장음표시 사용
401쪽
humana, alii aliae ex posterioribus quidam facium animam Mundi, aliqui substantia separatam volunt.Nonnulli sensent e se unum, multiplicem exteri: hi ins nitum , illi sinitum . isti mobilem , alii immobilem; quidam immensae potentiae , quidam limitatae; quidam aeternum , quidam natum ; quidam authorem uniuers,quidam uniuersum,ilii uove partem : quidam scientem , & prouidum; quidam plurium ignarum , de agentem sua; quidam passonum expertem,quidam passionibus obnoxium. Vt breue saeiam, deseribito utcumque voles Dei naturam ; describito tuam Ideam estentiae diuinae, , ut voles, conformem ; nihil omnino adseres , quod uniuerse admittatur; cuius non Oppositum
plerisque appareat. An-ne igitur idem est de laeti Dei, ac de ad ea Trianguli 3 Addo vim arsumenti in eo fuisse,ut si ipsemet Deus imprimeret ideam sui omnibus hominibus, uni- fornacin imprimeret; quippe ipse unus, &non multiplex; simplex, de non varius; ipse,
qui eo fine imprimeret, vi agnosceretur, ac nihil alienum pro suo,ne quem falleret, imprimere vellet: adeo vi quemadmodum ex impressione eiusdem sigilli in centum , instille in innumeris ceris, eadem semper sgura est, eademque expresso fgilli, ae sine mentorum ipsus ; quantumcuiraque cera alba , nigra, rubea, alteriusve coloris iit ; ita lane ex impressione diuinae essentiae omnius facta Mentibus este deberet eadem Idea, seu imago, S: quasi sigura, seu expressio , ac repraesentatio diuinae essentiae , persectio-Dumque ipsius , quantamcumque statuere postes inter Menteis diuersitatem : Dicere enim praeterea corpus illam obscurare, atque immutare, addendo , detrahendo, transponendo , transformando id , quod est in eorporeum , semirus opinor non es; aut si dicas , gratis dicturus.) Addo, inquam , istud fuisse argumentum; te vero magni aestimasse, si te sub tuo Triangulo delitescentem subduceres, & tacite dissicultatem consequutionis declinares.
De creara n Deo faetitiare Arie Terroris non immuni , deque νeiecta a
ratione i R C A quartam recenses initio quae
putas in superioribus demonstrata, quibusque sactam viam praesumis ad progrediendum ulterias. Ipse, ne remo ratra iniiciarn , non insistam eontinud debuisse te illa simius deitioniliaret abunde erit , si memineris quid concessum fuerit, quid non : ne res trahatur in praeiudicium. Ratiocinaris consequentet non posse Deum sallere te, de ut iacultatem sallacem, erro rive obnoxiam , quam ab ipso habes , excuses , coniicis culpam in nihilum , cuius tibi
Id eam sitiandam obuersari dicis , ex quo teris participare, inter quod & Deum , te medium astumis. Ac pulesta quidem ratiocinatio 1 sed ut praeteream explicari non poste quomodo haveatur,aut qualis si nihili idea, quomodo raiticipemus ex nihilo, & alia; bseruo solam, ex distinctione hac non tolli, quin Deus potuerit dare homini saeuitatem iudicandi erroris immunem. Nam quamuis non dedisset itis nitam , eiusmodi tamen dare
poterat, quae errori non assentiretur, adeo ut, quae nostet quidem , ea dare perciperet; quae non nosset, non pronunciaret esse huiusmodi, potius quam alia. Id tibi obiicien ,
non Marandum cense si aliqua a Deo sant, qu ram rationem non int duri. st id quidem recte; . sed mirandum tamen , esse in te ideam veram,quae repraesentet Deum omniscium, omnipotentem , omnino bonum , de videre te nihilominus aliqua eius opera non omnin5 absoluta : adeo ut, elim saltem potuerit per sectiora condere, neque tamen condiderit, argumento esse videatur, qudd aut nescierit, aut non potuerit, aut noluerit: ae saltem
in eo imperfectus fuerit, qudd si sciens &potens noluerit, posthabuerit perseetionem imperseetioni. Quod autem , a P sica consae ratione rei eis et sum ea aram finalitim, alia fortassis Occasione potuisses recte facere: at de Deo cum agit ut, verendum prosect5, ne praecipuum argumentum reiicias , quo diuina Sapientia , Prouidentia, Potentia , at que adeo exsistentia lumine naturae stabiliri potest. Quippe vi Mundum uniuersum , ut Caelum ci alias eius praecipuas partes prae teream , undenam, aut quomodo melitis argumentati valeas , quam ex vise partium in plantis , in animalibus, in hominibuη, in teipso aut corpore tuo ) quae similitudinem Dei geris. Videmus prosectb, magnos quos
que viros ex speculatione Anatomica corporis humani , non assurgere modo ad Dei notitiam , sed hymnum quoque ipsi canere, quod omnes partes ita conforis auerit, collocaueritque ad usus, ut sit omninλ propter solertiam, atque prouidentiam incompara bilem commendandus. Dices Physicas esse causas huiusmodi sormae, ac stus, quae inii
stigari debeant, ineptosque esse . qui ad s-nem potius quam ad agens, aut materiam Iecurrant. sed cum nemo mortalium possit intelligere , necdum explicare , quod agens formet collocetque,eo quo obseruamus m do, 'aluulas illas, quae ad vasorum otiscia in stitibus cordis constitutae sunt; cuius con ditionis aut vi de mutuetur materiam,m qua
illas elaborat; tuomodo sese ad agendum apri licet ; quibus utatur organis aut quomodo illa usurpet; quid opus illi, ut ea temperie , consistentia eo haerentia flexilitate, magnitudines gura,stu illas persciat: chin, inquam, iam o Pli,seorum haee & alia perspicere declarat ue valeat; quid est, cur non sal
402쪽
Ad Caesisti Metaphysicam Repono. 319
xem maretiit praestantillimum illum usum, &ineffabilem prouidentiam, quae tam appostε ad illum taleis valvulas concinnauit Cur non laudetur, si exinde primam quandam causim necessario admittendam agnoscat, quae ista, exteraque Omnia sapientissime de ad suos sinet, coti sinantissime disposuerit Dicis temeritatem esse inuejLgare i mi. sed etini id possit este verum, ii intelligantur fines quos ipse Deus occultos voluit, aut inuestigati prohibuit ; non pro sedili tamen, si illi, quos quas in propatulo posuit, quique
non multo labore innotescunt, ac sunt alii de hiiiiismosi ut laus magna ad Iosum Deum, tanquam aut holem reseratur. Dices sorte, deam Dei quae est in unoquoque, susscere ad habendum veram germanamque, de Deo eiusque prouidentia notitiam ; absque eo quod aut ad fines rerum , aut ad aliud quid omnino respietati Verum non sint omnes ea seelicitate qua tu vi Ideam illam tam persectam a natiuitate obtineant, vel tanta claritate obiectam conmeantur. Quamobrem quibus Deus non dedit tantam hanc perspicaciam, inuidendum non est, quod ex inspecti e operum, cognoscete glorificareque opiseem possint. Ne memorem id non ob stare, quo minus idea illa uti liceat , quae etiam videtur omnino ex cognitione rerum ita perfici, ut tu , si verum diecie velis, bule cognitioni non prorsus parum , ne tinania pen E dieam, debeas. Quaeso te enim,quounque tandem progressuram te suille putas , sex quo es insula in corpus, mansisses hue icque in eo clausis oculis , obturatis auribus Inullo denique sensu externo hanc rerum vniuerstatem, & qui equid extra est percepisses; totaque interea me litando apud te, voluendo alie & reuoluendo cogitationes, aetati intriuille, 3 Die bona sae, es describe, quam ideam tui Desque, te existima, si ille habituram
im sunt referenaa ; ira Uti partium iri planiis. in animalibui, ste. est oram Deum miris h
uis quum alios, in propatulo e se, omnes hiam in impe serti aliai Hus sapientia abs sani e
cutiatu proponis, non nemo ex Irimat se nolo 9.Deniqtie quia h e tam ingentie anterrigas. quas
putem mentem ineam habituram suisse Dei. 5e sit Ideat, si ex quo infusa est in corpus mansis et hucusque in eo clausis oeulis. &absque ullo aliorum sensuum usu : ι genui. cst cana de . respondeo me κοn dus rare t modo
ipsam in cogitandi non impediriam a corpore, it neque etiam adiuramo ponamus, quin ea em,
AN tu,cum Deis te stirperam,ac enodem putas non iis ea salteiri flexilitate. vi constringi in nodos possis, haberique etiam ex iis,quos Latinorum aliqis Scirpos, Graeri appellauerum Glyphos ; aliorum esto iudicium Ego certe nihil aliud, qua in planitiem;
hoc est perspicuitatem qua to, ne me quic- . quam mouent magnis ea vel ba, quae neque qui audiunt, neque qui proserunt, ut plurimum capiunt. Dicis tu mh A Id a die is Ideam netur uom; testor me ego id praeterite,
quasi non possit intelligi , esse laeam, & non esse obiectum : esse imaginem, & nullius ieii maginem esse Habere naturam ideae, cui ira est iliquid lepraesentare , di esse tamen quia
negativum , liue repraesentate nihil: tu id iniquo sers animo. Dicis tu, arrat pa e nos is
non ente ; id ego quoque praetereo , quas norinos lit intelligi, quomodo non .ens ita diutia datur, ut nos ex eo partes a capiamus ; quo- mogo inter nostii parteis alia quid olaira sit; alia nisi l. la tu etiam non scis. Dicis no , parricidio ex non ente , nihil esse aliud. manin c se nessimistim ens , scis deesse nobis qua plurima: ego ven aio noti capi, cur non dicamur plotius esse duntaxat, id quod sumusquὶm participate ex eo , quod non sumus . quod nobis deest,&e. de declaro tamen nolle me his insistere Tu hoc vocas no3os quae rete in scirpo ; esto igitur tuo sensu et ais,ae ut poteris firmato teipsum. lnterim tu ipse teqhiris-ne nodum , an non , csim ais,
ris , nec censiu/m; nempe te videre aliqua D i
alisia Dei vera A.η omnino assola .i: qud 4 vellii quoque statim probas, cilin ais, tali te sunt partes , vitri peps imperficta. An autem,dhaeren, hule fctitio nodo, ac interno v rum intactum relinquens, videri possue s
403쪽
opposuissem enim tuam de nihilo ad eam, tuam que participationis ex non eme distiniactione non obstare,quin dici valeat, potuiste Deum dare homini iacultatem iudicandi, si non infinitam , saltem erroris immunem ; &te respondente non cis mιranatim , si aliqtia a
institissem, mirandum tamen, quomodo assereres esse in te ideam veram, quae repraeseivaret Deum omniscium , Omnis tentem,
Omnino bonum s de videres nihilominus aliqua eius Opera non omninὁ absoluta svi facultatem iudicandi, de qua agebatur, errori obnoxiamo argumento, quod aut nesciis let, aut non potuisset, aut prae liuore quodam noluissetfersectiora condere; tu id totum praetermitisti, verbuloque solum haerendum cen-
cisii. Cautior paullo suisti ei rea id , quod
rantum , atque a amna m terra secrerias conuer
scindam , nec aliud quia a corpore habens, quam
alti sutilas momensis rota iam meam dependere, vi nihil e aenitus . nihil e litis asIAmano ingema cognosci posse confidam. Etenim praesumente te complanatam exinde viam
ad progrediendum vitet ius,iestatus sum nolle me quidem remoram iniicere , neque in- , pete continenter debuisse te omnia firmitis demonstrare; at memoria tamen tenendum quid tibi concessum, quid non , ne praeiudicium sactum putares: tu id nihil es praeclare moratus , neque cogitandum censuisti de rebus firmi sis constabiliendis. Enimver5,cum ea, quae deinceps a te respondentur supponam lime fuisse a te persecte ostensa; ideo ex vobis recitatis, siligo hane tuam ratiocinationem :
s Te concludo me exfinere , mea que ι ram exsistentiam singulis momentis ab ilupena νι; cr nihil ab huuam ingenis posse e dentius , certi De aenosci e qui est in m. clara, ct d II in Ja Iura oris independentis, oc. seMr ream eRe concluda D tim ex ree, tot imque m ara ex renitam sutilis mo-meutis ab icto pendere, cr nihil ab stimano ingenio posse Diadentius, oras que agnosci. Nempe eum nondum probauetis, se i probaturus inserius iis , claram distinct4mque notitiam ideirco non esse fallacem, quoniam Deus est, eiusque notitiae in te edissimis authot non sallar ; tu tamen hoc loeo veracem
supponis, ut probes Deum esse, di totius tuae exsistentiae . ipsusque adeo notitiae in te ex clientis authorem esse. Quod catera spectat, nihil adiiciendum ad ea quae Obiccta sunt in superiorem Meditationem. Adiungo solummodo ob verba, quae statim subiungis,
Imprimis agnoras ra non posse , τι iste ma et u- quam saltat: - . ni .nim fallacia, v I deceps, ne ali id i persi toti γ/peratur e cst quam Masph ι Iaz re nonntillum esse ita aris a Miris, apstenIrae argum stim , proculdubio Glti fauere vel malιuam, vel imbre, litarem re Iiatur, hecroinde am Deum cisit: Adiungo, inquam, te hele solum repetere, de tanquam principium sequentium ratiocinationum habere, quod circa extrema verba superioris Meditationis te non demonstras te obseruatum est, dum ita ratiocinareris:
Vt aliquid potib adiiciam de iis , quae in
responsione uberius deducis , excipis,cAmque acinae age o pro catis sinati, ad ι cientem esse rasexenda. Quomodo uod acci pis hanc vocem , ὸ ν frienda 8 Nam si sensus si admirationem, laudem, gloriam,quae ex facta circa relum sneis ratiocinatione, de
ex perspectis usibus cuiusque adeo appositis elicitur , reserendam esse ad effectorem , qui adeo sapienter, prouideque omnia disposuit, nihil sane dicis, quod non fuerit tota dubitatione dictum. Et videli sanὴ hune ei letuum sensum, videtur posse colligi ex vel bis,
re, ae glorificare Opis Em pis es. At s sensissi, vacandum solum explorationi, conten plationique causarum eis cientium dimittemdam verί investigationem consideration Smque causarum finalium εἰ hoe ipsum sane est, quod non dixi: & de Deo quide cum asitur; nam de quo alia occasione id fieri possit, re spicue dixi. Porro hune esse tuum sensum, tum quaestionis statiis declarat, tum quod apud te sequitur. Nam ubi dixisti, par esse exto pari um Deum mirari, c. pergis , Aonauiem quo e qni vi fecerit, a uinare. Quo loco lubet adnotare, qui putes posse homines ex usu partium Deum mirari ;& non diuinare tamen quo sne parteis secerit; heies iii idem Uis, de Finis idcm sunt; & non potest usus authorem mirari, qui non miretur thotem Finis. Et vide proinde utrum tecte facias, dum causam si alem ita abdicas. Nam ex nuda quidem inspectione Solis, Lunae, caeteratumque partium Mundi, atque aded Mundi totius, iton propterea suis te intelligitur Effector . sue causa Mundi. Potest nimiium quis suspicari aut Mundum sempetitilem sutile,&neque Patres alium vidisse, neque Nepotes vinitos alium; aut certe casus e coaluisse ex iis principiis, ex quibuς constat, ut ista non alia dispostione consit
ictit. Quare mioc modo, non tantum causa stiali, ablestabitur; sed esciens qυoque due: Mundo tolle tua. At ex itiuestietationennium,
404쪽
stilum. Pori odo eausa finalix ex sile-ie intelli iuu . sed is ipse quoque est gradus
ad agnos deuatim e scientem, qur ira ess-ciendo talem sibi ipsi propos ierit finem. Eo plane modo . quo si quis in fluis nutritus, indeque digrestias conspiceret pontem, de nihil aliud prima fronte, quam soramen at tenderet , Per quod fluvii aqua transiet; suspicari posset tale quidpiam este, quale Obseruasset in quodam torrente, ubi duas rupes uidisset se veiticibus contingenteis, Sed is paratis basibus intercipienteis alue lumi nihil ratiocinatus aliud , quam qu)d aut semper se constitissent,aut ex montibus heinc inde corruentes sibi se mutud occurrissent: At eum videret praetere, viatores ma gno compendio, de commodo supra ipsum tratisiadenteis ι ac idcircδ propids aecedens ad opus spectandum, consideraret fornicem per-amplum , affabre factum , eonstant ἡmque ex multipl4 ei serie lapidum eae rum,dolatorum, compactorum, post tum ex ordine, ac ea Omnin5 ratione , ut spectato usu non potuissent accommodari solertius ; tum satie agnosceret non potuissePontem aut e
sti seri aut este insectum: sed debuisse omni
no seri ab Opifice , qui de attendisset ad s-tiem,& sapienter ea cogitasset gil pqstionem operis;& tantum habuisset potentiae,ut insti-
. tutum exsequeretur. Ex quo proinde sequitur; non in Ethicis mod5 esse pium, ut ais, vi considerare quem linem Onycere possimuι Deum
i in retendo I vers. o Giose; sed ii, PM cia quoque esse non ineptum, inuicquid ipse dicas inad prorsus aptum, ac laudabile tu considerare, quatenus prorsus necesse est. si veli-1nus quidem agnoscere regi a Deo Vniuersu, 1: quod praeterea requiritur esse Deu eausam uniuersi Quippe,spectato Vniuerso,non statim cogitatio aut persiasti subit,effectum id esse alleuius cause eonditricis aut dilectricis. de cana subire possit cogitatio, Vniuersu esse aut insectum , de seipso regit aut casu sinum esse,& eodem casu administrari quonam tan-ὰem modo subibit perstasio, aut factum esse seipsa Mundum ab aliqua causa alit regi administrat; qi ab aliquo Moderatore ; nisi ob se emus Sapientiam,qua omnia in ipso diseposita sunt3 & eum sapientia in eo insistat, it nihil fiat temere, seu absque proposito s-ne ; intelligamus esse causam, quae operata erit, Ob eum , quem adhuc tuetur,nnem
III. Quod autem dicis fui non posse aliquos Dei
eis magis in propatuti ege, quam alios; Dodomnes in imperscrutabiti eius sis' fia A, G r eoAm modo recona tio id videtur omnin3 sil sum; nis, cum fines aliqui rerum sint aded perspicui, non admittamus Deum esse causam eon imationis huiusmodi rerum , sed reseramus omnia ad casum i dieamusquetes non ob usus, sileis quo se disposta ised iebus se sortὸ fortuna dispositis , vsus quoque , seu si eis suisse sorte fortuna ad in
uentos. Nam verum est quidem esse aliquos
sues h Dei nobis penitus incompertos, Inque impersecutabili sapientiae eius abyllo reconditos stat eis nimirum sum pro sessus, quos ipse .ut occultos voluit, aut inuestigari pro
bibuit.) At jerum perinde non est. non se- et te Deum aliquos in propatulo , vr innumeri illi sunt, quos vel iii uno bona inis cot-pore attendere licet. Quid enim 3 Dicere e xo non post ianus Ias via, chira sormauit iis nomine os, non ed respexisse, vi homo peria duceret, educet Eique aet e. ae in nutrimen
tum ast i meret cibum Et com in natiuitatὰ id apertum voluit, parauitque interea lae, in mam , papillam , quae Ore exciperetur, sugereturque non id fecisse ad alendum iris, tertii Et clara celophagum cautam fecit, ampliau; tque stomachum; non secille ut alimentum tum per illum transmitteretur, tum in hoe elabolaretur Et cum se formavit vasa
caetera , non ob traiectionem parti ira recrementi , patrim alimenti sectile 3 Et editi ossa dura sol inauit, articulnionesque distinxit. non attendisse ad firmitudinem corporis, de ad vatios flexus, illotusque obeundos 3 Et chm creauit musculos , tendinesque implanis tauit solidioribus partibus ', noluisse este ot gana , quibus cieri partes possent 3 Et eum
cordi motum attribuit, communicata Itquctarietiis, non attribuisse ad calorem foueri
dum , distribuendumque , de ad excipiendum , praeparandum , transmittendum iee
totum corpus arterialem sanguinem3 Et eum neruos ex cerebro per uniuersum corpus produxit, non produxisse ut organa euade rent sensus , ae motus 3 Et cum oculos sa
bricatus est , palpebrasque, de cilia adiecit,
non fabricatum ut videtemus, seruarenturque oculi 3 sed quid persequor singula, cum singula sint infinita 3 Ex quibus absque temeritate asseuerare posse videmur respexissbD s u M ad hosce , illίsve huiusnodi sinet,. Nihil sane me haee speeulantem non in ad mirationem rapuit: sed duo . vel tria praesertim sunt, quae ingentem semper stuporem secerunt, unum , Vasa umbilicalia apposite adeo formata, collecta , producta .im lilantata, humor gnique nutritium, semetim, pirituosum distribuentia; eum succedente ii
lotum in natiuitate obstrictione, de commodiore aliarum partium reseratione, ast imp tione dispensatione,&e. Alterum cordis Val-Dulae, apposite adeo&subitantia ,& soritia.& numero & si ii excipiendo, emittend uena uminaque sinum,& per vasa quidem a deci apposte comparatae; ipsaque proinde vas
tum orificia alternis elaudentes , atque reserantes. Tertium tendines attrahentes in vo .
lam interiores digitorum atticulos, adeo apposite ad alior uin traiectionein perforatos. Quae sanὸ , & caetera quoque reipsa non minus miranda , manifestant nobis, velimus,
nolimus,quem finem in ipsis ita consor mai dis Naturae Author habuerit. Quare & causas comparando videris abs re carpere, quod de disseultate esset entium intelligendamici
subiunxi ; quas nulla non si eognitu multo quam D si s nis , sicilior. i
mare se nouit in O quantum non modὼ 3e te; sed de exteris quoque spondest Ego certe. quod ad ma spectat, tua sponsone abnuo; vi
405쪽
qui ingenue fatear me prorsus non existimare. Possem quoque me praestare sponsorem aliorum non fine paucorum, quos este noui eo eadore, ut tametsi totam aetatem in causis eiust odi inuestigandis consumpserint: sateantur nihiloni inus esse illa, sibi plane iti- compertas. Verum,ut de caeteris taceam, Tu stitur existimas nolle te huiuscemodi causas 'tu putas te posse illas dicer: scilieri, ut iterum dicam, Tu intelligis,ae explicare po
condation 3,aus unde muttietur materiam,ex qua
non semideum sed omnino aliquem Deum lSed vide, amabo , ne de te plus aequo tibi ipse persuaseris. Nam si dicas quidem te nosse huius emodi agens esse Deum ; nihil imprimis dices quod vir quisque pius non dicat, neque est,cur in Physicis operosissime labores . cum quilibet E media plebe dicere
idem nouerit Deindea etsi noris esse Deum, qui si omnium tam vis bilium, quam inuis-bilium tetu factor; non nosti tamen eius naturam neque quomodo intra uterum si quomodo ibi agat; quomodo, aut quam deligat materiam 1 quomodo illam usurpet, sormet, te percet,&c. illo,cum manifestum vide tur non agete se solo Deum omnia; sed causas secundas & particulareis admittere; esto, noueris Deum esse agens quod valvulas ser-m et , collocet, M. At nosti solum causam primum, & uniuersalem,de qua quaestio non est, cum de ea nemo dubitet, de viro perin de verbo, seu nullo eum discrimine ad omnia quaesta responderi possit. Quaestio est,
an notis causam seeundam, & particulare , quae valvulas sormet, collocet, dee. hanc
cilicet nolle est operae-praetium. Porro, si osse te illam dieas, s proinde ad dissieultates , quas proposui, respondeas, o quam
magnus Apollo eris i sed iterum vide, amabo, ne cum inter causas secundas aliae generales sint, aciemotae; aliae singularci,& pro pinquae;illas pro istis accipiam; cum non illa: tamen sed istae quaerantur. Etenim, chira nulla sit philosophantiumsecta,quae excogitatis rerum principiis, non adnitatur omnia naturae effetia ex ipsis deducere; ulla est,quae non generaleis, remotasque causas edisserat; sed cum singulares, & propinquae poscuntur, qualeis nosse operae- praetium est ; nulla est, quae non Obmutescat,aut ineptissime garriat. Et aliae quidem prae alii; veris milia proserunt, longiusq; non-nihil progredi videntur; veruntamen neque illae quidem verisimilitudinem praetergredi possimi ineque non consistere citra interualla, a causa speciali, proximaque,insuperabilio. Si e veQ, non dissiteor quidem, quin tu pio tua solertia veris miliora, specialiota, propinquiora quaedam possis dicere; at ea dicere, ex quibus dissicultates propostas in aperto statuas, α non ipsas potiti sintra ealiginem insuperabilem relinquas, hoc est, quod imbecillitatis humanae conscientia posita leti noti sinit. Et dicito mPh lici a b re niti omita Irmissimi, ratiorasm; addendum tamen qnatenus e quousque homini licet. Nam ei tea seneralia quidem ne mo nonGeometrico progreditur more, Mi m si ex materia sit; mhii sine moin , ct et rest, cte. At eum speciatim dicendum est quae materia; quis in tus ; quod agens; quae cae tera; nemo non prolabitur, balbutitque infantium ritu. Vnde S quod ais , nullam causam non esse cun tu retidio fiat Loem,quam Deisnem Id diiudicetur quaeso ex comparati De cuiusvis istarum specialium, proxima Iumque causarum, curia quolibet lane ex iis . quos paulo ante deduxi, cirea pari eis corporis : & quid si sentiendum nemo non agnoscet.
Quod postremδ gieis de Idea Dei , ae
Mentis tuae , quam haberes iam , si ex quo momento ipsa Mens fuit insuta in eoi pus, cia natiuitate usque mansisses clausis oculis, obturatis auribus,& nullo denique sensu externo hanc rerum uniuerstatem,& quicquid extra est, perceptiles, totusque interea medi
t ibi isti diei, ; spectatis iis, quae de mente in
utero, & per Lethargum commemorata superius sunt; at quam verisiviliter, aut quan alia, praeter principii petitionem, ratione dicas, alis , ut volent, sententiam scient. Sanε quod assumis Asia se eo easti Mensem ut non
admuiari, ita non impatri in caetrando a corpo-
pora; supponis poste ipsa ira ex se secluso nem ire impedimento perinde cogitare & purius, claritisque Deum , & seipsam cognoscere,
quam nunc cogitet, aut cognoscat; quod in uaestione tamen est. Vt concedatur autemuisse corpus temperatissmiunt ncque enim
aliud supponere lieuit. Quaeso suis te ne ali quod , an nullum plane impedimentum 3 si nullum; igitur Mens tua in tuo corpore per inde se plane habui siet, ae in statu separati his,& nihil potuisses tibi expetere peius, quina ut aperirentur tibi oculi, paterent aures , & deinceps olfacere, gustate , tangere quidpiam concediretur. Hoe autem quidnam aliud est , quam suisse de te male meri tum, quisquis cibi visum, auditum , caetet Osque sensus concessit 3 Si aliquod i aut illud suillet maius,quam nunc st,postquamCaelii,& alia,quae sunt in uniuerso,nouisti,aut minus : si maius, ergo non habuisses puriores, clarioresque Ideas. Si minus ; tum redit instantia ; quod ille status suisset expetibilior, quam iste; quodque suillet de te male metitus , quisquis te in hoc constituisset. tum illa additur , qudd non possit Deus nos arguere , nisi ex eius operibus , ipsi in , ut patest, cognoscamus; pollet enim quisque Da Orespondere; Cut me igitur eduxisti ea meae
matris utero , aut me statim non excaec
sti, Semne is planὸ sensus adeinisti; cum
ea ratione potuissem melius te cognoscere,
406쪽
ut par est *pio secto eum non modo ais sensus in Mutiti impiatre mentem , sed etiam in xusii, aci percip/n is D cmenis Iuem tinia-νe; arguere videtis omnem es diuinam in humanam sapientiam , quae uti nos visu hortatur,quo ex visis rerum persemonibus ad intelligendum Dei persectiones assurgamus; velut dum spectata Vniuersi magnitudine, Solis puleritudine , Architecti sapientia, emnamur intelligere, quam maior, quam pulcrio quam sapientior esse qui Mundum,qui Solem qui Architeetiam eondidit,debeat Ex
uerram ; quam quia is rerum corporearum imaginibus preeipiendis nim um oectipartium,
culpari quidem in ipsis possit, si ita occurentiir, ut existiment Deum esse , qualis per corporeas repraesentatur imagines ; at negari tamen non possit, quin corporeae imagines aliquatenus ipsos iuvent, dum sunt occasoni,ac sunt quas gradus, quibus ad Desi intelligendum, quantum quidem licet per
vir eis, assii rgant. Et quaeso s corporeae imagines obstaculo sunt in eo , qui rerum uni- Derstaretra contemplatus est , ut puta visu praedito et rogitemus caecum , vi exprimat
nobis qualem de Deo ideam habeat 3 Andescribere melius Deum poterit, quia nullas habebit imagines Solis , Iridis, aliarum
rerum corporeatum 7 Verum immotandum
olutiorem deinde ager , qtiod eriatura vis imperfecta,con id rara inbeas non τι eorum qMid, sed i an tiam Vniue si pars, qua ratione perfecta eri . Et laudanda sane distinctio: sed n5 E;e agimus de impersectione pasetis, ut pars est de cum integritate totius consertur; sed vi in se totum quid est, iurauique speciale exercet: quod cum ad uniuersum retuleris diis euitas semper restabit, an non reuela uniuersim stitutum fuisset persectius, i omnes eius partes persectae exstitissent, quam nunc sit partibus pletisque imperfecti se, sistentibus. Sic enim illat es publica est sumta pei sectior,in qua ciues omnes boni fuerint , quam alia, in qua plerique , aut aliqui
mali. Quare de editi post incidum diei ς, ιρ-νem quodammodo esse υniuers aris rerum perfecti saera, quod paries aliqtia ι Pim sinι eriori ob . noxia,quam si omnes sim te essentii peringe est; cie si dieas maiorem quodammodo esse Reipublicet persectionem, quδd aliqui ciue reui sint, qu in quod omnes boni. Ex quo
si, ut quemadmodum videtur plane esse a bete pro optimi Pi incipis voto, habere om nes ciues Donos ; ita videatur elle Aebuisse pro instituto aut boris uniuet si , partes eius
Omnes creati, esseque erroris immunes. Et
qua uic possis dicet e persecticinem catu quae e sena, alia Philosophica.
sunt immunes apparere maiorem, ex oppos. tione earum quae sunt obnoxiae: illud tamenes per accidens solum quemadmodum vir tus bonorum . quamuis elueeat quodammodo ex Oppositione eorum qui vitios sunt elucet solum ex accidenti, ad ed vi quemadmodum desdriati sum non est ut atqui ciues mali sint , quo boni sant illustriores. ita ne que ideatur fuisse committendum,ut aliquae Uniueis partes forent errori obnoxiae , quo elareiciat magis quae sorent immunes Drcis,
iis M. do si lirar/Wrsonam to erit, qua non egit ommum praecipua, maxime o Ela: sea hoc non tollit dubium eur satis illi non fue- iit sui linendam dare person ira , quae ex per sectis minima esset, di non etiam tibi dare imperfectam. Nam de quamuis principi vitio non vertatur, qudd non omnes ciues ad sublimia munera vocet, sed aliquos habeat in mediis , aliquos in infinis , verteretur tamen , si non aliquos moad destinaret Operibus vilissimis , sed aliquos etiam destinaret prauis. Dicis, te non pote Orionem a ferre, quia
probes Deum tibi marorem cunasceni faciata rem,quam dederis dare debuisse atqueqviorum Mis peritum arti em esse intellai , non id O ramen hiature re i tam in singulis operibin omnes
p ν sectiones ponere des isse, tias in aliquistis p ιυ ροn re. Vetum viget semper quod modo dicebam;uidesque non tam dr cultatem esseeur Deus tibi saeuitatem cognoscendi in iorem non dederit , qu3m cur dedori errantem neque controuerti, cur artifex summus per istiones omnes dare nolit omnibus operibus, sed cur etiam aliquibus tribuere velit imperfectiones. Dies iamras non satias
ab erroribus abstinere ex eataenii Derceptione rerum δυμ tamen ex instituro, us p rmiter risi proponas nati rei assentiri, quum euidenter non
perceperis. sed utcumque possis ea semper attentione esse : nonne semper est impersectio, ea , quae diiudicare est opus, non pei-cipere cuidenter , ae errandi periculo esse perpetu δ obnoxium a Dicis , errorem inessean Usa operaraone, quarentis a te prae dui, Opilisa io quadam est; non ira facultara, quam a Deo aecepisti, neque et am in operatione, qua tenuis ab ido 2 pendes. sed non sit et tot in s cultate a Deo accepta proxime, est tamen emote , quatenus cum ea imperfectione creata est, ut errare possit. Quare non est quidem , ut ais , quia conqtierare ae Deo, qui νι-xera tibi nihil a/buis, G- tamen ista bona trasti, ι , ob qua Abes icti oratias ager : sed est semper quod ad mitemur, cur persectio a nodederit, si sciuit quidem, si potuit, si liuore
ductus non fuit. Addis, neque esse cur conque xare , quod tecum eancurras ad errandi aliAmrcum asim omnes sinι τινι, o boni, quareniti a Dra dependent, mutorque quodamodo persectio in iesi,elicere iris pesse,qua non posse cirWmaris,in qua sola I a Fatis, culpae es rario forma Iis enursu Dei nulta indigeat quia neque su res. neque aa eti re via. veru cum sit illa subtili4 distinctio non tamen plane satisfacit. Siquiae non concurrat Deus ad priuatione qui est in actu salsitasq; de eitor est; cocurrit tamen
407쪽
ad aetiim .ad quem si non concurreret,priuatio non esset; & aliunde ipse est Author potentiae , quae fallitur aut errat, atque ageb, ut ita dicam , impotentis potentia: : scque defectiis, qui est in aetii, non lain ad illam, quae impotens est, quam ad Authorem , qui
impotentem fecit, nee potentem potenti remve, cum posset, voluit facete, videtur esse reserendus. Certe vi fabro nora vertitur
vitio, uod aperiendo scriniolo praefrandem elauim non elaboret, sed quod pusillam sa-bricatus , sormam aperiendo aut inhabilem, aut dissi ei lem tribuat: ita non est quidem culpa in Deo,quod saeuitatem iudicatricein tribuens homuncioni,non tantam illi dederit , quantam rebus vel omnibus, vel plurimis , vel maximis suilecturam arbitraretur:
sed retivirum est , cur ad pauca illa. quae diiudicati ab homine voluit, impatem, implicitam , incertamque tribuerit.
fitiane, noti simus erroribus alnox',ι tim
viam; non autem y oci homo su errora obnoxius, sivi quod non haseat omnes perfectones , cum seriών is bonum Vnsciosi. Sed Mehas institus per a comparatio inter eum , qai vertiι totum humantim couas oculis ναι, ut Hegantior appareret , quia nasia eius pars o Io pulchrior videtur, ct eum , qua purat nullias cieattiras in Mundo errori esnoxius, hoe eu, non plane per
si πο- . Deum nos destinare operibus pratiis, nobisque tribuere impersectiones , ta νωιαν ι etiam plane fasiam est, D EVM ad illa, pauca quae diiudicati ab homine voluit, imparem , implicitam, incertamque iacultatem iudicatricem ei tribuisse.
tiua ulla imprisectio, si praecise , ut imperfectio, seu quatenus est priuatio sumatur temne ulla esse negativa, si praecise , t est subiectum, & quatenus habet realeii natu tam λ Quaeso rurs)s , Egone usquam imperfectionem priore modo sumptam,
quasi posteriore assumpsi, hoc est ,priuati nem pro subiecto habui 3 Ego usquam dies ipotentiam errant .vi potentia est, esse imperfectam; es non potius, ut errans est, seu errori obnoxia 3 Eequid ergo est, quod tu heie redarguis λ An-non ipse potids praeposterε sumi 3 Nam cum ego dicam impers ctionern esse, quod errori obnoxii sinus; Tu hoc esse potius maioris persectionis negationem dicis; ae proin se supponis defectum, qui in nobis est, esse aliquam persectionem,
tametu non tantam , quanta esse potest. Neque dicere potes quaestionem esse de sacvletate iudicatrice, vi talis est,agimus enim de ea praecis F, ut errori obnox a est. rso soli 3 in stiri scita per , cur talis potentia eslct impe secta, non veto cur parua: vi s de claudo questus suissein , qudd habet et iacultatem
cedendi titubantem, non veto quod exiguam , coparatione cerui aut de puero alsescente,quod vestem lacerant,non vero qu dparuam,respectu homitiis grandioris. Tu vero ita accepisti, ut si desectum qui in claudo , iacultateve eius est, explicare Oporteret non per negationem tecti inceiliis, sed per negationem velocitatis cerui ; aut
eum, qui in puero , vestεve illius, non pernegationem integritatis,sed per negationem maenitudinis, qualem vit deposcit. Heinc dissi itatem caute declinasti, inuolastique
in comparationem, qua non potuit esse apposita magis. Ecquid enim ex ea non qua drat 3 Comparantur Princeps cum Deo,Reipublica cum Mundo , Ciuis cum homine, voluntas eum intellectu, bonitas cum veritate , malitia cum errore ; an aliquid deest At, inquis, ciuium mari iis, eum referitiria Emptibi eam es aliquia ' Ditium , non atitem quoa homo sis errori obnoxiis cie quod non habeas omneis perse Mones, e m refertών ua boutimi nitie si Deum immortalem , quam Omnia
turbast Nam postquam dixisti malitiam esse aliquid postiuum ; die et e debuisti errorem non es le aliquid post tuum ; aut dicturus de
homine errori obnoxio, quatenus non habet
omneis persectiones,ssicere debuisti pari modo de elue malitiae obnoxio , quatenus nora bet: ut etiam dicturus hominem ei tonium reserti ad bonum uniuers, licet e ciuem in lum referri ad bonum Reipublica; aut nota turus disparitatem , monstrare quod bonum
Vniuerso sit ex hominibus errori obnoxiis. sed placuit ea phias elabi, tuin ne innotesceret quid velles,tum ne appareret nihil dici posse de malitia ciuium in Republica, quod non possit diei de errore hominum in Mundo ; cum utrumque reuera sit quid priuati-irum ι & nulla latione possis dicere malitiam esse positiuum quid qua errorem quoque po stitium quid dicere non liceat. Pergis , Melitis restim posse comparas onem inter etim , qAite tit sotam humanum eorpus oculis regi,m e segarier appareres, quia nutia eicis pars oculo pia crior vicietur, ct eum, qua putas nullas creaturas in Murido reris, Ammi,hoc est. non pliane po-
ficta, eo a sui se. Sed nemo habet oeulos, qui non videat debuisse a te comparationem institui eum duobus hominibus , altero lusicioso, altero perspicue vidente i cum liceat queri de homine, non quod duos taludni
oculos habeat , sed suba duos habens, impersem videat. Quippe repetitum est
sepitis dissicultatem esse, non cur homo limitatam iudicandi saeuitatem habeat , sed cur talem habens tinperfecte iudicet. Ae shomo quidem tam censeretur deformis, quatenus toto corpore oculatus non estsquam censetur imperfectus, quatenus esteriori obnoxius, se sottassi, iussim tua illa comparatio posset : At seesis esse vel illud arguit, qudd ne venit quidem alicui
in mentem , ut daederet totum corpus,
408쪽
quale fingitim Argi caput: eum sit tamen nemo , qui noli expetu fieri ab et te im-
ver)m ego neque suppono, neque assero; sed tibi solum Oolicio diis cultates , quae occurrunt , fierique possunt a quolibet ; istiliaeet instando in eas distima Ones, quas ex Scholasticis nuntiatus, icbuisti pio ab ill
rum more propugnare, non arbitrari satis elle, si ea,quae odiicerentur,salsa elle dieetes. Quin etiam , quod Deus nos destinet operibus prauis,ne memini quidem; memor quaestione hei e selum esse de errore veritati opposito; non deprauitate opposita virtuti. Sed nempe quod ipse inter comparandum nosmici de Pi incipe, aceepisti ipse de Deo cum Prinei pe comparato:& conatus es detorquere dissicultates, ii e sunt de tuo ratiocinio, ad sibiectam materiam de qua controuersia non est; se ilieet vi videri possem non tam tecum,quina cum veritate pugnare,quod abiit. Pergis falsum quoque esse , rua, Detim ad ilia
sisse cetit salsum dicere, de rationem interea nullam reddere,qua salsum probetur id quod experimur de saeuitatis iis persectione Nihil potio initum; quia de heie tandem diffinu landa suit diis cultas, tuum impetens ratiocinium. Nam verum quidem prosecto est ope. ra Dei persecta esse ; at quia considerando Mentem seu facultatem iudicandi, illa videbatur este impersccta, utpote errori obnoxia, atque idcirco non opia, Dei; ideircδ disquisium fuit, quomodo, ut esset opus Dei, censetetur esse persecta.ZTu es igitur se ratio
hil hab i in se per quod i ιν secta si, hoe
esse latur, I in ιrrorem inricatur Huatenus creata est a summo Ense r ιι curias tua tandi , qua est in homine , est perihela. Ae per uidisti ipse quidem imbellieitatem
ratiocini j , quando nullum non mouisti consequenter lapidem , ut polles illud constabilite: sed operosa nimium res fuit. Ipse institi eontinenter quaestionem esila, non quare Deus iacultatem infinitam, hoc est, iti omni genere persectam , absolutamque non sece- .rit: sed cur finitam iaciens, non secerit saltem in suo senere persectam; idque praesit tim tenda ittente non essη das tim , quis δε us
quidem tametsi no suerit adstrictiis, ut aliam Ussa, alia I kl ophica.
cicaret, ne sue tu pollis reddere rationem. 3:3 te talem creati citi. nahilominus hoe noti obstat, qui, viseati r creatle non persccta , vi potuit, cd impei se nam, vi voluit eo mo-
Eo quo faber, de ovo sum loquutus, eonficit clauim . non rei iceiam qualem pollet. sed impei sectam, qualem vult a seque ut voluti tas sabri non obstat quominus elatiis iniret se hi sit; ita neque iaci voluntas obstare vi deatur. ita minus saeuitas iudieanesi siti in perseo a. Quare & quod tu nihil mitii, ratiocinareris persectum, eco comparationem illam de fabro inititui , quam nihil necesse hele prosequi; ut neque caetera in dubitationis contextu perspicua.
R Equiris proinde, quanam A in re fas a
no soliam, tu te voluntas liberiasve albitrii. limitibuς nullis circumscribatur per te, circumscribatur intellectias Sane enim videntur ις duae facultates et que late patere,& non intellectus saltem mini)s, qua in voluntas, coiniti nullam rem volutas setatur, quam intellectus non piquid erit. Dixi, non salsem mi us rquippe videtur intellectiis, etia latius quam voluntas patere liquide non modo voluntas, siue arbiti ium,iudicium e consequentet electio,prosequutio, fuga, de nulla re est, quam non apprehenderimus eu cuius idea percepta , & proposita ab intellectu non suetit: seletiam multa obseure intelligimus, de quibus nullum iudicium prosequutio,aut suga est: de saetitias iudican si ita saepe est anceps, ut paribus rationum momentis,i ullisve exsistentibus , nullum sequatur iudicium, cum ii tellectus interim apprehendat ea quae rem
nent iniudicata. Quod porto dicis, i. pus
faeci talem l .m iuiemes, ,eti iri Ideam eι iam in iram foνmare valeas: hoc ipsum at guit intellectuin non esse magi, limitatum, quam voluntatem; quando sese exten sere ad usque obiectum infinitum potest. Quod vero
agnoscis, voluntatem suam exiguam voluntati
aiuina , non extens ιδ Diuem , fa smarii revide quorsum idem non possit ge intellectu quoque dici, ubi sol malem intellectus, non secus atque voluntatis, notionem des nivetis. sed paucis, dic nobis, ad quid se voluntas extendere possit; quod intellectum ei sugiat 3 Non videtur proinde error ex eo nasit,ut asseris , Pod diotaurus Iarias , qaiam inrelestis
partar, o sese ad illa itidieanda extenuat, qua
409쪽
antiI IAM Mn percipit; sed ex eo quod cum x-que late pateant, intellectus aliquid percipit uoti bene,& volutas iudicat non bene. Qua
re neque est ciar Ooluntatem Dora es in eu/cti promoueas , clim neque iudicet de rebus,
quas intellectus non percipit,& praue solum iudicet , quod intellectus praue percipiar. Quod excplum δε ιι ipsa adfers, ei rea ratiocinium a te factum de rerum exsistentia;procedit quidem recte,quantum ad iudicium de tui edi sinentia spectat. sed quatum spectat ad alia videtur non recte assimi turia: cum quicquid dicas,vel potius ludas,ieuera non dubi tes; sed omnino iudices esse aliquid praeter te,
di a te distinctu:quippe aliquid praeter te,& a . te distincts praeintelligens. Quod supponis,
nugam raιsonem occurrere, qua Onuperj Eeat,
magis quam aliud, supponere potes; at simul debes supponere, nullusequuturum iudiciu , sed voluntate seinpet sore indifferentem,neque se ad iudicandum determinaturam, quo usque intellectui maior aliqua vel militudo
ex una parte,quim ex alia occurrerit. Quod proinde dicis, hacie ina gerentiam ira extendi ad ea,qua noratis persticia cognostitvir,ut quan- muti prosabiles eo lectura te in unam partem Hah IIIa cognitis,quo ius coniectura, e impellare ad contraria asnsionem 'gla Ll nullo modo videtur verum. Quippe cognitio illa, quia sint soliun coniecturae, faciet quidem ut iudicium de ea parte,in quam te trahunt, cum aliqua formidine, & hviatione seras: sed nunquam faciet, ut iudicium seras de parte contraria : nisi postquam occurrerint coniecturae non modδ aeque probabiles, v tuin etiam plobabiliores. Quod subdis, uia periam hia ai/bm. etim salsa esse surposuista, qua mox me vera eo eredideras e meis
mento id tibi non suisse concerum e neque enim reuela sensilie , aut persuasisse tibi pires , non vidisse te Solem, terram, homines, alia: non audiiste sonos, non ambulasse,non comediste , non scripsisse, non loquutam suille svsam scilicet eorpore,organisve eiusὶ non alia. Denique ergo, forma erroris, non tam videtur consistere, in non rem ira tiberi arbitrη , scut asseris, quὶm in dissonantia iudieii a te iudicata : & ex eo quidem orta, qt M intellectus illam rem secus, qu ira sese habeat, apprehendat. Quare & non tam videtur esse eulpa arbitrij, quod non rectἡ ii dicet quam intellectus, qudd non recte de- Inonstret. Quippe ea videtur arbiiiij ab intellectu dependentia , ut si intellectus quidem aliquid clath percipiat, videaturve percipere , arbitrium serat iudicium ratum, alia: iue determinatum , seu id reipsa verum si, eu verum esse existimetur. Sin autem obici re , tum arbitrium serat iudicium dubium, ac formidolosum,& pro tempore tamen ii bitum vetius, quam oppositum ; seu in re ipsa veritas , seu salitas si absit. Ex quo fit ,ut
Non tam cauete possimus ne erremus , quam ne in errore perseueremia. ; expendamusquerxopria iudicia, non tam vim facientes a Diti io , qu m applicantes intellectum ad clariorem notitiam, quam iudicium iam pet secuturum st.
luntas possit extendere quod intellectom essugiat a Nempe au id omne in quo
contingit nos errare. Ira cum iudicas menteu ese enue quo idiam cor . . intergere quidem p aes ipsam ese mentem , hoc est, rem cogi aure missemque tenue corptis se rem extensam , unam aurem eandem esse rem qua cogiteι, ct ρ
mori vis credere . quia iam ante cris doti , nec I senter desissentia deteris. Ita c.n pomum, quia forte venenatu est, lassicas lib. in Mimen rtim conuenire , intellis quidem iam odorem, colorem , talia grata esse, non aurem tueo
ipsum pomo tibi esse mil/ in alimentura ,sea quia ita iis , ita iudicas. Arque sic Dirar qui-aem mhil nos veste vi quo non aliquid a tuom suo in te Iigaram sanus nos aeque intergereae veste a m rem enim de eadem re veste permulta , tir per atica tantum cognoscere. Cum
muι , sed serro prauum Dia; nec quidquam
pracie inre Pigimus, sed tantum dicimur praue intectigere, quando iudiearam nos aliquid amplius amet Here , qtiam reuera intemga ι
Qua postea de indiger nitia seluntatis negas, ei si ρer se maruis a sos, neu ιamen coram ισprobanda fusi pere, talia .nim sunt υt ipsa quia
libet apud se a briar experiri , pati s quam ra tionibus perstiaderi; tuque , o cara , ad ea quamos intra se agit, non τι deris armendere. Ne sis igitar tib rasi non taber, ego certe mea I seriare gauaeso ; ckm ct istiam sau me experiar , O a te Massa ratione, sed ntidis tantam negarion sis. impugne tiro Maiorem e friὶ
apta at os merebor fidim , quia ia assima quod experius sum , o qu Abia apud se parent experiri , quam tu qAa idem negas, ob id tantumqtiod forte non experta H. Guanquam et amea Mi possit ex tuis versis te impora es expe
tam , naeganda enim nos cauere posse ne erre mus , quia neu vis voluntatem in quicqnam
Orione interresim , in unam aut alseriam partem motiendi, quam negabas. Na semel in ια te tua determinams voluntatem au fa suo ali- od itidicium proferen tam , quaero a te, cum p reum ago incipar cauere ne in errore perseu
ἱ a non impetiituriqvied ramen negabas , cst de
isa iam casti contingit, ut fertur in vertim quia inretiativi ea verum proponis. Sed praeterea τι
410쪽
1Ns TANTIA.HAud male suetam subodoratus largiri
me nimium , cum initio Dubitationis, ne haeretem in vocibus, disputare me nolle
dixi, eut secus ae Omnes authores , praete que vocum communem v an , non modo
acet petes intellectum pro sola saeuitate smplicitet apprehendente; sed voluntate etiam confunderes eum facultate iudicante. Quippe seposuit inde Oceatio , quare ex aequium eatione sed tua nempe) luderes; & qui via deiunt, causati sint suisse me nimis sicilem,
ae placere nimis voluisse , cum tecum loquens,& tua usus phras, ipsain Voluntatem iudicate dixi. Itaque, ut de errore agentes, saltem ab errore verborum caveainus, notis
simam illam distinctionem sector, qua vul- in Mente , seu humana Anima, praeter facultatem quidem mouentem,duas illas celebreis discernunt, cognoscentem , & appetentεquas vocant propriis nominibu Intellectum,S Voluntatem. Constat proinde, arpos te ad intellectum reuocari quicquid cognitionis in Mente est, ad voluntatem quicquid appetitionis : Adeo ut ad Intes lectum pertineat non modo simplex apprehensio, qua , sine assiimatione , aut negatione aliquid concipimus; sed etiam iudieium siue
enuntiatio, qua assimamus, aut negamus,ac
ipsa quoque ratiocinatio, seu iudicium, quo ex uno posito, inserimus aliud; ad volunta-tatem autem pertineat, electio, seu volitio, nolitio, prosequutio, fuga; itemque amor, odium , & passones caeterae, quae genetis moralis sunt; vi extera illa sunt intellectualis. Iam non disputatur heie quidem , sit-ne inter Intellemitia . Se Voluntatem realis, ut vocant, modalis, aut alia distinctio; satis ell,s cum homines , ad deuitandum consus
nem , ex coeliarint nomina , quibus conceptus de eadem re varii pro obiecitatis variis illius operationibus exprimantur, id tanto, vagis heic imitemur, quantia , nisi secorimus magna suboliatur consul o. Cum igitur tu intellectui sola in illam pri inam Operationem, hoe eli simplicem apprehemitonem tribuas, reliquas autem duas,hoe est iudicium, tam enunciati uir quam illativum vi appellat,
Voluntati atribuasi praestabilius omninδ erit non mod5 primam , sed etiam secundam aeteri iam Intellectui relinquere; Voluntati a tem stas eoncedere, ae reseruare; quod ruit te videtis apposite magis secisse, dum in Meditatione tertia aperte dixisti, ntistam esse in tiata ituro , vel a s Abas fas arem ii emdam i ae proinde sola superesse iudicia , in θα-bus elati naum sibi sis, ne sitare verum quomodocumque tu acceperis,aecipereve deinceps velis, en quem germanum vulgd statuant inter operationes progrestum.
Videi quispiam , exempli gratia, corpus aliquod ala uno milliari: id intellectit quidem apprehendit ; sed nihil de ipso pronunciat.
virum nempe si inanime, animarum. spectat attentius, obseruatque id locum mutare,cue progredi,apprehenditque consequenter motum, seu progressumi sicque peraguntur duae apprehensiones smplices, una & alia prurs-; se si itur autem statim tu ictum , secunda operatio , qua intellectus duas illas primas , simplicesque connectens, ita iudicat , seu rion unciat, eo, . u pro Ir. a tu . Caeterum in ea non consistiti sed quia ex prae habitis notionibus , sorma
Dit alias apud se. illud iudicium , seu illam
aliana operationem secundam , id, quia pra-gre ιών, est an mal; eamobrem istam repe-icias , apponit recentem, & ita connectit, vi ex utraque tertiam, in hunc modum eliciat, D Dia progreditar, est a imal; Eomm iuuat aeris ιών; σιιών corpm alitia est an misi. Haec vero est ratiocinatio , siue operatio intelle-esiis tertia, quae ipsa quoque iudicium est, sed ab alio dependens, & compositum magis. uod si spectanti attentius, & diebus quidem multis id corpus videatur immotum;
tunc apprehenso δεν pore, apprehendet etiam immobili ιarem , consistenta arave in eodem
loco:& ex his duabus operationibus primis, istam secundam conficiet, id erem immobile esto ae deinceps aliam prae habitam repetens, ita ratiocinabitur, Λώ o im siti seu quod tandiu manet immotumo non es animia r id GFm immobile s. igitur animal non es et quae iam est operatio tertia. Discrimen est solum, quod priore modo iudicium assit mango staposteriore veto nefando. Atque hactenus quidem nihil est cum voluntate cominer-cij. Accipio exemplum aliud. Apprehendit Intellectus pomtim , apprehendit I rem .
tumque utrumque conne sis pronunciat,
'mtim es aut e. Et quia aliun3e praeiudicauit id quod est dulce, esse expetendum, ideδ ta tiocinatur , Diace est es Horim; pomum viri ce; igitur exparendum. Vel, si ethra attent Aspectarit, venenum obseruauerit; apprehendet pomum, apprehendet venenum , Utrumque iungens , pronunciabit, pomum es veti natum : ac tum praeiudicatam propositionein
assumens , se ratiocinabitur, God es ven naitim fustiorim est ; pomam hoc venena ιum est; igitur fugienatim. Et hucusque rursu, nihil est voluntati cum viroque iudicio
alterutrius modi commune. Quin-etiam,
nihil erit, ii tertio modo tem accipiamus; nempe si apprehenso poma, apprehendaturiti illo heine Ahias , inde venenum ; actum intellectus se pronunciet , hoc pomum Usm,l d te, venenatum eu desce quidem, sed senenatum e deincepsque praeiudicatam propositonem assii mens, ratiocinetur . quod
venenarum tamen a igitur re enavim. Quid, quod posset etiam quarto modo, conserente nihil voluntate, se accipi, ut apprehenso poma vene apprehendatur liberario ab arum-κὰ intolerabi ius, intellectusque ita prouun ciet ; pomum hoc tenenarum I serie potest ab aerumnis intolerabitistis; ae tu ex praeiudicio suratioeinetur; stiva Iiserara potes A arumnis Molerabit bas, raraeis veneniarumst, expetendum est;hoe pomum tu potest. 'istir ἐπ tendum. Posterior ergo his omnibus est ipsa voluntas , seu voluntatis actio, hoe est expetitio,