장음표시 사용
131쪽
debeat, s ipsa Animat, corporisque distractio cum ciliciatu fiat, se saltem poli illum dolorem non posse dolere. Ridiculus quoque est ille, tui iuuenem adis
monet , ut honeste vivat, lenem , vi ho este moriat ut , quod haec seiungenda non sint .sed una eadenique esse meditatio de .
beat honeste vivendi , de honeste moriendi. Quippe quod de iuueni possit mors immatura contingete ; & seni tum vitae aliquid super sit . tum qui postremus actus est, sit
pars etiam quaedam , imo coronamentum
Perspectum prosecto e se virique debet.
tametsi possint nomines parare sibi seeutita tem ad caetera quod attinet: ad mortem tamen ipsam quod spectat, versari omnes, homines quasi in ciuitate,quae muris .ic praesis dio careat. Potest aliunde limen is felix moti, qui costitet nihil aliud se in longiore vita manere, quam quod eatenus viderit .sueritque ex pertus. Potest& senex vivere infelix . qui
commoda vitae . quas in vas pertusum congesta praeteissuere snat, nec terum satur vitis quam sit, ut tanquam vitae satur conuiua cedere , caperEque velit aequo Animo litet
. . Caue scilicet vilium senem esse selieem reputes quod senex diem obeat; sed s bo o-ium quidem si satur, ac plenus. Denique multo nia is ineptus. ridiculusique ille est . qui esse ait bonum non nasci,
Si enim pet suasus hoc dicit, quamobrem non statim abit ipse e vita id nimirum illi. si rem modo serio deliberauit, promptum est. Siti ioco dicit, ins tib sacit ; cum liae non sintres, quae 3ocum admittant. Sed nempe est in
ipsa qnidpiam per se amabile: illique idest eo
non minus obiurgandi sunt,qui mortem G. ci piscunt quana qui ipsam timent. Quia esse profecto tam ridiculum potest, quam morte appetere .cum vitam tibi inquietam seceti, metu mortis 3 aut prae vitae taedio currere ad mortem .cum genete vitae effeceris,ut cutieniadum ad inoitem foret. Id itaque potius curandum. ne tibi vita dis pliceat,neque dimittere eam velis, nisi te aut Natura vocet, aut intolerabilis quispiam casu . Ob id se ilicti meditandum est,utrumc5. modius sit , vel mortem transire ad nos, vel nos ad mortem. Etenim malum quidem est in necessitate vivere; sed in necessitate vivere necessitas nulla est, quando Natura nobis dedit ut aditum ad vitam unum,ita exitus ab
Quanquam, si interdum contingat, ut suis giendum ac properandum sit,ante uim aliqua vis maior interueniat . qiuae libertatem auferat recedendi mihilominus nihil est tentandum, nisi cum apte poterit,tempestiuἡque tentari. cum verci illud tempus, quod fuerit diu captatum . venerit,tum demum exsit - dum est. Neque enim par est. dormitare illum, qui de fuga cogitati neque non debemus sperate etiam ex disseillimis salutatem exu
De Fortitudine aduersus Corporis dolorem.
D Dolorem quod attinet; corporeum intelligimus qui prosecto solus,ut Mali. ita Summi Mali rationem Daberet .nis nostri culpa dolorem Animi accerseremus, qui
euadat etiam, ut iam ante dictum, corporeo deterior. am concepta quidem Animo aegritudo propter iacturam diuitiatum, honorum. liberorum S sinitium, ebusmodi est, ut plarumque habeatur, ac sat grauissimis doloribus corporis intolerabilior: sed nimirum id
nostra opinione . quae s solet sana, non comia moueremur, quatenus ista exteta nos stim .ueiaque nos reuera attingunt , sed interueniente
sollini opinione . quam ipsi nobis Dei mus:
seque intelligeremus nullum eire reuera ma
lum, praeter dolorem corporis, nihilque do lenaum esse Anio se quod sit a dolore corpo iis praesenti, tur e seiunctutia. itaque, qui sapiet, cauebit, ne quempiam dolorem in corpus accersat, qtii Jpiamve coisiniti it . unde sibi dolor creati pollit in eo: pote,nis aut declinandi graui is dolori; .aut comparandae v betioris voluptatis gratia id fiat. vi iam aliquoties inculcatum est. Quo magis mirati par est esse aliquos, qui caerem habentibus sanitatem , quae status est liciolentiae , tanquam rem bonam . defendant tamen esse habendam ut aliquid indifferens:
tuas vero quis nis verbis ludat . aiu plane
es piat reputare pro epilem possit,iti golore esse,& dolore vaeare. Porrδ autem, si necessita quaepiam aut na turalis constitutionis, ira corpus mollit, o noxium siti aut sactae ex tei ius violentia. tua, ut se res humanae habent,defugere hi te talum non lieeat nam Sapientem quoque ac annocentem virum polle aliquando & in ius umcaii, & damnati, & caedi, & varie torqueri. manifestum est dolorem quempiam se iit; tune Sapientis est ipsum se ire aequo, reique Animo; ac patienter aut loliariotiem, aut re laxationem eius pravolati. Non diu certe perseuerat in corpore cori tinens dolor: sed Lunmus quidem , v. iideve intensus , breui desinit aut enim L,ltitiatur, succe et it que habet . nis omnimo dam indolentiam. saltem mitigationem magnam . aut soluit, seque sui: ut morte, eii in quod
132쪽
quod ab ea doleat , nihil st Qui ρolor vel 4moram trahit dioque in corpore perdurat, is sane & temsilior eis, & non myltos est dies.liud horas non multas, absque aliqua in ipso
Et non- ne obseruare licet prolixiore1 morbos plus habere per interualla iucundi, quam nasi,dolentisve in corpore 3 quippe .ltaceam accensam iitim voluptatem bibendi ausere;& resectioni ocum dant,& intersan. di vites patiuntur, & ludos aliquos admit- eunt , & longas pl*rumque habent interea Pedines, per quas vacare etiam missiis .nego xiisque coneedatur. unde & planum si dolo vi in grauitate breuem , se in longiti 'uitath leuem eae solere ; ut eius magniis.. linem celeritas , diuturnitatem a leuatio consoletur.
Quamobrem illud tape succurrat, neque perpetuum eme dolor ei quod Dipnis videli det sit .s longus leuis; si magmis, breuis: diim modo finium ipsis rebus praescriptorii in nie mineris , nihilque adiecuris ex suo opinatu. quio frauiorem ducas, facias. quina sit; &to queielis onerans, sin patienterque exasperaras, eo solum proficia si ut intolerabiliorem Adas cuin ex opposito niti Isit quod dolore i n allevet magis,quam ipsa constantia. &quas patiendi a uetudo , ex qua fit, ut sa.
twe iis, qui tapius laborat, etiam perips mina li corpus allicientis vchementiam, laetari int ei dum, ae ridere possit. .
restari pro ad de nostro Metrodoro id ros sumus, qui seinpet intrepide se, ut aduersus imortem , ita aduersis dolorem pessit. N i in de nobi quidem nihil attinet theet e. qui us familia te pro p rodum est. eos adesse morbos vesicae, a i et uni, ut nihil adeot m ma nitudinem accedere possit. Et coim pensatur tamen cum ipss omni bii, Anti ni Letitii, quani capimus memoria in tion una , inuentorumque nostrorum . eaque
eoni fantia qua beatos habere dies illo, non de si ii mus , qitibus huiuscemodi morbis, at que i 3'loribus torcumitur. A tque haec quidem causa est. cut superi ut diesci quius sapientem . tametsi torqueatur. roili nihilo minas esse beatum; quoti ara dequau i neces statem stangere non potest, patient ia emollit; dc quantum potest Animum siluit i adolente corpore abducit cumque ipso an istius, quales fragili, querulique puteversa tur. Cogitat quid honeste.quid sollite seceti 'de memoriam in ea,quae maxim3 mi latus 'est, u que maxime delectarunt . spat gens, recreat se bonis praete litis. aduersus quae longe abest, ut sit insipientium more,
Coi :itat & se nihil posse sacere ea virtute,
ac sapit latia quam profitetur, dignius, quam si dolo i i,hoe est, rei omnium toleratu diss-cillima , non succumb tuis se erectum teneat.
si patit litia hostem iam insensum eiiciat i svictoriam demum reportet, cuius deinceps reeo relatio si tu eundissima sutura at per indolentiam praesertim,quae successita iit iania id grai tot, quam δ', ut ex mari procellosi, euasiti t in portum et tanquillum.
Quod si in graui etiam dolore allevamenta Sapienti non desunt; quid esse putemus deleuiore dicendum, aut de priuatione quoque alicuius vel membri, vel sensus i haud abs re sane dictum est ante.tametsi fuerit oculis captus , sore nihilominus scidicem. videlicet, si ipsa nox beatam vitam non adimit, cur adimat dies,cum similis est nocti vicumque ve- Ili tunc aliquae corporis voluptates ablinte&variae tamen ad hac superstanti & quod caputem , ipso Animo multis delectati, vatiliaque modo licet, etiam si non adhibeatus spectus. Etenim , cum ipsi sapienti vivere cogitate si ; eius cogitatio non secine ad inuestigandum a Libet oculos aduocatos Illi certε, euius doctrine dedimus aliqoando no inen .sne varietate colorum licebauiuere beate; sine notjone rerum non licetat. Atque hievit impediri Animi etiam aciem aspecta oculorum arbitrabatur ι de cum alii saepe, quod e latet ante pedes. non viderent, ille in infinitatem omnem peregrinabatur, ut nullain ςxtremitate consisteret.
De sortitudine aduersis Animi agritu Anem.
I xi iam aegritudinem . quae Animo concipitur, concipi solere ob ea, quae reputantiat mala externa quibusque opposta bona maximὸ concupiscimus. Res etiam ad uosas, &prosperas seu se e naas dicunt o seruarsque licet eundem esse humilem , a lectumve Animum, qui ut aduersis deprimiatur, ita prosperis insolescit. Qud fit, ut quae solent hoe loco dicenda speciatim de malis agritudinem inducentibus, & quorum occasone sortitudine opus est , intelligi debeant ex iis,quae attigimus circa bona quorum cupiditates sunt, & propter quae est temperan- ita opus Id hele generatim suis elat, quod obiter quoque insinuauimus, esse aegritudinem non natu ia , sed opitiione mali . qua necesse est omineis esse in aegritudine, tui se in imalis ense aibitrentur ciue illa ante prouisi, A exspectata sint, sue interuenerint. Nam qui fit, ut non minis laetetur , cuius filius sit interseiatius sed id tamen nesciat, qu ni s reueri viueret ; ac pati ratione,si nnis det tactum, speetilium suit, ablatum , atque ita de cateri, An non id facit opinio solvinam si natura saceret , quo momento filius abesset a vivis, exprimeretur iacturae sensus in saterno Animo ; neque secus iactura sainae , peculiIque
Quare, ut aegritudinis sensus exprimatur in Animo , necesse ei .pinio,non naturam terueniat. Qu5que miniis dubites. si ille filium supposititium esse germanum existi mei, de germanum pro filio non habeat a te-
nuutiata germani morie nullatenus mouebitur , tenuntiata supposititii, vehemen il-
133쪽
fim E angetur idque proinde non natura, sed opinio clari aestabit. Ε, inde eici hoe saltem constat ista, quae
nos anxiant, non cite nobis reipsa niasa;quia
extra nos sunt, neque nos oer seipsa attin- unt,sed opinione solum nos ita in nobis maia seri , & e, hoe esse , cui iam ante Rationem esse dixerimus, quae vitam iucundam, seu beatam faciat dum opiniones abigit. O quas Animos Occupat petiuibatio. Scitieet aegritudo est , qua & Animus conturbatur, es illius tranquillitas, iucunditatque euer
At quomodo tandem potest ipsa ratio hasce opiniones expellere ' nempe quatenus, ut est ante dictum , comparat se sapiens ad- uosti fortunam. Haec quippe externa , quae opinamur bo ,quorum iactura aestitit sinem in Assimis parit, ortunae quoque bona dicunt ut quod nostra reuera non sint, sed peto. ipso fortunae actittio adesse , & abesse possint.
Vnde & sapient ista habet non magis sua, qu in aliena; neque ipsa se possidet, qui ii stad eorum seni at nisi Onem comparatus.
Quippe opinionem illam exuit. qua bona huiuscemodi te putant ut salso,v propria .ita& in amissibilia ; illam vel 5 induit . qua esse ambigua, fluxa. vii & sunt perina um lia. bet; hcque prouidet. ina , tutus est,s s et ese contingat jllorum iacturam . pri,uidet, inquam,ne tunc se mani moerote eonficiat; sed a quo serat Animo id a fortuna tepeti, quod non dederit,ilis commodato,
Ii, sine. qui huiusnodi bonis priuari opi
nantur malum . id grauis limum accidit . ut quae pollent saltem leuiora praemeditando feri, de quasi vetustrie minui. praemeditatio malum adaugeat , seque stulta fiat cogitationi li,quod fututum iit, aut sottai se ne sutu. tum quidem scilicet eo casti odiosum est in iis Walum omne cum venerit; A ,si sorte ii nvenerit , iustia omnino suscipitur miseria
volunt alia, .ciscitur,ut quis nunquam non aut excipiendo aut cogitando malo angatur.
Nam & qui semper cogitet poste tibi aliquid mali, aduertive accidere, euadet hoe illi
Qu5d ii Sapienti quoque contingat, ut propter factam aliquam in usu bonorum
fortunae assuetudinem,illam opinionem non prorsus expungat, seque saltem exigua ipssortuna interueniat, tib quam in agritudinem saltem mediocrem incidat. unde esieri possit, ut moereat tune aegritudinis leuatio in
iisdem duabus rebus ponitiir quae paullo a te sunt citca dolorem in silviata : videlicet
auocati ne a cogitati a molestia . causa c.
quae illam induxit; & reuocatione ad ea,quae agnouit esse Animo grata,&iucunda. Potest squi sem Animus sapientis patere rationi &quo duxerit illam sequi. Vetat auiatem ratio intueti ea, ex quibus creetur . s ueatiitque violestia, sicque abstratin ab acci bis cogitatio ibus Animum , ut illum conuertat ad cogitandum bona, sutura, aut prae terita,eaque praesertim, ex quibus nouerit illum delectata. Ad Deile quidem molestae,importunaequdico lationes recurrunt i sed lii tamen aliocationi reti. catiorisque insistendum est: auoniam Antinus iugi defiexione assuescit paus latini 1 nolestiam quas eluere; ne liu alia ra tione tempus aegritudinem' sensita minuit. ita uia quia exhibet oceas ones varias, quibus distinctu, Atii ratis assuescit sensim non co
gitare & qi is obliuisci ea , qu aegritudi
io Vsi et i restat, quam totain esse ad
alterum praedixinius, quamque idcir-cb Homini. vi in s Ucietate degenti cohumi re constat. Et certὸ ipsa est quas communis nexus, s ne quo consi re titilla potest societas eum virtus si clua unicuique id, quod est ipsius, tribuitur, & ne vili fiat iniu
Atque ut exordiar ab eo, unde sicere de caeteris virtutibus ecepi , haud labii milia
i resecto sum . quae diei qtio 1 de ipsa pol
sunt. Vt eni in Pruderii alii , Temperantiam, Fortitudinem copulatas esse docui cum Voluptate, ut ab ea nullo tiro do nec diuelli. Deediiii alii possint; si e de Iuuitia iudicandum est , quae non modo nuiuiuat nocet cui stram, scd contra, semper alit uti uintum visua atq. a 'iura, quo Dranquillet Antioos; tum spe mini earum telum i futuriana, quas natalia non deprau a dei deret.
Et quemadmos esu Temenias, At Libido,& Ignavia temni Animini, excruciant. de semper sollicitant, turbulentae ite suhi; secutus in Mente iniustitia consedit. hoc ipso.
quod adest, non potest turbulenta nim hetheis verδ molita quidpiam est . uti bitivis O culte fecerit.nunquam tamen confidet id so- re semper occultum. Quod s qui latis opibus Hominum sibi contia coisse: iatra i pti esse. & muniti videamur. Deortam tamen numen horrent, easque ipsas Alliciti uanes, quibus eorum Animi horaei atque die exeduntur. a Diis immortalibus supisicit eausa importari puram. Qua autem tanta ex improbis saetas ad minuendas vitae molestias Meesio Mei potest; quanta ad augendas tum cacon tetitia faciorum tum poena legum, odioque ei nium ci tamen in quibus satra neque e aiat ni diis est, neque laonoris, neque unpetu. n e libidinuiti, nec epulatum, nec reliquarum cupiditatum. luas nulla praeda unquam probe parta minuit, sed auget potissis , atque in sanimat , ut coercendi magis , qui iri dedo de udi csse videamur. inuitat igitui vela latio bene sano ad tu stitiam,aequitatem.sdem ι neque homini inia fami, atque impotenti iniuste facta conducunt; qui nee facile essi cete pollit , quod conetur, nee obtinere. 5 effecerit :& opes, vel fortuna, vel ingent; liberalitati magia conueniunt;
134쪽
uentiant:qua qui uti intur, beneuolentiam sibi conciliant, de , quod aptissimum est adquiete vinendum cat itatem ; praesertim,cum Omnino nulla st eausa peccandi. Quae enim cupiditates a natura prosei cuntur . facile explentur. sine ulla iniuria; quae autem inanes sunt, his parendum non
est. Nihil enim desiderabile eoncupiscunt, plusque in ipsa iniuria detrimenti est , qualia in aliis rebus emolumenti, quae iniuria pa,
Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per seir sam optabilem : sea quia tueui ditatis vel plura insim asserat. Nam diligi. de
carum esse iucundum est ; propterea. quia tutiorem vitam , de voluptatem esticit pleniorem. Itaque non ob ea solum incommoda, quae eueniunt improbis, supiendum improbitatem putamus ; sed multo etiam magis , quos eum in Animo versatur , nunquam sinit eum respirare , nunquam ac quiescere.
Ae pollent haee quidem pene esse satis; sed subiiciendum taliaeti est quidpiam , partim de iure, siue iusto ., quo iustitia denomii a-tur,ut intelligi plenius possit, quae illius oti-go sit, quos inter versetur, quo fructu colatur; partim de quibusdam Iustitiae at sinibus
Virtutibus cuiusmodi sunt senesi centia Gratitudo, Pietas Obseruantia. de Amicitia.
CAPUT XXV. De Iure , seu Iusto , a quo Iu- stitia dicta.
Mrκ i iis ergo, cum Iustitiam esse
ex eo dictam constet , quod ius alii debitum tueatur. seu id quod iustum est,exsequatur;nolle operae pretium est, quid si id ,quod ius,iustumve censere Oporteat. Itaque, cum Iustitia ad commune bonumst excogitata , necelse est , Ius . seu lustuna,
quod spectat, tale quidpiam sit, quod sit omnibus singulisque,qui sunt societatis parciris,bonum. Et quia unusquisque id, quodsbi est bonum , natura duce expetit; irecessu est id . quod est ius , seu iustum quidpiam
secundum naturam sit, ae naturale ideo di
Nequicquam veto hoe non attingo; quo niam contingit aliquando, vi id quasi ius. sue iustum in Geietate praeseribatur , quod soeietatis bonum non sit, ae ideo, quia non naturale , siue contra naturam sit; non debeat, nisi ex ab usu . ae nomine tenus iustum reputatii cum id , quod veram iuris, seu tu ui naturalis rationem habet . eiusmodi sit, vi scuti prae se tibi tut , ita sit reuela utile, ac
Quocirca, ut propriὸ loquamur,lus. sue Iustum naturale nihil aliud est, quam testeta
utilitatis; seu ea.conspirantibus votis, propo sta utilita , ut Homines ad inuicem , neque
Gas senae alia Pulosophisa. laedant, neque laedantur; atque aded seeuthdesant, quod, ut bonum est, ite natura duce quisque expetit. Vtile proinde , ae bonum pro eodem hele habeo , censeoque, ut quidpiam sit iustum. seu iure seruet ut , duo quaedam exigere, unum , vi viile si . seu ad communem viiliatatem, hoe est, securitatem, spectet Ialterum, vi sit ex communi societatis consensu praeis scriptum. Neque enim quidpiam est eo maplete iustam , nisi quod societas communi consensu , communive pacto inito censuerit
Heine iit, ut utrique illorum lutis , siue Iusti nometi tiibui soleat4squidem iam utile ipsum dicitur ius esse,quod cui competit, seu quod illi tribui, seruative est iustum : quam ipsa communis societatis pactio praescrip tiove quae R dicitur Lex ; ut puta , quasi id, quod est euique utile , seu iustum , praestri
Ae sunt quidem , qui existiment ea, quae iusta sunt. eje secundum propriam , inuaria timque naturam iusta; & Leges non ipsa iusta facere , sed dumtaxat praeseribere iuxta
eam, quam habent naturam : verum ies non
ita se habet, sed eo potius modo, quo se habere obseruatur caeteris in rebus, quae sunt tiles, ut quae ad sanitateiri spectant,sexcen. taeque similes , quae utiles istis . noxiae illi sunt, sicque a scopo sapenumer . tam communiter, quam priuatim aberrant. Et certe cium res unaquaque qualis est se eundum naturam, talis este deprehendat ut
ubique semper,& omnibus quippe qu5d in uariata sit: quaeso ea , quae iusta hi dicunt, ubiui ne, ae semper , atque omnibus iusta sint citi. non pervidere deberem ea quae sunt Legibus constituta,ac idcirco legitima.iusta iave habent ut , non esse perinde apud omne is Nationes constituta, atque tecepta ; sed partim quidem ut indifferentia a plerisque negligi, partim ut no Aia a caeteris reipui, ae iniussa censeti aia non & sunt qui am, qui ea, quae non sunt uniuerse utilia . talia nihilominus putent ; atque idcirco ea complectantur ; quae acco modata uniuerse non
sitit, ii respectu modo suae societatis deprehendant elle utilia, de generale aliquod praesi serie emolumentum ξQuamobrem diei ad sanimum potest . illud uniuerse esse iustum . habere ve iusti naia turam, quod utile est, siue conforme praenotioni de iusto,quae est mox descripta; nam speetatim quidem, ut xtilitas apud varia senteis variatur , ita & tu una vatium est, sine uni quidem se habitum lustium,ut alteri iniustum iit. Atque ita dum quaeritur idem ne apud omneis ut Ius, siue iussum 3 respondeo , generatim quidem esse idem ; vii ld nempe aliquid in societate mutua , vetum spectatis singulatim tum regionibus . citia, causis apud varias varii fieri vi non sit idem apud omneis. Atque, vi ex istis aliqua deducam , quod
experientia comprobatur utile elle ad mutuos usus in societate . communive eorum. Ha participa
135쪽
t articipatione, quae esse iusta reputantur, a ua iusti naturam habet .s tale sui tam si, ut
utilitas ad omne is attineat. Quod si tale quidem suis ponat,& contingat tamen , ut mu-lud sociatis utile non st,id iam veram iustinaturam non habet. Rursus &, tam eis interdum ex eo, quod
erit iustum habitum , utilitas exeidat: si nihilominus interdum utilitas aliqua sit, acideited ad praenotionem , quar habetur de iusto, congruat ; id pro illo quidem tempore est iustum uerte apud illos,qui sese inani loquacitate non confundunt , ae res humanas
generalius perspiciunt. Denique,ubi nulla noua interueniente rerum cireumflantia, ea quae suerint habita iusta circa actiones hi minum deprehenduntur ad praenotionem habitam de iusto non congruere , ipsa iusta haudquaquam sunt. ubi vero nouatis rebus, ea , quae sueram decreta iusta , deserunt esse v tilia ; ea quidem illeie exstitere iusta, quanto tempore ad mutuam conciuium societatem permansere utilia;
deincep, veto statim atque deserunt esse utilia, desertitit smul esse iusta.
E n , ut rem allias, de ab ipso, quod
aiunt . Duo repetamus ; videtur
esse antiquum,elle quidpiam ius. sue iussum , de ecili iustitiam aDud Homines, quam sunt ipsae eorum in tet se societates antiquae. Nam initio , cum Homines seratum ritu vagarentur,& incommoda varia tum a seris, tum ab inclementia Caeli paterentur; spraestitit quidem naturalis quaedam eorum inter se conciliatio quippe ob formae, Animaeque. seu morum conuenientiam vi in varios cirtus coirent , ae illis etiam incommodis aliquatenus prouiderent extructis videlicet casis, comparatisque tum aduersus seras, tum aduersus ipsum stigiis , munimentis vero ira quod unusquisque bene sibi elle qui in alteri mallet, ideo frequentes erant rixae de cibatu, de neminis, de commodis aliis, quae sibi inuicem praeripiebant; quousque animaduerte-Iunt, non poste se tuto, mira deque desere, nis pacta inirent de non laedendo se niti matque ita quidem,ut si quis alterum laederet,
Itaque tu fuit primus secietatis nexus qui ut supposuit potic unumquemque habere uidi iam proprium , icu quod posset di edio suum, utpote aux tanquam primo usurpatum,
hut tanquam donatum, pretiove acceptum,
utit tanquam propria arte auaestui aut alii, is odi, habitum, ita Fecit illud uni euique ta .ium.Talis autem nexus, siue talis pactio, ni-h l aliu A suit,quam communis Lex, ad euius obseruationem omnes tenerentur , de quae uitribueret, faceretve certum unicuique ius,
siue saeuitatem utendὶ re sua ; unde di ipsa quoque Lex suit quasi commune, sicuti iam diaei. s.cietatis ius.
Ac non memoro quidem, vi tota societas suam illam puniendi, sue eoercendi faculta tem in aliquos paucos Sapienteis, ac bonos, aut etiam in unum, qui sapientiis mus , Optiinusque omnium reputaretur , transtulerit ad noto soluin illos suis te in societate ha filos iustos , colenteisue iustitiam , qui iuribus suis contenti , aliena non inuaderent, si eque nemini Aeetent iniuriam ; illos velli iniustos, iniustitiamve exere reis , qui noracontenti tutibus suis in tuta aliorum inuUarent ; scque aut rapiendo, aut caedendo. aut alia ratione nocentes, laedentesve iniuriam
Et fuit quidem aliquousque tranquilla, ae scelix vita hominum, de maximeq iidem sub illis sue pluribus . sue uno qui essent Principes, seu Reges sapientissimi, optimique, qui toti in eo , ut siluti, utilitative publicae prospicerent, varias condiderunt, sanxeruntque Leges consentiente Populo, qui-bii, distidia apud ipsum , aut exoritura anteuerterent, aut componerent, si exorirentur. Attamen , vise res Hominum habent.
transit demum res in Prinei pes , ae Reges non bonos , vinde illis deiectis. aut etiam oeci iis , rediit summa ad populum , atque aded ad tuibas , ob facti oties varias amisbientium impetium ; quousque inimicitiis. disIidiisque languens Populus , ac de sessu vi aeuum colere , re i iterato a Magistratibus , seu Principibus voluit; tamets . cum antea principum arbit ita ut plurimum pro legibus ellent .leges quibus velle t regi. pepigit, seque iterum recidit sub Leges, hoc est, arcta tuta. sed ne ad posteriora tempora descendam, ae praecipuum caput dum tax t attingam, quod spectat ad tutandum vitam . euius vicarissimae omnium rei) cura fuit ab initio, vise litas pactionibus, seu Legibus cominu hibu, stabiliretur:vident ut sapientissimi.optimique illi Legum conditores, tam ad vitae societatem, de ad ea quae Homines inuicem agunt,attenderent, declarasse nefan4um esse hominem interscere , de ignominiam non vulgarem surpote quae esset coniuncta cum minutione capitis j interfectori decretiisse; partim quidem pei moti illa, de qua iam dixi , hominum conciliatione inter se , qua attenta Homines deberent non perinde esse procliues ad cons mile sibi Animal. ae dissi mile aliquod ex iis, quorum caedes est concessa, perdendum ; partim ver5 3e in axime considerantes . auertati i3 homines debere. quda nullius soret ad vitam transgendam emolumenti , ae malignitati solum vetti posset.
Nempe ab initio, illi, quidem . qui ad
constitutionis utilitatem attenderunt, nulla alia fuit opus causa, qua se ab agendo quidpiam smile continerent ; qui vero non potuere satis , cuius ea momenti esset. cape
re , ij magnitudinis poenae metu a patrandis
136쪽
temere mutuis eredibus abstinuerunt 3 quoqvirumque etiaα-num deprehenditur euenire. Etenim, qui consderant quanta sit huiuscemodi e liturionis utilitas , ij comparati ad constantem illius obseruantiam sunt;qui illius vero intelligendae capaces non sunt, i3le comparam prae metu poenarum, quas leges intentant, quasque prudentiores quidam ad uessus illos, qui utilitatis rationem n habent, statuerunt; de maiore quidem parte multitudinis illas, ut legitimas, admittente. Quippe a principio nulla earum Legum, quae siue scriptae, sue non scriptae, ad nos v que peruenerunt , transdendaeque porro in posteros sunt.violentia quadam constitit sed
mero , ut iam dixi, utentium consensu. Videlicet Mentis prudentia non robore corporis,aut imperio bobsequio multitudini praecelluere . qui has leges populum rogaria utiae illud quidem . inducendo nonnullos ad cotis serandiam quid , tile foret scom prius,
't par erat , non altequerentii r) aliis veto ipsa pre narum magnitudine metum incutiendo. Neque enim alio uti medicamine
ad curandum imperitiam utilitatis lienit. quam poenae a lege praescriptae timore. Nam& nune quoque ipse est ibi iis . qui vulgareis homines in ossicio continet , obstitque ne quidpiam seu in publicum, seu in priua
Qtidd si omnes possitiit peria que & nos. se, & Mente tenete . quid utile sit. Legibu hau s. quaquam egeient, sed suapte sponte ab iis cauerent,quae illae vctant:ngerent, quae illae praeseribunt, quando vel agnoscere solum quid utile , quia noxium si, ad indu cendum horum quidem fugam . illorum ve-rd prosequutionem . satis, superque idcineum est. At vero comminatio preme ad uersus eos , qui, quid expediat, non procpiciunt, est necestitia. si quidem poena impendens cogit eos restanare impetus, qui ad actiones prauas instigant. ac ad agendum, inuite licet, quod sit consentaneum , compellit. Eaeinde sitne Legum latores, ne eaedem quidem inuoluntariam esse omnis mulctae immitiae ira statuerunt, non quidem , ne affectantibus voluntariam praetextu in ullum δε- eerent imitandi ex proposito, qita alii sacerent inconsultd r verum , ne non satis cautionis , atque diligentiae hae in parte adhibetem i seque benὸ multa, quae reuera forent inuoluntaria , contingerent. Neque enim hoe non utile fuit propter easdem causas, ob quas se mutuo coni cere voluntaria caede prohibitum fuit. Aded proinde ut eum eorum , quae inuoluutarie sunt, alia quidem ex causa improuisa nobseri rabilique naturae
humanae contingant; alia vero ex nostra negligentia , incogitantiaque imminentis dis. criminis : idcirco volentes auertere socor diam . quae in proximorum cederet perniciem, ne ipsam quidem inuoluntariam acti nem abire omnino inultam constituet in t sed peccati huius frequentiam poenarum metu sustuleti iit.
Quin etiam ego existimo caede is quoque Lege permissas non aliam ob causam esse sa- istas soliti, illis per lustrationes expiationi bus obnoxias idque eorum contilio , qui isthae e praeclare inuexerunt primi ) qua in quod ellet in Animo , Homines a caede voluntaria nimis quam frequenti osterrere. Siquidem Homines vulgares aliquo pas.
sim indigebant, quo , ne temere sacerent, quod non conduceret . arcerentur. Vnde primi illi id intellitentes,non poenas modo decreuerunt sed alium in sui et timorem, euitas non esset ratio perinde patens, in cullerenti
deel arando illos, qui quomodocumque in ter cillent hominem . nisi lustrationibus
Nimiruti pars Anima bruta, seu in qua affectus. passionesve sunt, diuersmode quasi
instituta necessit ad eam, quae passim iam viget, inansueti idinem; adhibitis contra af ctu, impetus ferini iis cicurandi artibus, qui bus ab initio vique rus sunt. qui multitudinem rexerunt; ex quibus est illud inter caete ra. ne homines se inuicem indiset intinatim
ls vera gimissis. cum requiri possit, ob
ea quae praemilla sunt, inter quos nam tam ipsum sus eiusque violatio. quae iniuria eth. quam ipsa Iustitia, S: quae iniustitia illi est opposita, reperiatur; idcirco res intelligenda
ex comparatione inter Homines, cateiaque Aium alia est, Quemadmodum igitur, inter quaecumque Animalia conuenire non potuit, ut Nec laederent, nee laederentur adinvicem . nulla est Iutis, iniuriaeve. seu Iusti,& lniuili ratio:pari modo , neque est ulla censenda inter eas tia tiones, quaecumque non potucie .aut noluere. ut adinvicem neque laederem neque laedorentur .pacisci.
Etenim lustum, sue Ius, quod seritate Ianitia est. nis in mutua societate non est; Iustitiaque adeo bonum est societatis , quatenus quisque sociatorum secure degere , expersque eius anxietatis , quam continens metus nocumenti creat ex eoque iit. ut quaecumque Animalia,aut quicumque Homines inire non pollunt, aut nolunt societatem in . ter te,neque adeo quicquam pacisci, tali bono careant, sinae nullo iuris , tuli itiaeque vinculo , quo securi degant , inter se teneantur. Vnde & fit , ut non alia ipsi, tacuritatis ratio superlit , quini ne dantur , sic dere, ut etiam ladi, cum leserint. non possint. agere & , sicut, dum Animalium , quae nihil inter se pepigerunt; unuin Ledit aliud,
dici quidem potest ei se illi noxium inser H 3 revo
137쪽
reve ipsi nocumentum , aut noxam ; at mon tamen esse respectu illius iniustum . inserte ve ipsi iniuriam,quia nullo iure, nullave pactione,aut lege de non laedendo ipsum, tenetur: eadem ratione Hominum quoque, inter quos nulla pactio . societasve interueis
nil,s unus I afflat alium,is diei quidem potest
nocens, noxamve aut damnum afferens; ve-
rlim non iniurius,seti iniuriam faciens. quδd nulla pactio , aut lex st, qua ad non laden
De Animalibus autem loquor, non quas sint aliqua, etiam ex gregalibus, sociatimve viventibus,quae pacta ineant inter se, ne ad inuicem laedant .aut laedantur; seque possint adinvicem, iusta. s non laedant,iniussa, s laedant, censerit sed quas exinde intelligi possit. inter homines quoque ipsos Iustitia in per se nihil est e. quatenus repeiatur solum in mutuis societatibus , pro ea cuiusque regionis amplitudine , in qua pollunt pacta de non inserendo, accipiendove nocumento initi: eum alioquin & in homine solitatie spectatost nulla; de quae in una societate Iustitia est, in alia plaerumque. Ob pactiones contrarias, Iniustitia habeatur. An veto inter Homines , ip sque Animalia interuenite Iussilia potest 'non sine: nams homines quidem pollent .vt cum ipsis hominibus , ita de cum aliis Animalibus stipulatione quadam pacisci, ne nos occiderent, neque ipsi quoque a nobis indiserete occiderentur, eatenus praeclare liceret ipsa inter,& nos Iusti rationem exigere; illud videlicet ad mutuam securitatem dirigeretur: at quandoquidem seri nequit, vi quae sunt rationis expertia Animalia, communi nobiscum leste contineantur: hane ipsam ob causam non li-eet id adipi sei utilitatis , vi maiorem Geuiitatem ex aliis Animalibus,qu ni ex ipss rebus inanimatis impetremus. Adeo proin .de, ut qud reddi securi ab ipsis possimus. supersit viam ea saeuitate, quae in nobis est,
Requites fortassis obiter. qui sat, ut Animalia etiam Oceldamus, a quibus nihil esse. quod timeamus,videturὶnempe possumus id serrumque sacere prae intemperantia, & s litate aliqua; uti & prae in unanitate,crudeli lateque sevimus in eos homines,etiam extra societatem postos, a quibus fieti potest, ut nihil timeamus. Sed videlieet aliud est pec care aduersusTempetantiam,illiusve species. cuiusmodi est , ut sobrietas , se lenitas, seu mansitetudo , siue mavis humanitas, naturalisve bonitas ; aliud peccare aduersus Iustitiam , quae inita pacta, legesve supponit.
Neeve id illud dici potest. concessiun no bis Lege ei te interseete aliqua ex illis Animalibus , quae naturae humanae exitialia non sint, aliove quopiam modo Hominis vitae non Ossiciunt. Neque enim, ut fatear, vllum est ex lege concessis , quod permissum excrescete in multitudinem ingentei , nobis perniciosum non st; retentum vero ea copia , qua vulgo habet ut . usus aliquos non Prabeat ad vitam. Etenim fle ouis. de bos ,& quodcumque aliud huiuscemodi , donee mediocri copia habetur, sub sdia nobis aliqua vitae tians gelida necessaria conseri r at verδ , si inquantamcumque, & superantem longe eum modum . quo iam possidetur , ubertatem abeat, tune sat ah vitae nostrae ossiciat. aliud
quidem usum suo robore i quippe ad id pro
is sole sbi natiua coiri paratum)aliud autem, vel ex eo, quod alimentum nobis ex Tetraroueniens, absumat. Quocirca & Dropterane causam vetitum non est huiuieemodi Animalia interseere; de eo quidem modo, ut retineatur copia , quanta ad usum vitae conducit. quantumque tegere di melle non sit. Non enim, ut circa leones. lupos, uniuerseque caetera . quae vocari solent sera Animantia siue illa patua , sue inagna stat Paccipere non possumus quandam ex ipsis multitudinem , quae reseruata , quodpiam subsidium ad vitam neeellarium praestet; ita se habet res ei rea boues , equos, &uniuersἡ caetera , quae appelli tantur mansueta Animalia. Ex quo fit proinde , ut illa exterminemus penit lis ; ex his id solum.
quod consentaneum modum excedit, ren rucindamus.
Vnde . vi hoc quoque breuiter attingam, reputandum est , etiam apud illas natione in quibus delectus citca esu in Animalium est . suille rem apposie ad iam dictas cimias praescriptam ab iis legibus , quae sunt hi, s- milia complexae ; de quod ad ea spectat, quae edendo non sunt, suisse utilis , ae noti Qtilis habitam rationem , & ob causam quidem cuiusque regionis specialem , cur unque constitutionibus adhaerere nos . qui illeie loeotum nusquam degimus, nihil est necesse. Ex hisee autem intelligimul haus abs re suisse habitum. etiam ab usque initio . eitca Oeeisonem aliorum Animalium, ipsorumque Hominum discrimen. Nam ad alia quidem Animalia quod spectat, consentaneum est primos illos. qui ea , quae serent nobis . agenda, vel non agenda,praescripserunt, occidere nullum vetuisse. Etenim quae utilitas respectu eorum percipitur , ex titu agendi contrario olli scilicet, de quo ame circa homines diximus Jest nata. Neque enim poterat seri, ri Homines mutuo eum Animalibus vivem es,tu eient ut sese incolumeis, nisi conarentur illa propulsare. At ver5 ad iplos Homines quod attinet, eum aliqui ex iis, qui erant pro illo tempore ventistiores sitque, ut, ut probabile est,iua res fuere primae illius pactionis,de qua an-tἡ dictum ὶ recordarentur, ut illeicinet, ubi mixtim vivebat ut , a caede interdum ab ilia nutilent, propter ipsam,quae ad salutem attinebat,utilitatem;reuocarunt quoque m memoriam aliis dum in unum congregarentur.
ecquid rei tum eontigisset: quo abstinentes ab Animalis eongetieiis internecione , vitae cietatem tuerentur , quae generatim eausi est priuato cuique propriae salutis . utile au
138쪽
tem suetat ante seeedere a societate coeuntium aliorum seu Animalium , seu Homimum , aut damno certe asseere nullum, ne non tu odb Animalia , quae diuersa genere erant,sed ne Homines etiam ; qui eram con- generes,& ad noxam inserendam comparati , irritarentur. Quare de ob hane causam continuere manus ab Animala congenere, quodcumque se in communionem rerum necessatiarum praebuit, quosdamque in ip- . satra societatem usus contulit. Proeedente autem longi 5s tempore, &progenie utrimque longe sucerescente,ae depultis,quae generis erant alieni, Animalibus, 1 retionQue ipsorum facta .ccepere quidam ratioeinandol& non sola vi prius, sine ratio. ne memoria utendo consilio de eo, quod
pe conati sunt validius inhibere illos , qui se
inuicem temere . imprudeo lsrque confice rent. & mutuum auxilium imbecillitis rediaderent,ob praeteriti temporis, quibus res suis milibus male cessit et, obliuionem. Adnixi ergo hoe facere eas Legii constitutiones, quae etiamnum per Ciuitates, Nationesqtie perseuerant, induxerunt; eonsentiente ipsis. vi iam ineuleatum, multitudine sua sponte su iatenus pexi sit quam- maior exinde utilitas degentibus in mutua congregatione proue Diret. Pati modo videlieet ad securitatem
conducit, illud, quod perniciosum est, ei ira indulgentiam perdete, & id, quod ipsi exter.
Probabile igitur est . factum ob has causas . vi caeter rum Animalium licita cades fuerit,Hominum vero plohibita: tametsi im. motor heic nimium.
Vrsnrset ergo,ut cum Iustitia com muni pactione sit cotillabilita, unus quisque existimet se siue natum, siue adscitum ea conditione iacietati. in qua destit. nomen dedisseseu in illam admissum es se,ut sue explesse. siue tacite , in pactionem illam ne laedat, daturque,consense Iri. a re & standum esse pactioni , aut a toeietate
exeundum; quoniam non alia.quam qua receptus conditione est, in ea toleratur. Ex quo
sequitur,victim naturae sponte nolit se laedi a caeteris, non laedat ipse caeteros; sicque non faciat alteri quod sibi ipse fieri nolit. Postunt Gitὸ exinde Leges politae censeti in Sapientum gratiam ; non quidem ne ipsi quid iniuste agant, sed ne quid in ipsos iniuste agatur:nam ad ipsos quod attinet.sunt sane ita comparati, ut etiam sne legibus in mini inserant nocumentum. Quippe , quod praescripserint modum suis cupiditatibus. eisque ad Naturam composue lint, cui nihil sit necesse te iniusta gratifieari. Neque enim ulla voluptas , quae t ecundum naturam si, causa est, ut alii patiantur iniuriam, sed quae
cupiditas ex vanis cpinionisens es aenis
Clim enim Natuta,ut eYemplo dicam, se eerit herbas, sturax, fructus, ae v n ipsunaquam res paratu facillimas ; non ea volup tas,quae ex ipss suriem, sitimque exspectan dO,maxima percipitur, causa est latrocinioru. exterarumque iniuriarum, quae vulgδ patiat homines sed inanis cupiditas vivendi lautius opulentiusque,atque idcirc5 ditescendi. vi struod in sumptus suis elat.Quod idem dicen um de iis qui simplici veste. simplici domo, simplici coniugio , stivilibusque, prae ambitione , luxu. libidine , aliis pallionibus non
contenti plura appetunt, quam quibus natuta indigeat. Quin .etiam, cum sapiens, vi ante innue
bam. sui ipsus causa omnia faciat, nihil est omnino , quod magis sui causa facete possit. quam dum praeclare iustitiam eolit. Quippe
dum suum cuique tribuit, ac neinim nocet, seruat.tueturque sartam tectam,quantum in
se est .soeietatem quae nisi salua sit, saluus esse ipse non possit; & neque euiusquam in septouocat iniuriam; neque inuictam, poenamve vllam. publicitus insigendam metuit: si que nihil tibi male conscius , Omni perturbatione caret, qui stultus eli lusticiae Omnium maximus. quemque proinde dum colligit, quid maius sui causa faciat 3
Neque vero est,eur existimes poste illum, qui clam .nem ineque conscio violauerit ali quid iuris pactorumve ed sancitorum,nc quis faciat. patiaturve iniuriam, pati esse securitate, vacuitatὁque perturbationis; siquidem, viante dicebam,quamvis oeculte fecerit, nunquam tamen confidet, id sore semper oeeultum. Nam scelera quidem secreta este possunt. at secura elle non pollunt; neque prodest quicquam peccanti latere,quoniam non
ut selicitatem, ite fiduciam latendi habet. sane & quantumvis id millies impraesentiarum lateat,occulti inve sit incertum est ta. men , an ad mortem usque si futurum cultum. Pletumque enim improborum facta primo suspicio insequitur; deinde ferino , atque fama ; tum accusator, tum index. Multi
etiam saepe se indieauerunt; alii quidem persentirum . alii per delicium. alii per ebriet tem . alij per quandam incogitantiam. Ad oproinde.ut vix scelestus eis Diuum 11ω, --1-m- - . ut aicitur, fallat. ut id tamen perpetud elam fututum sit,dissidere debeat. Vnde& esset tur,ut quamvis iniustitia nost aliquid seeundum se inatu, quatenus quod hele est iniustum , id in alibi iustum reputatur ; at malum tamen sit in eo metu quo exstimulante conscientia. suspicatur quid ,vereturque, ne quae iniuste patrata sunt, animad- nemores scelerum non lateant:nihilque adeo est,ut secutitis, se ad degendum placidam pacatamque vitam conducentius, quam anno centet vivere,& foedera pacis commania factis nullatenus viciate.
Quare Ze cum Iustus , Iniust Esque ea sint antithesi , ut sicuti ille est maxime omnium petiuibationis immunis, sicis e .ex oppostost perturbationis plenissimus; ecquid esse illi H utilius,
139쪽
vtilius quam iustitia:isti nocentius quam iniustitia tio tell3quid enim 3pollutune esse cui quam utiles angores,sollicitudines,diurni, iri
nocturni metus Cum tantum ergo bonum Iustitia,tantum
Iniustitia sit malum . illam unice exosculemur,istam impense abhorreamus. Et si quam do sorte Animus vacillet, dubiique haereamus. quid agendum sit.quid sacto sit opus; aliquis vir bonus nobis eligendus est,ac semper ante Oculos habendus;vt sic, tanquam illo spectante,vivamus, ct omnia, tanquam illo vidente, saciamus.
Valebit certe hoe consilium, non mod1 ne quidpiam agamus, quod iniustum sit; sed etiam, ne quidpiam occultὸ aduersus hone statem peccemus. Scilicet ille erit nobis clua si custos .ae Paedagogus , quem quia Animus
verebitur , eius aut horitate etiam secretum
suum sanctius faciet illo praesente non sacerem absente cui saeiam ille id carperet, quia malum; cur ipse malum sponte non fugiam Sie itaque De Omnia , tanquam spectet aliquis nain si vereatis sic aliquem,eris ipse ci
Env v Niv R iam illa virtutes,quas an hii eiu esse Iustitiae ideo diximus ,quod
ipsae quoque ad alterum sint:& nisi perinde
legibus,pactionibusque praescribantur, non
desitant tamen quandam ex decoro, ex oncio, ex usu, oblistationem similem illi, quae Iustitiae est, prae se ferre. Talis veto imprimis est Benescentia , ad quam is tenemur, qui aut opera, aut pecunia adiutate indigenteis possunt; eum nisi operam quidem praestent, barbari, immites,inhumani audiant; nisi pecuniam, tum paria
audiant tum praeterea sordidi, tenaees,auari.
aliique id genus; sn autem praestent.tum audiant comes,bemgni,ossicios;tum liberales, munifici,magnifiei,&e.adeo proinde, ut vel sui, serve utilitatis gratia ad Beneficentiam sed ita ut fiat eitra Prodigentiam teneatur. Etenim,qui illa utuntur,ii sibi. ut iam attigi beneuolentiam eonciliant:&, quod apti Liimum est ad quiete vivendum . caritatem; qui non utuntur, malevolentiam.& quod ad ad moleste vivendum est comparati sumum, contemptum, & odium. Cave autem saltem,
ne circa res paruas beneficus non sis; ne id emolumenti perdas, quod exinde habendus iis etiam circa magna Patiscabundus. Haud abs re verb superius dixi esse non
modo praeclarius , verum etiam iucundius, bene seium date quina accipere; auoniam is, qui dat, non modo ea re maior, atque superior est. sed & quati sienus, gratiam colligit;
eum interim res nulla st, quae maius patiat gaudium. quam gratia. similis est nempe beneseus sonti, cui ii Mentem des, ecquo
non sit gaudio perfusus , cam tot sata laeta , ex sui dii sone qua si ridere obseruabit Talis deinde est Gratitudo.ad quam ieci-
prore tenetur,qui beneficium accipit. Nimi-itim, nis olit odio, probroque quam-maxuximo elIe. Neque enim iniuria exosa est omnibus Hominibus ingratitudo quod eum nitihil sit masis secundum naturam, quam pro
pensum esse ad habendum bonum contra naturam maxime sit .non elle propensura, grat eve assectum in authorem boni.
Clim nemo si porto in Benefactorem matis grate affectus,quam Sapiens,licet sane asserere,Sapientem solum referre gratiam scire , quatenus solus debitam gratiam Amicis& praesentibus , α absentibus ,& vita etiam iactis habet. Caeteri enim sere dumtaxat gratiam habent praesentibus, sidque aliunde , ut plurimum, quo possint beneficium aliquod nouuprouocare at absentium quotus est quisque, qui grate commeminerit 3 qui . si pollit iii ii
beros .in Amicos . in res ipsius, vices rependat vita autem sunctorum4 quotus quisque est, quivaram habeat inemoriam Τqui non laetetur quasi solutam agnoscendi obligationemrqui in eos , quos illi habuerint percaros, aut Obsequium, aut etiam benescentiam, s pons t. testetur Talis rursus est Pietas.Gratitudinis sancti si sina species. Ea videlicet primario erga Parentes attenditur , quibus nemo est.qui non
amplius , quam caeteris Hominibus debeat, quando potest quidem alia debere caeteris; at Parentibus sese ipsum debet. Vnde & st, vis ingratitudo aduersus alios exosa fit, ea, quae aduersus Parentes est, si maxime lio
Dico autem primarib, quoniam secvngarid,& quas ex consequutione extenditur ad Consanguineos .stat tesque cum- primis. luibus Parentum interuentu , quas vinculo se adstringimur, ut intelligere debeamus non poste nos illos amore magno non prosequi, quin ingrati simus aduersus Parentes, A uos, caeterosque nostii Authotes . scilicet rem illis ingratam saetentes,qui suere sua beneuo lentia omneis a se siue exottos, siue exorit uia
Non est vel 5 Pietas seiuncta a Caritate in Patriam,quae ipsosmet etiam Parentes,CCn- sanguineosque complectitui; n6ique di nancenteis excipit, de natos alit,ae tuetur.Cumque,ut Parentum interuentu tenemur affectu
erga Consanguineos se generalius erga Cύ-
ciueis Patriae interuentu teneamur;tum maxime sane tenemur erga Magistratus , atquc
Principes , qui qub ipsi in patriam. legesque
tutantur,id in nos speciatim beneficii conserunt,ut ipsorum freti praesidio degere secure, tranquilleque possimus Talis praetere est Obseruantia seu venerabunda affectio , qua erga illos Omne is tene mur, qui aliqua re superinminent. Quare de partim coniuncta est eum Cratitudine, de
Pietate quatenus non licet gratum Animum agis apertum sacere, quam debitam vene rationem, gratumque cultum exhibendo. Benefactoribus,Patentibus,riincipibus,omni . .
140쪽
hiis di nitate pristit gentibus viris; partim
maximo eum decoretis exhibetur qui aetate,& sapientia, sue virtute, re omnium spectat illima D merem illima ante hunt. Spectat potra ad Obseruantiam quae Religio est, Sanetitas ite aduersus Deos: videlicet, quos colere , non aliter, quam Parentes teneamur, non sane ulla spe, pretiove inducti ; non quasi aliquo accepto ab iis aut sperato bono : verum, ut ante diximus, propter illorum maiestatem eximiam, supremimque Naturam; utpote, quia venerationem iustam.
habet, quidquid ex eellit, & nullius naturae maior, quam Diuinae est excellentia; ouippe cum aeterna & beatissima sit. Ex hoe san esse itur tit ipsi quidem intelligentes Deo ,nee sibi fingere vllam molestia inmites alteii quae
rere, pie, sancteque colamus naturam excellentem, atque praestantem.
l Axis troil renid est Amicitia, ad quam
, reciproce tenentur, qui amantur re-
eiproce. Merito vero ipsa nobi erit instat Cotonidis ; quoniam omnium rerum, quas ad beate vivendum sapientia eo inparauerit. nihil est maius Amicitia, nihil uberius nihil iucunditis. inter caetera sane eadem scientia confirmauit Animum ne quod sempiternum aut diuturnum timeret malum,
Merspexit in hoc vitae spatio Amieitiaellum esse firmissimum , ae via, cum securitate maximas parere voluptates. Nimirum, ut odia, inuidiae. despicationes aduet santur voluptatibus , sic amicitiae non modo Luttice, ndelissimae, sed etiam esse-cttices sunt voluntatum tam Amicis , quam sibi quibuς noti sollina praesentibus fruuntur, sed etiam spe et istunt ut consequentis,ac po steti temporis:emciturque adeo, ut cum solitudo,& vita sine Amteis, ins diarum, &me. tus plena sit. ratio ipsa moneat Amieitias comparare, quibus partis confirmatur Animus ; de a spe patiendarum voluptatum seiungi non potest. Cum Amicitiae autem comparentur ob usus utilitat Mue eo modo,quo serimus ter. Iain, Ob pioventus suturi spem . ipsi quidem primi conglesus copulationesque consuetudinum, instituendatu amicitiatu sunt proptet utilitatem, propterque voluptates , quae exinde sperant ut: at verδ, cam usus progrediens similiaritatem effecerit, tum amor ensorescit tant)m, ut etiamsi nulla si utilita,
ex Amicitia tamen ips Amici propter seipsos
amentur. Etenim, si loca, si ilana. li urbess.sigi mnasia,s campum,s canes,s equos, si lu-
dicta . exercendi, aut venandi eonsuetudine adamare solemus , quanti, id in hominum 'onsuetudine saeilius fieri potetit. de iussius 'Quaerendi veto interim. parandique Amici cui I delectu suntraiue enim ei reum spiciendum est , cum quibus edas, de bibas. qua in quid e a, , de biba . si licet visceratio. c: M-tioue ii ne Amico leonis vita.ae trapi sit. is tamen Amicus deligendos est,cuius consuetudine nullum suauius sit condimentum. Qua- ob rem qilaetendus quidem est Amicus , eui nihil ea dote . smplicitate, bona fide anti quius si sed te danda opera est . vi is sit non dissicilis. quetulus, inniaque deplorans, sed qui morum facilitate alacritate,iucunda spe, suavem reddere vitam possit. Conliuit porro. cohaeretve seu perseuerat
Amicitia iii inti tua patticipatione volupta tum .sue bonorum . quibus frui idonee viui inus. licet. Non est vetd tamen propterea necelle deroni in commune Amicorum opes,ut ille eeniet, qui esse omnia Amicoram com
nia dieit: lvjpe hoe dissidentium est ne non
sint nempe luturae omnium satis constantes volunt re qui vero dissidunt , ii noti sunt
Amiei; sed illi dumtaxat , qui possunt plena
conlidentia capere quicquid opus est ex ipsis Amieorum bonis tametsi ab illis allei uen-ν r, ne ave in commune congesta sitit 9 haud secus,qualia ex suismet reputando sellieet illa Dora elle sua minus.quam si psmet ea posit
Ae stupent quidem Homines vulgates . id dum audiunt sed nihil est, quba ipsos moremur; neque enim quidqilam fidei aut constat ae in amicitia . beneuolentiaque hominum huiusnogi est, cum neque harum retum capaces sint, eque ullius Sapientiae partis,quae
commendationem aliquam mereatur. Quinetiam . qui e media multitudine est homo, non intelligit quid priuatim, publieόque utile sit; neque constituere inter mores prauos, honestosque diser men potest. De Sapientibus ergo loquimur . quorum est quoddam quasi socius, ut ne minus Amicos,quain seipsos diligant; quod & fieri posse intelligimus,& saepe usu euenire videmus; ut proinde perspicuum sit. nihil ad tueunda vivendum repetiri posse, quod coniunctione tali si aptius ae propterest intellistamus, non modi, non impiat te rationem . ii summum bonum involuptate ponatur, sed etiam, sine hoe institutioni amieitiae non posse reperiri. Videlicet. quia nullo modo, sine Amicitia, simam, S perpetuam iucunditatem vitae t nere possumus, neque vero ipsam amicitiam tueri, nisi aeque Amteos, de nosmetipsos diligamus; idcirco hoe ipsum esseit ut in amicitia , δc amicitia eum voluptate eonnectitur; nam de laetam ut Amicorum latita aeque, ac nostra,& patitet dolemus angoribus. Quoeitea eodem modo Sapiens erit esse iactus erga Amicum,quo erga seipsum ; quos que la res propter suam voluptatem lusco perit, eosdem suscipiet propter Amici voluptatem ; ae ut habere se laetatet ut, qui tibi aegro assideret; de coniecto in vincula, vel inopi succurretet;ita laetabitur se babere,cui. si aeger