장음표시 사용
471쪽
non possit, iubeo columnam persundi aqua, hemectarique;& tum in sero superesse a. hucasi eritates liniit eis , tam cisi minores quibus aqua haereat 'i cum nis partes aquae haberent , a quo tenerentur , momento Omnes
diffiterent , nihilque columnam humesaee- retit, sed relinquerent plane siccam. Assuli osecundo ut meciet , 4eu imago tota esstuit ex tota supcincte, sue extremo corpore ; itae, singulis sui eis ciei partibus singulas parthis speciei est uete, ad ed ut quotquot de si gnari in superficie atomi possunt, ex totidem
rartibus atomi creedant, quae aliis, aliisque semper utecedentibus edi liliant quas radis quidam insensiles eo verssis tendentes, quo supersciei particulae, ex quibus prodeunt, spectauerint. Cum vero nulla pars superficiei ita ad sensum exigua sit, quae non pro piet asperitatem , seu inaequabilitatem iam expositam varias veluti facies habeat, quibus ad vatias me is parteis conuertatur ἔhei ne sit, ut radii ab ipsis e illuxu varie per medium dirigantur , alii sursum . alii deorsum , alis dextro sum , alii laetior sum, alitantiors hin, alii alid secundum omnem obliquitarem , prout variae illius partis ne ieculae spectauerint. Contingit proinde ut species,
cum primum emanat, disceditque a corpore,
densis ina , ut ita loquar , & unitissinia sit:
scilicet contexta exsistens ex omnibus radiis simul , consertimque excedentibus : quo autem longios auolat, ei, scia per euadat magis silas rara , disgregata , atque discerpta , r diis nimarum abs i. mutuo , de quoquove
ium discedentibu in amplitudinem medis. Quanquam necesse ea radiorum decusationes innumeras seti ob singularum illarum partium facie las varias: quippe cum nulla pars ad sensum ade1 parua iit, vi non variis cieculis quoquoversum pone respiciat, radiosque aliquos transmittat Ex quibus iam dico, esse quidem speciem, seu imaginem distusam per medium: at non
est e tamen totam in toto, nec totam in qualibet parte ; sed totuplieem cisci, quot lunt in medio partes , seu loca , ex quibus obie- etiam conspicere licet. Heinc Paradoxum
quidem est , sed veris militudo tamen sua
non caret, cum spectatores plurimi iti idem obiectum respectantes suetitat, neminem e rum eadem videre , quae quivis alius in ipso videt. Quin etiam eundem spectatorem eadem non videte suo utroque oculo, imo ne
que eodem, si ipsum vel tantillum emouerit. Causa autem est ipsius obiecti inaequabilitas declarata , propter quam varis ra iij ex singulis eius partibus prodeuntes varie in medio cocunt; de clara singuli reserara eas sol imparteis , ex quibus procedunt, non possant non alias , alias ne referre, prout in aliis,
aliisque locis , alii aliique in oculos spectatorum coierint. Ae uniuei se quidem spectatores omnes dici possunt attendere, videt eoue idem obiectum t diei quoque possint
videre in illo easdem parteis maiusculas, aut, ii velis etiam , minimas ad sensum : vel uri non propterea singulariter easdem earum rari in particulas vident, neque alio sensu
admittenti sunt aut idem cibi in ira , aut eau dem eius partem videre , quam prout obiectum , vel pars illa comple itur visas a variis varias particulas. Vt exemplo dicam . sit homo, quem duo aliqui , unus coram . alius pone icspiciani: ii dicentur quidem eundem hominent respicere : at non profecto easdem parteis, cum vni solas anteitotes . alii sol aupostolores obuetti manifestum iit. Loqua nivit de sacie, quam si unus quidem a dextra respiciat, alius a sinistia, tertius a fronte, quartus a mento , dicentur ii quidem videre eandem eiusdem hominis saciem , at nora eius dein faciei parteis, tanquam non obuet sas easdem omnibus, vertim diuelsas singulis.
Vnde etiam cum dicentur omnes videte frontem , nasum, os , mentum , genas non
propterea tamen dicendi erant videte easdem frontis, nasi, oris, menti, genarum yarteis,
propter inaequabilem situm, qui id euicit , ut tota species ex sacie prodiens non tota tendat in totum medium , sed pro variis parti bus in parte is medis itidem varias. Porro quia inaequabilitas non spectatur inodo in maiusculis hisee partibus , sed in minutissimis
etiam , cum prorsus nulla cutis pars sit, in
qua non minores, minoresque cminentiae, ac
depressones vel appareant, vel intelligantur; ciscitur , ut si oculos eorum spectatoriam sensim ei reum duci faciei concipias , imaginete quemadmodum successi ub detegant alias, atque alias saciei parteis , non grai diusculas solum, sed etiam minusculas, o
cultatis interea aliis, aliisque: quas in particulis illis devexitatem habentibus parti cellae nullae possint detegi, quin totidem aliae semper occultentur. Heinc dici potest in toto medio esse unius eorporis non tam unam
simplicem speciem ; quam aggeriem iniit
metarum, prout ex diuersis partibus prode iantes diuellae inter se exsistunt; de una itinera species dicuntur. prout ab uno obiecto sunt, quod lingulae quidem per parteis , on es vero simul uniuersum repraesentant. Dico
rursus, cum reperiuntur in aere medio plurium obiectorum species plurimae, non illas propterea masis elle simul, aut se Uicissimpenetrare , quam in tela stamen, & subtegmen e cum satis in aere sit itinerulorum in nium radiis illarum transmittendis. An nori obseruasti, si plures candelae eandem eam tam illustrarint, & corpora ouaedam Opaca interposita suerint, varios umbrarum, de lucis gradus penitus arguere radios ex quali het candela directo . atque inconfuse praetermeare aerem , nihil obstantibus caeter
rum radiis alias in parteis tendentibus 8 Parisane modo specierum, seu imaginum radii
ita inconsuli Procedunt , ut quamuis multi esse videantur in minimo ad sensum loco, reuera tamen siit in distinctis: cii in vi in aca ri concipimus atomorum myriadas, ita in loco, quem occupat. concipere liceat inyti das multas loculorum Nec vel δ haec iuxta politio com inconsutione videri incresibili debet, cum videamus aquam, de vitium ita
misceri in cyatho , ut ii ii possit quideli assignati sensibilis pars, in qua non vinum,
472쪽
XI. ci aqua sti & certum si tamen particulas vini noti esse in iisdem iuuii bili bitu loculi, , in quibus sunt parti lar aquae; alias enim tanta moles solius vini, aut aquae esset, quanta vini.& aquae simul. sed nempe commistio eodem modo fit, quo frumenti, de hordei intra idem horreum ; cum eo solum diseri mine , qudd heie miscibilia, & loculamentasiit longe maiora, sensibilioraque , quam illete. Concludo proinde quoa ais . unamquamque speciem rcflere uniuersum me-cium, simile esse, ae si dicamus viatin quom que, vel virumque liquorem replere totum
cyathum , quatenus nulla est pars spatij sensibili, intra cyathum, in qua Don aqua , non vinum sit, cum in ea tamen loculi, subtili digito naturae se discreti sint, vi rei iera dicere liceat, ubi unum est, alterum non esse Superest caput aliud , quod exceptionem imaginis , traiectioneinque per pupillam attingit. Ae imaginem quidem recipi in oculi fundo a remque obiectam issete depingi cum iisdem- meteoloribus, partibus, figuraque,& situ partium , quibus exterius praedita est, iam ante declaraulinus. Quad autem seu visus, seu facultas interior pro conditione ima- sinis de re externa iudicet, id .idetur sane indubium. Qua enim precor alia de causa
pronunciare possit rem ei te istius, illiusve coloris , nisi quia imago imprella istum ,
illumve colorem refert Cur occultata rei parte , obice interposito, residua solum conspicit ut , & de ea sola iudicatur', nisi quia imago mutilata imprimitur, smilitudinemque viaius, & non alterius partis gerit 3 Et
interpone vitrum coloratum ; quamobrem res videbitur coloris alieni, non sui, nisi quia imago colore vitri inscitur, & cum imprimitur,eum seruat colorer Interpone quoque vitta ad id comparata At illum in uertant,quorsum saeuitas rem apprehedet alio partium stu, quam reuera erit, nisi quia imago talem stum reseret, eumque impresta retinebit 3 Sed ne heie haeream , constate videtur talem exterius rem apparere, qualis imago interius adest ; atque ideirco facultatem , quae iuxta illam iudieat, non male dici imaginatiuam. Poti 5 s imago est eausa cur res appareat hoc colore , his partibus, hoc stu partium prindita; nonne eagem quoque causa erit , cur appareat tali praedita quantitate ,& maximὸ, cum caetera in quantitate cohaereant 3 Cur certὴ res appareat magna, parua , mediocris,
nis quia imago impressa magna, parila, me diocris est a Cur etiam vita tota res sui parte maior appareat ;nis quia tota imago maior est parte imaginis 3 Itaque prout maior, vel minor impretia imago in oculo fuerit, videtur facultas de rei quantitate serte iudicium. Cum autem locus imaginis si speculum illud in oeuli sindo superitis deseriptum ;sciendunt est nullam imaginem complere totum eum locum posse, nisi processerit , rehemisphaeriei pene circi traductus. Huiuscemodi velo est non mod5 fornix caeli , aut alius ; sed qilicumque ambitus complectitur
varietatem rerum oculo aperto partim direct partim ad latera oblique, di circumqua-
que obiectarum. Ex quo fit. vi sim per oculo aperto pingatur in illius suin do vina aliqua totalis imopo, citius variae paries dici possis iit speciale, ima iste obiectariim simul di-
'citatum ierum. Quare & videtur saeuitas de quantitate terum ita iudicare, ut quo ima go quaeque specialis maior pars illius generalis fuerit, maioremque sundi illius portioiaem Occupauerit,eb rem visam malorem ducat : qui ero minor, angustioremque sede iobtinuerit, minotem. Et quia res, dum pro pinqua est , maiorem ei reumductus illiu
pene heiuliphaerici partem occupat, quam dum est remota ; huine sit, ut imago illius specialis portionem quoque illius sundi oecupet maiorem , sicque res maior appareat; decrescete autem videatur, ae tanto mini
scri, quanto ex cius abductione imago decrescit, locuinque facit imagini nouae ; rei nempe , quae eae illius abductione detegitur,& in me orato circumductu apparet. At iuuheinc quidem est Paradoxum , qudd oculus non amplisis viro prospectu videat, quam
alio ; quantumcumque nunc intra adeis, aut in cauam manum respiciat; nunc in totos monte is , aut caelum adtendat i sed res est
amplius cognoscenda ex iis, quae subiictienda sunt. Etenim eausa dicenda est , quamobrem res non mod5 maior, sed distinctior quoque appareat, dum prope , quam dum procul est;
itemque cur vitrum convexum interpositum
illam adaugeat , disce atque ue concauum minuat, & consurdat; tametsi eadem semper facie vel sus spectatorem conuersa. Ad noe vero id repetendum , quod paulo ante dicebamus , unamquamque rem visibileis radios circumquaque diffundere, & cum omnis su
l ei scies sit inaequabilissi ina, nullam esse ilia
ius partem, quantumuis ad sensum exiguam, ex qua, ob sacicculas vatias, radii prope innumeri vatie in Orbem non emittamur. Necesse est autem huiusmodi radios tanto esse consertiores , quanto propius a te discedunt, tanta ratiores , quanto rem tius. Ita
que quanto oculus obiectae rei suetit propior , tanto radios exeipiet plureis ex illius rartibus , ipsarumque particulis ; quant δ remotior , tanto pauciores. Nempe in Drogressa nune illi , nune alii variὸ praeterlabuntur, alioque, quὰm in oculum tendunt. Quare &bene diei potest imaginem rei in oculo pingi ex pluribus radiis , ipsiusque rei videti paria ieis, seu particu as plureis, dum prope abest, quam dum procul. Enimuero quia dum est si oeul, illi soli radi j in oculum coeunt, qui
procedunt ex partibus oculo directe obue iis , nee intercipiuntur alij radii intereeptarii in partium, quδd, ut dictum est, alio di- Agantur i heine si, ut lixago coalescat ex radiis dissitatum quidem , sed quasi conii reatum partium; seque contractae paries appareant, quae in re disparatae sitim; at ille idcirco res videatur minor, quas constans vis delicet ex pauciore numero partium; ae proinde confusor, quas pallibus non perinde discretis. Rude exemplum esse potest, cum iuga montium conspicimus , ac pro eogei a
473쪽
vio me habemus, quod interceptae valles' non pateant . aut dum campos intuemur , habe ruisque pro mei a planitie , quda fluuios, ouas , eQ alia loca deprella non inte idea-inus. Ut lain perspicilli esse tum habeamus.
cum radii per vitium convexum traiecti itarc ringantur , ut coeant 1i necesse est huiusnmodi vitro interposito pluteis e in simodi rei radios iratia oculum recipi, qua villo sublato. Quia enim radii ex certis rei partibus in pu pillam allabuntur, & alii ex circumvicinis allabuntur in itidem, S alii ex remotioribus in cilia, supercilia, frontem, genas, dec. eis cit vitii convexitas , ut qui terminarentur iniridem , aliasve circa oculum parteis , resi ctione deflectantur, de coeuntes in pupillam ingrediantur in oculum . imaginemque infundo pingant tot adauctam partibus , quot radii de nouo incurrunt. Quare res videtur maior , & distinctior , ut cuius paries plures appareant ; de quae prius cranspiciebantiar, si beatitur magis inter se discretae. Ex opposito, quoniam radis per vitium concauum traiecti ita refringuntur, ut dissiliant, necesse est huiust nodi vitio interpostra pauciores radios recipi , quoniam plusculi ex iis, qui in pupillam ineuirerent, diuertuntur in itidem, te motioresve oculi,& faciei pineis. Quare & necessarium est imaginem pingi in
oculi sun do minorem, sicque rem min rem, es consutarem conspici,ut constare visam ex partibus paucioribus, unitioribusque. Atquee, hoc demum intelligitur, quod dicere volui Epistola illa ad Naudaeum , Res dis reu
antam /x cui qtie perscie est quia circum-qu'que re Aa immittens sua risuium sti peciem, laeti Octili pupiliam. Nempe quia quan id res magis recedit,iant δ eiu ς radii secundum varias parteis, particulasve , earumque facie-culas emissi . mutuli distrahuntur ; adeo ut qui initio in pupillam coibant , citro coeant .ptimδ in itidem, deinde in frontem,& alias circumpostas parteis , ac tandem extra corpus dilabantur , supersintque demum quain - paucissimi , imo vix unus, aut etiam nullus ι ex quo denique essetatur, ut tes sensim, de magis, magisque decrescere visa, minima denique, ac nulla appareat. Quod ad pupillat ampliationem , contra Oionemque attinet, illam esse effectum lucis, hae vero umbrae non repeto. Agncito solum, quod ex Galeno,& Aquapendente Obseruas, pimilae soramen angustius certis sinas, de a tissima latius vel4 debilissimam, & impersectissimam vitionem ess cere; intelligendum videri de constitutione oculi constante, seu illa θ natura si, seu a m tbo , aut alio casu. Id enim prior satis innuit, cuira ampliati
nem pupillae incommodam dieit, siue a natali iit, liue post accedat; de posterioris dum consequenter i quitur de iis , qui pupillae dilatatione laborant, ea nempe , quae praeter vitiatam consorinationem organi, id incommodi exhibet, ut pupilla debitae coarctatio-His incapax ea uere non possit ab iniuria lucis. Caeturiam loqui eos non potuisse de soramine pupillae angustiore in luce facto , & diu
tatiore in umbra; cum experientia naue: e tur. Et memini quidem uidi ite qui existimaret, dii in manum , galerum , aut rem aliam oculo obtendimus , luperciliumve contrahimus , ut aliquid procul ,&in luce conlucia mur , id nos facere , ut popilla contrahatur, de radii obiecti unitiores coeant: at errorem Iste edoctum , cum iussus est aduertere pupillam ex huius inodi umbienti ione dilatati, deberi que radios non tam unitiores, qu3mpluteis oeulum subire. Quod Anatomicus vera clarus asserit cuiuis Obseruanti conitare unius oeuli reclusi pupillam dilatari , dum alter occluditur , mihi saltem non constitit, qui rem ad speculum explorare conatiis , nihilo amplificari oeuli alterius pupillam , altero occluso, agnoui. Ac in Oeculos quidem alienos nituens , visus sum in terdum videte alterationem aliquam ; sed nimirum quia nis contendendo , conniuen do, palpebrasque aliquantisper obducendorem praestiterunt. Vt ampliationem autem aliquam concedam ; eam profecto esse tantulam par est, cti qua mirati non debeas apparentem cuiuspiam rei magnitudinem nunientibiliter adaugeri. Et ut iraque sit de dilatatione , quae eum violentia aliqua fit, haud dubium tamen esse videtur, quin naturalis illa , ae lenis , quae ex loci obscuritate, umbrave continetit , ad id conserat, ut rei magnitudo crescere appareat. Non haereo
vero ut explicem id ex iis deduci, quae iam diximus ile imaginis impressione. Si enim res maior videtur, dum est propior, aut perspicillum , vitrumve convexum interponitur,
quda viroque modo imato in oculi iando imprimatur uberior , amplioremque occupet locum: debet quoque san3 apparere maior, quando per pupillam dilatatiorem conspicitur, qui l tum plures illius radii circumquaque sic ingrediantur , ut locum in fundo cir
cumquaque ampliorem attingant, de imaginem creent uberiorem. Agendum potius experimento; quando tu videris ad id prouoca re, dum abnuens umbram dixeram de Sole mane, vespereque apparere ad oculum maiorem quam meridie,ob dilatatiorem pupillam deberet, inquis, qtiariis aliud visi Alesera, crmane Iurit ιnis amptioris inspici, prope meria diem vero strillioris , .iusdem Zete vi ili pariter ampliare per dilataram pupillam inir diente martitanis, o vespertinu horis: O .aea .rso fi I Messeeie per c claram pupatam in ramisa prope meridiem ; quia tamen experiamento minime remnuet. Nam aequalis Iarii diris est, atque muttur idem corpis in me aiepariter , ac oriente, vel occiden e Sole. Ae tuita quidem, Vir eximie , qui grauioribus studiis oecupatus as huiuscemodi minutias explorandas non diuertisti: ego vero qui etiam nugas saepenumerδ consectatus sim , testari possum res sub meridiem , seu in elara luce
apparere minores , qua in mane , ac vespere,
seu in crepera, aut debili luce. Nec miruta unam id quidem nemo sola oeuli aestimatione
consequatur a cum neque relatio ad certam
mensi iam , nisi eae applicatione , esse
474쪽
etura non pessit; neque memoria satis sit s da, ut ad tantillam varietatem agnoscendam subsidium praestet. Enimverὁ s oculus Orga
no quopiam dirigatur, quod sit illi quas mensura alueis, horis applicita; id quod
Atque id quidem in caeteris rebus, ut aedistiis, montibus, de quae sunt stia huiusmodi, sua , vel aliena luce minus collucentia: quod ad lucidiora enim attinet, videntur etiam ii ne organo perspicua esse edi perimenta. De caeteris enim stellis vi nihil dicam , quae per
noctem adeo contoicum, adueniente deinde, de crescente luce decrescunt, ae tandem eua-xidae sunt; chira redeunte erepusculo, nocte que iterum appareant, increscereque Obseruentiar, quas a te stilum, nunquamne vene
ris satis in ipso metiate , aliisve horis inte diu vidisti a Quantulum uel δ illud apparuit3
Si consequenter vera attendisti vergente incccasum Sole, non ne ampliari visum est ri si in serum erepus ulum . supra horizon rem perseuerauit , nonne visum tripl5 , quadruplo , quintuplo, quam per diem maius 3 Adserrem exemplum D miliarius de flamma lucernae , quam s ex passu centesmo inte dia conspietas, perputillam ducas a & videas
tamen aduentante crepusculo increscere, donec per tenebras nocturnas sax quaedam insens reputetur. Vetum praestat describere experimentum Hrea Lunam , quod citata Epistola indigitare sueram contentus. M morato anno . ac die Iunii 1 . hoiaque a media nocte pene secunda obseruaui Aiametrum Liunae tam integram, quam decurtatam, usurpata trabeeula , pinnacidiisque ante descristis, Et quoniam umbra diametri integrae, cu secundum exit ei as , obtusasque adhuc cuspiges accepta', suit disitorum s. lin. 3.
parti c. ro. decurtatae vel 5. seu transuersae, de altera parte mutilatae, .ligitorum 4. lin. I. Part o. iacirco habita ratione distantiae,
latitudinisque pinnaeidiorum expostae, de duxi Lunae, diameitum , integram quidem
graduum O. minutor. 18. secundorum 36. decurtatam vero grad. . min. is. sec. r.
Erat tune Luna inter apogeiam . de perige- iam media i Et quia saepius obseruaui diametrum Lunae apogeiae esse grad. . min- 26. sec. 36. propter umbram digit. 3. lin. s. parti c. s. peri getae veto grad. . mira 3 i. see. c. Propter umbram digit. 3. lin. i. parti c.6. ea-Propter videtur diameter integra apparuisse a Minor, quam seportuit , dimicio est citer mi Muti': verum i A fortassis , quia res lubrica,
rium Luna pleno orbe non sulget; & res ali Diade nullius fuit, quod spectat ad praesens
Megotium , momenti. itaque obseruatione
Per umbram peracta . usurpavi Radiit Astronomicum sitis pinnae idiis debite instructum,
ne per easdem tenebras, seu ante auroram Lunae diametrum sum dii ensus. Ecce autem diametet integra fuit inimi tot u 38.& decu vita 1s: incimescente poste, aurora, intenta fuit min. 36; de triata dis I Clara deinde rei dies elata, integra fuit min. 3 3 decu tata r . Exorto Sole, sed non valae alto, m-t ceptisque vapotibus, integra fuit adhue
3 decurtata a 33 Denique sole iam sublimi,nit id illi mi,que , re die clarissima, integra
diameter suit min. 3 3. de decurtata min. a r.eum semille. Scilicet deeurtata magis decrescere visa , propter limbum ad maculas nigricanteis imperfectiorem. vides proinde ut non modo Sol, sed reliqua etiam corpora latitudinis aequalis non sint, neque eiusdem videantur magnitudinis in meridie pariter, Oriente , vel oceidente Sole. Et de eodem Sole ut iterum loquar, chm is illo eodem mane solet iam altus gradibus tribus, idem Radius exhibuit oculo admoto eius diametrum ininiat 3 3. cum dodrante; aequo mes rem scilicet; cum usurpata aliunde trabe laminorem aequo exhibuerit, vi puta minut. a 8. sec. 3 a. propter umbram iugit. 3. lin. 3. parti c. 6. Quia eraim fuit tune temporis apo-eio quam proximus , ideo esse diametro deuitot postea in meridie minutor. 3 o. secun Lar. propter umbram digit. 3. lin. r. partic . vii perigeius , seu per brumam obseruatus fuit eadem diametro , qua Luna quoque pe-rigeia , videlicet min. 3 i. secund. 6. propter eandem umbram disit. 3. lin. t. de partic s. Sunt hie sortassis serupulosiora, quam vi inserenda hue suerint; sed erunt tamen sorti non ingrata , neque Omnino inutilia aut tibi, aut cuipiam amico ex Mathematicis eruditis, qui Astronomiam penitiorem colunt, quique norunt salebras artis pen3 insuperabileis , ob Luminarium diametros nondum exquisite satis definitas, imo, ut videtur, nunquam dei niendas, quamdiu in ipsa Luminaria oeulos conuerterimus, propter apparentem in variis lucis , umbraeque gradibus inaequalitatem. Cum igitur constet de experimento , idquι nam alio reseretur, qu1m ad memoratam
pupillae ampliationem, restrictionemque , Zeconsequenter ad ampliores, restrictioresque imagines' An adiiciam eodem spectare, quod cum a luris elatitate stibi naus locum subobia curum , primum quidem nihil videmus t at deinceps tamen paullatim plura, pluraque detegimus a Scilicet, quia lux perexigua in locum illum ingreditur, ideo perpauci radii
per-raias eius parteis attingunt , ex quibus
radii vi flesinite possint oculum: aded veinitio quidem pupilla contracta , tam pauci radii admittamur, ut nihil sensibi bile , quod
saeuitatem moueat, depingant: de eons quenter tamen eadem sensim dilatata, plures,
pluresque se subeant, ut pictura quaedam sens bilis fiat, eaque sensim, de magis, In disque distincta. Quo loco probabile puto pupillam ita pro conditione obscuritatis di latati , ut in dentissimi, tenebris ipsi iridi aequetur. id certe apraret ex oculis selium, quorum pupillae in Solis splendote ita eoa ctantur , ut vix instar sit nigrescant; de in
umbra tamen ita dilatantur, ut noctu appa reant , quas duo globuli ipsa oeulorum capacitate non minores. Qui ti- etiam inde esse videtur , cur nobis primum expergesactis, vidi minima lux necessaria sit, ut quae circam sunt intra cubiculum, videamus f inconspicua plane ingredientibus , Dis ex tenebris
aduenianti ei opposito xeiδ lueis claritas
475쪽
incommoda ad ea, ae molesta se , ut intolerabilis videatur. Nimitum pupilla per som- ultra & dilatatissima est, de cum talis adhue perseueret reclusis primum palpebris, illud euenit, qliod iam dictum est de loco obseuro. Tum veto , s lux nimia claritasve illam per--llat , non potest sane vim insuetalla in tetinam tansmittere , quin ea lacessatur, laboremque , & noxam sentiat ; ae in partibus I raesertim a medio remotioribus . tanquam abori, ob contractionem solitain pupillae, minus assuefactis. De hisce autem partibur
loquor; quoniam experimur easdem non parum laborare, cum te hectamus nosnetipsos intra speculum concauum, quδd circum extremae partes speculi parem radiorum vim in eas, ac mediae in medium retium standum, transmittant. Heine sensus quidem laeditur
ab excellente sensibili λ sed potissimum ina Lsietus. Quod autem oculus non magis assiescere possit Solaribus radiis , ae meridianis praesci lim . qu in manus prunis ardentibus, causi est quidet a vehementia , de caliditas radiorum; ised maximὸ tamen ea puritas,qua, sine ulla viti bellarum intermistione, Oculos subeunt. Clim aduenientes enim ex Luna, ex summa eandelae, ex cicindeta, de exteris, interceptas umbellas habeant, propter inte ceptas cauitates , aut suli nes lucidorum, ac ideo mini,s continenter retinam assiciant, alternationeque velut subleuent , uti dum auctamus , de ciliorum pilis lucem introeuntem intereidimus t ex opposito Solis radii huiusmodi intereeptionis , alternationisque desectu , ita assiciunt retinam, ut contincnte plaga exsccent, corrugent, inurant, & quasi
cauterio impressis inhabilem ima ni deinceps excipiendae,& sentiendae reddant. Idem propter Ni uis candorem contingit, qui nihil esse aliud videtur , quὸm lux ex superscieculis pene innumeris reflexa, de sectus, maxima parte umbellis, illimis. Id ne mirere, c nites velim lueem quidem in diaphano nullius coloris videri; sed in opaco tamen ter
minante candicare, ac tanto magis, quanto
densior, seu collectior fuerit. Deinde, aquam Don esse quidem coloris ex se candidi , de radium tamen ex ea reflexum versus oculum candicare. Rursus, cum plana aquae superscies , non-nisi ex una parte eam reflexionem
faciati s contigerit tamen illam in aliquot bullas intumescere, bullam vitamquatoque reflexionem sacere, de eandoris speciem eie-are cena supersciei parte. Ad- haec, spumam
ex aqua pura non alia ratione videri candescere, albescereve, quam quδd sit congeries eoti sertissima minutissimarum bullatum, tu rum unaquaeque suum radium resectit, unde continens candor, alborve apparet. Denique
Nivem nihil videri aliud , quam speciem purissimae spumae, ex bullulis qu3m minutissimis , de consertissimis cohaerentis. sed iidiculum me exhibeam , si taleis meas nugas uberias propinem. Vteumque sit, existimo vulgatem illam opinionem de generatione colorum intermediorum eae albo , de 'igro,
scia ex periri o , de opaco , non posse alia latione defendi, quam pro albedine, de per
spieuitate lucem, oro nigredine, re opacitate umbra in usurpando: liquidem ex varia vitiis iis itie missione variari colores manifestum
est ; quanquam res prolixae est dis luistionis. Adnoto solum , eum vulgo dicunt albedinem disgregare, de nigredinem congregne visum, non esse ita aceipiendum , quasi illa pupillam dilatet , ista contrahat ; aut illa re linam diducat, ista comprimat; oppostum quippe contingit: sed qudd illa corium pendo , quas diis pet ; haec si mando , quasi co
Obii ei, poste, nescio quid de spatij, &vmbrae magnitudine, eo quoque tenacias, ut inseratur absurdum esse eandem rem in iorem mane , ac vespere . quam sub meridiem apparere. Verum quia iam concessum est, experimentoque probatum rem se te
uera se habere ; velim totum consideres cor
parationem mensurae cum re mensurata ni
hil interim bare negotium ; quando eaden utrique est sue incrementi, sue decrementi apparentis eausa. Applica enim pedem sp tro, de postquam nudo oculo aequalena iudi caueris, sume perspicillum convexum, ut desola spatij magnitudine iudices . id tum qui dem pede videbitur longius ; at ubi simul
eundem pedem peripicillo conspexeris. aequale iterum habebis. idem eueniet, si persi te illum concauum usurpaveris, quod quantitatem apparentem viriusque ex aequo imminuet. Quid refert autem seu perspicallo, seu ampliatione, contractioneque pupillae iaeuenerit 3 Admitto proinde, quod videri ad
huc magis paradoxicum valeat, rem ean
dem a duobus hominibus simul spectatam
polle maiorem alteri, alicti minorem videri:
Id nimii dira, si illi maior, hute minor pupilla, natura obtigetit, ut sinit hominum iacii, omnia aequalia. Finge certe duos alios, quo
rum snt pupillae aequales ; nonne si alter te umbra, alter ex luce spectauerit parem suppono distantiamὶ res illi maior propter ampliatam , huic propter contractam pupil amminor apparebit Quid vero refert seu hane habuerint, seu illam ma nitudinis , paruita tis ue pupillae causamὶ Neque dicas rem ergoum amplitudine pedis esse , alteri non nisi
dodrantis isquidem virique aut pes, aut pedis dodrans videbitur, ut elicitur ex mox ante dictis. Admitto etiam conse liuenter, qua cumque appareat rei magnitudo, illam esse veram: idque praesertim quia res apparet ea dem , aut aequali omnibus mensura, neque partem ullam ostentat, quam reuela non ii beat. At, inquies , res parma apparens nudo
oculo, perspicillo tare en , sue Teleseopio apparet duplδ de plo, centuplo,mille plomato an igitur de parua smul,& magna,maximaque erit 3 Respondeo rem in eadem semper quantitate perseuerare quoniam perseue
i at semper eadem seu pedis , seu vitiae , seu alia mensura , quae s militer duplo, de plo. centupld , millecuplo maior apparebit. At
cum digitiis apparebit magnitudine semoris. ea-ne quantitas vera erit γ Erit profecto; nam praeterquim quod semur eadem proportione
appariturum maius est , nihil in digito videa
476쪽
i is, quod in is ito re ipsa non sit; neque
partes propterea erunt reuera maiores , sed plures; scili t plii res conlpicientur, quam Conspiceremur nudo oculo ob inaequabilitatena cutis ; eaque erit causa, cur partes de nouo conspect e, prioribusque interpostae, & imaginem in oculo amplient . de maiorem rei extensionem ostentent. Perinde est enim , ae ii quis pannum pri iis complicatum , palmare que visum explicuerit, vinaeque magnitudines extensum exhibu xit i is quippe rarteis nullas addet, mai resve esse eiet; sed proseret solum prius occultatas , quae prius visis , & pro contiguis habitis interpostae, illas distantiores inter se
Ostendent, totumque pannum exterasorem
acient Eadem ratione, ii ad perseetius Telescopium suerit, ed minorem quidem portimnem dis et Lunaris exhibebit; sed illam ta- en ita extendet, ut recessibus quas patefactis, quae stitit in ipsis quas educat, & parteis inutissimas , priusque invisas manifestas ciat, ae interindendas exhibeat. At, Tel scopio seposito, et it - ne Luna, aut Sol pedalis dumtaxat magnitudinis, cuiusmodi nempe apparet 3 id obiectum quidem Philosophis masnis; sed illi, quod sciam, nunquam
prominetarent aut Lunam , aut Solem pedalem , ut ii mensura pedis in Caelum translata apparitura foret tanta, quantar illorum diametra. Dixerunt ergo solummodo tantum esse Solem , quantus apparet, quia nihil , ndecumque videtur ex eo, quod in eo non si, & quia eius extrema nec maius , Dee minus spatium complectiliatur, quam quod designat angulus ab iis in oculo sormatus. Vnde s sol ad inoueretur , appareret
quidem tunc maior, quami prius; at non propterea maior , quam esset : quia esset tunc quoque tantus , & nec maior , nec minor , quam caperet angulus in eius extrema
ab oeulo dii ius. Quod idem proportione dico , si semotum conceperis. At nonne potest ex cella distantia magnitudo rei iusta designas 3Id potest quidem , quantum
ad vivira , mensura nempe , de qua constet,
de quae sussciat, applicita: sed quia pro i tione distantiae species tam menturae, quam rei mensuratae crescit , aut decrescit, ea de causa non video definiri posse distantiam,ei qua , potiusquam ex alia, pronunciare possitis videri abs te magnitudinem rei iustam. Quippe si a passibus mille minorem iustorem videris , cur non videbis quoque a centum, decem, ab uno cum donec illam eontigeris, species eius semper increscat, neest ratio potior , cur vel digito citra , vltra
ve silendum putes 3 Atque id quidem , si ad
rem secundum lineam rectam accedas : nams seeundum circulum,ita ut in eadem tecum circumferentia suerit, eiusdem quidem magnitudinis . seu prope. seu procul tibi a parebit ; sed apparebit tamen diuersae , si
ramplitu flo circuli, ut infinities potest, v Hetur ; quae ex Geometrarum pendent ratio- Atilis. Praetereo autem sciri non posse , quo stu te, spectanda si s nam perpendicula ris quidem maiorem , transucisus mino-Gigendi alia Philos phtea. tem , obliquus maiorem , minoremve pro inclinationis ratione ostendet. Quod ego quid lem primum obstupui , eum distati- Daiti inter duas stellas alteram alteri imminentem nudo ocillo contemplatus , iura
tutus sui maiorem , qu na uideretur distantia inter earum uenarum unam , Ze tertiam aliam eiusdem altitudinis ; N postea tamen Organo utramque dimensus priorem illam repeti aliquot gradibus minorem. unum adiicio , quod videlio sollit, nempe eandem rem ab homine eodem , in eademque distantia, ac in eadem lucis, aut umbrae affectione visam , posse viaiorem , minoremve , si oculo uno, quam si altero spectetur , videri ; de quantumcumque ille nitatur, fieri non posse ut eandem iera vlioque simul oeulo distincta visione conspieiat, seque oculo plusquam vino, asello licet altero , legat. Forte an miniis mirabere iem eandem oculo vitique inaequalis este magnitudinis, s vi manuum , aurium , aliarumque seminarum
partium inaequaleis vii eis operimur ea enim semper valentior est , quam naturae sponte, & nihil cogitando priorem apponi mus , admovemus, dec.) ita persuasus sue ris posse oeulis a natura inaequalem inellexim iureumque tandem suetit Aristotelis hae de re opinio) posseque adeo alterum maiorem habere , aut amplitudinem pupil
lae, aut convexitatem crystallini, aut con cauitatem retinae,aut quidpiani aliud huiusmodi, virile masnitudo non eadem ata reat. possum ipse certe de me , Oculisque meis testari,qui dextro oculo res video non
nihil quidem obseuratiores, sed maiores ta men , quis sinistro , quinta proxime magnitudinis parte. Quod casu demum animaduerti, chira in librum intuens , sici que oculi sitistii conflictu, dextro legens, characteres deprehendi sensibiliter maiores quam vis mcx suissent. Id in amminus mirabere : at nonne obstupesces magis , nos altero tantum Oculo videre, de aperto licet oculo utroque, nonn/i uno tamen lepere: ae praesertim editi id videatue non aduersati edi perientiae modo , sed i pugnate etiam communi Opticorum Effato , de visionis axibus coeuntibus in re visa a Enimvero, rem , mihi saltem, experirivsv-venit, casusque mox expositus primam expetiundi occasionem fecit. Nimirum sponte ipsa naturae, ae nihil aduertendo, sinistro lego oculo , quo characteres minores quidem, sed clarius tamen in tucor; dextro oculo neque magnitudinis , ne que obscuritatis quicquam adhibente. Cum volo autem , opera data , dextro ociato legere, tum mutati illis stum subsultu quodam sentio ; ac tum characteres percurio , illosque 'maiores , obscurioresque
contueor; sinistro neque paruitatem , ne que claritatem ullam conserente. Insinuaui portli me loqui de visione illa , quam distinctam vocant, seu ad quam visionis
axis terminatur: alioquin enim , ut expetimur praeter rem directe pupillae obiectam, O o distri
477쪽
distincteque visam , plura circumstantia videri conriise uno,eodemque oculo; ita aperto oculo utroque, experimur res in utrum-iue obliquὸ incidenteis videri ruisione coniausa. Quare & rem ita proposui, ut eam declarate temone voluerim , quae non nisi distincta visione peragitur, axe oculi successive
in alios, aliosque characteres , prius consi se visos, directo. ld autem mirum ; oculorum axeis ita esse comparatos, vi uno in tento, alter relaxetur; uno agente, alter otietur; nec uterque simul intendi, agereque valeat ut relaxati simul, de otiari potest, quemadmodum constat, dum aperto, & in librum conuerso oculo utroque, scripturam duntaxat confusam videmus , character svred non discernimus. Non poteris sorte, Vir eximie, eadem legendo experiri, Se maxime quidem, si edi ima sit oeulorum dispa-itias i sed prouoco te non ad rationem modo , sed ad alia etiam sensibiliora expeti menta Rationem dueo ex parallelismo in tus Oculorum: is enim facit, ut demiter, qui Optici non aduerterint impossibilem esie, quam depi edicant, axium coitionem. Expetimentum non longe veto: quaeso te enim solummodo , ut in nati tui suismit tem respicias , ct animaduertes te simul oculo utroque non posse illam conspicere, sed altero solum; atque ita quidem, ut pos quam dextro videtis, subsultum quendam expertate, ut videte sinistro possis. Et quomodo certe seri posse putes, ut nasum dextro respiciens , nasum quoque sinistro videas , quem abducis prorsus a naso 3 id scilicet, quia propter motum oculi utriusque coniugatum , 5: parallelum, fieri non potest, ut axis dextri versus nasum conuertatur, quin axis sinistri sectatur versus auiatem linistram. Itaque s axes non possint in summitate nas coire, quid est, qudd putes eo ituros in libro paucis digitis remotiore 3 Quod s non coeunt, vides sane alterum tantum dirigi in eam libri, seu malis ve sis partem , quam legis. Vt vero neque in libro , neque longe remotius coire , sed perpetuo parallelisino , quanta cit seu distantia, seu obliquitas oculorum seiri, expcrimento assequare , defixum quaeso baculum habe, & non- nihil semotus in eum inspice. Etenim clauso oculo dextro, vige bis illum obtegentem certam partem patietis , alteriusve rei vitta constitutae; de clauso sinistio , agnosces obtegentem aliam,
intercepto spatio paralladii dicto. Aperium postea virumque habe ; de, si axes quidem
in oculum coeant , necesse erit baculum videas aut vitamque smul partem , aut parallaxeos medium obtegentem. Potidneutrum eueniet ; nam medium quidem nunquam tegetur': pallium vel 5 altera solum, ea nempe in quam oculum magis intentum habueris , cum experturus aliunde suetis te virumque simul intendere sitisti . Ex quo sit, ut sponsorem me boni bardalio sim praestitutus , non aberraturum a seopo , tametsi oculum vitumque apertum continuetit; quippe qui uno col-
l neans, contendere simul alterum non possit Deus ae vulg4 existimant : verum de his multa iam nimis. venio ad seeundam abs te dictam causam , amplioris videlicet umbrae Sole humili , contractioris sole sublimi; quam declaratam se volui, ut de pili illae ampli tione , contractima que miscuerim nihil. Quin utramque etiam exclusi ite videor ,
eum dixi neque umbram , neque pinnacitum, Hi in D: Has , istam, Dusus ouanum tis , O A. bus sustici : tametsi ne are Dolii rim , quin aduocari in partem Dostent; sed eam nempe tantulam , ut visum neces latium fuerit causam aliam inquirere, quae effecti ii adaequaretur. itaque mane,
ac ve pete augeri umbram ided dixi, quddvaporis corpuscula circumcidentia radios.
qui ab extrema ora solis proiecti , socere diserimen debilissimum inter umbram nigram a nullo , de lucem elaram a toto sole inciperent, id diserimen feri impediant , umbramque puram proinde adaugeant. Tu vel 5 se inuas , Primo , talis
Haec porro velissimh ais, optimeque declaias perspectissimam tibi meam mentem fuisse, quando ad opacitatem pinnacidii accedere censui opaeitatem corpusculorum in ter partem aeris ipsi conterminam, de extremam oram Solis tecta serie interpositorum.
Quod autem dicis Problema sutile noti duasgregato plurium, sed de simplici utilii
corroris umbra propost uni , non est cur multis excipiam , ne de nomine controuersa sat. Problema quippe fuerat , Quare
S.I prope horia ontem maiorem umbram prodi
cit, quam dam excelsu graditur , Re sponso vero , cuia ad pinnandium a iube va
iii Nis cum quaestio foret de Hubra pi naridio soli attributa , aduocare aliquidbliud in subsidium non licuit , quando id solum satis non fuit ξ Nonne tu quoque postinodum, cum ampliandae luet directa non Disceret, aduocandam esse testexam ni isti a sed, te volente, ut opinor, haere seetidum in his non est. Consideremus potius quod deinde urges his vobis sitium laristim a die serentia stelletur mammesereno pro
scis aere, feri non posse lides , τι ei ra sium Ierram carpulentiam sola cor sura m poris diaphani prohibeant radio m transi maci pari.ti aeris ιmbra meridiana contermini Vapores enim,mpi puri fuerint, at defaecati pro sua omni sorae ieris , ns e terra exhalatione
478쪽
ex ad e fi liam n solis in /rie strent. 6 est ritu , Lse umqtie ιν austum iei tente doni Ad virer ora. Et luculenter sanὸ ista, eum demeridiana umbra loquaris, quasi de minima,
ex cuius con paratione matutianae , ac vespertinae intelligi incrementum possit. Non immoror autem circa id , quod de serenitate dicis quia tametsi pro variis serenit iis si adibus umbrae dii serentia varietur ; certum est tamen differentiam tanto esse spectabiliorem,obseruatuque faciliorem, quanto aer serenior fuerit. sc rursus: quia tamet i aer horizonti incumbens, de securi dum planitiem spectatus appareat in maxima etiam serenitate turbidior. quam sit interdum nor sublimi interrosiis nubilis quoniam ut heie nubilis paucis, ratis ire interspersitur, ita illese tam longa serie vaporum intercipitiit , ut admodum d cnsus, caliginosusque euadata nihilominus , qui ab V est ieiuni , de nostra conditio , ut aciem horizontalem prorsus de catuin habere non lieeat : idcirco selenum licet dicere , quum praeter vapores solitos , nubibus quoque , aut rebulis erassioribus non obsidetur. Duo itaque restant , quae negotium sectant i alterum , quda velle ruideris vapores omneis, sui per serenum aerem , seclusis atris nubibus, ac prope limrizontem speciatim, sparguntur ; diapbanos esse, & aqueos r Alterum , sudd hosce vapores, ct corpuscula , ex quibus texuntur , statuis minime prohibere transtum radiorum Solarium, ac tantum abesse, vi Vmbram creent, quin lucem potiύs intensiorem faciant. Quod spectat v d ad prius caput, sapponis , aut etiam concedis , si in aere suerint γ' oles, seu halitus non diaphani, sole ut illi radiorum s lis transtum impediant, ipsosque retundant. Q urso te velli undenam nesti etiam serenum aerem huiusmodi vaporibus , vaporumve corpusculis non esse varie inter spei sunt 3 Delige enim aedi seiuni. in aere quantum voles puro . nonne qui radii solamine recluso statim subin ste- diem ut , innumera detegent corpuscula prias inuisa 3 Et ne pulueres redibus excit tos , aliave causeris, appara scenam perob- sciita , in quantum voles edito , ae herbido monte , nonne admissis timula radiis innumerum adhue congeriem corru- scillorum deprehendes 3 Ea vera cur esse opaca non censueris, quae raaios solis is vibrant , unde albescere oculo apparent, simulque obstant ne perspicuὴ res vltra postas videamus a Nam quod in charta opposta sens biles, umbellas non saciant, causa non pelluc altas. sed paruitas corporis est , quae propter dis ei solatis amplitudinem ita proiicit umbellam in conum , viretia, ad sensum statim evanescat , & locu los in charta retuso radio destitutus tanta G Ioui alia philosophica. illustretur aliorum multiiugine , ut o lus disce ere imparitatem luris non possit. Cur
non aliunde terrea , potius qua in aquea cen fueris , quae secam , potiusquam hutnid. in constitutionem aecis faciunt ; quaeqDe ita conclusa, comprestaque intra nouum bona bardae genus . vi tormentarium globulum explodant, nullam tamen humoris speciem creant, aut humectationis vestigium relinquunt ut ea facere videmus, quae ex aquae aporatione dispersa , iterato coad uuantur Non addo vel 1 praeter corpuscula , quae
radiorum intromissione visibilia fiunt, ditastis in misceri inconceptam aliam inconspicuorum congeriem ; quippe quae hum ni sensu, hebetudo petitiae te non patiatur. Hoc potius addo , huius nodi corpus eu loturo congeriem, qualem intra eam ic nam capis , dissus ira esse secundum totarii horizontis planitiem; de chira sursum aspiciendo aer tibi videatur purus, mirum non esse, si transuer tim seu versus finitorem aspiciens, non perinde putum agnoscas. si quidem altius respiciendo , de corpuscula semper rariora apparent, de quae te otissima sunt bieui distant ; at transuersum Occia
Et semper eadem illorum dc iactas , eaque distula per multa milli a ; aded vitam is in partia distantia nihil esse videatur obstaculo visui, in maxima tamen videatur ; quδd spatii tira relictum inane a vieinis corpusculis, intereipiatur deinde ab alii rimotioribus : & quod inter ista superfuerit , intercipiatur pone ab aliis ; atque ita conicquentet , donec tandem nihil, aut Ia- tum quid vitia uideatur id experimur icit sibilius in caligine , nebulave ; sol unaque esse secundum maius,& miniis gissertim eri videtur. Ex quo dico , si nunquam aer ita
des catus , purusque apparet, ut prope ho- tironiem non appareat species quaedam ea liginis i argumento profecto esse , quoa corpuscul a , ex quibus looga serie veluti contexitur , opacitate non destituanti tr. Quid quda , cum satoris nubeis cras fores non constare ex diaphanis, videmus non rarli huiusmodi nubeis subnasci suisti in aere, viso maxim) illimi, ae puto: de ubire rursύs in huiusmodi aetem , tuo inapis illimem , purumque visum non dixeris. od sane arguit acie toto, tamets sereno, illusa esse vaporum corpuscula , quae noridius halia snt , sed opaca. Addo autem aequum videri, ut elim magis aquea. de pura , magis sursum enitantur, ea quae sunt te rea, de crassa magis, emergam miniis,de sui si dant, cons stantque potissimum proxim Eterram, seu horizontem. scilicet concipiet dum est Ghalari continud ex densore elobotelluris , de aquae innumera corpuscula, quorum alia quidem propius . alia longius
olent; sed omnia tamen circum conti ne tur , creent quam vocant Atmosph ram, seu vaporosum orbem , de ovas ami-G1m,ad altitudinem unius,alteriusve millia ris; prope terram qui sera crassicilem: remo- tisis a terra puriorem causamque exsistentem tam autorae,quam vespertini crepusculi quod O o 1 radios
479쪽
ad os solis raram directos , partim refractoc excipiens , teinittensque ad oculon , speciem crocei coloris creet, alem que anteuchat, de producat: cum nisi v potes ad ellent, nulla sutura esset lux ante in ortum, nulla post oceassem ; sed traustus solet ex tenebris metis ad claritatem diuitiam , ex diuina claritate ad tenebras omnitid incias. Ex quibus ellicitur , ut clx- ea illud Problema , cur, etsi per hiemem imbὸν uisiit , Dda ita γ, et Uriamin, Aletiandii solutio improbabilis non videatur, quod decidens pluuia aerem attenuet, &abductis sumidis, tetris , impurisque cxhalationibus, veluti eluat, ae detergat, ta
meis plures semper supersint, quibus etiam
deductis , seret adhue purioi. Argumento sane esse possunt venti sei alites , in secantesque , quibus vigentibus , ne dixeris autem polle serentu in conspici; cum tamen constet eiusmodi ventos ex minime aqueis , humescentibusve corpusculis
Ad posse: ius quod attinet, non disputo primum Lux ne corpus sit, lucidique radii corporei. Tu enim, quantum coniicio, meravis esse accidentia . ipse in corporibus habeo tenuissimis, putillimisque , quae e filuxu continuo e, suis sontibus scaturiant. In eli. tas tamen mea est, quaa videte nondum licuerit egregium illud tuum opus de natura,& i scientia luminis, de quo Naudaeus pii
dem spem secit. Etenim credere par est te eam nati tam declarasse, comprobasseque adea pei spicue , ut praebitura ansam suetit meae sententiae commutandae. Interea patiere , o pinor, me ab ea non discedere, donee diserti nihil video a Peripateticis caeteris,uod persuas otiem amoliatur. siquidemum cous leto bombardi cum globum non exile e fistula tam a pernicitatu, quanta lucidus radius a sole, lucissove alio exsilit; neque pilam suinitia vi impactam tanta vehementia iefacti a pariete, quanta impaetiis radius ex eodem , aut ex speculo, restit, neque fila siticea tanta saeilitate laxari, debilitat ique, de copi, corroborarique, quan
ia ipsi met radii: dum haee, inquam, es alia huiusmoai considero i non possit in profecto
non capereladios , ut corpuscula subtilusina, quae prosilire , progredi , impingi, retundi , dii negari, colle , de huiusmo1 cat ra, absque corpulentia, non possint. Et non sacro quidem illuminationem , sue claritatem esse opacis corporibus, quae illustrantur, accidetis lucis , at lucem tamen ipsam, lucidumve radium corpore destitui, di scilla concepta est. Nam dicere quidem aerem, aquam aut aliud medium este luci pro subi cto,videtur plane incon ritum tum qilia huiusmodi media mele passive se habent, sint
que transeunte luee immota ; quaeso autem quomodo potest peruadere lux sine subiecto alio. & quas vehiculo, atque adeacorpore proprio λ Quod ii moueantur, ut dum aer S uento impellitur, lux tamen, ut supra de speciebu, dictum , nihilo se setanei tui ; quomodo id autem , nisi eo us
habeat, quo per se , de sine aeri, sub salo
cohaereat i Dicere autem lucem milia: ubicctura , partim non admittitur , partim capi non potest , quomodo caesim perle-ueret , de eo mutatis si ibi eris non inu
tetur ipsa ; nisi simul admittatur lint, re unde per se subsistat , se ite substren tia , de corpus fit. Dic te aliunae lude in non moueti, sea. propagatione solum promoue: i , uti circa species diei suiu est ;tum id cohaerere non potest cum obsec- irata pernicitate , a qua aliena. plane videtur infinita illa nouarum , sueeessiue uesactatum triductionum multitudo ; tuan quia petat, sui duin videtur in anum digito a candela distantem non accipere eandem lucem, quae , candela prodierit . sed centies,inillies , imo pluries . ae petie institae millesimam a prima illa , quae , candelae manatat, extinctaque fuerit, rei gnata alii vice , quae rursus rei gnarit , dce. Neque obstat, quod radii per aerem purum inviii ies sint: nam neque ventum ipsum videmus, quem corpus esse, & ex corpusculis conte iviti mani sellum est; satisque est , si ut v tum allabentem sentimus , ita sentia iuus radios : cum radii praeterea , incora parabilis ter tenuiores , vis bilia reddant corpora, in quae incidunt, & ex quibus tesse bintur. Ariaddam lucem vel ex eo comprobari poste corpus, quo subiectum simul sit , & vehiculum calori, 3 Prose id si ignem Vorpus dicimus ; qui lini de lucem corpus dica mus , quae videtur nihil aliud , quam te nuissimus quidam ignis Ma facilius seres,
ii quodammodo eomparationem tuleris, qua flammam cum aqua , lucem cum v rore pridem conserie solitus sum. Vt enim aqua in vaporem tenuatur: ita in lucem ci cum sara extenuari fiammam concipio ut vapor ille nihil aliud videtur, quam ratefacta aqua esse, qua nihil, ant patum propter raritatem humectet , humectare aia tem tanto magis possi, quanto facta eo ctior fuerit: ita lux nihil aliud , quam rare facta familia videtur , quae patura, aut nihil propter raritatem calefaciat: tant3 tem magis calefaciat, quanto facta suoit . collectior. Denique, ut vapor quantumlibet tenuis existimatur nihilominux substantiali
tet esse aqua, quod sola coitione partium diffusartim , veluti in alembico, aqua denuo appareat ; ita plane videtur lux e e samma existimanda, quod sola radiorum disperso-
ruiti coalitione eandeat, flammescatque,
tueamadmodum ex spe lis ustoriis notis imum est. Neque dieas cicindulas, ligna putrida, squaminas piscium, de id genus alia non seti titi calida : id contingit videlicti
tum propter humorem commilium , tum maxime ob raritatem lucis, quae cum euane seat iti luce solis secundaria, non est sani mirum, si manus illius calorem non sentiat, quae ne calore quidem solaris secundariae asscitur. Praetereo autem quae pollunt praesertim obiici ae sole sex quo lux tanta continuo dimanat 3 deque essentia illa quinta a qua omnem alietationem corruptricem iaciunt
480쪽
faciunt alienam J pluraque item alia r enimae δiis cultates alnient tandem in immensum , de te, potest quomodocumque intelligi ex iis , quae supe ius dicta de emuxu cecidium sinu , & quod ad nesolium piae- setis attinet , si siccis potest , si radii concedantur quomodocumque exsilire, transilire, resilire, coalescere , distrahi ; de mihi liceat supponere ista ad naturam corpoream vel analogia quadam spectare.
Non disruto etiam virum detur vacuum interi persum corporibus i i una tu Quoque quantum persciatio , insciaturus illud iis , mihi nihil videatiti esse probabi- .lius. Id certe ; donec pervidero qua ratio ne tu declararis in opere eodem diaphani
naturam , quae clim non videatur absque raritate esse, nondum capio qui ficii possit, vi aliquid rarum euadat, aut sit , nisi inane intermisceatur. Nolo porro imaginere. Gatia quaedam inania grandii scola , scii sibiliave : talia enim sunt, qua natura dicitur vul-ς exhoi tete et non in uniuerso quidem , in quo cite post mi , quae separata dicunturi necessaria videlicet discernendis inter se globis , partibusve praecipuis ; ut necessa ria sunt interualla satis in quincuncem viridatij alboribus verum intra circumferentiam globi cuiusque particularis, cuiusmodi terrenus est, aere ctiam comprehenso, quasi epidermide , sue instar lanuginis malum cotoneum circumuestientis. velim potius imaginem spatiola quaedam inania, quae in si a sensum omnem fiat, cuiusmodi quoque esse descrip inaus Atomos, partici lasve innumeras , quae in acari reperiuntur. Videlicet ut cutis nostra de quaelibet etiam pars alia ) quae minimum vulnus non ra titur , innumeris tamen potulis ita perso-ta est , ut tota quasi cribrum iit, iidsueabique iis esse pollit: ita globus iste telluris , ac aui ipse nominatim, cum serie non possit inania quaedam grandia, quae illi quasi vulnera sint ; in lentilia tamen , quali po- Iulos non mod3 non horret . sed nee sine iis quidem esse potest. Quod rarescere autem aliquid non possit , quin inane intercipiatur, id mihi semper fuit argumento , quod eorpus rarescens maiorem , quamrrisis, locum occupet , de circum uicinum e suo loco pellat. Nain prim5, dum corpus est densum, adaequatumque loeum , seu mauis spatium , occupat, non dices pro adesse pluteis spatij , quam corporis palliculas ; alioquin enim aliquae corpore vacarent , essemque inanes. sunt ergo saltem totidem; nam si pauciores ex silerent , par tes aliquae corporis sine loco essent , aut se inuicem penetrarent, quorum neutrum eoncessetis. Clim vero corpus rare fit de disi funditur in cit nauicinum spatium , nullaerto secto illi de nouo acquiruntur particu lae, de acquiruntur tamen eius spatio : igitur eam sint plures spatii , quam corporis
particulae , nonne sateatis necesse est quasdam ex iis esse inaneis 3 Nee di eas parteis corporis eircumvicini subingredi. Nam, t
ater eam dici non polle quid in aeolipilam adsena. alia philos hi a.
incalescentem s ibingrediatur , esto aer ipse liber , qui tare at: qu.elo quid possit aliud, quam aer in eius to eum subingredi si tantundena vero subingreditur, quantuara rarenetido dimatur,nonne eade semper erit dens tas,& nulla prors s set rate facito I)einde, dum corpus , ut aer, rarescens abigit parteis circum vici iras,quaeso lubila se hae recipiunt An in loca ia Occupata an in prorsus inania Hoc non concedes ; at is loca sunt occupati corporibus cedant haec illis nec elle est, cum plura simul edissicie , penetraleve sese non possint Haec ergo pulia in alia loca, aut illa lena offen3erat, aut vacua : de cimi dicturusoc non iis, vides, cum illud aditiiseris, fore procellona nisi infinitum , saltem quousque perueneris ad extimam usque Mundi superficient, ultra quam spatia inania sint. Heincet go satius semper est visum spatiola vacua imagiirati, in qua partes corporum suxiles receptae initium, progressiam , de finem cinanibus motion:bus faciant. Vana , vi hoc quoque adiiciam, si Mundus uniuersus ita so-rct plenus , ut nihil prorsus inane soret, nihil plane posset intra eum moucri, cum nulla omnino pars posset alteri locum cedere, tanquam non habens aliam cedentein, in cuius locum abite posset.; unde Mundus t tus , quas cautes quadam rigiditatem tue-
Vt de Diaphano aliquid iam gieam; id
videtur tum raritate , tum ccito partionas tu constare. Nam quod aer quidem solisiadiis facilem praebeat transtum , partium raritas causa cii ; quod autem aqua , vel vimina seciliorem praebeat , qu in papyrus, sacere stus partium videtur. id vi declaretur, concipiendum cst nihil tale verius pronunciatum, quam similia naturae lege agglegari s milibus; quacumque tandem vi id sat, quam disquirere non est huius loci. Videmus certe non inia in omnibus plouenire tertis. de parteis onui eis eiusdem terrae non pet inde alii ei a plantarum radicibus , ut neque cibi inobis sumpti particulae quaelibet ad quassibet
particulas corporis nutriendas accedunt. Quin-imo , ii velum sit semen ex omnibus generantis partibus esse decidia uiri, existi inaui semper non alia ratione prima situs si amina texi, conformationemve primam seli,
quam qu)d partes homogeneae ad horno neas, omnesque pro stia , quem in generante obtinebant, aggregemur. Neque id est verisimile modo in animalibus, & plantis, sed in rebus etiam inanimis, quae videntur ipsae quoque non-nis ex certis prouenire seminibus. Postent alia esse exempla; sed dissolutio solum aqua alumen,& commune sal; & ubi aquam Solis ealore exhalati petitiisetis, deprehendes corpuscula , quae per aquam varia commista , confusaque fuerant, ita sese discernere , ut aluminosa coeant in strandiora quaedam octa hedra . & salsa sinii liter in quadrata , seu minores cubos latitudinis altitudine.maioris. Scilicet isti,
aliique sales suae quisque figurae sunt, ob
seruanturque maiores moles ita ex mino-tibus contexi, vi quadrata salis communiso o 3 etrandiorax XII.