장음표시 사용
71쪽
utroq;procedit amor; secundo,Deus dominatur in toto uniuerso. ita homo inferioribus creaturis, non aut Angelus. Tertio, ut Deus es totus in qualibet parte uniuersi, ita anima tota dicitur esse in qualibet corporisparte; qzarto. t Deus est finissimpliciter olum, ita homo quodam modo finis ea creastinarum, . non Angelus. Postremo fle quis vestru poterit ratiocinari dicendo, p imaginis
ratio ibisit, ubi possit ese ratio proci sonis unius ab altera, s d in
homine per generationem pol ratio processionis concedi, m non in Angelis, videtur ergo ,saltem secundum quid, quod Dei imago madis rependeat in homine, quam in Angelo : grare, oe . Emplanato iam primo puncto a nobis paucis verbis proposito , accedit - udo loco expositio illius aut boritatis, Faciamus homine ad imaginem, π similitudinem nostram: primo per di ad imaginem, naturalia im eligenda Aunt,m is similitudinem, gratuita. Insiverdum dicitur ad imaginem: habet hoc referri ad cognitione, imago enim attenditur in cognitione simititudo in dilectione. Deinde
homosAlus dicitur ad imaginem Dei. quoniam ola in ipsa anima seni sicundusipientiam; ad similitudinem vero dicitur,quιa una,c inplea est anima secundum essentiam. Quart o imago videtur posse referri siecundum Cessiodorum ad immortalitatem, qtita est
immortalis; simibtudo vero ad simplicitatem. Quinto, . vltimo ima dicitur ad imaginem Dia, quia ratio naturalis, ad similitudinem vero, quia Iuritualis. Homo igitur ad Dei imaginemere Elus, quatenus,vel aflualiterfertur in Deum cognoscendo, amando, ut beati in parria, Tel aptiIudinaluer, τι Tiaiores.
72쪽
LECTIONES LIB. PRIMI. 4'VTRVM DEVS RATIONE H ANA SIT
Lectio XX. IN proxima prGerita lectione de multis non leui confidera
tione dignis actumsuit, σ maxime de ratione naturali,perquam Deuspot inuestigari. Insiper de vestigio, nec non de imagine, Trinitatem, π unitatem in diuinis reprsentantibus. Hodierna vero die primo quπ uc, Utrum Deu esse ex bis,qua sunt in creaturis,possibilest probare.Deinde, Utrum de Deo, dea, queat cognosci. Postremo, Vtrum Deum essest per se notum. Quantum ad primum, declinantes ad parte negativam dicimus, possibile minime esse probare Deum e se ex his, qua relucent in creaturis. Nam Arist. diuina Philosophi lib. octauo habet, quod rerum Jecies siunt ut numeri ,sed in numeris non est dare Ur mum: igitur neq; in entibus: quare nec inuestigari, nec Deus p terit cognsciper ea, quae videmus in creauuris. Arguitur sicundo β. Sensius noster nullo modo cognoscere ualet rem Astiritualem: stitur nec intelleAus noster Deu benedictum: quare, morertiosis arguitur, authoritate Boeti, in lib. de con V. dicentis, ql ratio simplicem non capit formam, at Deus e diser simplex: igitur, c c. Quarto sic arguitis per Arist. in tertio de anima incentem,qs anima no intelligit sine fantasimate,at Deus no habe antasina, quia est incorporeus, ratione igitur naturaei non poterit a nobis cognosti.Wltimo sic arguitur. Illa cognitio, q habetur per ratione naturalem, comunis dicitur esse bonis, σ malis, veluti natura illis
73쪽
est comunis,atqui Dei cognitio competit tanium bonis,mi habetsist apud Aug. primo de Trinitate, quod mentis humaης acies in tam excellente luce non figitur, nis per iustitia dei emundetur: non ergo Deus per rationem naturalem cognscibilis. Ex alio latere
in oppositu si habet Apost. ad Rom. primo. Inustilia Dei a cremtura mundi, idest ab homine,per ea, q facta sunt, idest p creaturas
intellecta cosiciuntur: sempiterna quoq; Tirtus eius, m diuinitas. Prosiolutione igitur argumentoru, usui; determinatione, scire debetis primo, nos in Dei cognitionem tripliciter deuenire posse ; σ boc maxime per illa tria, quae in creaturis habent confiderari. Creatura enim primo dicitur ens productum a Deo, insuper diciturperfecta, tertio vertibilis in nihil. Hinc triplex oriatur via ad cognoscendum Deum. Prima est eisnentia ,secundae salitatis,tertia anichilationis. Via eminentiae in Deumsic et uamur dicentes: colpus est bonum, anima melior, Deus ergo optimus. Via deinde causalitatis sic. Nam authore Aristotele octauo
P fica auditionis, in causis perse ad unam immobilem primam es deuenire, cu non sit ire in infinitum, sed Deus est prima causa
sum efficiens, a qua cuncta sunt producta , perlaba ergo, ut per effectus humana ratio, siue ius naturalis ad Deum ascenderepol μrit, ut ad causim per se efficientem. Tertia via remotionis dicitur omne enim, quod en ab alio, quantum est desie ,potest non illepersubtractionem cui ibet in fluens iae , at Deus non sic se habet, quia non ab alio, immo uum esse est necesse esse. Deus itaque ex creaturis
pol couinci hac triplici via, eminetiae, causalitaIis, oe remotionis, quam triplicem viam videtur tangere beatus Dion ius vii. Cap.
74쪽
ge diuinis nominibus. Nam per primam desiumptam ex via em nentia, concluditur in Deo oDperfecilio. Per secundam omnium productio. Per tertiam simouetur ab eo dficiendi possibilius. His addite vos notandum de duplici notitia,videlicet comprehensiva,
apprehensiva, illa est comprehensiva,quando aliquid cognoscitur, quantam est cognscibile. Apprehensiva vero, quado aliquid cognoscitur, licet nonperfecte, γ hπ duplex est, intuitiua, σabstractiva. Intuitiua est de re in se ipsa, inquatum es existens, σprsens, m mouens intelledium, cir immediate causens actum imtelligendi. A ractiva vero notitia est de re in suo representativo limitato: notanter dicitur limitato, quia notitia, qua habent beati de creaturis in essentia diuina, tanquam in reprsentativosuper minenti, re illimitato non est abstractiva,sed intuitiua. Pr erea
beatus Bonaventura notat, aliud esse cognoscere Deu in creatumu, cognoscere per creaturas. Cognoscere enim Deum in creaturis
es cognosterepi sentiam eius,Winfluentiam in creaturis, quod viatorum est flemiplene, beatorum auiperfecte. Cognoscere vers Deum per creaturas est a cognitione creaturarum eleuari ad Dei cognitionem, quaspersialam mediam, ut dicit Bern. qi proprie viatorum est. Nunc hisprmissis coclusiones iste eruntponendae, deinde argumenta soluenda. Prima igitur sit hςc. Neq; a viatoribus, neq; a beatis pol Deus cognosti notitia comprehensiva, quia intellectusfinitus est, m ens est i nitu. Secunda conclusio.Non potest homo naturaliter cognoscere Deum notitia intuitiua, quia Deus quantum ad hanc notitiam non est naturale obiectum ,sed voluntarium. Quodsi dicatur naturale, hoc ι tum erit re*ecia
75쪽
sui intellectus. Tertia concluso. Deus est a nobis naturaliter cognoscibilis, non silum in conceptu, quasper accidens,videlicet in attributo, sed in aliquo conceptu per se, . quidditativo. Patre, quia intelligamus Deumsapientem,oportet prςintelligere ahque conceptum quidditatiuum, cuisapientia inest. Quarta conelusio. Deus est a nobis cognoscibilis,non tum in conceptu ipsius analogo
ad creaturas, verit etiam in conceptu univoco ; patet de conceptuentis, qui est univocus Deo,m creaturis. Quinta concluso.Deus
non est naturaliter cognoscibilis a nobis conceptu proprio quid inlatio, quia, quantum ad hoc, est obiectum voluntarium re 'e lunostri intellectus, nec aliqua creatura cognoscibilis a nobis A ficit diuinam nobis ostendere essentiam, ut est hςc. Sexta conclusio. Deus est a nobis cognoscibilis per aliquos conceptus sibi proprios, ut patet de conceptu entis infiniti. Septima conclusio. Illa, qua de
Deo cognoscimus,naturaliter per creaturas cognostimus.Nunc ad
argumenta, oe primo ad primum, ut restondeamus, ita dicemus, quod ordo rerum se habet secundum θecies numerorum, quantum ad gradus earum, quantum ad habitudinem ad unumprincia pium, veluti omnes numeri, qui derivantur ab unitate, ut ab uno principio: quare processus numerorum ab unitare in infinitum non
es ad negandum primum principium numerorum, sed bene ad ne gandum terminum, quod est per accidens, eo quia additio in numeris sequitur continui diuisionem, qua procedit in infinitum, qui processus, non datur in L eciebus rerum verses principium, mira ratio prima nihil contra nos concludit. Ad secundam desin*. intellectu, of tsi negatur, . ratio est 1 sirituale adsiensem
76쪽
LECTIONES LIB. PRIMI. 33 non si habet ut obiectam, sied se ibile, oe 'irituale, intelli bile
ad intellectum. Ad illud Boeiij in tertio argumento adductumscreondetur, quod bene humana ratio non capi ormam simplice, ut est Deus, quatum ad quid, at, quam v ad quia, nexatur. Primo igitur modo Boeti, aut boritas inteli genda, oe non sectindo modo. Ad argumentum quartum dico , quod minor eget declaratione: nam licet Deus non habeat fantasmata propria,habet tamen communia, videlicet esse ius, mita cognostibilis. Ad ultimum arem mentum, quo concludebatur, Dei cognitionem bonis tantum conuenire, ad aures D. Aug. dico, darι duplicem eo nitionem, quarsi una per sinuam, π hςc per gratiam tantum bonis conuenit,σde tali loco citato D. AN.mtendebat. Altera est per rationem naturalem , qua communis est bonis, m malis, quia humana ratioeommunis; c ' hςc satis. In siquenti ad alia duo quoita proper bimus , quam prsenti omisimus breuitatis causa.
VTRVM DE DEO, QUID EST, POSSIT
Lectio XXI. N Sivos longosermone meo beri Nobil. Aud. delassa
rem, duo examinanda omisi quosa: alterum quorum attinebat ad quid est ipsius Dei Secundum vero ad eiusdem notitiam: propterea, nequid vitio mihi dari possis, circa ipsa aliquantulum morabor, quςrendo primo. num quid de Deo cognoscere valeamus, deinde, Virum Deum esse, sit per se notum.
77쪽
Quantum ad primum e quibusdam vidctor, quod Deus possit eo-gnosci,quo ad quid est ipsius: quicunq; enim cognoscit ea,qua sunt rei propria, dicitur propriam, persctamq; cognitionem illius, quoad quid sit, habere. At ex creaturis quesam propria Deo, nullis abj conuenientia, cognscimus, ι .g. quod Deus sit creator,quod cholens, quod infinitus, ςternus, oesimilia: igitur de Deo quod per creaturas pol cognosci. D inde, ubis est , m quid est . sistidem, tunc uno cognito, cognscitur, σ reliquil, at hπ duo idemtificatur in Deo: ergo qui, si est, cognoscit, nec no, g d est, cognoscet. Insiper illud, quod est Ois implex, vel totalitersicitur, vel totaliter ignoratur ,sca Deus olao est simplex, ergo vel totaliter
ignoratur, vel totaliter scitur, non enimpartim pol cognosci, mpartim ignorari; cum itaq; totaliter Deum non ignoremus, quia
scimus ipsum esse substantiam, quae pertinet ad quid est: igitur de
Deo totaliter, quid est, cognoscitur. In oppositumst habet veritas, . quae est, quod rei cognitio, quantum ad quid est, perfecta dicitur esse, at nos viatores de Deo talem nequaquam possumus habere rigitur nec quid de Deo cognostere. Pro re ponsione igitur argumentorum distinElio de duplici quid prςmittenda venit: duplex enim quid, videlicet nominis, se rei. Qua distinctio pol accipi, vel exparte re vel nostra: fisiumatur ex parte rei, hoc dupliciter fiet, uno modo, ut quod quid rei dicatur, quari res per essentialia
principia explicatur. quid uero ni minis, dum res per accidentalia declaratur, qua licet nos in cognitionem rei ducant, no ob id talia accidentalia principia quidditatis, m esentiae nuncupanda erui.
Abo modo h c d intibo quid nominis, m quid rei uidetur posse
78쪽
eonfigerari,πsic intelligi nil quid nominis it tam entium, quam non entium, V.g. hominis, s equi, deinde chimera, π vacui. Illa uero quid rei, solum habere dicuntur, quae ueras importat res existentes extra, qui modus est proprius. Insep er quo ad nos hςc eadem distincto duobus adhuc videturpo e capi modis: uno modo, ut cognitio quid nominis vocetur confusa, m communis, milia quid reisit cognitio Isterialis, atq; determinata. 5 olet deinde auid nominis referri ad cognitionem nominis, siue signficationis, licet ignoretur res habere esse extra actu, vel non. Notetis deinde
dari duplex quid in genere, m in 'ecie, fue sub propria forma.
Exemplum primi, V.I. quando hominem cognoscimus, animal cogno*entes. Exemplum secundi, stag. dium res per proprium genus, m propriam diserentiam cognoscitur. Insuper notetis, nos cornitione de aliqua re duobusposse modis habere, vel quo ad s a, vel quo ad quid Primo modo cognoscitur Deus a nobis, sicundo modo minime, m ratio assignatur, g assi sic res non se haberet ; tunc Deus limitatus esset ad aliqd genus, quod dici non debet: quare, O c. Nunc ad argumentum primum formatum ut restondeamus, maiorempropositionem concedemus: dummodo, qua soli Deo, ut propria coueniunt positive, m absolute dicant essentiam: hinc minor deinde falsa apparet, nam qua de Deo cognoscimus, non Abratione absoluta sed per habitudinem ad extra cognoscimus, quae coenitio in genere dicitur, non in 'ecie, quo modo quid de D o a
nobis viatoribus pol cognosci. Ad sicundum desis, σquid est,r 'ondetur, qu)deo modo,quo de Deo quia est, cognositatur, non
secus,quo ad quid est, pol cognsi,cu ni idem hςc duo in Deo.
79쪽
Nego tamen, quod siub ratione θeciali ha beant cognosti. Assilui
mum dicitur, quod Deus totaliter scitur, sive cognoscitur, or totaliter ignoratur , sciri enim dicitur totaliter in υniuersali, me in genere, oe totaliter ignorari in ripecie. Duplex ergo datur totaliatasgenerica, oe Jecifica, si de prima loquamur, argumentam adversariorum currit , de altera, nullum ect. Completa iamprima
usione, accedit altera in ordine secunda,iam quςritur. Hiram Deum et psit per si notum. Pro parte a Drmati sic arguitur: illa per se nota dicuntar, quorsi cognitio nobis naturaliter inest, ut illa primorum principiorum,sed Dei cognitio, authore Damasceno in principio libri sui onus est instria: ergo Deum esse erit perse n tum. In per, nonne veritas per si nota est ' at Deus est veritas, ut habetur Io. xiiii. Egosum via ueritas,m vita. Deum igitur ese
per se notu uidetur dici pose. Ad huius questionis euident iam duo prςmittendasunt,quoru primu rsicit, gd fit dicere, sositione leperse notam, ubi notandum venit, illud minime dici pose per se notum, q/per aliud sit notificandum, me sit lade incomplexum, sue coplexum, V .g. quando fit notitia propositionis per plices
terminos. Illa vero propositio, cui absentitur absiq; boc, quod betur per aliam propositionem prius, ac magis notam, dicetur per se nota, oe hoc adhuc dupliciter confiderari habet, uno modo secundumst, ct rei naturam, alio modo, quo ad nos.&primo modo propositio sit nota, cognoscetur ex hoc, quando prςdicatum erit de ratione subiectisecundam rei veritatem. Si quo ad nos , propositio
tunc perse nota erit, quando statim terminor u conexio apparebit, nam cognitis terminis, intellectussiatim veritat sub iis colen-
80쪽
tam terminis apprehendit, .hςc cognitio perse nota dicitur, quoad nos. Nunc aὰ argumenta veniamus, m primo primum e medio tollamu3. dicentes: dupitccm dari cognitionem Tmum salem , siue
consesam, O dishntitam. Si loquamur de cognitione uniuersili, confusa, habet eo edi, qδ talis nobis fit in ita de T 'o cognitio a natura,siub quo sens Damasienus uenit intelligendus. At svelimus uerbascere de illa cognitione simpliciter capta hoc modo Damasiceni 'itentia est nulla. Ad se nisum argumentum de umritate per si notapor dici, quod ueritas in communi si persi nota, illa uero prima ueritas, de qua currit amgumentum, no sine habet, na licet desie Deus fit perse notus,oin si, no tamen pol dici per se notus,quo ad nos, nisieo modo, quo alais diximus ; Et hπ satis.
DE VESTIGIO, ET IMAGINE. Lectio XX l I. S erius de duobus facta fuit mentio, videlicet de ustio,
m de imagine, iccirco in animum induxi meum qu ta duo modo excitare. Unum de uestigio, altersi de imagine. Qu ritur ergo primo. Vtrum in omni creatura trinitatis uestigium sit cocedendum. Pro parte negativa in primissic arguitur. Vestigium rei illud est, per quod res inuestigatur ,sedpersonaro Trinitas excreaturis inuestigari nequite igitur in omni creatura uestigium no inuenitur. Insuper authoritate Ambr. in hexameron sic arguitur. Lucis natura non est creata in numero, ponderem mensura, mramen penes huiusmodi uestigium attenditur, non itaque in omni