장음표시 사용
431쪽
num Christofuerit commeatum, quicquid ei potuit comunse LPr erea, quo modo Deus dicatur olotens, vel olotentia. Quoad primum, certum est, ut dicitur lib. trrtio: Christo fuisse communicatum,quicquidpotuit ei communicari, nota id equitur, δ omnipotentia sit creatura communicabilis. Quantum ad secundu, omnipotens dupliciter accipitur, Uno modo, quia est agens, quod pol in oepo bile mediate, vel immediate; Alio modo accipitur
proprie theologice pro illo, qui pol inoem essectum immediate, or in quodcunq; pdmile, quod non est ex se necessarium, nec comtradictionem includit, vel modo intelligatur omnipotens, quoad
esectum, vel quo ad esciendi modum, flilicet qui e seu post in
oem lectum, utroq; modo Deus o7potens dicetur, m est. Unde Exodi xv. dicitur Omnipotens nomen eius. Deus ergo omnipotes
a potentia activa, non passisa, cum nihil pati queat. Intransimul bilis enim est acobi t. Apud quem non eis transenutatis,nec viciFfitudinis obumbratio. His ita positis, siupposito i absolute, quod
creaturae minime post omnipotentia communicari, ad argumentsi
primo formatu ita Lendum, nullam ese similitudine ducientia. omnipotentia, quia hςc non est comunicabilis, ut scientia; vel dicatis, qδ scientia anima Christiscientia Dei non ςquiparetur, nec quo ad limpiditare ciendi, neq; quantum adstitorum multitudinem, π licet concedi posset, quod οἴssicientia, quo ad num rum scitorum communicabilis sit , non ob id omnipotentia, oesierario nulla. Ad fecundum argumentum facillime restondetur: nam aliud est loqui de potentia ministerj, m adiud de omnipremtia.Primo modo conceditur, sed hoc secundo modo negatur. Enu
432쪽
eleuto in hunc modum dubio primo, accedit se AEdum percurrendum solet enim inquiri. Utrum Deus ex necessitasse natura agat. Hic quidam sunt arguentes pro parte a firmativa dicentes, illud, quo in agendo sic est determinatum,qδ non pol non ager videtur ex necessitate agere, s a rationalespotestates ad opposita se habent, at naturales m: nime ,sed Deus ita dicitur esse determinatus ad agendum, quod agit, ita ut illud non agere non possit: quare,oeta Minoris tun vim ectasic declaratur: nam Deus res per u luntatemproducit,at Deus de necessitate vult, quicquid vult: igitur, c. Deinde Dionfit authoritate de divin. nomin. it. Capsee institur : nam vir iste assimilat diuinam actionem illuminationi dices, sicutsi no ratiocinans, nec eli res uos diffundit radiosita diuina uoluntas se in Oia entia dissundit, atqui sine ratiocinatione, ele tione dicitur ex necessitate natura agere: igitur, c c.
Pro intelligentia huius questi significata naturae primo ponemus, insuper necessarij distinritione, tertio difficultatis veru intellectu,
postremo argumenta diluentur. Circa primum, natura capitur quadrupliciter secundum Boetium in libro. de duabus naturis, m
mna perfna. Vno modo pro eo, quodpot distinsu, m per ferite
intelligi ab intelle ita nostro, cst potiue, quo modo omnis natura positiva est natura,sic Deus, m Angeli dicuntur natura. Securi capitur pro aliqua ubstantia, quae pol agere, vel pati, non solum instrument aliter,sed et tanquam principale agens, sic sioloubflamita degenere Abstantia dicitur natura, quo modo Deus natura dici non pol, nec accidens. Tertio pro disterentia θecima constituente unam Lpeciem Jecialissimam, ve ubalternam, ut rario-- α nati
433쪽
nale re*ectu hominis. Vareto modo siumitur natura δ ut est pris ripium motus, π quietis, oesie di it Arist.secundo Um e.
secundam BonavenIuram tripliciter accipitur natura, uno modo pro re, quae naturaliter est, vel proprietas, qua naturaliter inest. Secundo modo dicitur natura largius de omni eo, quod naturam a construat. Tertio modo dicitur natura largissime omne ens, quod 6ὶ in aliqua re naturali, siue fit naturaliter inserens, siue no ,siue conseruatiuum ,siue non. Natura vero diuina teste Damasceno
in primo uo, est pelagus infinita substantiae, o capitur quinque
modis, Uno modo pro ipsa natura diuina Jue deitate, in qua tres persona coexistunt, quae es increabilis, c est prima entitas comunis Patri, σ Spiritui sandio. Alio modo capiturpersonanter, siue notionaliter, c capitur pro aliquo includente, m habenteatinam natura, sic Pater dicitur diuina natura, similiter Filius, O Spiritus sanctus se diuina natura valet, sicutpersona diuina, qua naeturam includit. Tertio modo capitur, prout est princia pium naturale AEductivum naturalier diuinae perfnae, quomodo intelle tus in Patre diceretur natur militer, π memori cssida. Quarto modo pro qualibet vi exstente naturaliter in natura diuina, βb quo sense baa attributa dicipossunt natura scilicet intellectus, voluntas, m sapientia, quia Deus naturaliter habes sapientiam Quinto, . vltimo capitur,prout idem est, quod incommunicabilis necessitas, oesic dicit solum conditionem circa actu elicitum. Quo ad secundum duplex datur necessitas Icilicet coactionis, m immutabilitatis. Quo ad tertium, de sano huius quaesionis intellectu enciendum, Deum agere ex necessitasse naturae dupliciter
434쪽
dupliciter intelligiposse penes illa duo, in quibus naturale Mensas agente per artem me a proposito disert: nam unum est agens pergrtem, q/prςcognoscit, quod agit, natura, vero non. datur aliud agens per naturam, m tale, quantum est de se non pol non agere, agens vero a proposito agit libere, σ ideo pol non agere; quare squsio intelligatur, quo ad primum modum, ilicet , ari Deus ex necessitate naturae producat ,sic quod eius natura sit principium res producendisiecundumsi, non ut eas prςcognscens, hoc venit negandum. Si vero qusio, quo ad sicundu intelligatur modum, V. g. mirum Deus res producat necessario, idest necestate natum, non quide ab sprςcognitione, volitione,sed quia eas vult producere, hoc modo Philosophorum quidam posuerunt, Deum res ex necessitate natura agere, producere, quod nec est verum, nec fidei consenum. Nam si Deus vult alia ase de necessitate, is ea tanquam finem, aut propter alium finem, non primo modo,quia Deus est finis aeram, nec ecundo modo, quia ea vult libere, non propter alium finem, ita ut non possit ea non velle. His ita prςmissis rationes duaesoluendae deinde erit finis. Prima ergo petaeat in materia, quia minor est alsa; Nam pol Deus nonfacere, non velli,quod vult, ita quod eius uoluntas indisserens sit ad uelle, o ad nolle quodcunq; aliud a sie. Altera ratio Dion si intelli da venit, no enim intendebat vir iste a milare diuinam actionem illuminarioni, quantum ad necessitatem, d quantum ad unities, litatem. Unde disic. Non reduplicat, quod dixerat,videlicet non ratiocinans, nep eligens, sed bene at ita in bor, is bonitas Dei
si ipsam distanait, quia se in au teressit, ut luxsos, quae in sa
435쪽
s Ubilia Absubiectu, quare ratio nulla. Dema q&ςritor, Vtrum Deus ex necessitate iustitiae agat, mihi certe, quod sic, apparet anaim Dcusse ipsum negare nequit, atquis Hydum iustitiam non Meret, cum ipse fit iustitia,si ipsiumprochidabis negaret, hoc non est dicendum ,sed bene, ql iustum est, agate quare, inc. Pro determinatione huius quotionis notandum erit, quod agere ex necesesitate iustitia dupliciter euenit, uno modo, quod nihil fieri possit, qui factum esset, iustum esset, alio modo,quod ex siua iustitiasedeterminetur ad ahquid faciendum, quod nequeat illud omittere, vel Oppositum facere. Si primo modo, rursus distinctione opus est, vel enim si itur large,ve ricte,scilicet prout obligationis debiatu re licit. Si primo modo ,sic Deus ex necessitate operari dicitur iustitia, at si biciesumatur iustula, quatenus sicilicet obligarionis debitum includit, sic Deus ex necestate nil agit. Nunc ad argu mentum oppositum pol dici, s quicquid Deus facit, id iotasecsi dum iustitiam facit, q est codecentia quςdam, oe hoc modo iustus est, quoniam non facit, nisi qd codecet, quare se ipsium minime n gat , nihil tamen fieri dicitur candu iustitiam, q obligationis δε-bitu importat, a nemini est obligatas, nullo igitur modo ex necessitate iustitiae agit Deus, s a cogi non pol. Et bπ de pollicitis sutis.
NUM DEVS QVID MELIUS FACERE POSSIT.
Distinctio XLIIII. Lectio' CXL.
CIrca quadrage a uersituri quartam in ordine huius primi libri distinctione, nexum inirimisserpendemus, sicundo ad
436쪽
ad diuisionem accedemiis, tertio Fingulas enodabimus partes. De continuatione, siue serie non multum insudandum. Ex quo enim Magistersent. superius ostendit, quanta omnipotens Deus possit, 'nunc consequenter, qualia possit, explicare intendit. Prsens igitur distin fis inpuncta tria principalia usurpari habet, in quorum primo inquiritur. Num Deus valeat res meliores facere, quam fecit. In altero in ordine secundo, num meliori modo, quam fecit. Demum, an modo ora possit, qua olim potuit. Circa primum, ut Magistri sent. ρ psitum, atq; cor situ aciliori via cognostere valeatis, coclusonem primo ponemus sermativam dicentes. Deupolle res meliores facere, qua ecerit. Namsi nonpossit, vel hoes et, qui asimpliciter, oesumme bona est creatura, qJ funditus est fusum, qaLsic creatori creatura ςqualis sere quod non est dic dum, vel quia creatura non est capax buia diperfectionis sed
hoc non obstat, Deus etenim dareposset capacitate meliorem cremturae, ita meliores resfacere, qua ecit. Et hςc de primo puncto. In altero ut cognoscamus, num Deus meliori modo res facere
possit,quam fecit, ita procedemus dicentes, totum hoc ad duo posse referri, vel ad scientiam summi artificis, vel ad res ipsis. Si ergo modus talis ad scientiam artificis conferatur, nulli dubium est, Deum nonposse mundum, siue totum uniuersum, quam fecit, m horem facere. Alsi modusseritionis ,siuefaciendi ad rem clam
reseratur, tunc dicendu eris,qJ Deus ςque bona, π minus bona. nec no meliora facere queat. Et hςc desecunda particula. Superestertia, oe ultima huius distinctionis, ubi Jeculandu venit. Nam
Deus ea modo possit, qua olim potuit. Mibi sane videtur posse A a dici,
437쪽
dici, quod sie. Nam eadem semper est potentia, quare, quod prius potuit, m modo dicendum est, quodpossit. At dicetis, potuit non incarnari, m non nasci, qua modo minime pote qrare, me. Pro intellectu huius rei velim sciatis , qt veluti o scientiam, quam habuit, modo habet,sed non eodem modo, stare pectu cujuscunq; rei potentiam,quam habuit dicitur m modo habere, licet talis potentia non semper eon modose habeat. Unde Dei potentia sempse extendit ad carnis asumptionem, qua cum semel asumpta fit, iterum de nouo nequit acquiri,sed per eandem potetia per quam potuit incarnari ,pot modo incarnatus fulse ,s cui bomo per eamdem tentiampotes hodie videre, m beri vidisse. Et bse satis.
EANDEM CREATURAM MELIOREM facere potuerit, quam fecerit.
Lectio CXLI. P Erpulchra quidem lent circa dicta Magistrisint. exciatari qμ ita, e quorum numero nos duo tantum inprsem tiarum percurremus, quςrentes primo. Num Deus bene d ius,π omnipotens, ut disium fui verius, aliquam unam,creandem creatura melioremfacere potuerit, qua fecerit. Prςterea,
Num data quacunq; creatura, Deus aliam secundum Electempe fectiorem producere , Me facere possit. Quantum ad primum, a Guitur negatiue,s primosic. tus,qui ab aliqua causa sicunda totam virtutem causa producitur, non videtur posse ab ipsa melio-
438쪽
rari: at quςlibet creatura producitur a Deo sicundum fam vim tutem e quare, σc. I per, quod optimum est, quo modo magis
perfici poterit' at q Deusfecit , uni optima Genesi primo, Vidit
Deus cuncta, quae fecerat, oe erant valde bona: igitur, .c. Ex alio latere totum iidetur dici pose oppositum: nam quicquidpotnatur UDeus adhuc amplius, s melius,sed natura opere res magi perficiuntur, quia videmus hominem de pueritia in melius mutari, sicilicet in iuuentutem: er o, me. Pro ultima rei resselmtione siciendum est, duplicem dari bonitatem, uti duplex datur emtitas, videlicet essentialis, m accidentalis: loquendo ergo de boniatate accidentali nullus est, qui dubitet, quin Deus multas facere
valeat creaturas meliores, quam fecerit, dummodo natura rei norepugnet plures perfectiones accidentales habere. Si vero loquamur de bonitate essentiali, tunc distinguedum erit, aut enim loqui molumus de creatura proprie diEla,quae es bstantia completa per' se sumpta, aut de creatura large sempta, quae oem natura includiterraia, me sit siubstantia, siue accidens. Si primo modo accipiatur ereatura prosubstantia completa, oe perses flente, tunc dicem dum erit, quod talis meliorari nequaquampossit, quantum ad bonitatem et entialem,σ intrinsecam: at si capiatur creatura large, idest pro omni re creata naturaliter, tune fatendum, quod aliquaereatura possit meliorari accidentaliter: nam possibile es, ql talures de gradu imperfectiori ad persentiorem deiacatur. Nunc ad
argumenta dicamus, m primo ad primu , totum currere de causa agente ex necessitate natur non aut libere, Ut Deus est vel diem
tu ad maiorem propositione , q/s talis esse ius ab aliqua pendeat
439쪽
causa secundum oem suam virtutem minime meliorari posse, nisi ex pariesubieciti. Ad sicundum argumentum re stondetur, i inaquς I; res a Deo producta secunduse bona est, non tamen optima, quin potius meliorari queat, ora ergo ad uniuersum collata bona sunt. Et bςc de primo questo. Solet queri secundo. Vtrhm data quacunq; creatura,Deus aliam facerepossit perfectiorem secundil peciem, ita ut non sit flatus in perffitionibus Jecificis sed bene processus in infinitum. Arguunt hic quidam partem affirmati mdefendentes, in primo sic. Res a Deo videntur procedere, ut numeri ab unitate, at ab unitate numeri tendunt in infinitum, ita ut data quacunq; Jecie numeri, adhuc maior habeat, possitq; cocedis igitur, mo. Idest data quacunq; 'ecie, quantumcunq; persccita, adhuc perfectior poterit inueniri Deus ergo videtur posse producere creaturam meliorem, qua ecerit procedendo in infinitum. Pr terea, Deus oe illud, quod minime implicat contradi ionem,
facere potest ,sed infinitas esses'ecies saltem inpotentia Fccessive,
nullam videtur contradi lionem admittere: igitur, me. Circa quUbonem hanc duas inuenio opiniones, una quarum admittit alcmprogressum m infinithm, altera Tero non, de quibus parum curando argumentis ad luetis rei'ondebo, erit finis. Ad prima ergo neganda venit smilitudo de numero: non enim est adpropo-stum: nam in numeris processus in infinitum non es, nec sit per accesam ad umtatem: nam est dare numerum propinqui sim etnitati ut puta dualitatem sed est per rec sum a dualitate; e c trario vero prorcstus , qM ponisur in Jeciebus rerum, non dicitur
essepcr recessum earum a Deo, cumsit dare infimam steciem mm
440쪽
xime Astatem ab ipso Deo: ponitur ergo per accessim ad Ucum Papropter argumentum non cst adpropositum: unde Dion fidi lum mnit intelligendam,quod numerisint Usecies, quantum ad compositionem, non quantum ad infinitatem. Ad sicundum argumentum, venit negandum, quod figurarum proc sus in innitum arguat procesum naturarum stetimarum in infinitum. Et
DUCERE P CSS IT, QUAM FECERIT.
Lectio CXLII. T latius procedamus, quam fecimus hodierna die; duo.
prster presim excitanda erunt gusta, quorum primum. Virum Deus .niuersum melius, quam fecerit, facere possit. Insiuer, nu Deus quid melius gloriosisma virgine Maria facere potuerit. Cirta primum, quid nonnulli dicant, audite. Nam pro parte negativa ratiocinantur, o primosic. Oi ut norunt omnes nil melius essepol sed uniuersium omne bomum includit: igitur uniuersio nil melius. Pr erea, bonitas e rum, quasunt ad finem , culdubio ex fine habet pen sari, at universum ordinatur ad finem, siciliset ad Deum,quo nil melius: ergo Umili uniuerso nil erit melius. Ex alio latere , ga totius bonitas apartibus pendet, quantum ad illarum bonitatem,stpartes TnLucis meliores esse posunt,quam sint,m extensae, quia plures,
intensiue, quantum ad bonitates accidentales: ergo, oec. Pro re stos ne