장음표시 사용
351쪽
xso Io. PAVLI PALANTERII DE DIVINAE PROVIDENTIAE EFFECTIBVs.
tactio CX. EFf mi diuina prouid ηtiae in particularisint a nolis In
numerabiles , in generali tamen quatuor esse dicuntur. Scilicet creaturarum conseruatio, ordinatio, inclinatio,
mel directio, oe gubernario: nam diuina prouidintia hςc quatuor facit in creaturis, has enim primo in esse consei uatine ab esse dif-riant. Secundo di lonis, m ordinat, ut finem attingant. Tertio ad debitum em dirigit creaturas,uel inclinat. Orto creaturasees gubernat, ut quod necesse est habeant Quod aut Deus in esse
erraturas conseruet, audite: nam est causa creaturarum, nec non
continuationis esse earum: igitur m conseruationis. Insuper, ut hvo sibile est res moueri cessante motione, uel virtute mouentis, ita Sin res sine Dei AEuidentia coseruari: quare, me. Postremo, Use habet si ad aerem, ita Dei prouidentia ad rerum conseruitionem ,sed sile prsnte luminesivo aer fit lucidus, ita actione diuina prouidentiae creatura construamur in Ule. At dicetis, os vetur rario, quare actione agentis cessante, cessat conferuatio rei, ad hoc dici potest, quod est triplex, uel id fieri,s euenire propter tria, sicilicet, propter modum, proptersubtectum, σpropte= r Lyectu. Primὀpropter modum, scilicet agendi, quia actio agentues causi eri rei, m non esse rei, V.g.μbtradia actione domiFeatoris non subtrahitur construatio domus, eo quod domficator est cassa fieri domus oed no esse domus, quia esse domus, sequitur eius naturam a qua non siparatur acitone domficatoris cessante.
352쪽
Prperea est altera ratio, propter recipiendi modum, g a quando id, quod recipitur in materia ab agente, dicitur habere eundem ora dinem essendi, tunc ces te amone agentis, no propter hocstis cissat lectus insubiecto receptus, V.g. ces te actione ignis ab aqua, adhuc remanet calefarita. Quod aut non recipitursecunda eundem modum in abiecto, tunc oppositum dicitur euenire, I .g.
cessante lumine solis ab aere, claritas aeris statim definit esse. P stremo hoc idem euenit Ppter re peritum,scilicet quando effectus
productus habet ordinem, vel re ectum ad causam aliam, V.g. candela, quamuis habeat lumen ab aba candela, non tamen extinguitur extincto lumine candelae, a qua recipit, o hoc quia habet re pectum non ad iam extinctam candelam, sed ad motum, mad odi Urtute Sic de Deiprouidentia est dicendum, quod olum creagurarumst causa non per motum, quod sine Deo res com seruari nequeant. Secundus diustae prouidentiae esse ius est ordianare creaturas, ideo in rebus talis a Deo creatis apparet ordo, primo, quia una est superior, nobilior,inmelior, sicundum quod una mouetur ab alia. Inde diuina cognscitur sapientia, cuius estesia ordinare. Sed dicetis, licet is ordo rerum videatur, qs Deus prςmserit creaturam intellectualem rationali, Jpiritualem corporali, σ corporalem corruptibili, cum non se extendat Dei prouidentia ad corporalia eorruptibilia, quo modo eius siluari poterit prouidentia ' quod autem ad corruptibilia non si extendat diuinaprouidentia, docet Dam.hb.u.dὐm inquit, esse necesse, res
feri melius , sicut fieri possunt secundum Deiprouidentiam, rationem necessariam, sed corporalia, vel corruptibilia possunt . . , T 2 fieri
353쪽
feri meliora: ergo. Restondetur ad hoc, quὸd quamuis res cor ptibili eripo sit melius, quamst, tamen uniuersum melius, quod constat corruptibilibus, σ incorruptibilibus, quam ex incorruptibilibus tantum ; nec id miru: in mundo enim melius est duo esse bona, quam unum tantum. Sed dicetis, unde corruptioprouenit' Re pondetur, quod talis non prouenit ex Deo agente,sed ex Deo non agente, sicut tenebrasiant exsole no influente. Tertius diuina prouidentia effectus est creatumas oes in finem debitum inclinare, dirigere, m producere: mouet enim Deus creaturas ad stiis Llitudinem: nam ipsi inse, ut e ibonus Jc ors creatura bona e 3. Secundo Deus est causa bonitatis in alijs, ita etiam una creaturare pectu alterius. Tertio Deus alia ad participationem bonitatis mouet ,sc creatura aliam ad boe inducit, oe mouet. Quartus diauinae prouidentiae esseritus, est creaturas ora gubernare, ut patet experientia: nam ut Regis offitam, oe domini temporalis est suo imperio regere, m ordinare, σsubditosgubernare et ergo multo magis Regis ςtemi,scilicet Dei erit ua prouidentia omnia gubem nare conferrendo illis, quod est utile, π necessarium ad finem 'consequendum. Et bπ satis.
Lectio CXI. Psst pridicta arbitror ad maiorem euidentiamprπegentis distinctionis hodierna die duo examinanda fore quot
σprimo. Ut m Deus cognoscatse tantum,an alia asee.
354쪽
In liper, utrum I priam, perfEZamq; necnon distinctam habeat cognitionem de alijs a se. Circa primum duplici via proparte negatiuapoi argui, m primo sic. Quςcunq; siunt alia a Deo ut v runt ces dicuntur esse extra Deum, in secundum Aug. lib. DXX. iii. q. Deus nequaquam extra si ipsum intuetur: igitur alia asino cogmsicit. Deinde ecundum ordinem obiectorum dicitur esse ordo nobilitatis in operationibus, ideo Arist. in Ethicis quarto flictitatem ponebat riasti m nobilis uni obieriti , authore enim eodem Dicitas nobilisima ponitur operario, at quicquid est aliud a Deo bus,m imperfecitus est eo, quare si Deus alia a se cognosceret, illius intellectus vile siceret, at hoc abseruum est, non ergo alia et intuetur. In oppostitum e babet Apostolus ad Heb.capite quarta dicens, se KD ηada,staperta fiunt oculis rius. Hoc idem balet apud QAug. m. derran. Deus ergo non tanIum sic verum et adia alie cognoscit. Pro determinatione huius quoti tres erunt ponem da conclusiones, quarum prima c. In Deo est ponerescientiam, siem certam aliorum a se cognitionem 2 Altera est, quod Deus co-x scisse,stalia a si perfecte, m comprehensuri Tertia, quod Deus alia af cognosicit ,seu non per aliud a se. Primiam patet, supposito, ql Deus fit prima cause m nobilissima, cui modus camsandi comperit nullusimus, qui est per intelleritam,σ voluntate. Secundasimilaer clara est, quia Deus. perfecte, o comprehen .puese cognostis, nec nan alia a se,quia siub eius obiecto: ota cadunt. Tertian secus manifestari pol quia Deus alia a sic in se, oepersuam clientiam cognostit, non per aliorum esse meo id mirum, nam pol e M int ille cima in Deo est suamet essentia: quare,c . Nun
355쪽
adprimum argumentum venit in hune modum danda re 'o . quod Deus alia a se non extra si sed in se cognose at: nam essentia diuina ratio cognscendi adia se dicitur esse , m est. Dum vero Deus alia a se intuetur, ne credatis, quod talia, ut obiectaprincipalia cognoscat,sed bene, ut secundaria, ita primam ruit argumentum. Adsecundum potes dici, quod securitim ordinem nobilitatis obiectora rincipalium mper sie attendatur nobilitas, vel ignobilitas in operatione, non avi secundum ordinem secundariorum obiectoram, alioquin eadem operatissimul spei nobilior, vilior cum contingat eandem operationcm ; flimri esse reripectu plurium, quorum unum est minus nobile altero. Sed tunc Urunq; eorum nonpol esse obiectum principale; quando aut utrunque ea obiectum principale, impossibile est, eadem isse operationem, pr pter ql minus nobile intelligendo impeditur ab intellectione rei, magis nobilis sic vilescit intellectus acum ergo diuina essentia, creatura nosint ςque obiecta incipalia diuinae intellectionis, nec Deus intelligendo creaturas impediatur a sivi eognitione, pr pterea alia cognscendo non eius intellectus vilescit. Ethte de dabio primo. Huic nectitur alterum dum quςritur. Utrum Deus
propriam distincta e habeat cognitionem de δ' a β. Pro parta
negari quidamsolent argumentari, m primosic. Exolam com
sensiu certum est, quod per causam primam ὐσ remotam distincta,atq;perfecta cognitio de rebus haberi minime pot,at quicquid Deus cognoscit, per suam esentiam cognosiit, qua est reru prima
causa, π remota: quare, σc. Pr erea Deus alia aseno cognoscit , nisi quatenus in eopta istum s at non videntur prς sere, , distincte,
356쪽
LECTIONES LIB. PRIMI xysgistincte dia unite, indisi Ele, non ergo, ctrc. Idess, quod . distincte cognost. In oppositum se habet veritas, qua es, quod Deus est agens producens distincte: ergo et distin te cognscit, corra illum ma edicitum Meroem insua Metaph ca dicentem, Deum aha a se non intelligere, nisi in uniuersali, idea in quantum sunt entia qua opinio, ut falsapenitus,s admitteretur, proculdmbio esset concedere, aliquam in Deo ignorantiam: nam hoc modo Deus secundum Aueroem Mius non haberet entis cognitionem,
meram quia opinio hςc purus es error, ideo dimittoda, ut ipse Meroes ad di bitas luendas p nas est dimisus. Dicamus i turnos pro veritate, quod Gentia diuina, ut estam rerumsi ficiens cis aprima res di tincte reprsentet, ecifice esia, qua cotinetisse virtualiter: quare diuinus intellectus, quipersems e , mcomprehensive suam nouit essentiam,nouit et oes res creataspes
die, quantum ad earu di citionem Jec cam. c argumenta diluenda, m erit finis. Adprimu ergo de catis uniuersu distinguendum est: nam causa uniuersalis tribus Ami pol modis. Uno modo inprςdicando,oetalis causa dicitur uniuersalis uniuersaliatate prςAcationis, V.g. quando artifex ponitur causa artificiali,
in particularis, ut statu ca resisteritu statuae, vularis,ut hπsatusca es causa huius statua, oe hoc modo, per causm Uniuersalem non cognoscitur escius particularis , vel Jecificus, neopercausam particularem, v et θecificasingularis egeritus cognoscitur. Alio modosumitur causa uniuersalis, non per prςdicationem , dquisse extendit ad plures esse tus, tamen secundum aliquid est cis commuine, . no ecundam id, quod est eis proprium, ns et emT minetar
357쪽
minetur per aliud, oesisl caosa dicitur oramgenerabilium; nee adhuc per talem cadisum res suscienter, m distincte cognosci pol, c neutro horum modorum Deus d bet dici causa umuersalis. Dicatur igitur tertio modo, dari causam uniuersalem, quae si extendat ad plura sicundum propriam uni uiosiq; rationem ab ' hoc, quod per aliud determinetur, o ita Deus ea causa uniueria fatis olum, quoniam uel producit, uel producere pol per se, σ i mediare absiq; hoc, quod per aliud determinetur, mper talem
causam sic uniuersalepossunt distincte cognosci effectus: est enim
eos uniuersalis, quia olum causa, propria tamen uniusicuiusque, quia unumquodq; producit, vel producere pol per se ipsium,m itaeognostere. Ad alterum argumentum secundum dicitur, qδ Deusereaturas non cognosiit, nisibecundum quod existunt in ipso. Sed hic notetis, quod θ sicundum, dupliciter habet sumi, υno modo formaliter, alio modo reprsentariae. Si primo modo, sensu alsis est,quod Deus res cognosicat, sicundum quod sunt in illo,non enim in uniformaliter: na ecudum Anselmum esentia diuina cremtura causatrix est,formaliter ergo soli e tantu cognosceret Deus. Alio modo, secundum,potest notare rationem intelligendi, isne sensius bonus est, i g quod Deus res creatas non intelligat,
nisi quia prςex stunt in eo ,scut in causa reprsntante, oesic propositio est vera. Tunc non flquitur,ql non intelligat alia ast fidbene, quod non intelligat per. aliud ast. Et b c satis.
358쪽
LECTIONES LIB. PRIMI. 19 AN DISTINC TE DEUS SINGULARIA
Lectio CXII. PRi quam ad subsequentem transtamus distinctionem de
crevi duo alia uobis in prsenti enodare quesba ex Theologorum uoto.Quorum primum erit. Virum Deus iusti LlUMularia cognoscat. Insuper, virum Dei scientia uniuersa lis, aut particularis censenda sit. Circa privium duplici via pro parte negatiuapotes argui, primo sic. Dei cognitio sitientificaea, cum in Deo non fit opinio, nee sicillitio at de singularibus non .st scientia, immo ab ante rejcienda: igitur Dei cognitio nequaquam se extendit ad ea. Deinde Boetij authoritate sic instatur. Singulare est, dumsentitur iuniuersale autem,dum intelligitur, at .eognitio senstiua in Deo non admittitur: no ergo fingularia Deus regnoscit. Ex alio latere,cum illud, quod magis habet de entitate,
fit magis cognostibile, π fingularia plus habeant de entitate, qua
uniuersalia : ergo cognoscuntur a Deo. Pro determinatione huius .
quoiti videnaeum est, quo modo Deus singularia cognostat , ut ergo ip sis tradi ait ese, eo modo talia cognita sunt ab illo , oesi din reuests esset incognitum ab eo, oporteret fateri, quod circa illud tale vacaret diuina operatio, idest, quod non esset operatu ab ipso. Nunc ad argumenta restondendom, π primo ad primum FG llicet cognit io, qua se cognoscit,m ora aba, una sit secundum rem, es tamen plures, fecundum rationem, inquantum in plur a tendit obiecta, Gepti sortitur nomina. Na inquantu Dei cognitio in
359쪽
in essentia siuae quidditatem tendit, vel alterius rei plex intelligentia Mcatur, quatenus vero inseram tendit essentiam Jibi rem causidiatem attribuendo vocatur intellectus, V . . cumst rerum causam cognoscit,dici et pol cognitioprincipiorum,quia caussitas sua alijs rebus est cause essendi ue ratio cognoscendi.Ingrant vero ex fin causalitatis cognitione in aliarum rerum cognitionem tendit, atque proprietatum eis conuenientium, fecundum tamen rationem earumgeneralem veliterialem, scienti vel si ire,quod est rem per causam cognoscere. Inquantum vero inssingularium cognitionem tendit secundum rationem sua singularitatis, tunc
dicitur quasi cognitio significativa, siue experimentalis, qua in nobis dici nequaquam pol scicntifica cognitio. Cum ergo dicitur in primo argumento, quod bas Dei cognitio est scient sica, dicendum est, quod licet Dei covitio, qua una est, ficientifica sit, non tamen re ectu estam, quia non resipectu sui ipsius, nec restecIusin λrium. Ad illud Boetij dicitur,quod de nobis sit loquutus, in quibus se itiua cognitio viget, quaselum est singularium, . nullo modo uniuersalium. At cognitio intelleEhua, ut perfectior, taUngularium, quam uniuersalium aer multo magis cognitio Deiantesi stiva ob suam perseetionem, non solum uniuersalium, uerum et singularium, includit enim estam perse Iionem. Et bςc pro primo pungito se ritum secundo, num De sientiapossit dici uniuersuis, vel particularis. Mihi certe videtur primo Hectu uniuersuis: nam illas teistis,quaeper causam babetur uniuersalem, uniuersalis est , d Dei sicientiasic se habet: ergo etniuersalis. Prςterea illa scientia nonsium iversabs censenda, immo uniuersalior, qua
360쪽
taplura si extendit ed Dei Mentia ad omniasi extendit: igitur
uniuersalior. Ex alio latere totum oppositum uidetur csse dicendum e nam cognitio rerum sicundum proprias rationes Epecificas,
oesingularesparticularis est, at Dei cognitio, quam ipse de rebus halet ,sic si habet: ergo, G c. IPro intelle tu huius qώς bonis velim uos scire, nos .lticias modis de Dei scientia verba posses .cere, uno modo prore informante diurnum intellictum strandu hostram modum intelligendi, alio modo , pro ut talis Dei silentia comparatur ad obiectum. Si primo modo loquamur de silentia, nulla en uniuersias, sita ea singulare quodda, uniuersalia enim sunt tantum in intellectu obiee tae,at nusquamsubieritae sicunda rationem sua uniuersalitatis, sic Dci silentia non pot dici uniuersalis ,sed bene quςdam singularitas , cui m cssentia diuina. Alio modo pol confiderari scientia, pro ut comparatur ad cibile, mel ad obiectum ,-sio uniuersalis, uel particularis ab obie lodici potest. His itapositis, dicitur, qδ Descientia est uniuersalis, quatenus ad baa scibiliast extendit, non tamen una secundum rationem dicipotest oed plures, quia scientiae, quae sunt in nobisseundum rem diuersae, in Deo sium diuersa fecundum rationem. Cum itaq; in nobis non fit una cientia, quasi extendit ad omnia scibilia,sedpluressecundum rem, consequens est,qJ Dei scientia, qua una est secundum rem , fit plures secundum rationem. V.g. vi se ad aera scibilia emendit,penes aut illam primam assignatione scientiae etniuersalis particularis erit dicendum, quod Dei. scientia sit, O uniuersatis, m particularis, m non uniuersalis
tantum, nec particularis ramum. Nunc ad rationemprima ius formatam