asseres cum suis assutis. Eligat prudens lector qua maluerit ex his intereretationibus. Et forte uecti, medius ligabat istas angulares tabulas, sum
sum S deorsum. Facies uiatis. Ortum habet beri acti, id est uectis, 1 barach quod est fugere
dc transire quod uectis uideatur dum ostium aperitur nigere, de dum clauditur accedere: aut melius a transeundo Quod autem barach fugere 'Mificeticonstat Gene.s i ubi dicitur. Nunciatu fuisse Laban die tertio quod barata, id est iugisset Iaacob. Mod uero transire, mat ex his
quae statim hic sequuntur. Nam de uecte medio dicitur. Maberi acti, id est transiens ab extremo , ad extrenium. Facies velum. Fuit hoc velum; quasi medius paries, diuidens sanctum a sincto iactoriam: de erat e x eadem materia 'ud pri res cor iliae, qui in textu dicuntur liabit lu: dc eaedem dictiones ponuntur hic, quae ibidem scilicet the laetet,id est hin intus,argaman, id est Pulyura, tholut quod uermiculum significati sani id est coccus,& sches quod biistis,in's', id est duplicatum seu tortum: de quibus diximus
praecedenti capite, ibi uidere licebit. De dictio- ch; ine uero par ne quae velum significare dicitur, uel uiti. aduerte, quod parach a quo parochet, hebraeis significat duritiam aut superbiam, ut patet Exodi primo ubi habetur aegyptios seruire fecisse fi ilios Isael benii ech, id est in duritia: aut superabia. Idem Leuiti. rs. & EZechie. 3 . Vnde parochet uidetur velum non quodcunq; signiscare;
sed durit in & fortem rat ex panno quem nos vocamus damascum: aut retinum seu uelutum Veidicitur cheporet ab eleuatione, sed primum germanius. Dat autem huiusmodi velum ex spitibserico , ne quae in sancta sanctora erat, uideri posisent.Et quod sequitiar. Opere excogitato, iam
expositi im est praecedenti capite. Vocat auteo pus excogitatu ni,quod magna cogitatione eget ut fiat quod itali uocant rechamato, nos bro a-
do. Dabit illud super quatuor columnas.
Dicuntur columnae hebraice a naude, ab amad
quod est state, quod scilicet sint stantes dc erecti. cini earum aurei. Ponitur hic in hebraeodietio uauim,quam quidam ex nostris capita ire tunt.Alii uero uncinos. Et meo iudicio, isnorat propriam stignificationem.Dictio est rara in scripturis,ponitur tame hic & sequenti capite, rivest mihi coniectura bona, ad uenandalii propriam sitnificationem. Est tamen aliqua,quod non significet capita sed potius uncinos, ex uerbis se quentis capitis, quibus dicitur. Columnas eius
quinque uauehem, id est dc uncinos earum: ' texit capita earuni scolumnarum,quo in
loco ponitur reschem proprium nomen capitis, ubi si uauehem capita significaret,ueriendum erat. Columnas eius quinque, capita earum, de texit capita earum: dc esset eiusdem inutilis r
petitio .Est etiam eadem pro iapy coniecitamquae magis urgere uidetur: quouiam hic ponitur dictio cli aras, quae proprie uidetur uncinum significare 1 curii itate,& sequenti capite magis quadrat si capita uertas quam si uncinos,Dabis
velum sub uncinis. Erant huiusmodi unci
ni in capitibus columnarum, quibus uelu sui
pendebatur. Introduces illae intra uelavi.
132쪽
d Parin resere,quod pro intra velum, hebraice lim, betur, de domo, seuin domum ueli, quoniam ut si ius admonui, utuntur hebraei domo
pro intra iuidet velum uobis, interfati metatemusnSIitat sand litatum. Voc
tur locus extra velum sanctitas, intra uerorsanctitas sanctitatum, id est locus innetior alio exteriori, intra velum uero erat arca, & ibi Dominus manebat & loquebatur: in sancta uero quotidie sacerdos ingrediebatur ad componendas lucernas,&ad alia ministeria incens.
piciatorium super arcam. Ex hoc loco colli
ti potes , huiusmodi propiciatorium seu te eruisse tabulam ab arcae opertorio distinctam,&eo superiore quasi sede sedentis. Candelabra contra mensam, aut eregione mens , Facies auleui id est operimentum, quoniam sachach, a quo nia cli, id est auleum seu tegmen, significat proprie tegere & operire: ut patet Threnorum tertio. Sachata, id est operui nube, ne transeat oratio. Opere acupictoris. Dictionis
racham propria significatio non plene nota est hebro: nostri cum eis dicunt significare intexere uaria, seu diuersorum colorum fila, quod itali uocant rechamar, nos uero brosaar. Et quia testa Plinio, ars haec in Phrygia inuenta est: vocaxierunt huiusmodi uestes acupita phrygionicas. Hiero.plumario opere uertit, seu acupitam, liquando opus polimitarium appellauit, id est diuerserit in illorum seu litiorum. Ponitur dictio Iudicu .f. ubi forminae seu anus matri Sisarae dicunt. Spolium discolorium Sisare, spolium discolorium ricinali, id es discolor aut acu pictu.memathesim, id ea dito acu picta, milii uero ui detur esse pannum sericum diuersorum colom: ex quo velum nauis es tuum fieri potest,ut pctet Erechielis uigesimo septimo ubi dicitur. Ebisso bericinali, id esst in uarietate colorum texta, seu ex aegypto fuit cortina seu velum tuum. Et
quod sequitur. Fundes illa quin bases
ne is potest uerti .Extendes:quoniam rasaeli fundere & extendere significat, sed prior expositio melior est.
F. cies tabernaculum Nouit Dominus
hominum curiositatem, ' quam facile in contemptum ueniant, quae nobis sunt f
Ei, hominum,uoluit tamen ab eis multis opu
culis occultati. Cherubim opere phragionis
Videtur Dominus cherubinorem figuris, quae sunt maximae uelocitatis delectari ut ostendat nobis quantum delectetur in his, summa dilinentia raciunt uerbum eius. Vbi simul expende, Deum pannos de metalla praecios an aspernari, immo uoluisse homines talibus ei set ire. Et simi hier aduerterii in ordita .m dc quam bene dis sta sint,quae iniis ad ministerium suum fieri praecipit, ut nihil inordia natum aut indecens in eis appareat. Facies ue itis. Noluit dominus onera tabernaculi, bobus aut iumentis portari, sed humeris sacerdotumae leuitarum: ut nobis ostendat, neminem se ante eum debere alicuius momenti aut dignitatis reputare: sed maiores .h digniores inter homines, uiliora munia ante eum exercere debere, quemadmodum rex David fecit, qui ante arcii
Domini: vilibus indutus minuit. Fundes eis quinque bases aereas. Mirum ualde est , quod
Dominus iubeat o ves rabularum bases argenteas fieri: bases ueri seu ingressus in sal et aereas. Separata sunt a nostris opera tua Domine. Consueuerunr filii Adae, quicquid prociosum aut pulchrum habent, in inmilta domi suae lorare, ut qui personam ignorant, cognoscant eius uanitatem. Non sic autem Dens tuus, sed praeciosa ponit in culto, uilia in ingres
se. Disce ergo a Deo tuo, praeciola tua es ta re, Sc uiliora ostendere.
Aies altare lignorum sitiis. Postqua
i docvit fabricam ipsius domus, nunc docet qum esse debeant quae extra domum in atrio scilicet oranda erant :& primum de altari holocaustora q& erat in atrio Lub diuo agit. Aduerte autem quod ambach quod est sacrifiearect mactare, derivatur mi aberach d est altare, dae scilicet in eo uictimae Domino mactarentur, resacrificarentur. Significat etiam citarie ut in Psal .so. conuincitur,ubi habetur. Zebach d est offer Deo sacrificium laudis. ho in loco non tabene quadrat, macta Deo. Et aduerte aliquos puta oe altare fuisse intus plenum terra usque ad summum, aut fer circumdatu i gnis simili opertis aere, & habuiste rete aeneum,quod circa tabat altare 1 parte exteriori,1 medio usque ad imum: ne scilicet terra appareret. dc hic dicendi
modus fimatur ea primo capite Leuiti, ubi
133쪽
rumpit Dominias ignem strui stiper altare, ubi etiam sanguis spars mandatur super altare. Mihi uero haec sententia probabilissima apparet, livet alium dicendi modum se quar.quadratum erit altare. Sigrufi et rabba quatuor seu quadratum, ut etiam patet Erechie. . ubi dicitur. Merraba,id est quadrum in circuitu. Extendunt etiam uerbum ad coire: ad quod probandualiquot loca ex sacris literis citanti &primum illud Leuiti.ro. Mulierem quae accesserit ad quodlibet animal teribat d est ut coeat cum eo,occides.Et capite decimo octauo eiusdem. Mulier no si bitante animal teribat, id est ut coeat cum illo. Et eodem libro capite. 18. Animal tuum non Orbi dest coire facias cum alio genere, seu nimali alterius generis. Sed meo iudicio, sine ulla causa mutarunt uerbi significationem. Debuissent talem: allusionem pulclaram ostendere. vocat enim liebraismus congressum foeminae cum bruto quadrare, quod ad nutusmodi cogressum foemina se disponat ueluti quadrupes, aut quadrupedem vat. Vnde citata loca sic uerten- puto. Nam illud Leuiti.a. sic redde. Occides mulierem quae accesserit ad quodlibet animal,
ut quadret se illi, id est ut quadrupedem agat ad illud . Illud uero capitis decimi octaubsic.Muli re non stabit ante animal ut quadret se illi, id est ad modum quadrupedis se illi exponat. Et eodem modo,quod ex decimo nono citatum est.
Facies quatuor comvasuper quatuor an
dilos eius Erant meo iudicio , huiusmodi coranua in quatuor angulis altaris posita ad sustine- dum rete seu cribrum aeneum,quod erat in uaeuo altaris intrinsecus: super quod ponebantur cremandae carnes. Vnde Dominus praecepit,reti annulos fieri, quibus uidelicet ad huiusmodi cornua suspendi posset. Exi oerunt coranua eius.Non debebant huiusmodi cornua esse assura altari, seu partes adiunctae,sed illi continua, ac simul fusa Heraesidis aere. Noest sensus, quod melisa altaris sit aere operienda,
quoniam altare intus uacuum erat, cum super rete quod in medio eius erat, cremandae carnes
nerentur. sed est sermo de parietibus eius per circuitum , qui aereae esse debedant. Et miraculo dandum est, quod libra sitim quae intra aes erat, non comburentur ab igne,qui sacrificia crema
, bat. Facies lebetes eius detinerandum illud, seu ad cineres remouendos : copas eius,c crateras eius, Craus inu
las eius, receptacula Niu. Sunt significam dictionum quae hic ponuntur utcunq; obse
ra:&prior scilicet se significat euabum uel ollam, maxime aeneam. Secundo uero signiscat spinam: hic uero significat vas quo cineres colliuntur,& extraliuntur: Duens uero dictio, uicet deferi proprie significat pinguedinem, &inc ni uenti cinerent non quemcunq:,sed ut plurimu pinguedine respersiam: qualis erat qui ab altari nolocaustorum remouebatur: licet nota nunqnam etiam communem significet. Inde fieuerbum in piet scilicet diisen,quod est cinerem remouere seu decinerare ( si sie loqui latini pe mitterent) ut patet hic. Possemus etiam dicere uerbum dissen, proprie significare cinerem remouere, a quo dessen d est cinis:& ex consequem.ti pinguedo: quod super cineres aspergatur. Scopas eius. Dictio mau quam Sane es uertit scopas eius, incertae est significationis. Hebraei dicunt radicem eius, scilicet laesi, signi Amre remouere, ad quod probandum citant illud Isuitauigesimo octauo. Velaab.i. remouebit grando spem mendacii: quamobrem hic aliquiue tunt pallas, id est instrumenta ad remouendos
cineres. Hieronymus forcipes , noster Sancte, scopas. In hoc omnes conueniunt, quod significat instrumentum quo cineres remouebantur sunt qiii dicunt significare hiscinulas, quibus carnes ab olla uel cacabo extrahuntur. Sed
quia infla ponitur dictio significans fiascinulas;
arbitror non acceptandam hanc significati nem. Sequens uero dictio, salicet mirrectioiau, quam Sane es uertit crateram: est a radice Earacli,quod spnificat spargere, fundere: unde nomen mirrare dest asperitarium: quare duo potest hic significare, scilicet aspersonum, quo spes
gebatiar sanguis uictimarum: aut uas quo san- euis a mendus includebatur. Et ideo sanc es Ilic cratenas uertit, id est uasa quibus sanguis tandendus continebaturiquod Munsterus
pelues uertit. Fuscinulas eius aut tridentet
eius. Nome et v, significat instrumentum quo carnes ex olla extraliuntur: ut patet primo Samuelis secundo,ubi dicitur. Puerum sacerdotis uenisse,& accepisse quicquid faciebat ascendere hamanitet,id est fuscinul aut trident nos Uocam' gadanhos,sive ungues. Rceptacula Radiis nominis minitali, id est receptaculum est chatali,quod est capere,& accipere Isaiae. so Ia litot, id est ad capiendum ignem de incendio. Et Prouerbiorum sexto. uuareteli, id est Nun capiet uir ignem in sinu suo,&uestes eius non comburentur Significat ergo machi instrumentum quo prunae ex igne capiuntur: qae aliqui thuribulum, aliqui acerram interpretantur. Aliqui quibus potius subscribendum puto,
134쪽
grum opus retis mei. Verbum hebraicum
chabbar, a quo michbbar,ides cribrum,signi, si eat iuprie multiplicare seu multum esse,a quo chabbir, id est uultum, ut patet Iob octavo, ii bi dicitur Spiritus seu uentus chabbi Gid est multus, eloquia oris tui. Item capite decimo quinto eiusdem dicitur. Etiam canus, etiam decrepitus, inter nos est chabbir,id est multiplicior, liebus u patres tui, id est senior patribus tuis. Indemiclibbar,id est cribrum,sic ii multitudine tara minii,aut tu rit,uel pilom ex quibus fit, dictu.Vnde Haruos nono dicitur. Quemadm mouebitur bachebbarab,id est in cribro, subaudi triticum,aut grana quae in cribro mundantur. Sic
primo Samuelis decimo nono.ve & cliebbir li 2im, id est cribrum Out uerius) pellis caprarum, se a multitudine seu extensione pilorum dicta. Idem secundo Regum octauo. Tulit hamulitaber , id estpanniim ex multis setis seu pilis aut pellem ipsam, & intinxit in aquam, & expandit super faciem eius: ubi est sermo de Asaele & Benadab rege Syriae. Disputauimus abunde de no- ininis significatione, Gene. 3s.super illud. Adllucchi brat ,id est multu terri,quod alii miliare uerarent. Et quod sequitur. Opus retis, Aliqui uertunt opere reticulato,id est admodum retis facto Erat autem huiusmodi cribrum ad modum retis factum: extensum intra uacuum altaris, quatuor annulis suspensum: ad cornua altaris super quod ponebantur comburenda : sub quo erat ignis, qui reti supraposta comburebat. A bitror autem annulos retis, cornibus altaris innixos,hoccribra seu rete susterasse, licet aliqui diciestaspessim fuisse clauis intra altare affixis. Dabis
illud, scilicet retesubter circuitu altaris.
Dictio charchab quam circuitum ueriimus, aut ambitu,non plene nota est liebraeis: quia tame. Chaldeus paraphrastes circuitum uertit, omnes fere hebraei,cum sequuntur. Vnde rabbi Selo- moli in comentariis dicit. Omne quod circuit quippia in girum in rotundum,uocatur charchob: ct secundum doctores hebraeos cut inquit rabbi Selomoli in comentariis, & rabbi Daii id in libro radicum erat duplex circuitus. Prior qui ambiebat altare, & alter quo ambullabant
sacerdotes ministrantes,ne illorum pedes nutarent. Ex quo constat liebraeos putare, huius odirete aeneum fuisse positum ad custodiam ut ris , quas sepes seu limes ne cui iussim effet a cellus ad altare, nisi solis ministris. Milii tamen Propter vinulos,&quia textus dicit, dabia illud
ab circuitu seu ambitu altaris, uerius uidetur, fuisse intra altare ad munus pnedictum. Hiero.
bus almis usq: ad mediu: quoniam ut diximuna cornibus sustrendebatur, de descendebat intus usque ad medium: dc manebat cubitus dc dunia una carnibus supponendis 1 parte superiori: dctantundem ad ignem supp'irendum 1 parte inferior si uero teneas rere risisse extra altare, dicito rete ascendisses eu esse eleuatuu . ad med
uni altaris Erat enim altare trium cubitorum al
titudinis. Cum uacuo inter tabulas facies f
luit Sensus est,quod inter parietes altaris, debebat esse spadum uacuum a parte interiori: qumniam ut diminus, ibi ponebantur carnes suprarius, de ignis inferius. Posset etiam esse senilis quod non liaberet tabulas quas parietes, sed solum transuersa ligna superiora cum dilibus. Tu tamen aduerte hebraeos ignorare radicem dictionis nebuli,quam hic uacuum uertunt,quidi deduciint ab ab, cuius propriam significationem ignorant: putant tamen uacuum significare propter illud Iob undecimo. Et uir nahub,id est ii cuus, excors erit, aut possidebit cor. Et Iereminsr. Et grossiti tuo eius quatuor digitorum n
humid est uacua. matrium tabemaculi.
Erat hitiusmodi atrium spacium ambiens taber. naculum cortinarum, quasi campus sub diuo cum herbis, dcerat longitudinis centum cubitorum , latitudinis uero tam ad orientiam quain ad occidentem quinquaginta. In litera non explicatur , quantum distabant parietes atrii seu columnae 1 tabernaculo ipsb. Portendebaturautem ab oriente in occidenteni secundum longitudinem: &ab aquilone ad meridiem, secunda
latitudinem. Et aduerte,quod dita casar , qui
uertimus atrium, significat Sprie campum uiridem,seu pratum: unde casti , quod aut pratum aut uiride significat, ut patet Isaiae.; . Eritumbraculum serpentum, casir id est pratum seu uiride, filiabus structionis. Et trigesimo quinto sit id est pratum calamo & iunco, aut pratum calami &iunci. Item primo Regum cucim octauo dicitur. Si forte inueniaturinita, id est pratum: ubi alii uertunt,herba. Et clarius Is v. Aruit Osir, id et Hierba uiridis, aut pratuim
cunda dictio,inlicet ad meridiem est explicatiua prioris, scilicet ad angulum australem, more he
braico. Cortinae erunt atrio e bisso retorta.
Dissicile ualde est cognoscere lusione clielatim, id est cortinae ad propriu senificatum uerbi chala, quod est funda iacere, a quo chelaum, quod hie cortinas uertimus: unde quidam heb rudicunt cortinas sic vocatas, fundauum ima pines depictas haberent Quod enim uerbu ch
la significet 'proiicere, ex multis scriptura locis cinula rinio Iudi uicesimo ubi dicitur. omina
135쪽
EXODI. XXVI Lo itines isti est olea, id est funda laesentes lapidem
ad capillum:& non peccare facient,id ei non errabunt.Sic Ieremiae decimo. Ecce ego et olea, id est funda proiicio omnes habitatores terrae. Item primo Samuelis decimo septimo. Tulit inde lapidem : ualechala, id est funda iecit illum. Idem capite ui essimo quinto eiusdem, Scsecundo Regum tertio. Possemus etiam dicere cortinas faetis ad modum fundae non pictas e ius imaginibus: ut scilicet manerent in eis fora mina quaedam: quibus qui erant extra atrium, possent uidere quod intus erat & fiebat, praesertim foeminae, quibus non licebat ingredi atria. Quem sensum ualde iuuat uox clial. lica sarata, id est rete quasi si uiuimodi cortinae:formam retis haberent. Addunt etiam hebraei uerbium
significare sculpere: propter illud 'liod primo Regum habetur. Vechala, id est de sculpet clie
Ougmtia, argentea. Ponitur hie dictio illauaue, de qua superiori capite disputauimus, dc
ex hoc loco itidetur, potius capita columnarum significare quam uncinos. Iubenti ir ergo hic fieri liuiusmodi capita columnarum .areentea. Et
quod similitur. Filaeas cingentia, in hebnaeo u nica est dicito,scilicet chassicli dubiae significationis ,'uae quantum ex conteruaris cognosci peramittitur, significat circulum columnam cingente, qualibus uinaria dolia, cingi apud nos solent. Verbum cliviach quod est radix nominis cha sueti,uidetur proprie significare complecti,ut patet Deuterono. . ubi dicit Moseli: limach,id est coniunxi se Dominus uobis, aut complexus estuos. Vnde circulus dicitur ch asuch, a complectendoedictionis tamen propria significatio noplene nota est.Latitudo atrii ad latus ori, entale, ad orientem: qti inquagi uta cubito
rum. De cortinis atrii est sermo, potius quam de spadio atrii: de sensus est,qtiod cortinae ad latus orientale erunt quinquaginta cubitorum secvndum halitudinem: quemadmodum dixit de cortinis plagae occidentalis iuersu priecedenti.
Et quindecim cubitorum erunt cortin e La
teri uvi. Omnes nostri uertunt hie lateri uni: sed dictio ebeteph, non solum halus sed etiam
humerum significiaere constiat Isaiae undecimo, ubi dicitur.Et uolabi int bechateph .i .in humeruPhilisti ini, aut in latus : recte tamen interpretes latus uertunt, liuod liuiusmodi postes latera uideatur ostiorum:& meo iudicio est sermo de ostio atrii ad latus a quilonare de ad meridiem: in quolibet enim latere,erat ostilum qii indecim cubitorum. Ostium uero ad orientem ut statim sequitur,erat uiginti,ita quod ex uiginti columnis
qtiae erat ad latus aquilonare, tres erant ad ostis ct totidem ex uiginti qliae erant ad hatus meridianum: de quatuor ex his qxia: erant ad orientem ad ostium orientale. atrii erit
aut ii ii hui cubitorum. A uerbo sachach
quod est tegere & operire,est masach quod est te
emen leti aut eunt. Est autem aut cum usum pi- iurarum, alit pannias Picturatus: uulgo panno de raso. Hiero in his locis omniae uertit telori v.
Latitudo quinquaginta in quinquaginta.
Replicat quod iani dixerat, spacium Latrii secim dum longituditiem:fuisse centum cubitorum. Et quod sequitur, latitudo quiliqvagitata in quinquaginta, significat Laetitudinem tam in parte occidentali quam orientali filisse quinquaginta cubitorum,siciit antea de cortinis dixerat. Ad ais
cendere faciendum lucernam semper. No
nulla coiectura ex hoc loco est, huiusmodi lucernas deponi,& postea sacerdotiam ministerio ele Uari: lilia non dicitur in textu ad accendendis lucernas, sed ad ascendere faciendum: nisi dicamusti inae ascendere limi lucerna accenditur. Aut ad stiriaim ferendii lucernas itieiter. QMd uero se qititur iugiter, quidam ex hoc loco acceperunt lucernas die&nocte iste accensas: sed textus sequens explicat solum noctu: sicut & in Leuitico explicatur capite trigesimo quarto, In taberis
naculo testimonii extra velum, quod ZApra tellimonium, ordinabit eam. flucerna
, aron Aliqui uertunt hic. In tabernaculo ecclesiae, sed si intelligatur ad quod conueniebat ecclesia, ut scilicet in eo ingrederetur, falsum est: nisi dicamus ecclesiam ad illud coirenisse. i.ad atria quae erant iuxta illud. Si uero testimontium uertas, sensi is est. Ad tabern alium aut in tabernaculo testimonii.i.iii quo erat testimonium seii testificatio inter Deu de populit: taeerat lex ipsa. V cabatur aute totum inbernaculum testinioni ii, a principaliori coleto: pacto Linter Deu & Israel. No tame reiicio altera expositione .si in tabernaculo ecclesiae liel couentus , quonia dictio moedest a laad, quod magis significat couenire ad certii tempus stestificari.licet etiam hoc significet. Et quod sequitiir.Quod est supra testimoniti: explicandu est,q& est iuxta testimoniti .i .iuxta arca in qlia est testimoniu,aut supra illud: quonia pedebat ante arca testimonii. Vel ponitur supra Pante. Et quod dicitur.Ordinabit ea Aharon, verbii Maeli significat ordinare,& aequue, & hebraice non habetur: ordinabit illa .s.llicerita, sed illud
uidelicet candelabrum. Statutusempiternie
generationibus eorum a filiis Frahel. i. da
136쪽
te otium pro lucernis, & ordinare lucernas, erit statimini perpetuum in generationibus eorum, inter filios Israel: includendo inter eos sacerdotes & seculares. oleum enim administrare, erat opus secularium dc populi, lucernas uero accendere de emungere,munus fuit sacerdotum. Aut statutum perpetuu erit Aharon & filiis eius, ordinare & accendere lucernas in cenerationibus eorum,si filiis Israel.i inter filios Israel. Aut quod statutuni seruare facient filii Istael.
Facies altare Magna Dei dignatio fuit,uel
le ut uictimis & holocaustis posset gens illa apud eum carnis immunditias delere: dc mortem quam commeruerat,pecoru occisione compensare .Facies atrium tabernaculi. Nilut in
ecclesia confusum esse debet, sed cuncta suo ordine disposita: in qua statuendus est locus pro sacerdotibus,saecularibus,dc fa minis, quemadmodum in templo erat sanctu a sancto sanctorum diuisuin. Nunc cuncta in ecclesia confuta sunt, uiri inter religiosos, sin minae quoque passim inter uiros. Aduerte etiam atri u habuisse tres portas,ut facilis estet omnibus ingressus, egressus: ne homines timentes coprimi in ingressu ab ecclesia recederent, aut abstinerent. Vbi similiter disce, sancta vallis multis & sepibus esse custodienda: ne homines passim, dc sine ulla reueretia se
diuinis & sacris ingerant. Asseret ad te oleii oliuiae purgi. Omnia quib' Deo sumus minis raturi, pura de selectiora esse oportet aduersus eos qui uilia Deo offerunt: neq; curant. Et adii erte quod praecipit ad sacerdotem deferri, antes o teratur Domino: ut sacerdos illud examinaret dc uideret an dignu esset quod offerretur Domino. Similiter aduerte inter extera oleu oliuae prastare,non solum ad esum,sed etiam ad lucernas.
Di Foliet ea Aharon. Munus sacerdotii erat,
Iucernas emungere dc coponere ut discamus maiores, quae uiliora esse uidentur indonio Dei administrare debere: iuxta illud.Psal. Elegi abiect' esse in domo Dei mei, magis i habitare in tabernaculis peccator v. Nuc uero etia inferiores,suprema ecclesiae munia abiicere noueretur. Neq; solum lucernas emungere,munus est sacerdotum. sed etia altare a cineribus mundare, de uictimas occidere de excoriare: quae in eum fine adnotauerit ne uouae legis sacerdotes, uereantur quae uilia sunt in ecclesia minisseria efficere.
CAPI TIS. XXVIII. IV X TAliteram annotationes.
tu appropinquare fac ad te Agn
i ron. Post domu sanctam instituerat, deministris, Sc ministorii uestibus vit. Verbu aut hebraicu cliarab, significat Droprie appropinquare, dcnsinu ire in tormina habere : u t patet Gene.ro.ubi dicitur. Abimelech no cliarab. i. appropinquauerat ad eam. Facies uestis lan tami.quibus sacerdos in loco sancto ministret Domino,aut applicatas cultui diuino, uel separatas ab aliis Uplianis indumetis. Admonui enim saepius chadasse quo chodes.i.sane itas, significare iv rare a prophanta, de cultui diuino applicari.
. datoriam e ' decorem. De his duabus di
ctionibus. s.chobed. i. gloria dctipheret. i. decor, saepius disserui: quarum prior significat grauitatem, sicut cliabadgrauare,onerare, diuitem e se quod diuites sint onusti & grauati diuitiis. Hie aute uidetur nomen chebod significare grauitatem quandam de maiestatem, lecunda uero dictio decorem dc pulchritudine significat. Et itellium gloria seu matellas maiestatem dc gloria ostendebant Dei,quemadmodu earum pulchritudo pulchritudinem ipsius Dei. omnes sapientes corde. Licet dictio chacham, omnem sapientem communiter significet, praecipue tamen significat prudentem in agibilibus. Dicit autem eos spiritum sapientiae implesse: quoniam sapientes uidentur intra se spiritum habere: a quo eaquae exterius agunt procedunt: qui si a Deo sit, dicuntur impleti spiritu Dei. Vocat autem eos sapientes corde: quia sunt quidam qui tantum ore sapientes sunt: aut potius dicunturi corde uero lapietes,quia eorum sapientia non uidetur: cum intus eam liabeant,
nec eam operibus sapientiae prodant. Dubium tame hic est:an isti sapietes corde: haberet antea aliquid artis, humano more adeptae: dc Deus eos impleuerit,ut sapientiores essent,dc ut scirent facere quae Diis disposuerat: uel potius ei; a primis principiis arte totam infuder it. Et licet literac iecturam nobis aliquam praebeat, eos uidelicet habui illa aliquid artis humano more adeptae, quia dicit loquere ad sapientes corde, mihi tameverius uidetur, Deum eis plene artes multas infudisse fabriles. quia in textu sequitur: quos impleui spiritu sapientiae, quasi antea repleti no fuerint:cum hoc tamen arbitror, eos in adiutori uiri alios artifices liabuisse: ut capite . si . sequenti
dicitur. Ad sanStificandum ipsum. id est ad
ad applicandu ad sanctitate seu cultu Dei. Heae
fiunt uesta quas faciet. Ad Iorale,c sui humerale, e palliu in tunica opere phr o. nico oculis contexta, cidarim , c d baltheu.
137쪽
g nuntur liic sex oririmenta pontificis, scin fine capitis adduntur adhuc tria, scilicet lamina aurea, in qlia scriptum erat, sanctitas Domino, mitra bissina ad tegendum caput, & tertiis femoralia linea. Mid autem significent nomina hebraica quae huiusnodi uellium genera significant, tam nostri quam hebraei ignorant. Nos aute uocabulorum radicibus inspectis, conabimur, proprias eorum uenari significationes, licet non ad plenia assequi eas speremus: quonia aliquot sunt, ad q cognostada nulla es coiectura, aut leuis ualde. Et prior. s.choschen. i. pectorale,incertae est significationis. Quile aut fuerit huiusmodi pectorale,textus insta explicabit. Prius enim deseribit superhumerale:quam pectorale,quoniam pectorale ponebatur super superhumerali. Fac et iuperhumerale ex auro. Voratur superhumerale liebraice ephod , quod derivaturabaeliad, qF esst cingere: ut iraret capite sequenti, ubi dicitur. Ve aphiata, id est cinges illu balteo epilod Erat
autem indumentum ad modum thoracis, & lu-Per humeros habebat duos magnos lapides pessius, in quibus sculpta erant nomina filiorum Israelicuius materia erat aurum,hiacinthum, purpura, coccum bis tinctum,& biistis retorta: opere excogitato. Coniungebantur aute duae partes huius superhumeralis,altera quae erat ante: de altera quae retro, in duobus humeris, ut textus dicit Duae inquit orae luctae erunt ei: ad duas extremitates eius: de coniuncte erunt. s. in humeris.
Excoritatum balthei eius , quod est illud sicut opus ipsius. Ex eo erit. De cingu
lo quo cingebatur luiiusmodi superhumerale sermo est quod erat ex eadem materia qua de illud: . &erat stricta fascia,qnae cingebat superhumerati Et quod dicitur. Ex ipso erit,sive habet sensum quod huiusmodi cingulum erat ex materia ipsius superhumeralis, q=statim explicat dices. Ex auro cir hiacitho. Dicitur aute huiusmodi superhumerale ephod. i. cingulu aut indumentum strictuin, quia cinget, at hominem. Posset etiam dici ephod duo lignificare, scilicet shinam uellem ad modum omisit, Sc cingulum quo huiusmodi uestis stringebatur. Dicit aute rabbi Daloques de ephod, quod erat uel tis linea, qtraria, . Ado accingebantur colentes Dominum, aut seruientes et,qui differebant ab aliis hominibus:& tam sacerdos quam leuita, qu1m Israel aecingebat se illo, sicut de sacerdote seriptu est primo Samue sis vigesimo secundo. Et mortitistitit illa die octoaginta quinque uiri portantes ephod lini. Et de Samuele qui erat Levita, dicitur primo Samuelis secundo. Puer accinctus ephod lini. De
Davide uero secundo Samuelis sem. Et Dauidaecinctus ephod lini , seu lineo. Et meo iii dieio, hoe superhumerale non descendebat ad terram, sed parum pol cincturam finiebatur.
Accipies duos lapides oti hinos. Hebraice
habetur. Duos lapides sebam. Disputauinius abunde de hoc genere lapidis, Genesis secundo desueta vigesimo quinto. Et dicunt hebraei, esse coloris unguis humxii: ideo onichinum uocant: sed re uera ignorant qualis sit. Neque ei taliqua bona coniectura aduenandam nominis
propriam significationem. Et sculpes super eos nomina siliorum Issaei Hebraice est. Et
aperies super eos, quod sinit plura nihil aliud sit quam apertura eius in quo sit, siue sit lapis siue metallum. Et quod shquitur. Secundum Eeuerationes eorum,sentum hunc habet, id est
secundum ordinem natiuitatis eorum : ut scilicet priu licui retur nomen illius qui prius geni
fuerat, Opere fabricatoris aperturis igith, aperies ambos lapides. Iubentur literae
seiulpi, quemadmodum in sigillis aperiuntur.
circundatos incluseriis auri et facies eos.
Nollet Salie es uertit, circundatos palis aureis. Muniteriis, Curabis ut circundentur atque in cludantur auro. Alii uertunt,circundatos oculis
aureis.Verbum sabais, ut hebraei dicunt,significat apprie facere ali uid oculate, seu opere phryritionico, uulgo irasco rechamare aochi, sicut cuuestis est plena oculis intextis: &aecundum rabbi Saliadiali si latine dici fas esset, oculare aut
ocellare, seu oculeare,oculis circundare. Inuenitur enim apud latinos occellatus, id es qui habet ocellos, & oculeus, id est qui habet oculos: Suetonius in Augusto ocellatas nuces dixit, pro multis foraminibus distine M. Plautus in Aulularia.Quos si Argus seruet, qui totus oculeus fuit, id estplenus oculis. Inuenitur & oeulo is.l. oculus fieri puto, apud Tertulianum in vologetico. In agnitionem ueritatis ocularet. Rabbi
uero Selomoli deducit uerbum 1 mis sonid esta palis annuli. Pala enim est pars annuli plana ct latior, in qua Umma inseritur, etiam sine lapide, sic die a quod sit palam. Cicero libro te tio officiorum. Ibi cu pallam,eius annuli, ad paumam conuerterat,1 nullo uidebatur. Rabbi Selo moli appellat huiusmodi palas, sedes annuli. Mihi capsellas. Sed si quis uerbum & nomina ab eo derivata expendat, deprehendet significare includere seu stringere, praeserti in ad modum pale quae gemmam includit: moueor primum ex Clialdaeo paraphraste, qui hoc eodem capi
138쪽
Adin onui in regulis, hebraeos ignorare significationes nominum lapidum, animalium, S auiu: immo periisse dicunt apud eo ideo nihil fidendum significationibu, quas nobis tribuunt. Ex radicum tamen signiti itionibus uidebimus an aliquid ueritatis eruere Diamus i ius. Di ctio liebraea odem quae hieponitur, est ab adam quod est rubescere: quare senificat lapidem rubri coloris, quicunq; ille sic dicunt tamen fore sardium, quoniam rubes coloris est. Poniturdictio lith&infra. p.Et Eetecti .r8.Topa Ilis. hebraice Pitd . Aliqui hebraeorum smaragdu a bitrantur,quod in lingua arabica uocetur Eme-rad,ides limaragdus: asseruntq; esse coloris uiridis Dranssilus. Dictio hebraea barechetli baracli quod est fulgurare, seu fulgore emittere ortum habet: dc mea sententia, significat lapidem fulgurante,seu radios ad modum fulguris emittentem quem Sanctes inlexi codicit esse eri solitum: qui colorem habet aureum: & ardentes instar mlguris scintillas emittit.Quod uero barach significet fulgurare,constat primum Psal l . u-hi dicitur.Beroch barach,id est fulgura fulgur. Et Erechielis primo. De igne egrediebatur ba-riai, id est fulgur seu splendor.Accipitur nonnuquam pro splendore seu acie splendida; politi detersi ferri: ut Deuter fr. ubi dicitur.Si acuero berach. . . aciem gladii mei, seu splendorem aut fulgur gladii mei .Et quod dicitur ordo unus , ideest quod ordo primus: sicut una sabbati.i. prima. Carbunculus. Hebraica dictio nonch, ignotae emignificationis apud hebraeos: plures ex eis in
carbunculo consentiunt. Sanctes tamen seques
rabbi David in libro radicum, dicit in lexim, et se lapidem nigri coloris. Dictio ponitur inseam. sv.& Erechie. a .&V.Thargum smaragdum uertit hie Et iste est primus secundi ordinis. Erant enim in quolibet ordine tres Saphirus. De hoc non est dubium, quoniam hebraice dicitur sappir: nostri capi,iram uulgo uocant Radix s. saae par numerare significat,& forte a copia sic dicetur quod sint in m. igna abundantia. Ego in
gis arbitror esse iaspidem, qui multiiugine di uersorum lapidum &diueritarum colorum in se continet: de per sequentem, intelligerem p tius adamantem,quani iaspidem .Et adamas. Nostri hie communiteri idem uertunt. Si radix nominis hebraei tali aloni quod hic ponitur ei thalam,ut hebraei sentiunt: quod est stange
re conterere, ut patet Iudicum quinto. Tue hallenti. i. cyntritae sunt iii agulla equom:tunc talialom significabit lapidem durissunii qui alios fra
it det cum talis sit adamas, dc silpraeciosissimus.
forte signifieabitur hic dietione hebraea. Qiram
sententiam(tes le rabbi Abraam sequitur quida magnus rabbinus hispanus Et ordo tertius limnus. citur ille lapis praeciosus hebraice le-
lenietquem diuus Hiero.ligurium liocat sequens Ioseptium: luem Plinius lib.; .cap . non igurium sed linguriu appellat,dicitq; eile gemina e lincis urina coactam: de qua Sansies dicit, se hie copiose scripsse:cuius scripti ira nondum ad nos Pia enit. Significatio nominis meo iudicio ignota es neq; est coniectura,ad uenandam propria significationem: quoniam rara est inscriptura dictio ciuites.Hebraice appellatur lapis iste sebo,de ii radix nominis est sal, q& esst captiuum ducere, inde petenda est si nificatio aut saltem luso: de forte a sinctione ite dicetur.Septuagiata etiam actiates uertunt. Targitu thareliei al, de ignota est significatio. Rabbi David seribit eius colorem declinare ad iii acinthum. i. aer, si ueceruleum. . meth sis. Dictio hebraea aclita mali, achatam quod es somni are ortum habere uidetur: unde dicunt hebraei significare la-
idem, quem qui in digito sestat: semper uid it sumnia: sed timeo hocesse hebraeorum fictio
hem: harabice apoellaturalelisnaah, uelah. ala- inali.Sequentes Ch. laeunt, licunt esse lapidem. qui oculi uitulini similitudiuem prae se ferat Ccetum est,inceriam esse nominis siniscationem-
rillus. De tharsis nulla est ambiguitas, quoniali omen in laebrato ponitur. Quidam pro tharsis
iuertunt crisblitum sequente septuasintainte pretes: rabbi Dauid chimmi dicit elle cerulei coloris: dc uidetur amari: unde Puenit: nomes auelle sortitum. Sane es in Ie co dicit, eius colore
declinare ad colorem liticinthi ad quod citat rabbi David pagina. .ry.Hiero.& Aquila. Cliri solim Simmacus hiacinthum septuaginta Erees: iel.
Io nomen tharsis,carbunculu uertunt. Radix nominis.(rasa aut rus significat pauperare, depauperare.DMaielis decimo liabes. Et corpus eius sicut corpus tharsis. Et Erechielis decimo. Asp eius rotarum siclit color lapidis tharsis. Dictitae iam soliam,quam omnes hic fere onichinu uertunt, ignotae sigilificationis est , ut saepius dixiamus: comuniter tame dicitur ei te coloris unguis hirmani Tertius scilicet iaspis notus lapis est, ct communis: Sc in hebraeo dictio ponitur.(Ios Eseptuaginta berillum uertunx, Inclusiauro rarunt,inplenitudinibus tuis. Vocat plenitudines lapidum, loca seu pilas quibus includebatur: quae inclutaria erant aurea ac si dicat. In suis inclusoriis aureis inclusi erunt Iapides:aut in ple
nitudinibus suis. i. in locis quae implere debent
139쪽
Lapides eriti iuxta nomina filiora Issuet
id est tot erunt lapides, quot sunt nomina filio: rumIsrael, quonuim in quolibet lapide erat suu. nomen. pertionibus sigilli erit, uir tuae. ta nomen fluum: duodecim tribus, id est cuiuslibet uiri nomen erit sculptum in lapide, sculptura sigilli,sic ut sint duodecim tribus. Facies
iv p Iorali catenas termini, opere pplexo.
Admonui hoc eodem cui te,huiusmodi catenas fuisse ueluti limbum Perior is, quae terminabant ipsum: quemadmodum in extremitatibus operis, seu artificiati solent poni, aut flores aut aliquid simile: quod nostri uocant cercadum: quod per eircuitum artificiati ponatur. Et quod
sequitur. Opere perplexo , significat catenas . huiusmodi fuisse iuuicem ligatas:& perplexas. Facies imp Iorali duos annulos aureos.
Debebat pectorale, in angulis superioribus habere duos annulos aureos: quibus suspendebatur ad alios annulos, qui erant in ephod. Et inlus duobus annulis, ponendi erant duo funiculi aurei, quibus ligabatur pectorale,cum superhumerali seu ephod. Et in extremi ratibus superhumeralis,id eit super humeros eius. nendae erat duae funium extremitates, quae extremitates ligandae erant cum funiculis pectoralis: & similiter ad inclusoria lapidum, quae erant super humeros ephod. Et quod dicitur,contra faciem ius, scilicet superhumeralis, significat huiusmodi funiculorum extremitates ponendas a parte superiori ipsius superhumeralis: non ab inferiori. Posset etiam intelligi huiusmodi extremitates funiculorum qui erant in pectorali,non es se diuisas ad inuicem: sed sermonem hic esse de extremitatibus funiculorum , qui erant super annulos pectoralis, quae extremitates erant ligadae ad inclusoria super humeralis. Et per inclutaria possemus intelligere pallas lapidum onichinom, qui erant super humeros ephod, & posset esse iste uerbore sensus. Duas extremitate duorum funiculorum,scilicet pectoralis, seu qui ibrati sunt ad annulos pectoralis, pones in duo-Digie; inclusoriis superbumeratis: contra facie eiustis loc'. s. laphumeralis, Etscies duos anni. saureos re pones eos, in duabus extremitatibus
p SIotulis, in labio ipsius cstu in ore essus in latere siperhumeralis intrinsecus.
Loquitur modo de aliis duobus annulis, imm-gulis inferioribus pectorali aut in lateribus sub brachiis existentes: qui annuli cum suis funicitalis ligabatur ad annulos ephod. In latere.i. item
latus silphumeralis. Et q. sequitur, intrita sectaide est quod 1 parte interiori ipsus stiperhumera
lis,aut in latere superhumemus intrinsecus.i. interioris.Erat enim duplex ephod.ssuperius&inferius. Habebat enim pectorale quatuor ait nu
los in quatuor angulis seu lateribus suis eum suis funiculis: quorum duo ligabantur in parte su riori cuperhumeralis, ii uero duo ad latera ipsius stiperhumeralis,seu ephod. Mod mihi hac in re scrupulum ingerit, est, antisti annuli essentinangulis pectoralis inferioribus, uel potius inter angulos,prope eos tamen rouoniam textus nihil de angulis loquitur, sed de extremitatibus.
Facies duos annulos aureos: O pones eos
in duobus lateribus superbumeralis infer. ne, eregione faciei eius conixa coniunStio. ne eius super excogitatu super humeralis.
De duobus annulis superhumeralis nunc loqui tur, ad quos funes seu uitae, quae erant in annulis lateris pectoralis ligandae erant: & quin huiusmodi annuli erant in latere superhumeralis, in-lia humeros: ad quos ligabatur pectorale aparate superiori,ideo inlitera dicitur inferne. Placet tamen hic exprimere totum hebraicum textu, ut iacet in hebraeo: ut exeo eruerepossit prudes Ie rigenuinum eius sensum. Est autem hic hebraismui Facies seuper pectorale duos circulos auri: O dabis duos circulos super duas extremitates pectoralis. Et dabis duos funes auri, super duos an vulos ad extremistates pectoralis. Et duas extremitates duorum funiculorum . abis super inclusoria: dabis seper humeros aut latera ephod heu superhumeralis, aderetionem seu praecisionem faciei eius. Et dabis duos annulos, scilicet alios auri, O pones ictos super duas extremitates P Ioralis super labia essus, quae sunt ad transtumAut eregione. e.
phod intrinsece seu ab intri, reo. Et da bis duos annulos auri, dabis illos A. per duos humeros aut latera ephod infrarius ere sene faciei eius ad coniungctionem ipsius desuper ad ingeniosum ephod, tar Iringent pectorale ab annulis eius, ad annulos ephod uita hiacinthina, ut si supra excogitatum ephod, di non separeturpe
140쪽
T x o DI. XXV m. A D LITER A M. MAarabas tumerassem ab ephod. x stapa seriebar & perficiebat uerba sua Deus. Sed uetia
meo iudicio germanior est, quod facturiis esset duos annulos ponendos super duas extremi rates pectoralis , uidelicet luper angulos , &super extremitates lateris iuperiores et in quitatem bus annulis funiculi xurei ligati erant: quorum funiculorum extremitates ligabantur ad inclusoria seus as .slapidu superhumeralis ad latera ephod seu suphumeralis, eregione facies eliqua. c. respiciebat pectoride. Erant alii duo annuli super alias duas extremitate scilicet pectoralis eresone ephod, scilicet ad mlum. Erant&alii uo annuli in superlaumerali super latera ephod infri ius: ad quos ligabatur pectorale ad cinguIum seu ad latera ephod. Duo sunt quae locum difficilem reddunt. Alterum quia dicitur in textu, ad duas extremitates, per quas duos angu-Ios aliqui interpretantur, de forte non significantur anguli .Secundu quia dictio cheleph qua humerum sumus interpretati, dubiae significati nis est apud hebraeo dicentes significare humorum , latus,& angulum: dc quod horum proprie significet ignoransilivmer' tame hic magis mue es'.
talestra seu foramen, per quod lux domum mi (limini ignoramus. Hieronymus ubique: doctrinam ct ueritatem:qua ita re septuaginta interpretes sequitur,qui interpretantur,declarationem dc ueritatem. Alii uero dicunt fud, si opus, uon artificum sed Des de Moseli: in quo summus sacerdos percipiebat, quid Dominus super unamquamq; tribum iudicaret. Ad quod citant quod habetur Numeri et . Et stabit ante Etharar sicerdotem, qui consulet pro eo iudici um urim coram Domino.Fingunt etiam hic hebraei modum 3c dispositionem, cum sacerdoti . metim hominis per eum inquirentis. Si huiusmodi delectans, lege Io hum libro tertio antiquitatum capite duodecimo Sc Suidam. Dieam di ego quid sentiam, praemittendo duorum nominum tignificationes, ex radicibus suis. Et primum scilicet urim, ei plurale, ur auia ignes; nificat aut flammam seu lucem: ut patet Iiniae inaesimo primo ubi dicit. Dixit Dominus, cui ur,id est flamma,seu lux aut ignis est in Sion. Et capit. so. Husdem. Vedite Mur, id est in il ma aut luce ignis uestri. Item Genesis decimo notu hebraris: dc licet comuniter dicat sigiliticare iungere,invenitur tamen significare eleuare, quasnuficationem etiam noster Sane es illi tribuit in lexim: & nomen ructas quod ab eo deri u tur,suherbiam seu eleuationem significat Pium. si .ubiliabetur. Abscondes eos in abscondito faciei tuae: meraclise,id esst a superbiis uiri.Sic Isaiae quadragesimo. Erunt torta vi rectitudinem, &harechiam,id est excelsa in planiciem unde uerti hic posset. Et eleuabiunt pectorale, ex annulis
ipsius ad amulos superhumeralis. Filo hia
greditur.Isuae undecimo Et super meurali dest foramen revuli .Et uerbum oro quo omnia haec nomina oriuntur,significat lucere, & in s unda dc tertia coniugationibus, illuminare, ut patet primo Samuelis decimo quarto, ubi dicit Ionathas. Quod om. id est illumi irati sunt oculi mei. Et Isuae serato. Surge oti,id est illuminare Ierias lem. Simificat ergo urim, si non est dictio quadrata fra pluraleur, luces uel flammas seu illu- mitrationes. Erit ergo hic uertendum. Dabis in pectorali iudicii id est memor e urim id est lu-
thino. Variant valde Hebrai, de significatione splendores: per quos nihil aliud intelligo uerbipata ii quo perit: quod filum hie sancte, q*3M-ia des fulgentes& rutilantes:
uertit. De cuius sieni fratione, abunde disput uimus Gene. so. & ut ibi promuimus, significat uerbum, tortum esse,&inuolutum, Sc similiter nomen, tortum & inuolutum:& exui de filu tortum:unde bene uertitur Fila hiacinthino:& uerti possentorio hiacinthino. qui erant superemorale. Sequemuero dictio, scilicet thumim,a thamam quod estperficere de complere,ortum habet,unde thumim perfectiones' completiones significat. Mod uero ina-
ificmam significet discere, patet Genesis gesimoieptimo.Sitam, id est perfectu n
t I. . . r . pletum est animal id est si amplius animalia non bis in pectoras maior haurim ' habetis. Sie Threnorum quarto. Tam dest Perhathumim. do tomnino,iam nostri quam hebrae quid
uita dictiones, licet urim de inumim hiuncet:
de quibus sic dicit Chimi in libro radicum. Nonn(inquit)manifestum apud nos,quid ista significent. Videntur enim aliud esse,quam lapidespectoralis. Dbbi Selomoli dicit, tulisse scripturam nominis expositi dest Iesioust: quam phnebant inter plicas pectoralis, perquam lucere fecta est iniquitas tua. Nomen uero thumi in Juod hic ponitur,inuenitur Esdrae secundo, ubiicitur. Donec stet sacerdos leurim ulethumim, id est habens splendores & perfectiones, scilicet lapiduse. Sic Nechemiae septimo dc Deutero si. quo in loco dicitur. Ad Leui dixit. Tu mechaumreclia, id est perfectiones tuae , & mlendores tui. Perillumim ergo nillil aliud intelligo qu meompletum lapidum numeriim,srii loca impleta lapidibus: sciatassus clausulae. Dabis ope.