장음표시 사용
61쪽
praestans Deorum natura Hominum pietate coleretur, eum 8e aeterna esset,& beatissima; habet enim venerationem iustam quicquid excellit ; de metus omnis a vi, at que ira Deorum pulsus esset a intelligitutenim a beata, immortaliquo tura, & iram.& gratiam segregati Ruibus remotis .nullos, a Superis impendete metus : sed ad hane confirmandam opinionem. inquirit Animusti formam . de vitam, de actionem Mentis, atque agitationem in Deo. Ae de Forma quidem , partim natura nos admonet, partim ratio docet. Nam a natura, habemus omnes omnium gentium . speciem nullam aliam.nisi sumanam Deorum. Quae enim alia forma Occurrit unquam aut vigilanti cuiquam, aut dormienti 3 sed ne omnia reuocentur ail primas notiones , ratio hoe idem ipsa declarat. Nam,cum praestantissi tiram naturam, vel quia beata est, vel quia sempiterna. conuenire videatur eandem esse pulcettimam; quae compositio membrorum, quae conformatio lineamentorum, quae stura , quae species humana potest este pulcrior lQuod s omnium Animantium formam vitieit Hominum figura , Deus autem anistans est . ea figura profecto est,quae pulcet tima st omnium. Quoniimque Deos Ma tissimos esse constat; beatus autem esse s-re virtute nemo potest ;nee virtus sire ra tione constare ; nec ratio usqu3m ineste, nisi in Hominis stura Hominis esse specie Deos confitendum est. An ver4 , eum Deos esse Hominis, animantisque spe in dico, tale ipss propterea, quale vulgo est Hominum , animantiumque eorpus tribuo 3 Id sanἡ abst. Etenim. Mon est quidem Deus res , ut Plato voluit, merὸ ineorporea . quoniam id quale esse possit intelligi non potest : careat enim senia
su necesse est . eateat prudentia, careat voluptatos quae omnia una cum Deorum no tione eomprehendimus: at non ideo tamen erasiuiti corpus est , imo neque etiam quam
potest subtilissimum ex At mis coagmentati, sed omnino est corpus sui generis,quod an ε non sensu . sed Mente cernatur ι nec seliditate quadam , nee ad numerum ι sed imaginibus , smilitudine . de transitione
perceptis, quodque eomparatum ad ea,quae viil 5 occotriint, appellanturque corpora,
dici possit, esse non corpus , sed , quod latri dixi, quasi eorpus,&,v.c. non sanguinem sed quas sanguinem habere. iter interim insinuo , non esse hoequalicumque corpus eoagmentatum ex atomis ; quoniam sempiternum alioqii inhori solet , de ex ipso ortu consequeretur interilus, ex coneretione dissipatio , sequetiori esset senisite una. Adeo proinde, ut quatuor quaeam habenda aeterna ineorruptaque sint; nempe miti'sum . cui nullusioetis , in quem dilabi , aleat. subiit ; Inais, quod nec tangi valeat, nec plagam ullam ae Histere; Maseries rerum , quae nisi ii timula ta subtisteret, ea, quae dilaiuntur, in nihilum abitentiae tandem Narina D nis,
quae Ze inconcreta est, te ob tetiuitatem a tingi , plagitiique accipere non pote'. Qtit sit , ut Phys tum quispiain maximo in errore versetur, cum eam dieit Deo rum naturam , quae imagines sui dat, mittitque ex se. Quippe hoc modo deripi ex
illa aliquid sic pollet. ut admitteretur exso lubilis: Nonnulli velo pei peram Mentem nostram interpretemur . dum ex eo . quod pluteis admittimus Mundos, ae dati proii de Ini ei mundia . hoc est , interualla inter Mundos dicimus . aiunt Deos , nobis metu ruinaium collocati in Intermundiis. Siquidem . ut ipsum inane . se Deorum natural P est tenuior , quam vi aliquid metuat ruinarum a coi potibus ; a quibuΨ s metum ret, in nullo magis loco , quam in interis mundiis . tum eum suturum esset , ut Mundi dis lolueremur, metu dum socet. Ae des nare quidem non licet, quibus in locis Dii degant a cum ne noster quidem
hie Mundus digna illorum sede, si sed diacere tamen uniuerse licet , qualem Poetae Olympum deseribunt. taleis esse , ubicumque sint , beatas Deorum, quietisque se deis.
Ciana eadem violat. fer perq; --bί - his Integit, o Iargo deus lumine Auri. Heinc, cum praeterea requiritur quaenam vita Deorum si,quaeque ab iis deetatui aetas. respondere licet .eam lane, qui nihil beatius, nihil omnino bonis omnibus amuentius exeogitari possit. Nihil enim agit Deut, nullis
oecupationibus est implieatus ; nulla opera molitur, sua sapientia, 3e virtute gaudet; habet exploratum sole se semper cum in m ximis , tum in aeternis voluptatibus. Hunc Deum titὸ beatum dixetimus ; qui beatam vitam in Animi securitate; de in omnium vacatione munerum ponimus: non vero qua lem alii defetibunt , qui laboriosissimum ii ducentes , implicant ipsum operos s. recit stisque negotiis
stiau aeri in non esse Deum omnino experrem durae corpo aicum deforea, qua nostrisDem, istam, evire tertio. suis Dὸ m n han esia, nee ad eri curare a nec ira , nec araria
62쪽
NV N c,vtea,quae suscepimus seic subii
eienda res uniamus;quia imprimis seli. su manifestu est, in Ret una natura multa seri,& multa quoque interire t ideo Mente te nendum est opus ad hoc esse matella ex qua res gignantur, in quam rei. luantur. Nempe,
ex nihilo nihil fit, & iti nihilum nihil abit. Nam si aliquid ex nihilo seret postet quidlibet undelibet rinsci. tanquam seminibus non egens, &,s illud quod interit,in nihilum oe
cideret, ferirent prorsus omnia, tanquam
non in lupeistitibus iis , in quae dissolue
Deinde, quia dum etenitae, sae Me alicuius rei nosse naturam allectamus , illud primum requirit ut, sitne ea viiiiiii quid , simple xque, an uer5 compositum ex aliquibus, quae ipsa smplicia piloiaque sint constat nihil sentiatum, sactumve,unum , simplexque eite poste; quippe cum parte is habeat ex quibus coali erit, de in quas rursus dissolui possit: quaeque de priotes proinde, i mylicioresque sint ; &, si ipse adhue compositae fuerint, coris aiecenseantur ex iis . quae sint demum primae,smplietissimaequet.
Rursus itaque norum est , corporum, alia esse Coneretiones, seu mauis,concreta,com postsue eorpora , alia ex quibus Concreticiaties compositave corpora fiunt. Haec autem,
si si ista, simpliciique sint, prima rerum ma- tetia sunt, dieunturque Principia , 5: a i centioribus etiam Elementa. Huiusmodi autem Principia. seu omnium prima, simplicia, incompotita corpora s sue malis, corpuscula) elle debent, de insectilia, nulla Ue vi resolubilia: ει hac ratione immutabilia . sue in seipiis mutationis omnis expertia. Nimitum , s suturum est, ut in Concretionum dii solutionibus omnia in nihilum non intereant ; sed cians stat, perseueretque plena quaedam, seu vacui expers , solidaque aded natura; quippe , quae talis cum fuerit, non habeat qua parte , aut quomodo fissu
tam admittat, seque dissoluatur. Quamobrem & necesse est , vi ea , quae die tur Pritieipia compositorum eorporum, a stat naturae xtilenae . solidae , immutabilis. ita omnino inlectilis; unde de Atomos dicere solemus. Dicitur nempe Atomus nobis,
non quδd mii a sit, hoc est , quas punctum imagnitudinem enim habet) sed quὁd
non possit diuidi , chiri sit patiendi incapax, de inanis expres: aded ut qui Atomum dieit.
dicat id , quod & plagae securum est , de pati nihil potest . quodque inuisibile quidem propter exiguitatem si i sed indiuii bile tamen, propter sui soliditatem. GHae aria plodosophis/.
Dari in natura rerum Alomo Gqu sint concretorum corporum principia.
dari Atoreos allata ratio in lati, conuinciti quoniam clim Natura i ii ei nihilo saciat, iedigitve in Dibilum, oportet aluidpiam superesse in Caneretionum diliolutione . quod inexsolubile st. Sanὸ enim, si adhue exsolubile , diuisibilelae dieat, necesse erit,subdiuidendo,perueniatur ta dema, aliquid,quod si soli 3um .diuisionisque incalpax: quippe cum neque ipsa Natura infinitὸ exiuiuat. sed in aliquo vitinio cos stat nedire dati ulla corporis in infinitum diuiso possiti In corpore eetiὸ finito non possunt partes insitatae, neque magnitudinis,neque multitudinis accipi; neque a sed potest intelliflui ipso peragi non modo illa in infinitum diuisio; que in minus fit, seu qtiae per parteis semper minores, ae eadem quidem diuisonis proportione seinper struati proeedit, et diri illa quoque in insultum progressio, quae si non per se inper minotes , sed per aequalcis, seu arti uoti vocatas parte is procedendo. siquid enucum partes vi possint diuisoni,progresso uique in infinitum sussce , admitti
in initae debeant; quomodo tandem esse infinita in finito corpore postula trilli prosectici, qui cemel gixit, eae in quapiam re parteis numero instillas, intelligere amplius, declarateque non licet, qua si ratione finita ea , ἡ e qua loquitur, magnitudo , quoniam siue aliquantae s squalesve inter se)sue inaeqitiales siempi rue minores in stat patiates. quae reipsa debetit in ea rereriri, ut possit diuiso progressio ve in illas infinite fieri; niani sestum est magnitudinem , cuius partes sunt, quaeque ex iis constat , 5e componitur. debere reipsa esse infinitam. Et cum aliunae Magnitudo finita manifeste habeat extremum , extremamve partem. captu , ostensuque facilem uenisi haec qui abiti pars per se , de ut extrema spectati valeat ;noti lieebit sanἡ . tametsi eam subdiuida is, intelligere vllam aliam . quae extrema potius habenda sit: eam illa nimiri ira diuisua patitatione si sutura. Quale se fiet, ut vitelliis, consequentἡrque vectus extremam in infiniatum procedendo, perueniri nunquam, vel eo-gitando possit ad patiem, quae extrema sit; neque adeo unquam ut vel minimum spatium percurri progrediendo valeat.
Hisce adde, qudd nisi superessent in exsolutionibus eoi pus euia aded solida, ut nulla vi exsolui possent, non posset satis capi diserimen.quod inter Corpus,inan Eque est ; viro te quod eorporis . infinitὸ tenuando. inihil, quod denique resisteret. subesset. Quo pacto aliunde omnia imbecilla, seu mavis mollia escerentuto eque omnino fieri durum qiii quam posset: quippe eum soliditas sola sanadamentum si duritiei. Neque est , qudis idcirco haereas,quas, cum Atomi fiant solidae,
63쪽
fieti eου illi, posse non videantur res molles. Siquidem molles pollunt fieri sola intermissione inanis. ita quod partes prellae sese te .cipiant , tactuique cedant. Adde de tam multiplicem in Natura constantiam,vi in prouehendis semper Animalibus ad eertas usque vitium,incrementi ine vitae metas i in imprimendis semper iisdem singulorum generum discriminibus, de notis, quae praestituta sanE non esset. nisi Pesticipii, uteretur certis , de constantibus; atque adeo distat ut oni, mutationique non obnoxiis. M M n ira n id fieri , non movi narura L o. sed titerio Diulas, ornit Epicnνm At. Lore. . H rarum es in Sectione primis P sic j, Ii,s totis, capite primo, o libro quarto, capite
De Atomorum proprietatibus, Magnitudineque imprimis.
η v M omnes porro Atomi videamur ob expositam soliditatem, unius modi,
eiusdemve naturae esse ; habent tamen quaedam Coniuncta, suae proprietates, de qualitates quasdam, quibus differre inter se possint. Huiusmodi autem solummodo sunt.
terea cum ipsa figura cognationem habent necessariam .uti A sueritas de Lauor. Nam eo lor quidem calor frigus de qualitates caterae non Atomis congenes sunt, sed concretotum propria,Ortaeque ex ipsis Atomotum parti ira coniunctis, partim euentis, de quibus postea dicendium est. Attingo hele solum,si Color, v.g. ipss in .esset Atomis , sore ut tam esset intransmutabilis, quini ipsae : seque constantes ex At mis res, quae uno essent colore , non possent illum commutare, de apparere alio ; seesis ae obseruamii, scii. Male etenim spumescendo albescit, coloris aliis caerulei, qui prosecto, si illi inesset propter caeruleas Atomos, conia uerti in album colorem non posset. Quod enim di eunt aliqui, fieri eant Ha ex contra. νω. id adeo repugnat, vi candida potius de nullo. quam de alto colore sint exoritura.
Melius, censent qui rerum materiam ut v cietatem subire coicitum, alitatumque alia tum possit debete esse earu expertem tuent via eo modo,quo Oleum destinatu cifloribus eius
modi deligitur, quod sit maxime inodorum. vide singulis vetb Atomotum proptietatibus quidpiam attingamus; dum illis attribuo imprimis Magnitudinem non quantam in libet sane eam intelligo; iaeque enim Atomus vel maaima est tanta . quet cadere in visum possit; verum, quae licet sit infra Sensum, aliquantula tameti si s neque enim s Atomi
in essent, retentve omni magnitudine,
posset ex ipsis vllum corpus magnitudinis euiusquam compingi) unde de fi vi soleam dieere de Atomo quod simituum quid vide- Leet, quasi non omnem . sed procitam totam magnitudinem ab ea excludendo. Neque verb obstare debet, quδd Alom rum magnitudo non percipiat ut sensibuQcum sateamur necesse stires. quae visum sit
giant . ii timetas esse. Licetiae enim videte ventum,calorem frigus, Odorem .vocem, aut
corpuscula , quibus appellentibus haee siti tiunt 3licetne corpuscula humoris, quibus veste, in littore suspensae v uescunt. expansae sit eseunt a licetne ea. quae deteruntur ex annulo diutius gestato ex vertente cardine ; exsultante vomere; ex lapide. quem gutta cainuat,quem incedentium glesus deti inuit i licetne ea, quibus Planta aut Animal increscit pubescens, tabe it senescens: alia s: id genus Non est interim teputandum esse Atomos omnet, eiusdem magnitudinis r nam alias quidem in iis maiores, alias minotes exsiste re, lationi magis consonum est ; de hae re admissa plurium, quae contingui circa passiones Animi. citetq; ipsos Sesus,reddi causa potest. Polle autem etiam insta sensum magnitudinum varietatem incomprehens bilem dati.
vel ex eo potest intelligi, quod Antinalcula quaedam sint, quorum tertia pars.si diuisa intelligantur,visum fugiat: Ee nihilominus ipsis compingendis necessaria si partium incomprehentibilis multitudo. Quod enim quaeso.
exstent oportet ad consciendum intellinum; ad conformandum oculos ad componendum artus; ad contexendum Animam; ad constituendum parteis vivet se omneis. sne quibus
intelligi Aniniat, quod vivat, quod sentiat,
quod moueatur,non potest An possit.quasi rudi exemplo. varietas illa imprehendi ex tamentis illis pulueteis. quae solares radii senestris traiecti demouit latit3 Cum enim citra taleis radios, caeca omnia peraeque sint,traiicientibus tamen radiis, in numera corpusculo tum multitudo ita apparet At maioru simul, minorumque diuertitas maxima appareat. Ac non dico quidem,ut aliis qui putat huiusmodi corpuscula eile Atomos quippe eum in minimo eoru in multae contineant ut Aromotum myriadesὶ tot dumtaxat eorum similitudine .ut etan tota Atonio iarum quas natio visui quantumlibet acuto impervia,de quas caeca sit intelligamus illam radiit Rationis ita illustiali, ut de Atomi
Mente pervideantur,de competrae ipsis concipiamus magnitudinum varietatem.
Ex hoe autem fit, ut quemadmodum in magnitudine grandi. ae menturabili , accipi. mus quidpiam , quod At si communis me sura, habeat rationem minimi, cuiusmodi estres,digitus . aut panum: de in magnitudine
seni bili Meipimus etiam aliquid, quod habeatur millimum ad Sensum , ut animal
lum dictum Acaci : ita in nugnitudine intelligibili qualis est Atomi. aecipere aliquid liceat , quod in illa habeatur quas minimum; qualis esse in Attimo potest angululi apiculus. Id tainen diseriminis est intra minimum Mensurae , de minimum tam sensus, quimbientis. quod illud sui repetitione intelligo tui posse toti magnitudini coaequari: ista veto intelligantur ceu puncta quaedam indiuidua, quae aut termini fiat masnitudinum, aut qua- ii quadam copula partibus se interiacentes,
64쪽
vi respectus quosdam dumtaxat ad partes si ei ne inde copulatas habeant, tametsi eiusmodi sint ut ab ipsis initium mensurationis
seri possit ; quippe etiam in Aromo dimen. sone, quasdam Mente fieri nihil prohibet.
Quanquam cum esse in Atomo parteis di. cimus .copulatasve intelligimus , non est tesita accipienda, quas illae seiunctae aliquando uelim,& in unionem postea coierint .sed δε-
cimus . vi declaremus esse in Atomo veram, es ex partibus constantem magnitudinem:
tametsi aliunde id habeant a concretis rebus diserimen, quod ipsae earum Partes possint des gnatione sol a. non item separatione distingui . quippe euin naturali, indiuiduore
D piguram , quae terminus imagnitudinis est, quod spectat ; necesse est imprimis eam ese in Atomis multiplicem ; siue Atomos esse inter se diuersimode figuratas. Nimitum id ex eo arguitur, quod ex iis contexta naturalia omnia, homines, serae .volucres,pisces. plantae,&c. diuersimode figulen
tur . & non modo quidem spectatis ipserum
generibu . sed singulis etiam eoru radem speciebus, sue indiuiduis; neque enim duo ulla
sunt aded similia inter se, in quibus,si attenderis, non discrimina aliqua , quibus inter se
Deinde ,etim sint figurarum in Atomis species numero incomprehensibiles , sunt enim
tot undae. Ouatae, lenticulares, planae,gibbae, oblongae , turbinatae, hamatae,iaeues, asperae, hispidae, tetrahedricae, pentahedricae, hexahedricae, Ace. tam regulares , quam irregulares,
absque ulla detetminatione intellectui possibili; non sunt illae tamen numero simpliciis ter infinitae habenda. Nam . non essent quirim rerum concretarum tot haec, tantaque
discrimina si in Atomis, ex quibus texuntur, eiusnodi seret figuratum diuersitas,quae Animo con rehendi posset ; at non possunt tamen infinitae simpliciter esse Ato motum diuerstates, nisi quis iat te in Atomis eones-piat magnitudinem, non quae insta sensum consillat, verum , quae reipsa infinita sit. Si- 'uidem in magnitudine supelficieve magni tudinis , quae finita sit, intelligi diuersitates, quae sint infiniis , non possunt. Terti4 autem. tametsi species figularum insiliis non siit; sunt tamen in unaquaque figuratione, fgutae vespecie Atomi numero infinitae si melicitet: hoe est,infinitae sunt orbiculares, innuitae ovatae, infinitae priamidales,&e. quoniam alioquin V niuersum multitudine Atomorum inlinitum minime seret,
ut declaratum iam ante est; nisi Atomi , quae sunt inter se figuratione similes, Dumeto itis-nitae simplieitet forent. Adnotandum vetδ licet angulosae. hama seque Atomi sint, non esse tamen cur qui
piam illas deteri polle aut stangi putet; quip-GOMES alia Philosophisa.
pe tam anguli,& hami,qu, in melia ipsaeotia puscula viaiusmodi naturae sunt , & pati ut si liditate . se necessitate tenentur; adeo ut nulla plane si vis, quae stringere Atomum, aut secundum totaiti , aut secundum parteis. etiam ad usque apices, possit. Dictam iam diu finxit reiecta Vn M, si nnisuri. sumpta τι ex Damiu M vitiatae ,sse ede δεῖ adtae Atomortim, in Se lione prima Physice . libro primo , evites Ando.
De Grauitate, seu pondere, aemulsiplici motu Ato
morum. in i EN id Vε ipss Atomis Crauitate pom hae diis e attribuo , quod cum in motu,
conni sive ad mouendum perpetuo stat , ite eesse si ipsas moueri interno illo impetu qui Grauitas dici, seu Pondus mereatur. Diiunguendus vero imprimis oecutrit in
ipsi, Atomis motus duplex , virus ipsusne in auitatis, siue ponderis, quo Atomus nempe fit opte nutu sertur: alius et ictu . seu reflexione . quo scilicet Alomus una in aliam lin- pacta repereulitur. Et qui motus quidem Grauitati , seu Ponderis est, primario concipi tur is quo Atomus ad lineam, siue ad perpendiculum set tui : tali motu videlicer mouen tur Omnia , quae grauia sunt. Vetbui, quia si Omnes Atomi ad lineam, deorsum ve de quasi ἡ regione sertentur,fieret .vi nunquam altera alteram posset attingere; ea de eausa nece libest declinare Atomos perpaullum, de qtio nihil possit seri minus; ita enim effici poterunt
complexiones , de copulationes, & adhaeso nes Atomorum inter se; ex quo de esset pos. st Mundus, omnesque patres Mundi quaque in eo snt. Cum dico autem sole, ut alioquin Atomi
se mutuo non attingerent, neque adeo coirent,idcirco est, audd nullum sit in uniuerso. tanquam infinito exsistente, aedium,in quod tendant,ut coire proinde possint; sed concipi
dumtaxat possit iuxta ante- dicta, regio quaedam sursum .ex qua, absque ullo initio. Atomi omnes sua grauitate, quas imbris guttae. hoe est otibus quantum est ex se, parallelis adueniant; altera deorsum,in quam omnes abiaque ullo termino iisdcmet motibus serantur. Motus autem ex tellexione intelligi potest seri,iam cum Atomus magnis interuallis re sultat, quam cum spatiis bleuibus puls),re. pulsaue,quas concutitur, palpita eve. Ex quo etiam fit ut dum cout ingle Atomos incurrere in complexioncm. conuentumve plurium
sibi mutuo obstantium . ses xe mutuo it re-tientium i quod maxime fit in concretioniabus, ubi videntur quiescere 3 tune tamen ad hue sint irrequietae de quantum possunt . ac pro vi sunt loticius, propiusve mutuo dissitae, agitationem, siue speciem palpitationis obtineant,deflexa nimirum, reprellaeve a caeteris, quae talem complexumaectrumve constituun.
65쪽
Causa vero huiusta non modo longio-tis resultantiae, sed pressioris quoque agitationis , leu quasi palpitationis intestinae,& eontinuae in ipsis concretionibus , est partim quidem natura inanis . qt oci etiam intra corpora compactissima interceptum
Atomos singulas aut aut ex toto, aut ex par
te a se mutuo dirimit, neque eas sistendi, si niandique vim habet partim vero soliditas ipsis Atomis competens , quae scilicet praecollisione , repercussioninue palpitationem escit . quantum quidem ipsam complexio instaurati motum ex collisone patitur. Cum Pondus verriseu grauitas si in At inis quasi ingenitus qindam vigor, siue ener gia , & , ut iam dixi, impetus, quo sunt admotum comparatae ; idcirco assumendum est moueri Atomos sutrox is quidem, hoe est, seu ponderis seu restexionis motu)eontinenter,ac per omne aeuum. scilicet principiti, ex quo fieti istaeceperim,nultu est, utpote exsistentibus non Aloinis modo, sed etiam inani ad utrumq; motum inseruiente perpetuis. Est autem etiam assumendum , Atomo rum ino tum,in quo nihil occurrit, quod te- tundendo ipsum deflectat . eius esse petiues tatis , ut quodlibet cogitabile spatium cons eiat momento , hoe est, tempore inexcogitabilitet breui s videlicet debent etiam radiis
Solis, qui purum per spatium no meant.m Lilitate praeellere. Dico autem, in quo nihil retundens oecurrit, nam alioquin Requens retuso speciem tarditatis ; immunitas a retusione, speciem celeritatis subit. Neque veto propterea Atomus, quae retusones parit ut varias,ad hae . illaque complura loca iis peruenit temporibus , quae discernere Mente lictat i quippe illa di emere in potestate Mentis non est.Quin-etiam cora tingere potest , ut sensibili tempore accepto. eadem Atomus, tametsi variis desexa retusonibus, ita seratur,ut undecumque ex sp tiorum i in menstate adueniat, non liceat no
his des are aliquem loeum, seu terminum, quem non tempore illo superarit. Quippe talis esse ea retuso potest hoe est tam pa- Ium frequens, parumque deflectens ut ipsa
quoque aemuletui quadamtenus celeritatem competpntem motui, qui est retusone im
mos esse aequi - vescieeis , quandiu per inane seruntur , neque quicquam est , quod earum impetum retundat. Neque enim graues vel cius serentur, qvim leues reputatae ; cum nihil utriscis, quod obstet, occurrat: neque item parua, quM magnae ; Mn si traiectio omnibuς pro magnitudinis ratione aeque li- hera,donee nihil est,quod iis impingatur.Neque uod etiam celeritate differunt moti nes, quae aut sui sum, obliqueve propter coiblisones. aut de sum propter grauitatem in genitam sunt: siquidem quandiu Atomus
neutram in partem eohibetur , tandiu viam tenet, ac celeritate quidem cogitationi aequi paranda , quousque aut extrinsecus pulsi,aut Dauitate propria adacta, in referientia impetum , resistentiamve incutiat. Quin etiam . quod ad concretiones.comis politave corpora spectat. cum snt Atomi tuapte natura aequi veloces, non idcirco una dicetur esse celerior altera ; quasi quae Atomi in concretionibus sunt. & communi earunt itio tu abii piutur,serantur aliquando invitumloeum sensibili quodam , ipsoque continuo,siectiliuove tempore, ut dum talis motus est
segnis ; aliquando sue in unum , sue in plura, e diuersa loca) temporibus serantur adeo breuibus . ut sola ratione possut percipi ; ut
puta. dum motus rapidissimus est . vettim dicenduin solum est . quomodocumque Atonii setantur eum ipsis concietionibus, ex sitati interim illas intestinis, creberrimis, liue potius innumeris, sensumque adeo sugientibus repercussionibus .donec ipsa motus corporis totius, in quo sunt continuitas, ue-ce suove talis evadit , ut in sensuim cadat. scilicet quod adopinamur de motu Atomorum inconspicuo, quasi tempora ratione percepta possint illius continuitatem succes sionemve partium pernicissimam assequi,
nusquain verum est . sed id potisis, quicquid
Mente contemplamur, dum in ipsam rei naturam attendimos . verum est habendum. Diatum iam elisa Vmu νώ , etsi arreni Atomortimananiri μὰν di sit, A Bione prima PhUPes , L o primo , capite sonui.
A mos , non Dem vulgaria Elementa,aut Homaeomera,
Ni s e a circa Atomos praemissis, edisse
rendum iam videretur, quomodo ipse sint Principia, primave retum materies : sed quia exsequi id non licet, quin simul de G neratione. & Corruptione disseiat ut i neque istud prosequi fas est, quin piads de rerum Qualitatibus; &stius adhue de ipss caussillas ereantibus iuelit actum : ideo satis est hoc loco adnotare, Atomos ideo esse Pii cipia,primamue rerum materiem , quod sint illud primum, simplicissiliumque , ex quo contexuntur,quae oriuntur omnia . illud vi ibinum , ae simplicissimum, in quod , quae in
Primum autem, ac vitimum dico: nam praeter alias moleis grandiores ex quibus p test proxime magis, id, quod giguitur, coalescere ; aut in quas resolui, quod coi rumpis tur a sunt mole lae, sue mavis. concretiun culae quaedam perexiles, quae factae quibuL
dam persectioribus , indi soli, '
eoalitionibus, sint quas tervin sena ina diu perdurantia : adeo proinde, dicantur res etiam gigni ex semiuibus, veriuntamen non tanquam primis quod ipsa fiat adhue ex prioribus , puta eae Atomis : le dicant ut patiture, dissolui iti haee semina ι at non tanquam in ultima; quoniam lipsa quoque exsolui vi terias in Atomos possint.
66쪽
AJdo autem qua uot vulgaria , quae admittuntur Elementa,ignem, Aerem, 'quam,
Terram .dici quidem posse Principia sed non
tamen prima e Materiam quoque . sed non primana, quippe cum Atomos priores, ex quibu, de ipsa contexantur, habeant. Et qui unicum quidem Elementum pro principio ponunt,volunt ex ipso,rarefactio-De, condensatioueque tria ertera feri , de exii, postea caetera 1 sed quo pacto. si viatim sit,
de nisi aliquid misceatur . gigni aliquid potetit 3 nam ex igne quidem v .e.raresecto, condensatoque , nihil aliud.quam ignis lan- idior , validiorque creabitur. Ae ut praeteream illos,qui id docent, Inane non admittere. sine quo tamen neque rarefactio . neque condensatio potest neri ; ii animaduertere non videntur, non posse dici ignem mutati exstinctione in aliquid aliud: quoniam illud quod sit plex est nisi in Dihi
tum abeundo, imitari non potest,aut certe. si admittant aliquid commune manere, quod
prius ignis, postea sit aer, cima illud quidem
p inrasit, coimmunisque materies; primani ipsam materiem non esse ex se neque ignem, Deque aerem, sed ipsas potius Atomos , qaacetia ratione constitutae, ignem certa, aerem conficere possint. Qui auteiri plura, aut etiam omnia aequeptimo admittunt, id incommodi praetere, saliuntur.quod illa contraria statuentes, aute inuicein peremptura, aut nunquam coalitura inducant.
Ae suit quidem Physicus , qui tenerati
omnia censuerit ex corpusculis quibusdam tenuissiluis,quae de appellauit quaιαμε .Si linia , seu quasi parteus mitio, intellige genitis rebusiadeo ut illa,v c. ex quibus res cavilidae sunt, calida snt; ea ex quibus carneae. eatnea:ex quibus sanguineae , sanguinea, atque ita de caeteris i verum, si principia eiusdem naturae eum ipss rebus genitis sint,poterunt ergo pari ratione,ac illae,alterari,qualitatesve amittere; sicque & mutati , de quod
naturae simplieis sint, in nihilum abire. Vt taeeam , si esse calida oportet. qud ali quid ealidum fiat quasi nisi ex similibus non gignantiat smilia, debere ergo esse de ridentia , vi seri ex ipsis ridens Animal valeat; lentia,ut sens; aliique id genus.
De Prima, oe radicati Concretionum Causa ; hoc es, de Argente, siue Uriente.
E Q v I et v n iam de Causis dicamus: quando ad aliquid faciendum necessalia est non mod5 materia, ex qua, sed etiam eausa , qua sat .vnde & si,ut dicere causam,
nihil sit aliud . qu,m dicere id, quod in reirroductione Agens .sue efficiens est. Non est porro eorum,quae hiant,alia causa
prima , de radicalis requis enda , quam ipse
e dem Atomi, quatenus sunt eo praeditae vigore, ob quem moue Et ut , aut in connisu admouen ira continuo sunt. Neque enim absurdum est sacere materiam actuosam; ab surdum potius facere inertem; quoniam qnitalem Leiunt, de ex ipsa tamen feri omnia volunt, dicere non possunt, unde ea. quae sunt , suam effetendi vim habeant, chira habere aliunde , quam ex ipsa materia non
Itaque,ut primae moleculae ex Alcimis coa. litae habent in se energiam quandMi . seu sese mouendi,ac agendi vi in .constantem nempe ex singularum Atomorum vigoribus, sed varie tamen modificatis , prout Atomorum sese inuicem irretientium aliae hue, aliae illueseruntur:ita grandiores etiam moles contexistae ex minotibus, habent aliquam . eamque pro illarum varietate modificatam; ac unum. qiiodvis densque ex colporibus naturalibus ex linis constans molibus,moleculis. & Atomis, specialem habet energiam. seu sese mouendi,ac agendi vim certa ratione modisca, tam . ita scilicet motus, sue actio a principiis usque ascendit,& exit. Notandum nihilominus est . eum Alcmi
Omnes aeque- velociter inoueantur, intra ipsas tamen Concretiones eas. quae anguloso
res hamatioresque sunt, intricati, ac prape diti. sicque veluti inertiores, segnioresque seri, quam laevigatiores , atque rotundiores: quare & energiam,seu agendi vim quae est inco cretis corporibus , ex istis potissmuin elle. Et quia tales sunt ex quibus ut ignis, at que Anima ita & generalius qui appellant ut Spiritus,constant: inde fit, ut quae est praecipua in corporibus energia, si ex ipsis spiritibbus,qui ut libet talem diu utiendi, se dominium intra illa habent. ιCum omnis ver A effectio , aut actio , qua aliquid fit aut ab interno st,aut ab extrinstaeo principio; constat res quidem artificialeis, quatum materia iners est, & mere passuὸ se habet, debere totam sui effectionein ipsi ense ictori, agentive externor at res naturaleis, tametsi mutuentur partem aliquam sui, sue principium quoddam agendi ab authote extrinseco; debete tamen sui essectionem principiis intra se contentis, ut a quibus interida secundum omneis sui parteis digerantur, de
praetereo autem ipsam quoque Agentis externi actionem , eroptiis esse, internisque principiis . quae ipsam actionem ed semiet vertam , atque dirigant, quo impetus plurium, ae validior tulerit. Quippe etiam in ip-s, Animalibus, ubi actio quaepiam volunta
tia est, idcirco ipsa talis est , de illue poti sis, suam alia sertur , quia de occurrit Animo pecies illi e potius quam alio vocans;& ipse
ro imperio quo regit contentos in eoi pote piritus, illos eo,non alio ducit, de cum ipsaea,quibus insum,membra. suis heu primis Causa narinaeis stam, nono Dia. ηψὰψ , latet uisur refuratum ea tu, de Ambare, o Rectora Mund7 Sect Ma
67쪽
De Motu,qui idem cum Actione , Efectione .s ; ac de
patheticis , Antipatheticisque Causis.
Ol l u i x intelim necesse est excusem, i quda Causi Actionem , sue essestio.
Dein cum Motu confundam i squidem notum est utramvis idem esse cum ipso motu .ae addete solom eam con notationem. qudd ad rem sue actam , siue essectam terminetur.
Motum autem,non alium sanἡ . quam quisit migiario de loco in loeum,intelligo, quique plaetumque dicitur de Latio . de Motus ransitus,& Motus localis. Nempe his modis nominant ad diserimen illius Motus, quem& Mutationem, de Alterationem aliqui ,-lent aicere; eum puta,quo res aliqua immutata manens secundum internam naturam,
mutari,aut altera seri ab iis creditur. ob alicuius qualitatis , ut caloris, aut frigoris aequisitionem. vel a inissionem.
sitim ver δ huiusmodi siue Mutatio . sue Alteratio . non species est motus a motu lo- eali transitusve dicto distincta; sed cum motus localis, sue transitus ipsum et os st.hae mutatio, seu alteratio aliud nihil est, quam quaedam eius species, ea videlicet,qua mobilia interuallis seiuntur partim breuissimis, partim inconspicui s. siquidem. quod colpus
concietum secundum qualitatem mutatur. Omnino mutatur locali, de transitivo moru/tomorum , eos pustulorumve qualitatem
creantium ; idque siue loeo, situque in ipso
corpore transponantur , siue introrsum subeant sue ex trot sum migrent.
Exempli causa, ut ex dulei fiat aliquid
ira arum, aut ex albo nigrum oportet mole-culas, seu corpuscula. quae ipsum constituunt, transponi,& alium vice alterius, ordinem suscipere hoc autem non contigerit,nisi ipsae moleculae motione transitus tiroueaniatur. Et rursus, ut ex duro fiat quid molle, de ex molli durum, oportet eas .ex quibus constat , particulas iecunduin locum mouerit
quippe illatum extensione mollitur, de conia. usatione durescit. Quo fit ut Motus mutationis aliud genere a transitus motu non st.. Sed ut ad Motum qui si Causae, Liselenatisve proprius , redeam , obseruare licet quibus eumque rebus nomen causae tribuitur, ideircd ilibui, quia exserant motum. Nam Fortuna quidem , qua aliquabus causa est, non alio modo admitti potest , quana quia idem est cum pet se mota . & agente causi, conmotat aue solum effectus eonnexi cum eo, qui ab ipsa intenditur, ignorationem. Aliasoto secto tantum abest. vi congruum sit illam Deam sacere, quod vulgus sicit hominum s neque enim quicquam a Deo inordinate peragitur quin-esam ne si quidem alia tu etiam instabilis.reputanda causa. Ipsum quoque Fatum esse aliud non potest ab ipsis mouentibus, bo aetentibus per se cautis . quatenus nexae inter se stitit, & p steriores a prioribus pendent. Quanquam hac connexio, atque dependentia Decellit iis eius non est, quam physici quid alii inducere solent. Quippe nulla est in Natura huiusmodi necessitas; eti in eam abrupat motus
ille declinationis Alomotum, de quo paullo
ante dictum est,quatenus nec tempore cericunec regione loci certa intercurrit.
Finis qui im etiam dicitui causa sed videlicet quia essicit quidpiam, de noti essicit , nisi quia mouet. Mouet, inquam . milia in /nimam specie quae trahat allicitique, inuis bilibus quidem,sed Phystis tamen quibusdam quas namulis.& eatenulis . quibus plerum. que eum Animo pellieii ut de issum corpq intelligit ut certe nullam potae huiusmodi attractionem fieri nisi per quasdam te siliti nes .implexibilesque Atomotum fiat. Adeo proinde, t etiam quaecumque dicuntur vel per sympathi iii, vel ret antipathiam feli.ea peragant ut per Phylleas causas .li est perque piam inuisa quidem .sed quaepiam
tamen organula, quibus intercedentibus res aliquae adinvicem tam attrahant ut, aut reis pellantur,quam attrahuntur, repellunturque
illae, quae id ab organis glandibus. sensibit busque patiuntur
Quippe,ut exemplo rem dicam qui put mus fieri, ut Leo Calli conspectum ti rete non valeat, sed illo viso statim aufugiat3 nisi quia sunt in corpore Galli corpuscula quaedam, quae cum sint si odorum instar Leonis oeulis immissa ita eius pupillas inter diunt. ita
acrem dolorem praebent, ut contra constare.
ae durate , quantumlibet ferox . rapidusque non possit. Nihil velli sinite ereant in oculis nostris ea corpuscula ob textutam dissimilem,ut intelligetur ex iis quae sunt de Semsbus dillerenda.
De rerum Concretarum stra litatibus generatim.
Voti lam spectat ad Qualitates, quibus res concreta insigimini ut, notum
est comprehendi hocce nomine omnia tam Coniuncta quam Euenta ierum; sed Cori itincta potissimum, siue eas ni propriἡ niuitii a. hoc est in corpore concreto, donec perseuerat, nstantia , & ab eo. His cum ipsus pernicie non separabilia siue impropi. E.
de laxios sumpta . hoe est . quasi media inter propriδ dicta Coniundis. α Euenta: quod nempe inlint quidem vi illa, sed horum t
men instat adueraiant, de abeam adsint de a sint corpori citra illius corruptionem. Solet autem statim de ii iis requiri. iuxta id.quod ante insinuatum est,qui hat, ut snt
68쪽
an rebus Concretis , cum non cnt tamen in atomis, ex quibus res Concretae constant 3 Et quod illae quidem Atomis non insint.&elaratu in iam ea ratione est, quod qualita, omni, inexsilens Atomis, vi Magnitudo, Figura ae pondus, se ipss naturalis sit . ut non magis possit.quam ipsa Atomorum substan tia mutari, idque quia in ipss Concietionum dissolutionibus te manere necesse est quidpiam solidum , ae indissolutum , quod praestet, ut omnes , quae contingunt mutatio
nes , neque in nihilum . neque ex nihilo
Itaque respongendum est, creati Qualitates in rebus concretis, tum ob factam trans. positionem A toruorum nunc pauciorum , nune plurium . quae in uno situ qualitatem unam, in alio aliam exhibeant tum ob sactainde nouo aliquarum accessionem de praeexsistentium aliquatum di ieessionem;ex quo iterum qualitates varientur , seu aliae , quam prius appareant.
Etenim sciat literae variam sui exhibent Deciem . non modo quae varii figura, sueforma sunt.vii A. & N ; sed etiam, quae eadem, si in iis varietur adi situs . aut ordo; situs, ut in N,& Z;ordo,ut in A N,& N A : ita non modδ Atomi, quae diuersae seu tae sunt adde de molis. atque motionis) ad assicien-ἁum diuersos sensus, exhibendumque in hoecolorem,in illo Ossorem .in alio saporem , in alio aliud , sunt comparatae i sed etiam, quae eiusdem sunt. s inter se stum, ordinemve
commutent,ita sensus assci ut, ut quae unum eolorem, v. c. nunc exhibebant, mox exhi
beant alium I veluti iam innuimus circa aquam maris, quae in statu placido caerulea, in commoto alba apparet, resque trita est de columbae collo'. quod prout ad lucem valle collocatur Agnem colorum varietatem
subit. Et, seut non modδ diuet stas st. dum literae eaedem, quae unam dictionem componunt ita transponuntur , ut diuersas formas
exhibeant, sed maxime etiam dum ipss aut aliquae adduntur , aut detrahunt ut aliquae: pati modo necesse est colores, odores,qualitates alias variati Mum non modδ Atomi eadem situm , ordinemque commutant, sed etiam dum illis qurdam accedunt, quaedam decedunt, ut constare potest vel ex ita terum molle factione, induratione crudisini ne,maturatione,caeterisque huiusmodi. ut paucis dicam , quemadmodum masnt circa litera refert, eum quibus. 3e quali inter se stu,ae ordine sint,quando tam exiguo literarum numero sgniscamus Caelum . Tetram,solem.Mate, Flumina,fruges, arbusta, an ima meis, teraque innumera; sic permagni reseri cito Atomos eum quibus , de quo positu snt quibus interuallis,N conne diibus quos inter se motus aut dent, aut accipiant; quippe cum hoc modo omnium sicut Ierum,ita qualitatum, quae in illa sunt,ea hiis
Versim .ut res paulld specialius dicatur,videntur imprimis qualitates quaedam suboriri ex Atomis,quatenus spectantur secundum substantiam , ae sunt In eo inter se stu , ut
inane amplius, parciusve incerceptum . ex
clusumve habeant; qirdidam vero ex iisdemereati.quatenus sunt luis illis tribus proprietatibus praeditae; & nonnullae quidem iuxta singulas , nonnullae iuxta congeriem plurium.
Aualitates ex Atomis speta: tu secundum seu stantiam,
C primo quidem modo otiunt ut ura Raritas.& Densitas. scilicet mani se μα llum neque quidpiam densum seri posse tarum , nisi quatenus eius Alomi parti sve ex quibus contexitur,contextae ipsae ex Atomis ita a se inuicem distrahunt ut, ut in vastiorem loeum diffuse,pluta ampli raque in ipso inania spatiola intercipiant neque item quidpiam ratum fieri densum,
nisi quatenus eius Atomi, partesve ita coarctantur. vi in locum redactae angustiorem, inania in ipso spatiola pauciora , contractio-tave comprehendant. Taceo vero esse quo que nranifestum . pro ratione intercepti copiosoris pauciorisve inanis, aurem, v. c. aut lumen rarum esse intelligi; saxum autem, serrum, re alia horum de genere .elle densa. Otiti de eum istis vident ut Perspicuitas, de Opacitas. si quidem via aquaeque res tanto, caeteris patibus, est magis perspicua quanto tarior est a tanto opaeicit, quantδ densior quonia ratior est radiis lucidis,uisbilibusquapatentior; densot vero obstantior. Dico ta4men caeteris paribus; quoniam alioquin corispus densus, quemadmodum vitru in habete
meatulos inaneis ita in dire ira positos potest, ut radii facilius per ipsum . quam pee corpus ratius, ut brassicae solium, cuius mea- tuli a corpustulis varie permistis sint intercis . traii tantur. Nempe ipsi quoque radii perscinduntur,nis tecta tamina, cuiusmodi vitri sunt tranent. Rursus oriuntur Fluiditas, Liquiditasve, de Firmitas. Siquidem non alia de eausa vi det ut corpus suidum esse, quam quia Ato-mi,particulaeve ex quibus constat;& spatiola inania intercepta habent , & dissociatae mutuo sc sunt, ut snt emobiles inter se cubspatiolorum non resistentiam. Neque etiam videtur quid fimum alia esse de causa, quam opposta; Atomis nempe,seu partibus ita se pressu tangentibus , mutu ue cohaerenti bus , vi pati ratione moueri non valeant, cum & tales haberi possint, ex quibus magis hamatis, te quasi tanaos ς,ipsum corpus arctὸ compactum teneatur. Vt speciatim aqua, liquida cum strutinetur in glaeiem, dicetur inserius. Ad haec de quae ex istis aependent,Humiditas, de Siccitas. Numiditas nempe sucitis
est species, hoc superaddens solummodo.
69쪽
quia humidi partes corpus aliqucia continia
gentes aut in ip sim penetrantes, adhaeresce te ipsi valeant unde S humectuin madidumve reddam. Sieeitas vero simitatis est spe etes . id solum addens, quod sceum corpus humiditatis expers sit. Praete: e, , quae eum his cohaerent Molli ties.& lautities quae aliunde etiam cum raritate . N densitate congruunt , prout caereris paribus via utraquodque eorpus tanto mollius est quanto ratius,tanto durius, quanto compactius ; quod quidem iam ante insinuat uiri est , elitia de soliditate Atomorum. Caeteris, inquam. paribus quoniam lutum molle, pumex durus est. ob cohaesonem maiorem pallium cauitates intereipientium, resistentiumque tactu i , neque valentium cedero in aua alioquin postica. sunt de quae rursus ex his depengeant , ut
plexilitas, Tracti litas, Ductilitas, aliaeque ex mollitie:oppostaeque ex duritie.sed indieas. se abunde est.
CAPUT XIV. .ctoalitates ex Atomis, spectatis secundum proprietates simgulatim sumptas.
quidem Atomorum proprietates singulatim attenduntur, ipsa imprimis cuius lieres Magnitudo, antitas, Moles,non aliun de est, quam ex coaceruata magnitudine earum Ato motum,ex quibus contexitur. n. ititque adeo augmentationem , deminutio-nόmque corporum ideo seti. qudd Atomi
quocumque adueniunt . donent ipsas res augmine , undecumque abeunt , immi
Praetereo autem, quatenus Ammi maiores , aut minores sunt, seri poste quas dicinus Hebetudinem, & subtilitatem;ae reddi causam exinde polle,eur ignis fulmineus senetrantior si,quam noster e taedis. quorsiani lumen pertranseat cornu , a quo imbet te ruitur:& eonsimilia plurima. Ipsa aliunde Figura rerum , nis a figura Atomorum pendeat eum pendere tamen vi deatur in omnibus rebus . quae eadem figura constant et naseunturὶ at generatim saltem verum est, unumquodque eorpus ideo figurari, quia eonstat ex partibus terminatis,figuratisque .sgura enim te inus est. sic vera,tametsex Laeuote Asperitate. quas dixi figulae Atomotum esse cognatas, non sequatur necesiario feti, ut res laeves ex laeuibus, aspere ex aspetis snt uniuerse tamen nihil potest esse litie intelligi, nisi euius partes ad minimas usque laevigatae sintiris petum.nisi cuius sint asperatae Hete nota polle tam ex figura, quam ex magnitudine causam reddi , t vinum petcolum petituat Deile olivum autem tardum cunctetur. Nempe , quod possit oleum constare non ex maioribus molo, sed etiam
ex magis hamatis , perque plicatis inter se
Pondus denique. seu Motrix facultas, quae vini euique rei inest, non potest aliunde oriri. au in a pondere, seu mobilitate Atomorum. Cium id veto dictum iam sit, adnotandum hete solum est. vi omnes Atomi sunt graues, nullae leues, ita omne concretum corpus esse graue . nullum leue , sue quod non iit exie
Ae obiicitur quidem statim ignis; verdin, etim is non desinat habete propensonem
deorsum; ideo tamen contendit sursum . iubdab aere ambiente eo compellatui : eo modo, quo videte licet, quanta vi tigna,irabeis lite, res alioquin glaucis, humor aquae respuat, Mquo meismus magis altum , eo quati cupi
Ex quo si proinde , ut G.quae leuia dic mus, non ablolute leuia snt, quasi sponte contendant futuedin i sed comparat E solum modo. hoc est, quatenus minus glauia sunt,& a grauioribus , quae prae ipsis se deorsum
premuiu, extruduntur. Aded ut, clam Tetragrauissima st Aqua auis minus. Aet adhuc minus.& ignis omimum minimE; Terra quidem sui sum procul a medio pellat aquam, Aqua aerem , Aec igneira ; at si subductam supponas Terram, aqua ad medium acces la sit; si aquam aer; si acrem,ignis.
Ptialitates eae Atomis , e tu secundum proprieiates
coniunctim acceptas. ZLI T Verd acceptis coniunctim propes
talibu, Atomorum . de ecimn istis praesertim , variatisque iis,de quibus dictuin
hactenus, raritate videlicet,densitate , & eae tetis,oriunt ut rerum sacultates, quae activae,& motiuae eum sint .id a pondete . seu mobilitate Atomotum habent i & cum hae hoe modo . illa illo agant, id habeant oportet, tum a speciali Ato motum magnitudine, A fguia, tum a vario intel iptis Oidine, atque
postii; tum a laxitate, compressione, conne xione seiunctione.&c.
Huiuscemodi autem sunt non modo in ipsa Animalibus facultates Sensium, Visus. Auditus. Olfactus. Gustatus,et actus. quibus ilicet possunt res seni bile is percipeie ; ve- tum in ipss quoque rebus ipsaeviet voeatae qualitates sens biles; eae nimitam sunt in re-biit facultates se hndi, & assiciendi certo modo sensus, ad hoci ut ab iis percipiantur; utputb color, & lux visum sinus Auditum, odor olfactum . sapor Gustatum ; calor αstigiis prae cateris, ctiam. Qud st, i dicturi de illi, posterius . omittere heie istas non
debeamus. de qui . egisse ut operae-pte. tium . ita compendium fututum sit Atque vi a coloce exordiam ut, agi sane de
70쪽
eo non potest , quin eo landa ips Lux si:
quoniam sine luce lores sunt nulli, colo tumque adeo varietas ab ipsa nocte tollitur; unde de apud inferos nigra esse omnia dicuntur. Cum snt vero in tenebris res omne aequE excolores ; sunt nihilominbs in ipsi A. ipsaiumve supersei ebus dispositiones extre. inarum partieularum variae, ob quas lux an si ita varie modisseetur, vi eum hac modi.ficatione res exa in oeulum varios in illis colores exhibeat; vipiat, album,ex .gr.cum ruini illa quoddam genus plagae , ictusve excipitam se nigrum, cum aliud,&c. Nempe cum colores non siit cohaerentes
corporibus,sed iuxta quosdam , respectu visus, ordines, postusque gignamur; non si nuntur tamen,nis ad superficialem illorumispositionem accedat lux,tanquam comple. mentum , seu pars coloris aliqua ; neque seclusa hae parte vigeo, quὶ dicere liceat, corpora,quae in tenebiis inconspicua sunt,colo tem habere. Et sine , cum non mod1 ipsum Glumbae collum . cauda pavonis, 3e similia . colores vatim pro vario ad lucem positu exhibeant, verum etiam caeterae res coloribus aliis, aliisque appareant. prout in aliis aliisque statuunt ut lucis gradibus ; quidni liceat intestigi ipsam esse uniuerse lucem , cuius aduentu res induant, abitu amittant colores3
Lux interim ipse .ctim nihil aliud st,quam substantialis quaedam eliquaeio a luciso eo pore,visibilis per senones, sed in ipso sol siti colore, quatenus illius est pars ; neque enim per purum. liquidumque medium conspici tui neque cum seu in lucido seu in illustrato corpore conspici putatur,vi quid distinctum conspicitur ab ipso, siue lucidi, siue illustrati colore. Neque denique ipsa umbra illiti, priuatio,alio modo est,quam quia simul priuatio est coloris in re umbre iacta, quae ea simpcr proportiove colorem , qua & ipsam lueem amittit. Qui sat porro quamobrem Vmbra tametsi mera priuatio st,moueri tamen appareat,in Canonica dictum est. solius nihil aliud est , quam e siluxio tenuissimorum corpusculorum , ab usque loquente . resonante , aut quomodocumque strepit una edente, emissa. ac idonea , quae in autem subiens, Auditum assciat.
Et quod si quidem corporea effiaxio, ex eo probatur, quod sensum moueat,& ipsum
quidem aut gemulcendo, aut asperando: vitisque ob corpustulorum lavorem, aut asperitatem; udd & per aerem moueatur, Sc corporibus soli Ai, impactus , resiliat , unde de Echo fit; utique ob ipsam corpusculorum siliditatem. Quod de imminuatur,& consusus euadat : utique ob corpusculorum diductionem in longo progressu.aut divaricationem in transitu per septum densus; eatςr que huiusmodi. Quod si tequitas quamobrem sonus eδ. qud lux,speciesve coloris non potest, pertingat, ut cum loquimur clausis foribus: eausa est, quia lux , eo lorisve imago non-nis in dilectum potest tendere ; at Sonus potest etiam pet ductus obliqum sese itan te. scilicet,quδd dum excitatur prosliat in mOleculas,quae sursum, deorsum, prorsum, te trorsum,dextrorsu in . laevorsum, di quolibet
versum ssectantur: eo modo,quo ignis scin t illa distultat interdum in scintillulas quae quoquoversum dirigantur. De Odote idem dicendum:Eisuxio eni in quoque est quae ab Odora re excedens de quo Moversum diffunditur , & adiectus adnareis, ipsum olfacius sensum mouet atque ipsum quidem aut deli mendo, aut compuniagendo. Est proinde de ipse corporeus, & magis etiam . quam ipse tonus: quippe cum &segnius per spatium incedat,de non talia procul perueniat, & non per ea septa penetret. qua per ipse sonus. Circa saporem, id discriminis est, quod licet consistat in corpusculis re.quae dicitur sapida. contentis ; ea tamen in diis tam linguam, palatumque non exeant, sed tum solum cum res sapida linguae admouetur,in illam se subeant , ut texturae ipsus applicentur , .ut lenitet , seque senium suavem iaciant; aut asperiter, sicque insuauem
Ad Calorem , & Frigus quod spectat , is
quidem sensus,quem exprimunt, ad Tactum reserendus est; led cum ad Tactuin propriὸ pertineant ex enumeratis qualitatibus plures,veluti durities mollities,hurni ditas, siccitas,aliae,quae rei tactilis ad manum .patremve aliam corporis, applicationem exigunt, hae tamen duae sentiti possunt, non modo , cum calida,frigidaveies manui. alterive parti applicatur ; verum Haio, cam di ilita , de in ea quidem distantia est. vi in ipsam transmittere corpustula ex se quadam possit.
Nempe ipse quidem potissmdm Calorem uvio est corpuseulorum, seu Atomorum mavis, lux sint mole exiles, figura rotunda, motu celeres. Etenim, qua exiles sunt, nullum est corpus adeo compactum.ut non imueniant potulos, pet quos in illud subingrediantur ova orbiculares, tum facile moue tur,tum si quoquoversum insinuant; qui coleres, tum rapide impinguntur ,& in corpus subeunt tum aliis, aliisque succedentibus se urgentur, ut per totum penetrent. S, s pet-gant agere.palteis illius secernant. exturbet. ae totum denique dissoluant. Tales quippe sunt effectus ealoris. N ignescentis potiss-mum neque enim ignis aliud est,quam calor intensis erga uniuersa corpora; ac in Ani mali solum additur ipse . doloris sensus , qui ex diuulsone, lutioneue continui est. Frigus autem, est quidem etiam essuxio; verum Atomorum . quarum si moles grandior, spura angulosor,motus segnior. Scilicet, cum snt contrarij effectus, debent primcipia esse contraria; ae eiusnodi quidem , vicum calor disgreget, atque dissipet, Digua compellat .c stipetque; ac in Animali qui dem eum speciali sensu id saciat, quatenus subiens in cutis poros,lam faciebus corpus- eulorum caloris corpuscula teprimit,intro sumque abigit tum angululis vellicai,disce pitque,qua praetervadit.