장음표시 사용
381쪽
iat Ouantum ad primum . pro parte negatiuasic arguitur, omnis caul a aliqui m actum habet , per quim porcist producere essectum, si tam 'sit causa pristia , vel cooperatur ad i fictus pi oductionem ,sisit imperfecta sed Dei scientia nullum habet actum, quo
producereposit, Uel cooperari ad rerum productione: ergo, Cy c. Zia minor non satis clara videtur, iccirco probatur : nam actussient tit non est, nisi scire,sed scire diuinum , principalius sera edit ad ea, qua factibilia non sunt, scilicet ad essentiam diuina, mad ea, quae uni in issentia diuina, quam ad creaturas: igitur scire
M on est actus operans, nec cooperans ad rerum scitarum pioductionem. In oppositum se habet Aug.υ. de trin. ubi ait,quὸd υηiuersas creaturas corporales, oestirituales, non ga sunt, ideo Deus eas nouit,sed ideo siunt, quia nouit. Pro re tonsione itaque nullus est, qui dubitet, quod Deus non fit reru causa, . qd eius scientia similiter non sit causa; certum enim est, quod eiusfientia essentialiter Deus e , licet quotio hoc non intendat, sed virum Dei sicientia sit ei ratio res scitas causandi, ibi dicendum venit, qJ Dei
scientia rerum creatarumst causa per modum dirigentis, lunias vero per modum inclinantis, ectar inducenιis. Neutra tamen causa immediata est, potent ia vero rerum est causa, sicut exequens, σimmediate mouens. His in hunc modum positus, cld argumentum
adductum dici pol qJ eo modo quo at quid est causa, habet actum, quo operatur, vel cooperatur ad es sectum producendum sientia autem non est causa alicuius immediata, sied Lolum remota, ct per
modum dirigentis, ideo actus eius, qui est scire, non operatur, ne cooperatur immediate ad alicuius reiproductionem mediat e, σdires Lue.
382쪽
i ai rective. Et bπ deprima qusione. Post qaam qu ris seeundo,Vtrum enunciabilia Deus sciat. Postea qusione quidam ad
partem negativam declinantes sic arguunt. Si Deus enuntiabilia cognsceret intelligeretue, hoc componendo, vel diuidendo fieret, at Deus non se intelligit: igitur nec enuntiabilia. Deinde illa cognitio videtur Deo esse attribaeda, in qua error no est possibilis, at circa enuntiabitium cognitionem possibihs est error, non autem circa fimplicem quid litarum cognitionem, sola itaq; simplicium 3auiditatum Deo ascribenda, o non aba. At oppositum legitur in Psalmo: Deus it cog:tationes homin&m, quoniam Danaesunt, c. Pro re stansione tria presibanda erunt, primum in ordinei γ De i ζύμη Ciabilium cognitionem habet. Alterum est non habet componendo', a inuidendos cui nos. Demum ol
Desimila minime dimisua est. Θὸ ad primum patet, 3 d
Deusperstes lime res oes nouit, m olum rerum habitudines, sed an rerum habitudinibus ratio enuntiabilium consistis: Deus igitur on enunciabilia nouit tam a firmativa, quam negari . Insuperi Teuisiis qγicchia in nostri inteperitus potestate ea ,staformare
de enunciabilibus e nctationem in potestate nostri intellec ius est: Deus utrunque cognscit scilicet enuntiationem, menunciabilia. Quantum adsiecundum n eculandum venit, quid sit anu eluxere componendo, m diuidendo, quae cassa e disie Menae; intemgere ergo componendo, ac diuidendo non es selum composita J Zculari, aut diuis, quia hπ Deus et intellixit, licet non per compositionem, aut diuisionem: oportet ergo accipere di uisionem hanc, aut compositionem ex parte intellectas. Quantum
383쪽
ad tertium apparet luce clarius, quod Deus discurrendo minita intellait, quia intelledius disicurrens, non esia intelli it simul, ut ex noto in cognitione ignoti venit, intellectus vero diuinus simuesia intuetur, non ergo di currit. Insiper discursius sue adlusin. telligendi discursius,actum intelligendi upponit componentem, aediuidentem; at iste modus intelligendi componendo, ac diuidendo Deo minime conuenit: ergo, me. His ita prςmissis ad primum argumentum dicendum venit, quod concludit, em probat Deum enuntiabilia componendo, ac diuidendo minime intelligere, ut intellectus noster, cui hoc propter sui imperfectionem competit. sicundum argumentum potest dici, omnis cognitio tam fmplicium, quam enunciabilium Deo attribuendo, cum hoc sit perfectionis, modi tamen imperstitionem includentes, penitus ab eo remouendi: nam in his error inueniripotest. merito compositionis, ac diuisionis, quod est imperfectionis virtutis intelle lualis. quare talis a Deo modus amouendus. Et bςc satis.
Lectio CXXI. Nobis Himi, ut sit magis facilis ad subsequentem disti 1-
monem, inpresenti quςremus. Utrum Deus futura contingentiasciat. Mibi sane videtur posse dici, quod non, ratio, qua me mouet est ista: nam omne scitum a Deo eae necessitate eueniret, sita nullum futurum contingens ἀe necessitate
384쪽
euenit: igitur nullum suturum cotingens estscitum a Deo. normis petiti seprobari potes exemplo desumpto a Sorte, qui cras
posse currere velit currere,iunc vel necessario curret, t erit possibile,eum non currere, si necessario curret, habetur intentam non necessari),sedpossibilest er non currere,ponatur tunc in esse,
qui ecura Arist Regulam, possibilip to in esse,nullumsequitur impo bile,sed Deusscit, quod curret, oepol non currere: Dei erra scientia videtinfalli, quod est impossibile : Pare, me. Pr
terea ois conditionalis, cuius antecedens necessarium est, re consequentia necessaria, ipsum quoq; necessarium est consiquens, athge es quςda conditionalis,s Deusprsiuit B. fore, B. erit cretus antecedens necessarium est, tum quia Iernum, cum et, quiUr teritum, σ consequentia necessaria: verum quia consequentis o positum minime flat cum antecedente: igitur consequens est necessarium, eodem modo de quolibet futuro contingente possumus amguere in hunc mois ex maiori de necessario, d γ minori de in esse, ubi videtur sequi conclusio de necessario, ut habetur primo Priorum, re ita omnescitum a Deo necessario erit verum, sed Dfore est sicitum a Deo: igitur necessario verum est, quod D. erit, sic idem, qd prius. In oppositum videtur esse dicendu quoniam, quae ab agente libero, habente sui aditus dominium possent non fleri. Si sic: ergo sunt contingenter, sed talium Deus cognitionem habet, cum merita remuneret, oe demerita punia stantequam ea fiant, at ς terno cognoscit Deus: igitur futura contingentia, σα Pro solutione quoionis duo nobis consideranda occurrunt, trimum est, quid futurum vocamus contingens, quota sint modi
385쪽
contingentis futuri. Alterum est de modo covscendi com irgem. Quantum ad primum. Scisndum est,quod antequa res si in actu,
secundum εsse siuae existeni ia,solum habet esse in suis causis,of-
iura dicitur. Cassarsi vero gradus, siue modus triplex inuenitur: num quς iam in se nec saria unt, in ordine adsiuum spectum.. G Cςli motus in comparatione ad Ecdipsis nec non ad alios essectus ex orbium motu necessario euenientes, qui effectus prςex sentes in uis causisfuturi quidemsunt, si ino contingentes, immo necessarij. Prςterea aliae dantur cause, quae non sunt necessariae, saltem per comparatioηe ad effectus, ut eos necessario producant, immo posunt non producere, m espectus prςexistentes in causis huiusimodisiunt futuri, oe contingentes, oe harii triplex dicitur esse differentia: nam quςdam causet contingentes Aunt a uos esse ctus , vsequenterproducendum, nec disiciunt, nis raro, V.g. quod homo generetur cum pluribus digitis, qua cum quinque, vel eum paucioribus. Harum vero causerum effectus prςexistentes in ipsis causis futuri,incontingentes siunt, licet quida requenter,m quidam raro eueniant. Insiuper dantur aliae causa nullam desedi ad hune electum producendum determinationem habentes, vel non producendum, si tamen indi ferenter habent ad utrunque, ut liber u arbitrium, C. g Sortespot currere,vel non currere. Unde tales effectus prςexistentes in causis talibus futuri fiunt , m ad υ-truml bet. Ei bςc de primo satis. Nuncfiat sirmo de modo cognoscendi contingens ubi notandum venit, quod contingens, m P libet res alia dupliciter cognoscipol, uno modo in sua causa, alio modo in sua existentia: nam alio mod0 cognosto de Socrate, quod
386쪽
debeat pugnare, quando ipsum armari video, m alio modo, dum actu certare eum video. His itaprςmissis, dici pol, qt defuturis
contingentibus certa non babeatur cognitio, nisi ex causis solum. coniecturaliter tantum. Deinde dicitur, quod Deus futura contingentia cognosiit, quantum ad eorum actualem existentiam, quam temporis processe siunt habitura, non quo ad actualem edita flentiam, ita ut ea actu existere cognoscat,sed ut nunc nunc dixi. Supersunt modo argumenta diluenda, oe eritfinis. Dum ergo primo dicebatur, omnes itum de necessitate euenturum,sc.Hoc
in falsium loquendo de necessitate absoluta,m simpliciter. Immo sicutscitum est euenire .sic eueniet, quare qδ scitum est necessario
euenire, necessario eueniet, quod sicitum est euenire contingenter, eueniet contingenter, alioquin Dei scientia falleretur, ql salsiurdum. illud Arist. dicentis,sponatur in esse,nullum sequi impossibile, hoc tanquam verum habet concedi G tamen ponatur inesse illo modo, quo ect possibile, aliter Arist. dictum non esset
verum. Ad secundum argumentum, qgando dicebatur, qJ omnis conditionalis, cuius antecedens es necessarium, σ consiquentia
necessaria, id habet concedi, si tamen antecedens necessarium sit simpliciter, ita ut ex is consequens inferatur. Et quati dicitur, quod b c est necessaria, Deus pi sciuit B fore. Dicendum est,qopc, m qd non. Si enim est necessaria adiuncti necestatis modo, tunc vera erit, V.g c Acedo: Deus prsciuit nec pario B fore, ω bte adhuc duplex est, quia si modus necessitatis determinet c positionem verbi ad si iectum, vera est,m composita sita hoc semsu necessarium est, Dcuprscire B.fore. Adhuc talis necestas,
387쪽
non est, nisiex Appositione, O mpliciter. Ad tertium arguis mentum restonderipotest, uti argumentando iamfuit restonsum.
Et hic satis. Q UTRUM DEI SCIENTIA, ET C. 'Distinctio XXXIX. Lectio CXXII.
qualiter Dei scientia se haberet causaliter restes tu rerum creatarum. Nunc consiquenter eius e lium est de ipsin Dentiae immutabilitate verba facere. Diuidatur igitur primo de more prsens distinctio in tria puncta. In quorum primo inquiriatur. Nunc Dei scientia possit augeri. Insiper, Num Deus queat stire, quae modo nescit. Demum dubium cumsolutione. Quantum ad primum siun to, quod Deus unica, oe invariabiliscientia intueatur presentia omnia,prςterita, atq; futur a, qu endum est. Num Deisitoria queat augeri, vel minui,m ex consequenti mutari. Pro parte a=mativa videtur posse probari, quod β. Nam Deus hodie aliqui cire potest, quod nunquam antestiuit, T. g. Iulium legere, vel mori, qui nunquam ante legit, vel moriebatur, fgnum ergo est euidens , quod Descientia crementum si cipere valet, nec non decrementum. Deinde, nonne hodie aliquid scire potest Deus, quod nunquam postea sciet, V.g. Antonium ire in forum,quem nunquampost hoc sciet iturum' minui ergo Dei,atq; mutari eiu cientiapstes. Ex alio latere recteperpendentι appa-4. rebit
388쪽
. rebit Dei scientia or o immutabilis. Nam nihil aliud est Deisci, entia, quam eius druina essensia, qua minime variaripot: igitur neq; eius sicleotia. Bene poterat dari inueniris aliquod Abiectum hientia Dei, quodprivi ei non fuerit Abiectum, cum non fuerit. Pr Gerea pol et dari aliquod biectum silentia Dei, quod postea sibi minime re is sibiectum, eo quia deinde esse cessabit, σ nouerit: ob id non video, quo modo ex hoc debeat sequi crementum, vel decremensu seu variatio expa, tescientia Dei, cumsic Deus post cire, qua ne est, m nescire, qua sicit. Et h pro primopumcto. In μβquentiscondo cognostendi gratia, num Deuspositscire, quod modo nesiit, hac via procedemus dicentes, Deum sinentia visionis licet non ex tempore posse plurastire, quam sicit, atq; pauciora possibile enim est aetri aliquo abiectum diuinaestia entia, quod prius non fui bi siubiectum, Deus ergo aliquid is nouo trepoteti ex tempore. Vt re pondeamus ad hoc una cum Magistro in textu dicemus, Deum scireposse, quod nescis, m qi non vultposse velle ab si mutatione. Unde propositiones istae, quae de ipso Deo solent pronunciari, nisi sano intelligantur modo, erroris in animo erunt causa nostro a dum ergo dicitur. Deus patsire, quod nesiit,m consimiles, habent intellui duobus modis,vel contaneam, vel diuisem. Si primo modo alsae sunt. Nam ista
Deus potest ire, qJ nsit, sic intellecta, Deum aliquid scireposse
defignat, quod nunc minime sicit, vel ante nestiuit. Divisim vero intellectae verae siunt. Vnde ista Deus stire pol,quod nesiit, in isto flens captas vera, quia Deum libertatem, nec non potentιam aua sciendi, vel nonsciendi ,scut ab perno habuit perbelle destix 4 pnat.
389쪽
Omnes ergo res siunt scibiles, m non scibiles loquendo de Lentia approbas ionis,mhπ de sigmentosicundo satis. Postremo osjcitur loco anthoritate Hier.super Abacuc, qt Deus nou sciat omnia, cr quod sua non sit .sum prouidentia. Posita in hunc m
idum obiectione, nunc diluenda. Dum ergo D. Hier. loco citato de Deiscientia, nec non eius Pindentia loquitur,non vult dicere,
quod Deus aliquid nesciat sed quo ua scientia non mutatur per
temporum momenta, oe quod non riualiterprouideat rationabilibus, σ irrationabilibus: nam ut videre est, Deus sua prouiden tia ad vitam ςternam rationabilia ordinar, π bruta non,sed ad um rationabilium. Et bς satis.
VTRVM DEUS POSSIT NESCIRE, QUOD
Lectio CXXII. NE fico viὸear vellepertra re pede, quae dicta suerea Magistro sent. in proxima prperita distinatone, duo inpresentiaru quςram, m primo. Utrum Deus possit nescire, quae modo scit. IUuper, Num infinita cognoscere maleat. Quantum attinet ad primum, proparte negatia sic argui potest. Quicunq; scire ualet, quod nescit, vel nescire, qJfit,eius proculdubio scientia augumentabilis, oeminuibilis est sed Dei scientia nonflicse habete igitur non poteriscire, quoa nescit, mnescire, quod sicit. Deinde, Deus ab perno esia et possibilia scit, at
per bπ esia nihil potest scire'per illud, se scit, ρο illa nequit
390쪽
ubuisti: igitur nonpotest neficisci quo est.In oppositum si habet illud, quod aeritur de Deo nesciente Antichristum natum, quandoq; si et ipsium natum: ergo videtur, quod quandoq; sitiet, quod modo nescit. Rursus, Deus sicit Antichristum nasiciturum, sed quandoq; nesciet ipsium nasturu scilicet quando natus erit JDeus ergo quandoq; nesciet, qδ modo stat. Ad euidentiam huius usionis admodum dissicilis duo p ponenda siunt,primum quorum au actuum diuinorum di titionem Jectat, alterum ad pro- posti declarationem. Circaprimum est iendum, quod actus diauini in triplici considerationesunt, quidam enim, nec in Gieri rem transiunt mazeriam, nec aliquem restectum ad extra dicunt,
V.g. vi actus no3ionales, cilicetgignere, σ 'irare, o quo ad hos actus in Deo non in libertas, vel potentia ad opposta, tales enim actus ad intra in diuinis secundum si, m exsumma necesstate immutabilitatis ponuntur, c sunt. Alij dantur actus diuini a Deo essectiue,qui sunt,m ad extra cognosiantur per creaturas,
rig. ut creare, non secus temporales ex tempore Deo conuenientes conceduntur .Demum actus in Deo admittuntur modo intrina
secos habentes, licet connotent extrinsecum, vel habitudinem ad res extra obiective, V.g. ut uelle, oesitare: Deus etenim sicit,
vult non situmst, verum et alia astri Hisscpositis, secundo loco propositum declarari habet, deinde sioluenda rationes. Dicamus itaque, quod huismodi actus confiderari possunt, vel secundum id, quod sunt, vel penes re pectum, quem ad obiectum habet. Si primo modo in Deo non est libertas, neq;potentia ad opposita re pectu talium actuum: nam nullum intelligere, aut uellae es in