장음표시 사용
151쪽
EXODI. XXIX. I super pollicem manus eorum dextrie,
super pollicem pedis eorum dextri.
Quid sibi uolunt Diae Deus , huiusmodi linitiones auris,& pollicis,pedis, Adexterae manus Voluit(meo iudicio) hac ceremonia Diis sacerdotes admonere:daturos s epidinas tangi iiiiis: si negligentiores in audiendis madatis eius, aut in suis ministeriis i e extuberent. Is uertitiet, q&de aspersone eoru & uestiti,texe oui sequitur,olledit. Niliit enim aliud liuiusmodi sanguinis resp-sione adlibrari uideo s sacerdotum punitione si
ministeria sua no curaret, aut ageret negligeter. Vngutur etia oleo & sanguine, ut sciret olei misericordiam, cum rigore sanguinis temperare.
Tolles ab ariete adipem di cauda. An nocet
lioe in loco liebraeoru doctores, Diam S sacrificio suo exigere animalia illa de inclita, quae cocupit tiae subseruiunt. No enim uult animal infirmu liabere, aut q=testiculis priuat' sit: requiriti renes, qui cocupiscetiae prima sunt officinae uultl habere epar,quod roborat libidine,&adipes qui effrene raci ut concupiscetia et iuxta illud Ioeute. N;r.Impinguatus est Israel & recalcitrauit, quae o- mnia tans initio uult sacrificio: no quod illum renes delectent, sed quod haec significent mortii stranda esse mebra nostra quae sunt super terra, ut Palilias avdmonet.Eleuabis ea eleuationem
coram Domino. Nd tanti faciebat Dias sacrificiu,quanti huiusmodi Stestatione ciuae hac ele- Uatione fiebat,qua eu uniuersi mundi Diam aetestabantiir,ac coetu pro sedet ua habere. Qua in re etiam disce DEi liberalitate: qui nihil ex praesentatis sibi muneribus pler psentatione ipsa uolebat,omnia statim sacerdotiu usibus relinques.
Et ueste unctae quaesiit ipsi Aharo era t
illis eius post eu.Queadmodu filius est haeres
dignitatis paretu suo ii,ita& uestiu sacerdotaliuvnde mos inoleuit quod pluris faciamus uestes & alia ornameta: qui a parentibus & proauis iure hereditario habuimuit carnes
in loco sancto. Tria hie aduerte, primu uoluisse
Diam sacerdotes carnes coquere in loco sancto.
Secudo debere eas in loco sanctificato comedere. Tertio Phibuisse alienigenis quino erat desemine sacerdotali eam esum:ut dilcas, tegre ferat D fis,sancta,pphanis misceri: meliusq; esse talia coburere,i prophanis usibus applicari quemadmodi si ilatim statuit,lit si quid carniu usq; mane residitu fuerit, igni coburatur. Aduertes etiabie, i frequeter hoc cap accipiatur facere pro sacrificare unde eum dicitur. uuccisi I, peccato fici ide est ac si diceretur, sacri senis. sed id
quid tetigerit altare , avelificabitur.
Quidam sancta tangunt ad malu suum, dc coln- quinantur. Alii uero ad sanitatem. Quo in loco etiam recole,ri bonii sit sanctis coniungi. no solii hominibus sed etiam in animatis ex quomincontactu tangentes s anctificatur. otii si uni fa
cies mane oe altersi uesteri. Aulit, hie sum
mi Dei dignatioile, uolentis apud nos prandere& comare ueluti unus ex nobis , similiter paucis contentari cibariis in prandio dc ccima.
Conueniam ibi cum tibis Ibael. Magna &
incomparabilis fuit huiusmodi populi dignitas, apud quos ille que cassi,dc coeli coelorum capere nequeunt, domicilium elegit, qlio quasi uicinus
cum uicino loquebatur,de comunicabat. Neq; Ilum iudaeos non arguere,qui suis facinorosis gellis Deu tam familiariter conuersantem abire compulerunt. Quis mihi daret, Deus mi, nuc te tam facile loquentem dc respondetem inuenire osse et facile te illius temporis homines inuenieant: ut accederem te S apud te onera peccato-m meoru quibus iram tuam prouocaui deponerem: de scire px te possem utrum odio uelamo
re tuo dignus essem.Ero eis in Deum Ecce ad quid uoluit inter eos morari, utT Deo haber tur de coleretur. elimihi,Deus mi , qui tenuictio diuitias ae delitias iteluti idola mea conta
niae colo. Eduxi eos de terra pti habitare in medio eortim Sed nunquid Dite
non poteras m eis in AEgypto habitares Quamdiu inter immundos uersantur pii, licet cum eis Deus sit on ta moratur inter eos: quoniam a sordibus abhorret. Si ergo uolumus Deum ha- . bitare nobis ina: a fecibus de immunditiis recedendum ei nobis.
F siet altare Simenti. Explicat nue, Altare
quale esse debeat altare: quo adolendu e- TAMrat thimiama, qst locadii erat ex alter o latere tabernaculi,eregione cadelabri. ipso cornuaritia.Quiadmodu altare holocaustorii habebat cornu ua, quae sanguine uictimam inungebatur: ita in hoc altarithiini amatis,ad eunde effectu uberiir fieri ex eade materia huiusmodi cornua.Et altare no erat sola messe, sed habebat parietes suos cir quaq;. Et de lignis sittim dixim' m. rs.livi' libri, Aebraeos sentire esse cretimae cedri genus. Radix. s. sut,circuire significare dicitur,unde uidetur arborem quae quasi circulum ramis suis facit siqnificare: non tamen certia esl,
quam speciem arboris sioufi t.Tectum eius e parietes eius. Hebraica dictio gag quae hic ponitur, significat partem superiorem domus: vita
152쪽
quae in terra promissionis erat sub diuo,& soli1-num dicitur. Nos ri uocantetrado: llic uero significat putem superi Ae altaris, seu ni elisam: ec per parietes intellige tabularum aedificium, quod a inenta altaris, deicendebat ex omni parte usq; ad terram. F.icies illi coronam aurea. rona haec er at limbus ambiens mensam a partesii periori. Dictio hebraica rurali a qua Eer, id elb corona significat ventilare,& dispergere :led quia iidii latiusionis habet uerbum ad nomen, putarem potius esse aetur, quod est comprimere & contrahere: unde corona id et contracta, qtiod .s nolit extensa, quemadmodu inferiores parietes, sed quodammodo contracta. Erat aut liuiusmodi mensa, ad modum domus:& pars superior prae se ferebat solariti. Ni queadmodum solari uin est planum,& in cireuitu habet paruos Parietes .pinnas, ac stores pulchros: ira 3: tabulaniensae stiperior erat quide plana, sed circuquaq:
liabebat limbu ad modii coronae. Pones illud scit et altare, ante iteli; quod elisuper arca
testimonii. Non erat uel uiuprie super arca, sed iuxta eam a parte anteriori: & sic uerti posset: dicitur isi fuisse super aream,quia super eam pedebat a parte anteriori. Coram propiciatorio.
Diximus,ppiciatori uest e tegme arcae: seu tabulam quada: luae arcae imminebat:unde sequitur.
Q des super arcam testimonii. Dicitur
aut arca testinionii, quia cotinebat lege, q testabatur pactu inter Deu & Istaliel. In quo conuenia tecu. Possetetia uerti, quo testificabor. Sed
prior lectio magis placet. Si ire faciet D. te illud Abaro tu mentum aromatum.
Incertu est hebraeis, an dictio tam . i aroma,significet aromata in genere,uel potius certa aroma- tu specie:ex his tu quae diculur infra cap.ls.coiectura est,significare aroma in gener tam dicitur. Cape tibi aromata: & statim eblicat q. s. Stacte,
Aharo singulo mane. Parui refert, quod hebraice est,mane, mane, quonia, ut in hebraismia admonitimus,solet hebraismus,etiis te nominis geminatione multitudine significare: sicut con
gregauerut eas.f.ranas aceruos aceruos.Et uallis
siddim putet,putet,id est multitudo puteorum.
ius o aptabit lucernas. Hebraice ad literaei .stuando bonificabit lucernas ineu pul,
chras seceiit. Hoc enim significat uerbii tob: quare potius uertedu puto. Cu mudauerit luceritasNoe est eas pulchras facere. Et teolis mudadillicernas erat mane.Na uesperi acc debantur, de
tota nocte domu illuminabant: mane uero mudabantur, se item uesperi accedebatur. Erat auethimiama appone tu mane de uesperi, ut hic di
citur, No ascenderescietis super illud: in.
cepum aliensi. Quida ex nostris hic uertui. Noofferetis:Alii.N5 adducetis: sed non sunt facile
mutandae significationes uerbore. Et si Zarata .i alien' est a radice rur, qd ut diximus es h coilringere, contrairere,dicitur alienus Ur,quod sit co-trae iis ut no audeat loqui aut extedere se. Si uero a Urah qcrest dispergere de uentilare: dicetur alienus Zarali, quoniam dispersus de uelitatus es h hinc inde.Significatur depcipitur hie sacerdotibus,ne aliud seu adultet inu thimiama coram eo adoleant,aut ex aliis speciei,' aromatu.Pra epit etiam,ut sup hoc altare,nussu sacrificii aut liba minis genus offerret: qd licebat facere super altare holoraustoru.Expiabit Abaroseu cora nua eius semel in anno. sin die expiationis: thut diximus uerbuchapar, q&hie ponitur si nisi 'cat linire: unde uerti posset. Lini et Aharo super
cornua eius. VSIita anctitatii est Diio. i.res sanctissima ta leuaueris capita filioru rahe ecundu numersi eoru , Absit unus qui , redeptionem animae suae Domino.
Vocat hebraism numerare, leuare capit quod numeratio fieret eleuati numeratis capita suae aut quia solem' p capita numerare: unde depastores divi liabeo tot capita bolim .i. tot boves. Si qu*ras quare propter numeratione contingeret
plaga in Israhel nisi solueret isthic solui pespitur,lege cap.2I.prioris Paralipome, ubi describitur pcussio grauis poeuli: propter huiusmodi numerationem , ct uidebis quod quia 'miseraediis Abrahae Gene.is.multiplicatum se sente ei' sicut stellas coeli. . a renam quae ad littus maris est absq; numero, noluit supputari q& sine numero Smiserat se multiplicatum: ideo ta graue ferebat supputatione Isialielitam, ut in eos saeuiret quoties numerabatur,quare uoluit eos soluere pro redemptione sua pecuniam taxatam.
Dimidi clum iuxta siclum sanctuarii.
Dulpexerat apud hebraeos siclus.cuulgaris qui secundu rabbi Selomone liabebat aureos. Alter sanctuarii, qui duplus eruad usuale: i' medietate tenebatur qui is numeratus solvere,quasi uitae suae redeptione: quoniam ob numeratione dignus morte erat, quia ut diximus uolutati& uerbo Diti resistere uidebatur numerado, qFDominus uoluit innumerabile esse. Alii dicunt sechel sanctitarii: habuisse quatuor draemas: quarum quaelibet continebat quinque obolos:
quare eueniebat ut siclus templi uirti habe-
153쪽
gXOD I. XXX. IUXTA L ITER A M.
ret obolos.Idem dicunt exienisse in templi talento:capiebat ei im centu. o. libras: prophanti uero .6o.unde siclus sanctuarii ualebat media partem aurei renaui,uulgaris uero. .parte. Hebraeorum quidam dicunt obuiu continere. 16. ordeacea grana. Sechel autem dicitur a laclial qae est appendere,quasi appensum,quod quoda omnis pecunia poderaretur & podere reciperetur. Q a 'utina imodo fieret. Ois traii ies ad illiineros.
Dicit omnis trallens ad numeros,quonia ut statim explicatur,no omnes numerabatur. sed a. ro.
annis&supra, exceptis leuitis quia mei e numerabantur,ct ideo peccaste David sitimo; quia tioluit omnes numerare: neq; in potuit ob dictam
ne nota est significatio nominis gerata. i. obulus, S itidetur ortu liabere a parali, quod est liebri is iniscere lite: unde uidetur fuisse mixtu,ut fieri lolet, ubino est numismatu copia: significatio in propria incerta adhuc est. Eleuatio Doti uno. i.munus id ex substatia sua leuabit diao:
aut psentabit eleuando Ad expiandii animas uestras Auitata liniendii super uitas ne
Lad uindictant uideaminia Diio. Dabis illud pro opere tabernacali eccles e. Hebraice
est pro seruitute,quod idem est,& duplicem habet sensum.Alter quod daret ea pecuniam miniuris tabernaculi. Alter uero pro expensis q in ta
bernaculo fieret Erit filiis Iirael memoria cora Diio, d picia lustrum animas uestras
L erit haec pectuita quasi memorare facies Diam, titis propicietur uitae uestrae. ne suos occidat.
Aut sic.Et recordabuntur filii Israliel dare huiusmodi pecuniam,ad expiandu uel liniendum su
per animas sitas, seu uitas: ne.l. adito occidatur.
Facies concha oenei basim eius aeneam.
Dictio chitor i .conclui, duo hebraeis significat.stias ad modii conchae factum, quo sacerdotes ante templi ingrestum lauabantur. Secundo clibanum Iomu,que nostri liocat tam ha, quod ut cutiq; conchae assimilatur.Nam Leuiti. u.habes Clibanus dcchirati m. i. patuus clibreus destruetur Quo in loco alii uertunt,chripodes: sed J bene, uiderint ipli. Rabbi Dauid dicit esse locu in quo duo lebetes, seu aliena collocantur: ideoq; more dualium uenire nome. Et quod sequitur. Et basim eius. Si nominis clianah,radix sit chanali, q&est tegere & occultare,basis dicetur chanali, ilioniam pars eius sit bterra absconditur &occultator: si uero(quod uerius credo sit chun laesi gitificat firmare, dicetur basis chanali, uod iit firma seu firmam esse oporteat, ut aedificiu su
stentare possit.Dabis ea inter tabemacia ecclesiae, Id inter altare. Lholocaustore. Et
tu cape tibi aromata prima,mirrha ubere
ete. Aut ut hebraice habetur capitis.i.pcipua
Diximus hoc eode cap.incertum esse, an nomen bassim significaret certam specie aromatis,uel potius esset comune nomen: ct ex hoe loco coni e uram esse diximus,est e comune: quoniam si tim specificantia raromatu species.simyrrha Nomen uero mor i. myrelia deducitur 1 marar Urest amarescere, quemadmodu mar. Llachryma, quod hebraei,guttam significare dicut sed no bene. Nam illud Isaiae. o. Ecce gentes est emar. if-cut gutta de situla, qaecitant ad significationem probandam ana bene uertas. Sicut lachrynia de situla I luit enim aqua ex siti ita, ueluti ex oculolachryma, & a mar quod est amarescere (ut diximus descendit mar quod est lachryma, se dicta
quod ab oculis eoru qui amaro animo sunt quere soleat Quare meo iudicio, hic uerte tu est Accipe tibi aromata prima,lachrymam libertatisa. libere fluentam. pquam mirrhae guttam iii telligit,licet mihi hoc incertum sit. Et post et p huiusmodi guttam thallanium significari, quoitia gutta est libere fluens. Hoc certum est, significares lachryma libere fluete: sed an myrrha sit uel balsamum incertu est. nde rabbi Dauid ab ipsa ueritate coactus dicit, mar l eu nior significare su cii arboris optinii odoris. Deror uero quod nostri & hebraei, libertate significare dicunt, significat etiam hirundinem auem paruam ac notam,
sic(ut hebraei dicunt dicta,quod libere homi domus ingrediatur,quasi ab eis sit libertate do
ponitur. stula tos sanctitatis.cut st tim explicat.Et Chinemo aromatici,quod Ictini cinamonili uocant.lii nostro uulgari dicitur caelia, & in maxima copi ex India orientali ad nos uehitur: & est cortex arboris lauro haud dissimilis. Alii aloes putant. aromatuci Aliqui per cheneli quod cal mu uertimus: Cassiam intelligunt: sed quia noest boni odoris, nescio an recta sit interpretati Dictio chanehcanna seu calamusgnificat,& si h Chi nemoaloes intelligas, optime p clianeli intelligeres cannam qua uulgo dicimus caiiel lame& indubie uidetur chaneli significare canellam, cliceat niihi hoc nomine explicandi gratia uti
quoniam quaedam canna esse uidetur, Clii nemo uero certum est significare rem odoriferam, Scquae suffitum odoriferum emittat, ex eo quoa Prouerbi .septimo niceretrix dicit. Si isqui cubi- Ie meum lachrym aut myrrha, Aloe,ue China
154쪽
mon .i.ciliamomo.Ex quibus ii ei bis etiam constare uidetur, nosti hcare aloen, quod nomecli inamon antecedit. Sed quienam res odoriteam haec sit ignoratur. Et aiauerte quod a latinis poti dicitiircinnamu cinnamonilim: ut Ouidi .f. Falloru libro autorest, ubi dicit. Cinnamurrinatim,captium; thura dedisti. Rabbi David aloes arbitratur. Et si cassia esset aroma odorifera, cosentirem p clieneli eam significari, quoniacanias si in ilitudinein tenet. Sed sequens dictio schidali eam potius ii nisi cari uidetur, a curuitate sie dicia.Nam sicliadad quod est incum aere, es clii dati .i. curuum seu aroma curuum, quodcunq; illud sit.Pnecipitur autem accipere Dalianti quingentos siclos: de cinamomi.2oo. so. alios uero. oo. D. cabam i aromatici. Oleu olia erim Diximus hoc eodem capite, quali; tuerit apud hebraeos meissura Hin: ideo no est opus reputere. Facies pst in. Loleum, aut omnia illa. aut ia sanctificandia, unguentum ungue Iti.
i. praeciosis inter omnia tinguenta, opere uuglietana. i.aromatarii, alit ut liebraice est. Pigmentum pigmentari L Et nota dictionem rachath, non plene notam e ab liebraeis. Dicunt miliensignificare, pigmenta conficere,& rochach pigmentum seu confectionem ex aromatibus Est, tame Iob ita adragesim o primo capite lociis, tu turbare uidetur lialac significationem. & eam luspectam reddere: ubi dicitur.Bullire seu feruere faciet sicut olha,efundum mare ponet clia mercliachali i. sicut pigmentu: ubi melius quadrare itidetiir Sicut feruore, aut coctione. Et Ericlite. a . Multiplica liena,succende igne, consi is ne carnem,ue tiarcliacli liamerchaeliab.i.& bullire fac
bullitionem.Nostri uertunt. Conficere cie pigmentum Resincerta et . Ei ut fiasauctorit. i sanctissima, aut tam scia, quod tuens illa sanctificetur, ut statim explicat: de quod dicitur.
Omnis tanges sanctificabitur, ide est quod
sanctificatione indigebit,audi irificabitur, quoniam indignus de prophanus, sancta tetigit.
Et sunslificabis illos. i. meo cultui applica
bis: aut separabis eos milii ab aliis prophanis.
Oleii unctionis sanctitatis erit hoc mihi
l oleu ad sancta mea ungenda erit hoc, aut oleuunctionis separatu mihi erit hoc: sed prior inter pratio simplicior est. Et cloe additur. In oenerationibus uestris, id est q&apud posteros Uestro, Secudum fummam eius non facietis. Melius uertas. Gundum numerum eius, no sfacietis .ct est sensus. No coiicietis unguentis,in quo sint tot specie , quot sunt in hoc,ac si dicat. No facietis simile Verbis tachan si prie significat
metiri,naci urare, aut rectis care, dc excosequeti me surare,quod id quo me suratur, rectit elle oporteat. EZech. IX. Non litachen .i. erit res a uia Domini: Non e uiae mea: non litachenia .i. rectae erunt,domus Israel: Secudae significatiotiis exeaptu habes m.s heius te: ubi habetur. Quis ni csus est pugno suo aquas,&colos palmo lichen .i .mesus es et Pollet etiam uerti. Secundu me sura eius
non facietis, sicut ipsum:& hoc addit ametum,sicut ipsum, posset addi explicandi gratia: autJosset este sensus: ex tot speciebus aromaticis no fa
cietis illi simile,ut dixi in .minctii ipsum suectum erit uobi t. reputabitis illud milii sepa
ratu aut applimG,ita ut non conficiatis uobis si
mile. Qii dederit illud 'per alienum. i. su
per te nos Sia,aut super alienu a sacerdote aut super illum qui no fuerit de genere sacerdotali.
qualis ponderis erit Admonuimus frequetur
hebraeos ignorare,ppria significata nominum significantiu auec, animalia apides certos, & species arom alicas, ideo uarie locus ille redditura nos ris& hebraeis interpretibus Nos uero nulla
certiore coiectura in huiusmodi habem iis, v sigiti fientione radicis(si certa lit)examinare: de quia natipli significat,pprie stillare, seu pluere, arbitror nomen nataph guttam seu stillam potius ssiaciem si gutta non sit,significare:&T gutta nogutta, sed guttas interprandii putamiis Est ergo
natali species aroniatica, qu guttatim ab arbore decidit, quaecurus: illa fit,& fortassis est balsamii. Est aut stacten,ut Dioscorides li. i.autores , recentis mirrhae incisae pinguedo,& quodsi uis trumento aqua modica detrita, maxime odorifera. Rabbi David, putat esse guttam, qua arbor ilicita distillat: forte ut diximus ballamu.Sequens uero dictio lachal,quam onichan uertimus,leonem significare hebraeis dicitur,ut patet Holeelis. Quia ego chassachal i. sicut leo, ipsi Ephraim. DE Iob. . Et vox lachal. i.leonis. Sed meo iudicio, n5 leone sed catum indomitu, qtii uitlgo dicitur Dalgalea significare puto, aut itercus eius seu sudore, qui magni odoris et . Si uero onicha uertas, scito onichan(autore rabbi Datii de) esse
aroma, id in misinali iiocatur sipporen:& est lenis & lucens ut unguis Dicitur etia Onix. Proptius de eo sic dicit. Et crocino nares mi irrite' iiii
gat onix. Et Ghassansi aromaticii Rabbi Da
vid putat Chalbanu esse aroma,cuilis odor mal est esseq: radice arboris q in urbi Greciae inue
155쪽
nitor , S est ut mes Saraice dicitur mi- .-l nescio an iste dioinem, ad huiusniodi signifimeme iubadi nulla asserat certa coiectura. Radix est chal puta leb, ilia significat Unguedine quare meo iudicio, isnificat potius alicuius arboris resina,quae modis pinguedinis seu adipis habet:aut ii a chalal,qJ est lac, significabit aroma candiduelicet prius uideatiir probabilaus, quonialiuiusmodi species ut plurimu sunt aut gulae, aut pinguedines seu retinae arborum aromaticam. Et itas mundum. A laba quod est bu,deriuatur lebonali i. ilius,sic ab albedine dictu . De hoc nomine disputauimus Gen .ii.
ct Exo.s qualis ponderis erit. Nescio quo
in loco inis enat Hiero.(quem Sanctes sequitur dictioneni bad significare aequale:cu in lacris literis q&sciam) no inueniatur Inuenitur significare, olu,putii,sed nsi aequale. Letiit.enim .i;. liabes Bedad i soliis sedebit Et Tiare.I.Qxiomodo sedet badad.i sola ciuitas: mi are lite iteraedii est Solum solum erit Lilius, ac si dicat pum purum erit: aut puru cum puro erit.i .unaqueq; Iiaru in specierum aromaticaru erit sola seu pura,sine ulla mixtione. Sunt qui uertunt. Tantu cu tanto erit. i.tantum deuito sicut de alio: sed non placet expositio. Onchelos podiis in podere uertit.
Facies mixtu multu.Ignorant ta hebraei nostri , a priam fgnificatione nominis menulacii rq F lite mixtum interpretantur Radicem nominis. s. melaeli dicunt significare Lal: propter idqcFGene.Iy.dicitur de uxore Loth. Et fuit sthi tua melach .i. salis. Et .i . Est nunc mare inelaclii satis: sed si coiecturis locus datur, uidetur uerbii proprie significare salire,consumi, ili liquefieri,& exinde rem cosumptam aut fere colhmpta: de sal quod facile coli sumatur de liquefiat: quod eptismostrabimus. Na Levi.r habes. Omnis oblatio sacrificii tui, banielach tim lach .i. sale ia-lies. Et Eetechielis lG.ve homirach.i. saliendo nos ita filisti. Altei ius significationis exemptu est. Isa si ubi habetur. Cobli sicut fumus mi inlachui.cosum etiar, aut ii litescent, ut Hiero. tertit. Potest in unica significatio uerbi sustineri cum Iulione. Videtur enim xierbu a prie significare satire,& nomen melach sal,& ex consequenti misceri, quod ea q miscetiir uideantur salita. Nam quemadmodii ea quae salii inti ir ni istentur, sale ra ct ea q miscetur linu cu alio. Vnde nos Lusitani vocamus ali lii adoiniscere salire: praesertim eum mixta no iunt in puluerent redacta, sicut cum calx est miscenda arenae, licimus Salgaacom area.i. sali calcem arena. i. misce:& iuxta lianc significationem posset uerti illud Isaiae ciutatum Coeli sicut fumus miscebuntur, seu inuoluetitur. Solet enim fumus cum e fornace egrediturinuolui Illud uero Ierem . sit. quod nosthuertunt. Tulit inde ueteres pannos, & ueteret melachim .i consumptos, aut consumptiones. Melius iterras Et mucidos, mai dicuntur melachini .i salitos, quod mucor speciem talis praeseferat. Nondu in significatione hanc tanq omnino certam definio,quoniam coniecturi, moueo non certis omnino argumentis: quare admeti tenda est interpretatio Sanctis, quae etiam est dc Tharguia. s. Hacies mixtum muniaum. Aut salitii mundii, saliendo aliam speciem cum aliis,acii sal
misceres, aut sale sali .m iEctificatio est i se
parati ini Domino aut cultui diuino. Et contudes ex eo contundendo Verbu sachali hebraeis est contundere, conculcare, ut patet Iiob.i . Lapide sachachu .i .contuderunt aquae. Vnde sa-chab.i. puluis contusiu,seu sic a contundendo dictus Isa. o. Eschachem. i. contundam eos sicut puluerem terrae: quod nomen etiam coelum si gnificare dicunt, torte; conti icone quod fusust inelut aes Sanctum erit tibi Domino i reputabis Domino separatum, ut eo non utarisCAPITIS. XXX. AD MO-runi compositionem annotata.
ira ustare Iussi menti. Quorsum tibi
Domine, aromaticum iussit mentum Nu- quid nares habes ad odorandum, qui purus spiritus este diceris Considera quaeso quam foetida Se spurca sint omnia nostra, praesertim peccata,
ut thimiamate opus sit, ne Dei nostri nares onfendant. Deuter. as .audi Dipientem Deu. Paxillus(inquit erit tibi superamia tua: dc erit cu sederis extra,fodies eo,dc rei aerteris,dc operies egestati ia: Diis enim De' tu' ambulat p mediu castroru litora, ut te eruat,dc det inimicos tuos cora te: de erunt castra tua lataeia: Sc non itideat turpitudinem aliquam Sc auertati ir a te. Sed quis Dite Deus mi credet te nobis adesse, cu nos tot immunditiis immersos uideamiis: Tuu m est ex immundis mundos facere,qui solus mundus es.
Te es illud auro Omnia haec munditiam comendat. No enim uult Dii,(utetia alias admonuimus) quicqtiam nostri im uidere nisi tetai. Omnes nos immundi: de omnia nostra indigna diuinis oculis: ideo omnia tegenda Tegendus sacerdos lanctis uestibus, tegendia altare auro, etiasi ligna sit tim ex quibus factum est munda dc sciosissima sint. Hinc arbitror Paulu contulere ut Christum induamus: ne.Laetemus pater uestimenta nostra sordida itidens S lacera, a nobis abhorreat, nosque selli diat. Sed quaeras, qualiter eadem uellis:tot hominum differentiis conuenire possies Audi eundem Apostolum. O- n- ,
ninibus cinquit omnia factus sunt. Si Pauli
156쪽
uestis, aut ipse uestis est, quae omnibus ciuiue tu, cur non potius uestis Christi Se l. quare i ducit, Induimini Christi uelia,sed Christu: Quo,. nia solet elis hipocritae Christi uestibus tegi. veniivit enim inuestibus ovium: sed noliinduunt ouem iplinamVt etiam ollenderet, non ip esse Chri mim induere non dixit. Induite s ed in- duimi: quoniam Dei on nomum est Cliristum induere. Vis scire, qualiter uestis haec omnibus conue t Ducite(inqui 1 me: quia mitis sum Alat. V & humilis corde. Et quis est , quem non deceat &conueniat mitem dc humilem esses Quid magis altitudinein extollit, quam clementia, humilitan Conueniunt haec inagni &paruis, nobilibus a ignobilibus: ut nullus sit eui huiusmodi ii estimenta excessiua aut curta sint. Po
nes illud rerepropiciatorium. Voluit. Do-
inimis odoris altare poni inter se&nos ut in di natio eius mitivam ueniret ad nos. Actum enim de nobis estet, nisi Dominus Deus,liuiusmodi suffimentis ab ira quiesceret: qua de causa uoluit singulo mane & uespere odorari . Exis
piabit Aaron super cornua eius,semel ri
amo Contagiosa ualde iunipeccata nostra, ut
non talum nos contaminent, sed etiam sancta Dei. Mid quaeis altare peccauit ut sanguiniso expiatione indigeat, nisi quod quaecunt peccator tangit, eri nisi sacerdos sit, immunda reddit Nee est fine oculis pretereundum, quod . . Patilus in epistola quam ad hebraeos dedit,iam non ' ocillate uidit, quod scilicet sangitine non solum prophana, sed etiam sane istima expiantur, Amundantur 't intelligas neminem quantumcunque sancti , quantumcunq; iu stum. Christi caliguine ad sui munditiam non indigere: que. Uictimarum cruor, aperte adumbrabat. Oileiidit etiam nobis languis iste, qui cuncta mundare dc exotare dicitur,quam gratum Domino sit
si ex nobi ipsis uindi m sumamus, sineti ineq; nostriim,si opus fuerit, pro peccatis fi indamus
stando capi summam Fliarum Frael, dabunt viii Tuiri redeptione anim e suae.
Duo lunt,quq homo inumerare nequit. Alterum peccata tua. Alterum beneficia Dei. Peccauiole. quidam)super numerum areiam maris. Ee alius, Mana.r comprehenderiint me iniquitates, quarum noti P i. est nul erus. Misautem poterit numerare ,
ultimo. netata Dei Quam multiplicata ( ait quida iunti tu Doua iuri impleta est terra possessioneri in ii unquid blaterrae Hoc igare magnum Ss: in sim, illic reptilia quorum non inumerus.Pitaculum grande esse ostendit locus iste: siqni est numerare, quae Deus cne numero es
minuet. Nunquid sapientissime distributor, aeana est pauperis diuit, vi fortuna, ut iitrunq, in
soluenda mi ptione aequare uelle Nuquid sapiens disse sator ta inique(ut uideturo distribitere onera praecipit sit. Sed uoluit latenter ostendm,no minus esse paupertatis T iuitiaru mulius mi id bonMuper ingemiscis cogita equa tibi cudiuite e sertuna, aut potius De distributioite: sc sinis no tantiade . iiiiiiii, te,s a diuite exacturi illi tuam putami diuitem paue . mei'. bi 'iam aduerte, neminem tapaupere esse:qui nou rabet uid offerat Deo suo.Si p. Mi Per es,no te excules a munm Dei:nemini deest duitidius sicliis, que polsit offerta Deo suo Si auru no habes patientia qua Deb tioo ossem habere potes, quae praeciosior est cunctis opibus.
a spira opere tabernaculi enctuum u
lu ecclesias reparare: li iraq; est exaction pro huiusmodi facere reptat one Hicto cocta .e
ii a qua pones inter tabernaculu es altare
Mumluat locus iste examen,' T sq: facere te cii ingreditur domu Dei, iis o nisi lotiis
ingrediatur.Sestimendu ualde est ut minusti. annotauit ne cula, a cqvore extergas ct la-ue non aut 1 mente. Mirum ualde est, quo Dio audeas illotis manibu*, aut ore Dei ecclesiam invare. avd uero illota mente, & plenus Ariuriis,homicidiis,adulteriis,& id genus aliis peccatis ecclesiam introire Simaeula in il este aut corpore appareani audes iquare: fuero sordidam 's dc conliuentia, illil times. Spreula mad Diis poni iuxta fontem aquae, specilla uero tua, non rata sinit. Dei. Tune(aiti iustus no eonfun- Psalmo 'r: cu perspexero in omnibus mandatis tuis . Ubene aduse,no sat esse, ut ad unu aut alterii respicies te pceptu coponas: opus est oliuata prospicere,& conformiter ad cngula cuncta adaptare.. Facies oleum mictionis. Cuncta quae Diio ministrat unctarsi e debet, Scerubescat minister Hse mideli culiis Dominus piissimus est.Istuc p-
tu et v nctio Aharo 3: filiora estis. Silper carinis
hominis no uigetur. Cossi adunt homines omnia diuinariit nihil iam peculiare habeat Deus. Si sericis &acupitis utitur Deus, ututur dc honunes.Si unctiopis oleo, ututur 3c homines. Vtcbatur quoda tali episcopi chiroteris,sedquis nunc eis i a no utitur omnia fi auim inni Spha- nauimus,quatucunq; sdi1Simias ut ait Bernardus Deo agimus euetii eius gestie o: quoniaad imagine suam nos fecit ille.Sed intellistant hu . iusinouitem diuinamaepiranatore quoi dena 'mulctetur hie qui dei peculiaria ad Sphanos us couenusequonia succidutur; populis suis. Collige ex cap.hoet,nullum uel se si unguetis pciosis
157쪽
aeui naui riar,& odoribus impleati ita L - - mim in noua iugescipu'ommininistro Hor esse debeat, nore sontis: irini negligedi cintus,sed curandi,&laudadi,tu mini,quili curant,cum ad sacriim acredunt, & uestium dotalium custodes qui liaec unguentis de odori
seris aquis teli regunt. Cuncta odorastra demit Deum, de hominem dedecem . Audi quid 'ominusdicat regi dii. Tu sigillas summani: ple nus smentia dc persectus decore. In Heden hortu Dei fuisti,omnis laeis mei us operime iam
tutina .Quoniam enim ille iithniis tuus est,
ac si esset Deus, deiectus est a sua dignitate &in
di annotationes iuxta literam.
Ue, uocaui per nomen Besalel fistrum Vri filii Char de tribu Iehu lub
Admonuimus in hebraismorii explicatione,
dictites e,uocari ex nomine seu P nomen, quod prae caeteris deligi, quemadmouum nolle nomine: est taeteris familiarius aliquem agnoscere. Nam ratum quae nobis sunt sanusiario . nomina nouimus, de proprio nomine ominus. Ment etiam uerbis in Vide, sepius ab hebraeis
ciose poni, ut Gene.1 . ubi dicitur. vide, Odor filii inei,seut odor agri pleni, queni admodu nos Lintani dicimus. Olba, ae isto. Dicit autemio hus hune Bemel ortum liabuisse 1 Miria serore Mos , Vri uero patrem Besalel, fuisse filium Chur & Mirio: sed an uerum sit neM', textum est suisse de tribu IebudQR d hebraice in textu dicitur. De uirgaseu tridu Iehudah.
e, im Dominus flauit in nares hominis cepi a mari halitum uitae, in prophetas in irabat quasi flatum dc spiritum suum, quo impleti lo-
'uebantur diuinanon humana: ita&hunc cretiimus Dei ritu amatum, quo probe nosset excogitare dc tacere,quae nullus poterat humanus artifex fabricare. Vnde de in libro sapientiae lWimus, spiritum Dei omnium rerum artificem e se: Putarem hunc nihil artis antea habuisse, ut milus esset miraculum: neq; potuit humano modo fieri,quod umis homo eis et omni uarti uariistac supremus, qualem liunctatis existimandum qirem Deus ipse . cuit, quemadmodum de Selonione legimus,'mnes sapientia & pruden
tia praeces D. In sapientia in prudentia et
. in cientia Hoc in 'relli interlite tria dicit Rab, hi Selomoli, iit sapientia fit qua qui ab alio au
dit de disredi prudentia uero, quum exsia pectore aliquid Prudenter excoparat: snentia uero quom aliqui datam Dei addiscit. Ego aute
ut soleo ex radicibus discrimen retam: d si dictio,io cete imal, id est sapientia, non Ium sapientiam, sed etiam prudentiam sinis--.II vum.r. Et tacies te induit in binatech id in pumtiam tuam: ubi sapieti apro prue liba seu recta ravone agibilium accipitur et ecmeo iudici chach .i. sipiens est qui intus ia-rit, dc ex interii cognitione procedat ad sapie ter de prudelerextere: du.Tebim uero ruertimus prudentian aban quod est intellige re ortum habet: ec uidetur pro re si iificare discretionem : unges ea lam ruice est ben, quod est inter, quasi balan sit inter unum dc liud diuulere uel discemere.Tettia uero dictio, stili P. r . lndit a indarictum habet, quod est scire, siue intelleau siue sensu experiri. Genesis .is. Duae filiae quae non ita , id est cognouerunt virum Et serua huiusmodi discrimen,quoniali iastae tres dictionespassim sunt obviae i saeris literis. Et quod sequitur. Et in omni opere idem es quod in executione omnium quae noverati ,eli diceret. Implevi illum sapientia pra- dentia de scientia, non ociosedcuane, ted ut sciret operari dc artes huiusnodi exercere. Alex
' cogitandum comtationem, ad faciendum
ex aurb,amnio, aere. Duo requiruntur ad sapientem artificem.Alteriam in sapienter excoritet quae facturus est,al rerum ut sciat ea quae excogitauerit operari: quae duoeunc fi
habuisse 1 Deo, textus indicaa. Et infab aetione lapidii, id est in sculptura lapidum. limplendum, tabere pectome eis: aut in fabre one lapidi; i lenitudinum, est implentiu sectorale. Et in corde omnis sapientis rei de dedi sapientiam. vi detur textus hic iubila
ditare,duo fecisse Dominum. Alterum implesse duos praecipuos artifices sapientia. s. noua. ADterum auxisse eam eis qui eam antea ha erant, ut illos praecipuos iuuarein opere tabernaculi possent. Et candelabrum mundum. Inquirit rabbi Hirreunt, cur in caeter candelabrudicatur mundulii: dc respondet quod quia
sedabatur sanguine quemadi noduni alia, pra ter niensiun etiam, quae non tingebatur uictimae alicuius cruore Posset etiam dici, per i uoluis
. terat facile immunditiam contrahere ac si dimet. Et cai delabrum mundum, id est quod
inui uni sempertam re deberis hi uestes nu
doti. Midam per ministerii uelles, is telligunt
158쪽
EXO DL XXXI. IUXTA. xi ei intenta quibus uasi & omnia sacri inu e- batur, quocat ministerii,quonia vasa ministerii tabernaculi eis inuoluebantur eum esset abeundisin. Pol emus tamen per huiuimodi uel intelligere inferiores seu communes, quibus quotidie utebantur in mi eriis: unde ad literam , uertendum esset. Et uestes residuae, id est quae exutis pontificalibus reliquae sunt. Verbum tam ad significat proprie remanere, residua
tant hanc succisionem tare, ut amplius talis noes meret ad populum Dei, seu ad Ioahelitas: a me sensum exsibilat quod dicitur Nume- lo sum Aebut iri et Iehomah desino, ubi dicitur. v I viridi ita taedii. i. Et reliqumui remanserunt seu relicti sunt ex eis, ingressi sunt urbes munitionis. Vnde sered, hebraei dicunt significare fi- Ium phoenicium, propter illud Iciae quadrat simo quarto. Formabit aut signabit illud, uidelicet idolu baserea d et filo phoenicio. ods uerum est, ideo tale fit 'significareri. is. ubi narratur lapidatus 1 populo quiligi in 'i' in scibato collegerat. Nonnulli hebraeorum d
cunt, talem imimatura aetate moriturum, tali cet inter qui Mureesimum ae sexagesimum annum: quorum sententiae non Libscribo, propter datam ration , sint sentiis est q-d re urira 1 Domino excidetur per mortem seu reus
erat &sbus qui excideretur. Dies timos,bbatum Hebraice habetur.
Sabbatiat fabbaton sancti statio Domini:
e puto quod aliqui uertunt, ut diximus. Alii uero cita oram rubra post relinc si uera b in sabbatuli est, ut secundum nomen sit diruncinam, ut Hieron uertit, lignificabis illam linunnum p m. id menim in propter reliquias ligni, quas scindendo seu do- hoc intexelle inter sabbat seu scibatium & sedi do emittie Si autem uestes inuolutoria, ut tonarbitrantur,ut sabbat Significet quietem seu hebdim dicunt,ideo eas significari puto, quod eis hi 'Mn q; incoit in uera os minuoluerentu: nae ressia erant; postquam ta- mitin uesem siquentis diei: per labbet
cidiit momentum illud quo sabbatum inciri, ut illi latisfaciant illud una hora citius a spicantur,& hora una tardius claudunt :& hoc tempustulum uocant additionem de prosi no ad sacrum lituod tempustulum dicunt figmsi ad per sabbaton, quod tari iam habet noli ilianis diminutivi,quae apud hebetem constitu urperadditionem sillabaeion infitia amonum: ut ab isti od est uit, diri tur iston id est uironcum Iussicut 1 sabbat quod est sabbatum, sabbaton, tra capite trigesimo quarto, cum tabi hi quiq*c id ei Hu, batulum Sed haec quvnfimi sint, iu- praecepisset, addidit. In aratione 'in messe tua esto bene, lectorem: muti uero ii det cadat aut franeatur huiusmodi obseritantia: un Haior requies erit uobis in re sabbati, quam in quocunque alio festo: quod usq; hodie nebraeiqbseruiat: undeci apud Iohannem lagis fui cse diem sequentem mortem Christi manu sabbati, quia maioris erat obseruantiae quam festum P vitae: dc qiuuertunt sabbatum quietis, quemadmodum in secundo loco nomen inte pretantur hebraicum, ita deberent illud ita primri interpretari, aut utroque loco relinquere. Et
quod sequi ur a lificatio est,ide ei quod
sit. Vestriderelictionis, seu reliquas. Et eo modo uereas infra capite trigesimonon', uersi trigesimo octavo, ubi eadem dictio nitur: licet ibi uideatur significareminis eritim, quia sequitur. Administrandum insane Hario. dignifieatio dictionis non plene noxa est. Verunta elabbata mea ci odietis. Ne artifices de alii
arbitrarentur, ratione operis tabernaculi licere in sabbato operari : admonvit eos inter praecepta operum, obseruantiae ipsus sabbati.Sie in uvatur huiude obseruare sabbatum, est non si iure frangi.
hia ignium est inter mee uos.Statim ex nit, cuius rei scinum sit sabbatum aut sta
ratio sabbati,qi ita talicet sciant eum esse Delini,qui eos cietifica ac si dicati, unditia, seu sanctitas sab ti, est signiviri munditis: qua uobis ego mundus d sanctus peto: 'quein. admodum noto sabbatum ui eum prophanaim ira nolo uos immundos fieri,aliquo inimunditiqua nolo tuos immundos ne aliquo in mun uti o I , ae
ete. sane lificatio est uobis , id est sanctui ut separatum est. Et ci oment se, quia signum est sinctificationis seu munditia hi se deIsabbatum, uiscian abbatum:
uestra. aut impollutum erit u'bis,quoniam no
s phanabitis illud. undestquitur. Pollues d.
moriendo morietur. Polluebatur autem, cum opus aliquod seruile in eo sqbat:ut textu
statim diei, Omnis faciens in eo opus, exci hi renerationibushuis pactum perpetui. m. .
Uttaciant sabbatiam, eri licatio est sententiae pracedenti cilicet custodiant filii Israel labbatuis scilicet faciendo ipsum: &fiuine sabbatum n haaliud est,quis inquiescere,
159쪽
linquendum populo Dei , id est requiescendum adlluc esse. Et quod dicitur. In generationibus suis,idem est quod in generationibus uenturis,
seu posteris. Iuni sempiternum, sciliceterit inter me & uos:de custodiendo sabbato .
Inter me in iure lios II, uel, signum est
perpetuum. Cuius rei si abbatuit signu, hoe
eodem capite dictum est,ut scilicet scirent quodi ple esset Domitilis,lanctificans eos. Erat enim clitas leu impollutio sabbati, signum sanctitatis dc impollutionis Domini, cuius erat sabbatum, aut liginim erat eius quo sequitur, quia uidelicet ipse fuisset orbis creator, & hoc est ue
rius. simas, d ebur secit Dominus cassos in terram, O dies tima cessauit, in re.
quietiit. Videtur ex lime loco colliri, Deum successime sex dierum cuncta pioduxisse. Namuemadmodii in dicitur quieuisse thu celasse, eo em modo operatum fuisse credendum esti Cuer o determinata die, dicariirquieuisse, scilich septima seu sabbato, ergo cinis de deliminatis diebus operatus est.Ad noc es Hilod Genesis primo textus dicit: facta fuisse uesperam & mane, diem unam. Cum ergo ties a& mane importent successionem, qua uigum alteri succedit: sequitiir fuisse tune dierum de noctium succesilonem. Tertio quia lux dc obscuritas non possunt esse simul in eodem hemispctio, ergo cum lux erat,tenebra non erantide sic unum alteri successit. Et quod i uitur, celsauit dc requieuit: non tam bene uertitur requieuit quam respirauita seu lialitum aut Siritum recepitriinde uertenducit. Et die septimo quλeuit & respirauit, seu halitum recepi . Nepties enim significare uidetii rhalitum. & ex consequenti animam: mod qui- talitus seu flatus Dei sit: unde iterdium n plias signi at spiritum seu halitum sumere, Priamiis dicas inspirare. Et lo iii itur hic stas tura de Deo,humano more. Nam queadmodum homo ex labore fati eatus, cum qitiescit seu cessat, dicitur uires seu pirituin resutriere . qui inquietus erat dum laboraret se de Deo dicit. Nos dici us in liuigari lingua,tomou fol ego, id est halitum accepit: de cum aliquis hominem laborantem urere, dicere solet. Sine me balitiam. accipe re De Uitiem maris ego. Rabbi Dauid dies; velum sigi ficare alii ino quiescere Hi eouyni. itertii is a vigesimo tertio capi .refrigerar; ubi de ue bi significatione dixi miremita nobis iisdebmur. Q duero halitum sinii ficet, constat Ioh
drageiuno primo bi dicitur. daphsis id es lialitus eius carbones inflamabit. Dedit diui, tabulas icitimonii. Nomen Iliach e Hltim
xniscat:&lacho maxillam, quod modum bithe habeat. Et meo iudicio, erant illae die bul e coniuncti ad modum tabularum libri, ita quis altera altera claudebariir: dc ex interiori uete utriusq; erat scriptur ei.Quod uire additur. Testimonii, licedatur testimonii; quia testabantur 'inim quod i inter Deum de I ria: tua de causa factae iniit lapidi ea de sculptae, ut diutius duraren c paruam restarentur.
dis hie quam alte Dum Dolitinus quae- rat auditore qui scilicet cum maxima consideratione audialiquid ei dicat Domiti' eius.In priori Samue Abro, r. cap.legimus,m saepius 1 Domino uocatum suo nomine. nec tamen Domini ad eum locutum antequam ipse uerbo Domini attentam praeberet aurem. Lo erebio 'omine quia audissemus tuus. Beariis homo quem tu Domine ex nomine uocaueris: sed multo per omnia beatiosiquem ex nomine noueris. Vnde ortum puto iuni fieri apud homines, si princera eos per nomina nouerit. Tertio expende q-ter Dominus nihil humani in suo uoluerit opificio licet enim hominem eleg it, non tamen hlium,quam quem ex nomine imuerat, de iam rem infuderit: ut ex hoc loco camus in v bustra: Deo operamur, omnem secludere lin-
manu affectum, Acim a facere exspiritu Dei. Similiter qui in inhil valeat humana industi a in his quae sunt Dei, ut moerito Paulus dicat , omne sapitaliam nostram stultitia esse apud Dra.
De tribu Ictu M. Solent principes, cum ali
quem e puluere extollunt, in immensum magni hcare:quodDominum fecisse tribui Iehud ,ex multis locis depreliendes. Ipsam ad regnum extulit. D qcem in cunctis prelus constituit: dc it e- uexit, ut prae caeteris ad fabricam opificii sui suo spiritu impleuerit: dc inter omnes alias tribus delegerit. Est de hic aliud quod aduertere nobiles beant: qiuare uidelicet Dominus unicum artimeta ad omnia opera facienda elegerit, ut scili cet in auro,aere, terro, lignoq; fabricaret cuncta necessaria. Nuia quid i ne Deus, deerant artificesin populo tu quos ad opus tuum multiplices, at non se uni clinis committeres sunt multi reges dc principes, qui se tales non arbitrantur, nisi id quo iubet munus tuum habeant dii Enetum minis iram. Alius culinam curat: alius equos, atque alius mensam, cubiculum alius, atq;sius uelles, de id genus alia. 2, unquid maiores estis Deo uesbo, qui uni o artifice contentatur ad omnia opera sitas Et si unicus ad multa mini-- steria
160쪽
steria idoneus & sufficiens est , cur sic eos in inat mensum multiplicabis: Unde fit,ut cum no pol sint tantahi alere familiam, gantur famuli latrocinio uictium quaerere. Considerandum etiaest, quantum uitauerit m liac re, ni inistrorum contusionem , qui unicum artificem omnibus
praefecit Ad cogitandum cogitationes,
ad faciendum. Non temere aut ex abruto ad
opus ipsum aggrediendu esse admonentur artifices,immo cuncti operarit: sed praeuia cogitatione omnia facienda sunt. Dedi tecti Ahobab.
Non indignatur neque aegre fert Besalel alterius socii coiisertium, quemadmodum mundi artifices, ac principum ministri. Serui Dei libenter societatem admittunt: quia non tam qu sua sunt quaerunt,quam quae Domini. Serui uero principum,quia quae tua sunt quaerunt,non quae ad principem pertinent,comitem respuut, dc torve aspiciuiit. Con liueritur apud Lucam sic '' Asarelia, qui id soror Maria eam talam reliquerit ita niliai sterio Domini . quoniam tam magnueum aestimabat Domitium,ut non sola ad eius ministerium sufficeret: ideo sororem in adium
ritum a Claristo In corde omnis lapien/tis corde, dedi sapientiam. Non lotum nomuas artes de nouo indidit Dominus, sed etiam liunono ingenio & labore acquisitas austet &perficit, ut nos doceat non solum noua iacere, sed reparare antiqua,&credibile est tam nouas quam auctas, omnibus acquisitis fuisse perfe- inores.Quod etiam ideo fecisse credo, ne antiqui artifices: erga duos inuidia torquerentur.
Tabernaculum ecclesiae, arca. Quid opus est Domine, toties liaec famulo tuo incula cares Nunquid nsi iam ante praedixeras illi,qtii lilii ei letat facturi Solet Dominus praecepta sua repetere: quoniam i)ouit nos cepitis obliuioite
causari. Candelabrum mundum. Admonet
nos locus iste, ea maxime mundare, quae sordibus occurrentibus magis foedari tolent. Audi Paulum. i. ad Coritillii .ia. liaee eadem admonente .XIebra inquit. qtiae minus laonesta putamus,liis uberiore honore apponimu: Sc indecora nostra,copiosiore decorem liabent. terti quae de . cora sunt nostri: noli opus liabent. Verunt r.
men sabbata mea custodietis. Memini me
alias admonuisse considerandam huius legissatoris sapietitiam: qui malo quod praeuidebat futurum, tam prudenter occurrit.Solent enim auari homines,negligere quietem, in se quidem crudeles, mites in pecuniam & opes: tua de causa inter labores,eos uoluit admonere quietis.Est lite di aliud considerandunt.Sunt multi qui se reli-
giosus arbitrantur, neque se festos dies uiolareptitant, ii opera seruilia faciant intuitu pietatis, aut religionis: puta si uestes pauperum consu-ant, pro captiuorum redemptione piscentur, ac id genus alia seruilia faciant: quos hic mihi ito Dominus arguit: inter opera religionis: qitiem labbati nos admonetas. Noui tamen post diuulgatu iii Euangelium, dies festos non tam stricte seruandos quemadmodum iii lege ueteri,s abbata & alia. Non sunt tamen etiam nunc uiolanda festa cum scandalo proximorum ides hic qualiter Dominus noluit propreropera sua sabbata prophanari, quid putas faciet cum propterii ostra uiolaueritia usi sciatis , quod
sum Dominus suSIificans vos. Diligit mu
ditiam in nobis Deus noster: in cuius signit, noluit nos conspurcare sabbatum suum. die
bus fiet os . die septimo requies requiei est.
Vide quiso Dei tui liberalitate. Exigi intdniquis eritos habent omnes operas seruorum suoru
& ita eos urgent, ut ne ine ad horam sibi sinant laborare. Non sic facit tibi Dominus Deus tuus: sed sex diebus te tibi sinit haborare: septinio uero non sibi te laborare uult, sed quiescere. None Domine Deus noster aequum est et, ut tibi sex diebus haboraremus, nobis autem die septimo qii iesceremue Nonne saltem ad unam aut alteram diem tibi seruire Minime,sed nobis uis laboremus,tibi uero quiescamus. Discite quaeso ex hoc loco auari domini, requiem aliquam seruis praestare uestris. Audite apud Isaiam D minum Deum uestrum.Nonne(inquio hoc esti ei tantum quod elegi Vt soluas colligationes impietatis,lbluas fasciculos, & dimittatis cons a
ctos liberos,& omne iugu disrumparisa Dedit
Ais uoseh duas tabulas lapideas, scriptas
digito Dei. Ne putaremus leges per quas iudicari debemus antiquandas aut abolendas, lapide sculptas scriptura docet Vis scire, quamdiuisita tabulae sint durati irae Audi Dominum apud Egechie. Educam uos de populis, & congre CV m gabo uos de terris in quas dispersi estis, manu ualida, & brachiis extentis,& furore effuse. Et adducam uos ad deserti impopulorum:& iudi cabo me uobiscum ibi facie ad faelem, sicut iudicaui me cum patribus uestris in deserto terrae AEgypti:& trasire faciam uos sib uirga dc adducam uos in uinculum furderis, per quod constat legem intelligere. Quod autem seruiuitur.
Scriptas digito Dei,nos admonet quati nos
fecerit Deus noster,ut scripturam quam ad nos dabat, suo digito, non alicuius angeli aut hominis scribi uoluerit. Si enim principes pluris i ciunt eos quibus manu propria scribunt, quanti facien-