장음표시 사용
141쪽
Coneepitque ignes, staminea protulit ora,
Evolat horrendo stridore, ac Daunia regna
Perflat agens caecam glomerato pulvere nubem. Eripuere oculos aurae vocemque manusque:
Vortice arenoso candentes flebile di Eli Torque in ora globos Italum, bellare maniplis
Iussi lacerantur rabie sum mole ruinae Sternuntur tellure miles Warnis tubaeque, Atque omnis retro flatu occultante refertur Lancea, cin tergum Rutulis cadit irritus ictus. Atque idem flatus Poenorum rela secundat, Et velut amento contorta hastilia turbo
Adiuvat, ac Tyrias impellit stridulus hastas.
Tum denso fauces mclusus pulvere miles Ignavam mortem compresso cerer hiatu: Ipse caput flavum caligine conditus atra
Vulturnuς, multaque comam persu sus arena,
Nunc versos agitat tergo stridentibus alis, Nunc mediam in rontem veniens clamante procella obvius arma quatit, patuloque in stibilat ore. Interdum intentos pugno, Miam amque serentes
Hostili iustulo ferrum, conamine cie u
Avertit, dextramque ipso de vulnere vellit. Ne satis Ausonias passim foedare cohortes, In Martem vomit immixtas mugitibus auras,
Bisque dei summas libavit turbine cristas. Qv dum Romuleis exercet praelia turmis Holius furor QMartem succendit in iras,
Adfatur virgo socia Iunone parentem Quantos Gradivus fluctus in Punica castra Respice agit, quantisque serens se caedibus implet. Nunc, quaeso, terris descendere non placet Irim Quamquam ego non Teucro Cnostro cum pignore regnet
Roma Palladio sedes hac urbe locarim
Non Teucros delere aderam, sed lumen alumnae
Annibalem Libvae, pelli florentibus annis
Vita, atque extingui primordia tanta negabam.
Excipit hare uno longique laboris ab ira,
Immo, ait, ut noscant gentes, immania quantum
Regna Iovis valeant, cunctisque potentia quantum Antistet coniux Superis tua, discute telo Flagranti nil oramus Carthaginis arces, Sidoniamque aciem vasto telluris hiatu
Tartareis immerge vadis, aut obrue ponto. Contra quae miti respondet upiter ore Certatis satis, spes extenditis aegras Ille, o nata, libens cui tela inimica serebas , Contundet Turios juvenis, ac nomina gentis Induet is Libyca seret in Capitolia laurum. At cui tu, conjux, cui das animosque, decusque, Fata cano avertet populis Laurentibus arma. Nec longe cladis metae venit hora , diesque, Qua nulla umquam transisse optaverit Alpes. sic ait, atque Irim propere demittit olympo, Quae revocet Martem, iubeatque abscedere pugna Nec vetitis uictatus abit Gradivus in altas Cum rem tru nubes, quamquam lituique tubaeque, Vulneraque is sanguis, clamor, arma juvarent.
Ut patuit liber Superum certamine tandem, Laxatusque deo campus, ruit aequore ab imo Prenus, quo sensim caelestia sugerat arma, Magna voce trahens equitemque, virosque, seraeque Turrigerae molem , tormentorumque labores Atque ubi turbant: leviores ense catervas
Agnovit iuvenem, scintillavitque cruentis
En, Minuci, Deus, ut rursum te credere nobis Auderes inquit genitor tibi, natus ab armis Ille meis, ubi nunc Fabius semel improbe nostras Sit satis evasisse manus atque inde superbis Hassa comes diis is murali turbine pectus
Transforat, voces venturas occupat ictu.
Ne ferro saevire sat est appellitur atra Mole sera, & monstris componitur Itala pubes Nam provectus equo, moderantem cuspide Lucas Maurum in bella boves, stimulis majoribus ire, Ac raptare iubet Libycarum armenta serarum. Immane stridens agitur, crebroque coacta Uulnere bellatrix properos seri hellua gressus. Liventi dorso turris flammaque, Virisque, Et iaculis armata sedet, procul aspera grando Saxorum super arma ruit, passimque volanti Celsus telorum fundit Libys aggere nimbum Stat niveis longum stipata per agmina vallum I entibus , atque ebori praefixa cominus hasta Fulget ab incurvo deiecta cacumine cuspis. Hic inter trepidos rerum, per membra, per arma Exigit sentis sceleratum bellua dentem ;Clamantemque seren calcata per agmina portat. Nec levius radio, laevum qua tegmine thorax
Multiplici lini claudit latus, improba sen in
Corpore non laeso penetrarunt spicula dentis, Et sublime virum clypeo resonante tulerunt. Haud excussa novi virtus terrore pericli, Utitur ad laudem casu, geminutrique citato Uieinu fronti lumen trant,erberat ense.
Exstimulata gravi sese sera tollit ad auras
Vulnere is reis is excussam cruribus alte Pone jacit volvens reflexo pondere turrim.
Arma virique simul spoliataque bellua visu Sternuntur: subitari miserandum mixta ruina
Spargere flagrantes contra bellantia monstra Dardanius taedas victor iubet, facis atrae, Quos sera circumfert, compleri sulfure muros Nec iusso mora, collectis simantia lucent Terga elephantorum flammis, raptusque sonoro Ignis edax vento, per propugnacula sertur .
Non aliter Pindo Rhodopere incendia pastor Quum iacit, silvis spatiatur servida pestis, Frondosi ignescunt scopuli, subitoque per alta
Collucet juga dissultans Vulcanius ardor. I sera candenti torrente bitumine corpus Amens, laxo diducit limite turmas. Nec cuiquam virtus propiora capessere bella: Longinquis audent aculis Warundinis ictu Uritur impariens, in magni corporis aestu Huc atque huc a ictas accendit bellua flammas, Donec vicini tandem se fluminis undis Praecipitem dedit,is tenui decepta liquore Stagnantis per plana vadi, tulit incita longis Exstantem ripis flammam, tum denique sese Gurgitis immersit molem capiente prolando. At qua pugna datur, necdum Maurusia pestis Igne calet, circumfusi Rhoeteia pubes, Nunc jaculis, nuncin saxis, nunc alite plumbo Eminus incessunt, ut qui castella per altos oppugnat munita locos, atque Obsidet arces. Ausus digno viro fortuna & digna secunda,
Extulerat dextram, atque adversum cominus ensem
Minciu infelix ausi, sed ridula anhelum
Fervorem effundens monstri manus, abstulit acri
Implicitum nexu , diroque ligamine torsit, Et
142쪽
Et superas alte miserii in i culata ' Ruras
Telluri elisis adflixit flebile membris.
Has inter clades viso Uarrone sub arinis Increpitans Paullus . Quin inus cominus, inquit, Ductori Tyrio, quem vinctum colla catenis
Staturum ante tuos currus promisimus urbi
Heu patri , heu plebes scelerata, prava savoris Haud umquam expedies tam dira sorte malorum , Quem tibi non nasci fuerit per vota petendum, Varronem , Annibalem ne magis Dum talia Paullus, Urget praecipitan Libys, atque in terg ruentum Ante oculos cunctas ductoris concitat hastas. Pulsatur galea, Qquatiuntur consulis arma, Acrius hoc Paullus tedios ruit asper in hostes. Tum vero excussu mentem , in certamina Paullo δε via deducto, convertit arro, manuque Cornipedem inflediens, Das, inquit, patria pinsas Quae, Fabio incolumi , Varronem ad bella vocasti. Quaenam autem mentis, vel quae discordia fati λParcarumque latens rau em ab ruin per cuncta Iamdudum cum luce libet sed comprimit ense in Nescio quis deus,in me me ad graviora reservλt. Vivam ne & fractos, sparsosque cruore meorum Hos reseram populo fasces t atque ora per urbes
Iratas spectanda dabo & quo saevius pleAnnibal haud poscat, fugiam, o Roma videbo λPlura indignantem, telis propioribus hostes Egere, & sonipes rapuit laxatus habenas.
PAullus ut adversam videt increbrescere pugnam,
Ceu sera, quae telis circumcingentibus, ultro
Adsilit in serrum, per vulnera colligit inollem ;In medios fert arma globos seseque periclis Ingerit, atque omni letum molitur ab ente. Increpat horrendum, Perstate, Ortiter, Oro, Pectoribus serrum accipit , ac sine vulnere terga Ad manes deserte viri: nisi gloria mortis Nil superest: idem sedes adeuntibus imλs Hie vobis dux Paullus erit. velocius inde Haemonio Borea, pennaque citatior ibat, Quae redit in pugnas fugientis arundine Parthi: Atque ubi certamen primi ciet immemor aevi Paetus, Gradivus mente, cito sertur in hostes, Acciuvenem, quem asco levis, quem spicula dentus Cantaber urgebat, letalibus eripit armis Ablcessere retro, pavidique in terga relatos Abduxere gradus, ut laetus malle remota Quum capream venator agit, sessamque propria quo Insequitur cur tu, sperat iam tangere dextra, Si serus adverso subitum e protulit antro, Et stetit ante oculos stendens leo, deserit una Et coloris sanguis, tela minora periclo, Nec jam sperata cura est in pectore praedae.
Nunc ita reliantes mucronem cominus urget,
Nilne trepidos, ac terga mala sorinidine versos A l: equitur telis durere, ac decorare labore S, Et a vir juvat cadit ingens nominis expers Uni turba viro alter si detur in armis Paulliis l)ardati iis, amittant nomina Cannae. Tandem inclinato coinu me more ruebat Prima acies, non parca sugae. I birnus, cris
innui tu leto atque Opiter , quo Setia colle
Vit sero . elli Labienum Cingula saxa
Miserunt muris iunxit sera tempora leti bidonius non consimili discrimine miles :Nam Labienus Obit penetrante per ilia cornu. Fratres, hic humero cecidere, hic poplite caesi.
Oppetis, Tyrio super inguina fixe veruto
Maecenas, cui Maeonia venerabile terra,
Et sceptris olim celebratum nomen Etruscis. Per medios agitur projecto lucis amore Annibalem ultrkns Paullus sors una videtur Aspera, si occumbat duetore superstite Poeno.Quam metuens molem neque en in certamine sumi.
Tempestas tanta, rabies impune suisset in ficient pavidi uno converta Metelli, Quid vanos, inquit, Latio spes unica consul
Incassum renova, fato renuente, surores
Si superest Paullus, restant fine i a regna, Si secus, Auloniam tecum trahis ire tumentem Tu contrae iuvenem, caput hoc abscindere rebus
Turbatis o Paulle Arac nunc Annibal ipsi Tam laetus bello est ausit certare Tonanti. Et iam Oconversis vidi nam nec flere habenis
Evasit arro, ac sese ad meliora reservat. Sit spatium fatis, dum datur, eripe leto Hanc nostris majorem animi in mox bella capesses. Ad quae suspirans ductor, coemne sub armis Cur Oscam, caussa illa parum est, quod talia nostrae Pertulerint aures suadentem monstra Metellum I demens, i carpe fugam, non hostica tela Excipias tergo Superos precor, integer, oro, Intactusque abeas, atque ita tres moenia Romae
Cum Uarrone inui. aal in ' pavidissime, dignum Me vita puleliraque indignum morte putastid uippe sinit Poenus, qui nune contraria bella Ipsi ferte Jovi valeat pro degener altae
Victutis patrum, quando certamen inire, Cui ve viro mallem memet O inponere, quam qui Et vi ictu dabit, victor ei secula nomen λTalibus increpitat, mediolque aufertur in hostes, Ac retro cursum tendentem ad crebra suorum Agmina. Qin an si iurantem membr. maniplis, Per conserta viram,in stipxta umbonibus arin χCOii sequitur melior planta, atque Obtruncat Acerram Ut canis occultos agitat ala in Belgicus apros, Erroresque ferae soler per devia mersa Nare legit, tacitoque premens vestigia rostro Lultrat inaccessos venantum indagine saltus Nec sistit, nisi conceptum sectatus Odorem ,
Deprendit spissi areana ubilia dumis At coniux ovis, ut Paullum depellere dictis Nequidquam fuit is consul non desinit irae;
in acie in Mauri rursus mutata Gelastae Advocat ignarum saevo a certamine Poenum. Huc tela, huc, inquit dextram implorantibus adser decus aeternum Carthaginis horrida iuxta Stagnante consul molitur praelia ripas, Et laus haud alio major datur hoste peremto. Hec ait, Miuvenem diversa ad praelia raptat. Ilumine Libycam turbabat in aggere pubem, Chri the nomen erat, bis terni iuncta ferebant Arma lenem circa nati, pauperque penatum Sed doinus ain obsci ira Tusser, notulque per Umbros Bel Litor populos, factis & caede docebat
Natorum ritii geram pugnas lactare cohortem
LInlii ima inde phalanx crudo ducente magistro, Poli quam hominum satiata necem, proliraverat cla
143쪽
InRumero cum turre seram, facibusque sequuta, Ardetatem monstri spectabat laeta ruinam, Quum subitus galea fulgor, Onoque coruscae Maiore intremuere jubae nec laida senectus Agnovit hac luce virum rapit agmine natos Saeva parens ultro in certamina, addere passim
Tela jubet, nec manantes ex re feroci, Aut quae flagrarent galea, exhorrescere flammas.
Armiger haud aliter magni Iovis, anxia nidomum dignos nutrit gestanda ad fulmina laetus, Obversam spectans ora ad Phaethontia prolem, Explorat dubios Phoebea lampade natos Iamque suis daret ut pugnae documenta vocatis, Stridentem gelidis vibravit viribus hastam,
Quae medias raptim velox pr tervolat auras.
Haesiit multiplici non alte cuspis in auro ,
Atque senem invalido dependens prodidit elu. Cui Poenus quisnam ad castas furor impulit ictus
Exsanguem dextram senioci vix prim momordit Tegmina Callaici cornus tremebunda metalli. En reddo tua tela tibi, memorabilis ista nobis melius discet bellare juventus . Sic propria miseri transfigit pectora cornu. At contra Chorrendum bis terna spicula dextra Torta volant, paribusque ruunt conatibus hastae. Haud secus ac Libycam stet tellure leaenam Venator premit Obsesso quum Maurus in antro, Invadunt r. bidi jam dudum, Winania tentant Nondum sat firmo catuli certamina dente. Consumit clypeo tela, collestus in arma Sustinet ingentes crepitantibus ictibus hastas Sidonius ductor nec jam per vulnera credit, Aut per tot caedes actum satis iraque anhelat, Ni leto et cuncta virum, iungatque parenti
Corpora, excidat miseros cum stirpe penates. Tunc Abarim adfatur, namque una ni armiger ira Flammabat Martem , atque omnes comes ibat in actus:
Suppedita mihi tela vadis liventis Averni Demitti globus ille cupit, qui nostra lacessit Tegmina, iam stultae fructus pietatis habebit.
H.ec fatus, iaculo Lucam, qui maximus a vi,
Transidigit, pressa juvenis cum cuspide labens
Arma super fratrum resupino concidit ore. Mortiferum inde manu properantem vellere serrum
Pilo Volsonem Onamque hoc de strage jacentum
Fors dabat adfixa sterni per tegmina nare. Tum Vesuluin calido lapsantem in sanguine fratrum Ense metit rapido, plenamque Pheu barbara virtus Abscissi galeam capitis, ceu missile telum, Conversis in terga iacit Telesinus ad ossa Illis saxo, qua spina interstruit artuS, occumbit, fratrisque videt labentia membra Quercentis, quem funda procul per inane voluta Sopierat, dum supremam Telesinus in auras Exhalat licem, dubitantia lumina condit. At sessu maerore simul cursuque metuque,
Et tamen haud irae vacuus, non certa per aequor
Interdum insistens Perusinus membra serebat. Hunc iude, quam Libyci raptam per terga iacentis
Armiger obtulerat monstri, super inguina fixum obtruncat, quercu que premit violentus busta Tentarat precibus saevum lenire furorem,
Sed Stygius primo implevit servor hiatus,
Et pulmone tenus depressit anhelitus ignem. Tandem cum toto cecidit grege, nomen in Umbro
Clarum Christa diu populo ceu fulmine celsa
Esculus, aut proavis ab origine cognita querens Cum sumat percussa Iovi, sacrosque per aevum there ramos populantur sulfure flammae: Donec victa Deo late procumbit omnem Collabens operit spatio lo stipite prolem.
Atque ea dum juxta Tyrius stagna Aufida ductor
Molitur, Paullus numerosa caede futuram Ultus iam mortem, ceu victor bella gerebat. Inter mille viros acet ingens Phorcus, ab antris Herculeae Calpes, caelatus Gorgone parmam, Unde genus tristisque de manabat origo Hinc obiectantem sese, atque antiqua tumentem Nomina, saxifice monstros ex stirpe Medusae, Dum laevum petit incumbens violentius inguen, Detrahit excelsi correptum vertice coni, Aditi ictumque premens, tergo qua balteus imo
Sinuatur, coxaque sedet munimen utraque,
Conjecto sedit ense, super vomit ille calentem
Sanguinis effundens per hiantia viscera rivum, Et subit stolos Atlanticus accola ZmpOS. Has inter strages rapido terrore coorti Invadunt terga, atque averso turbine miscent
Bella inopina viri, Tyrius quos fallere doctos
Hanc ipsam pugnae re istor formarat ad artem, Suecinditque dolis, fugerent ceu Puni ea castra ,
Dediderant dextras tum totis mentibus ainan In caedes aciem, One atque in terga ruentes
Praecipitant non hasta viro, non deficit ensis, strage est ferrum, atque avulsa cadavere tela. Raptum Galba procul neque ei im virtutis amorem. Adversa exemisse valent ut vidit ab hoste Auferri signum, connixus corpore toto Victorem adsequitur , letalique occupat ictu . A dum comprensam ars de corpore praedam Avellit, tardeque manus moribunda remittit, Transfixus gladio propere accurrentis Amorgi Occidit, immoriens magnis non prosperus ausis.
Haec inter veluti nondum satiasset Enyo
Ira saeva truces, sublatum pulvere campum Vulturnus rotat, candentes torquet a renu,
Iamque reluctantes stridens immane procella Per longum tulit ad campi suprema, cavisque iAdsti flos ripis, tumidum demersit in amnem . Hic tibi finis erat, metas hie Aufidus aevi
Servabat tacito, non felix Curio, leto. Namque furens animi dum consternata moratur Agmina, oppositu membrorum sistere certat, In praeceps magna propulsus mole ruentum Turbatis hauritur aqliis , fundoque volutus Adriaca iacuit sine nomine mortis arena. Ingens erre mala, de fortunae subdele colla Nescius, adversa fronte incurrebat in arma Vincentum Consul sereundi Martius ardor,
Atque animos iam sola dabat fiducia mortis;
Quum Viriatus agens telis regnator Iberae Magnanimus terrae, iuxta atque ante or furentis obtruncat Paulli se Tam certaminis hostem
Heu dolor, heu lacrimae Servilius optima belli Post Pauli uni belli pars optima corruit ictu
Barbarico, magnamque cadens leto addidit uno Invidiam Cannis oristem non pertulit iram Consul, insani quamquam contraria venti Exarmat vis, atque obtendit pulvere lucem, Squalentem rumpens ingestae torvus aren EIngreditur nimbum, ac ritu iam moris beri
Carmina pulsata iandentem barbara cetra Inullis
144쪽
In odit, aevaeque ibdit vitalia manam e Hic fuit ex ternia caedum l.ὶbor, addere bello Haud ultra licuit dextram, nec tanta relictum
Uti Roma, tibi posthac ad proelia Paullo.
Saxum ingens v st libratili pondere . caeca Venit in ora manu, perfracta cassidis cera C Iibus in diens complevit sanguine vultus. Inde pedem reserens labentia membra propinquo Imponii scopulo, atque undanti vulnere anhelans Sedit terribilis clypeum super, ore Pilemo
Immanis ceu depulsis letioribus hastis
Accepit leo cum tandena per pectora serrum, Stat teli patiens media tremebundus arena,
Ac manante iubis ictuque Mnaribus unda
Sanguinis, interdum languentia murmura torquens, Est undit patulo spumantem ex ore cruorem.
Tum vero incubuit Libye super ipse citato Duchor equo, qua flatu agit, qua pervius ensis, Qua lonipes, qua belligero fera bellua dente. Obrutus ni telis, serri per corpora Piso Rectorem ut vidit Libyae, connixus in hastam Ilia cornipedis subrecta cuspide transiit,
Collapsoque luper nequidqtiam incumbere coeptxt. Cui Poenus propere collecto corpore, quamquam Cernuus inflexo sonipes studerat armo; Umbrae ne Ausoniae rediviva in bella retractant Post obitum dextrasci nec in ipsa morte quiescunt Zsic ait, atque aegrum coeptanti attollere corpus Arduus insurgens totum permiscuit ensem. Ecce Cydonea violatus arundine plantam Lentulus, effusis campum linquebat habenis, Cum videt in scopulo rorantem saxa cruore, Torvoque obtutu labentem in tartara Paullum: Mens abiit, puduitque fugae, tum visa cremari Roma viro, tunc ad portas iam stare cruentus Annibal, Qtoti tum primum ante ora luere Sorbentes Latium campi, Quid deinde relictum est, Crastina cur Tyrios lux non deducat ad urbi in
Deseris in tantis puppim sic lavsse procellis λTestor caelicolas, inquit, ni damna gubernas Crudelis belli, vivisque in turbine tanto Invitus , plus Paulle Odolor verba aspera die iat
Plus Varrone noces cape quaeso hunc unice rerum Fessa rurn, cape cornipedem languentia membra
Ipse levabo humeris, dorso tuta locabo.
Haec inter lacero manante ex ore cruorem
Eiectans consul, afte o virtute paterna, Nec vero spes angustae, cum talia restentPeflora Romuleo regno calcaribus auster, Qua vulnus permittit, equum , atque hinc Ocyus urbis Claudantur Ortae : ruet aec ad moenia pestis. Dic, oro, rerum Fabi tradantur habenae
I 'ostris pugnavit Onitis uror amplius acta Quid superest vita, nisi caecae ostendere plebi Paullum scire mori sera an conlunitus in Urbem Vulneribus ' quanti ne emptum velit Annibal, ut nos Vertentes terga aspici ac ne talia lyaullo
Pectora, nec manes tam parva intramus imago.
Ille ego ... sed Vari quid irim te demoror aeger Lentule conquestu perge atque hinc culpide teissum Eripe ii adiu pedem propere. Tum Lentulus urbem Magna serens non lata petit nec Palilius inultum, Quod superest de luce, mit ceu vulnere tigris Letifero cedens tandem , prole elaque corpus Lustatur morti, lan guente iii pandit hiatum In vanos morsus, nec sui hcieatibus irae
Ictibus, extrema lambit venabula lingua.
Jamque coruscant telum , propiusqtie serenti Gressum exsulta luem securo caedis Ilerdae Non expediatum surgens defixerat ensem:
Sidoniumque ducem circumspectabat , in illa
Exoptans animam certantem ponere dextra.
Sed vicere vir urn coeuntibus undique telis
Et Nolaia ς in Garamas, Celtae,in Maurus,in Astur Hie finis Paullo iacet altum pectus, ingens Dextera, quem soli si bella agitanda darentur H qua res orta Fabio . mors additur urbi Pulchra decus , misitque viri inter sidera nomen. Postquam spes Italum, mentesque in Consule lapsae,
Ceu truncus capitis, saevis exercitus armis
Sternitur, Qvictrix toto fuit Africa campo. Hic Picentum acies, hic Inaber Martius, illi e
Sicana procumbit pubes, hic Hernica turma.
Passim signa jacent, que Samnis belliger, quae
Sarrastes populi, Marsaeque tulere cohortes Traiis fixo clypeos, galeaeque Minutile serrum, Fractaque conflictu armarum tegmina, More Cornipedum direpta ero pumantia fraena Sanguineus tumidis in campos Aufidus undis Eiediat, redditque furens sua corpora ripis. Sic Lagea ratis , vasto velut insula ponto
Conspecta, illi sit scopulis, ubi nubifer Eurus
Naufragium spargens Operit freta, jamque per undas Et transtra, mali, laceroque aplustria velo,
Ac miseri fluitant revomentes aequora nautae.
At Poenus per longa diem certamina saevis Caedibus emensus , postquam eii puere furori Insignem tenebrae lucem, tum denique χrtem Dimisit, tandemque suis in caede pepercit. Sed mens invigilat curis, noctisque quietem Ferre nequit, stimulat dona inter tanta deorum . Hortatur nondum portas intrasse Quirini. Proxima lux placet . hinc stricto ferre cyus enses, Dum servet cruor, ei fusa caede cohortes, Destinat, ac jam claustra manu , iam moenia flamma
Occupato iungit Tarpeia incendia Cannis. Quo tu ibata viri conjux Saturnia coepto, Iratumque Jovis, Latiique haud nescia fati,
Incautum ardorem, atque avidas ad utile votum Spes juvenis fraenare parat . ciet inde quietis Regnante in tenebris Somnum, quo a pe ministro Edomita invicti cona ponit lumina fratris. Atque huic arridens, Non te majoribtis, inquit, Atriis, dive, voco , nec posco ut mollibus alis De victu iri mihi Solun Jovem non mille premendi Sunt oculi tibi, nec spernens tua numina custos Inachi e naulta superandus nocte iuvencae. Ductori precor immittas nova somnia Poeno,
Ne Ronram 8 veritos cupiat nunc visere muros, Quos intrare dabit numquam regnator Olympi. Imperi tria celer exequitur, curvoque volucris Per tenebras portat medicata papavera cornu.Ast ubi per tacitum allapsus, tentoria pri in AB artari petiit juvenis, quatit inde ibporas Devexo capiti pennas, oculisque quietem
Irrorat, tangens Leth .ea tempora virga. Exercent rabid .im truculeiata insonania nentem
Ja iraque videbatur ni ulto sibi illi te Tibrim Cingere in insultans adstare ad ni cerata Romae. I ple efiit ebat Tarpei. culnii ne rudis Elata torquens flagrointia iii mina dextra
145쪽
Ae gelidis Anio trepidabat caerulus undis,
Et densi ante oculos iterumque iterumques tremendum Vibrabant ignes tunc vox ellus per auraS Sat magna, o juvenis, prensa est tibi gloria Cannis,
Siste gradum, neque enim sacris irrumpere muris, Poene , magis dabitur, nostrum quana scindere Elum. Attonitum visiis, majoraque bella pavente ui
Post consecta opor unonia jussa reliquit
Nec lux terribili purgavit imagine mentem Quos inter rotus omni, variosque tui Nutius Dedita per noctem reliquo cum milite caltra Nuntiat praedam pleno trahit agmine Mago. Huic uelo laetas Tarpeio in vertice mensas Spondenti , quum quinta diem nox orbe tulisset, Celatis Superum monitis, clausique pavore , Vulnera, exhaustas saevo certamine vires, Ac nimium laetis excusat fidere rebus Tum spe dejedius juvenis, ceu vertere ab ipsis Terga uberetur muris, ac signa reser re,
Tanta mole, inquit, non Roma ut credidit ipsa,
Sed Varro est victus quonam tam prospera Marsis Munera destituis fato patriamque moraris ἐMecum exsultet eques, jur hoc caput, accipe muro, Iliacos portasque tibi sine Marte patentes. Dumque ea Mago fremit cauto non credita fratri, Jam Latius sese Canusina in moenia miles Colligere profugos vicino cingere vallo Coeperat heu rebus facies inhonora sinistris lNGim aquilae non signa viris, non consulis altum Imperium, non subnixae lictore secures:
Trunca, atque aegra metu, ceu magna elisa ruina,
Corpora debilibus nituntur sistere membris. Clamor saepe repenso saepe silentia fixis In tellurem Oculis, nudae plerisque sinistrae
Detrito clypeo, desunt pugnacibus enses. Saucius Omnis eques galeis carpsere superbum Cristarum decus, in damnarunt Marti honores. At multa thorax perfossus cuspide in haerens Loricae interdum Maurusia pendet arundo. Interdum moest socios clamore requirunt:
Hic Galba, hic Piso, leto non dignus inerti
Curio defletur, gravis illic Scaevola bello: Hos passim ; at Paulli pariter, ceu dira parentis
Fata gemunt, ut vera mali praesentia numquam
Cessarit canere, is Varronis istere mentem, Atuue diem hunc quoties nequidquam averterit urbi Atque idem quantus dextra sed cura futuri Quos premit, aut fossas instant praeducere muris, Aut portarum aditu ut rerum est copia firmant, Quaque patet campus planis ingressibus hosti,
Cervorum ambustis mirantur cornua ramis,
Et stilus occulitur, caecum in vestigia telum. Ecce super clades, non medicabile vulnus, Relliquias belli, arque imperdita corpora Poenis, Impia sermido, ac maior actabat Erinnys.
Trans aequor Tyrios enses, atque arma parabant Punica, Annibalem mutat evadere Elo.
Dux erat exsilio collectis Marte Metellus,
Sed stirpe haud parvi cognominis is nova bello
Pectora, degeneremque manum, ad defori Cia agebat Conlulta, atque alio positas spectabat in orbe Queis sese occuleren terra g, quo nomina nulla Poenorum, aut patriae penetraret fama relictae.
Quae postquam accepit flammata Scipio mente, Quantus Sidonium contra sera praelia miscens Muriorem stetit in calupis, rapit Ocyus ensem,
III Atque ubi turpe malum, Latioque extrema coquebant
Coepta viri, ruptis foribus esse arduiis infert: Tum quatiens strictum cum voce ante ora paventum Mucronem TarpeJa, pater, qui templa secundam incolis a caelo sedem, QSaturnia nondum Iliacis mutata malis, tuque aspera pectus
aegide gorgoneo virgo succincta furores, Indigetesque dei, sponte inter numina nostra Perque caput nullo levius mihi numine patris Magnam in juro, numquam Lavinia regna Linquam, nec linqui patiar, dum vita manebit Ocyus en testare deos, si moenia taedis Flagrabunt Libycis, nullas te ferre , Metelle Ausurum in terras gressus ni talia sancis uena tremis, cujus somnos forni id in rumpis,
Annibal hic armatus adest moriere, nec ullo Poenorum melior parietur glori caelo. His ex chissa incoepta minis , jamque ordine iusso Obstringunt animas patriae, dictaaque iurant Sacramenta deis, urgant pectora culpa.Atque ea dum Rutuli turbata nente eruinitu', Lustrabat campos, saevae tristia dextrae Facta . recensebat pertractans vulnera visu Annib l, magna circum stipante caterva Dulcia praebebat trucibus spectacula Poenis. Quas inter strages consos Ius pectora telis
Seminecem extremo vitam exhalabat in auraς
Munei deficien jam Cloelius, oraque nisu Languida vix aegro, dubia cervice levabat. Agnovit so Alpes, arrectisque auribus acrem Hinnitum effundens, sternit tellure agemum Quem tunc captivo portabat in agmina dorso'. Hinc rapidum glomerans cursum , per lubrica pinguis Stante cruore bli, mutata cadavera caede Evolat, ac domini consistit in ora jacentis. Inde inclinatus collum, subnaissus, armos De more, inflexis praebebat scandere terga Cruribus, ac proprio quodam trepidabat amore. Milite non illo quisquam felicius acri Insul rarat equo, vel si resupina citatol rojectus dorso ferret cum membra, vel idem
Si nudo staret tergo, cum rapta volucris Transigeret cursu sonipes certamina campi.
At Libys humanos aequantem pectore sensus Haud parce miratus equum, quinam ille sinistrae Depugnet morti iuvenis, nomenque decusque Erogitat, letique simul compendia donat
Hinc Vinna ad Tyrios namque is sua verterat arm Credulus adversi qui tum comes ibat ovanti, Auribus aic, inquit, ductor fortissime, origo est Non indigna tuis quondam sub regibus illa, Quae Libycos renuit fraenos, sub regibus olim Roma suit, sed enim solium indignata Superbi Ut sceptra exegit, confestim ingentia bella Clusina venere domo, si Porsena findo Auditus tibi, si Cocles, si Lydia castra. Ille ope Mi onia, populo succinctus Etrusco
Certabat pulsos per bella reponere reges. Multa adeo nequidquam ausi, pressitque tyrannus Ianiculum incumbens, ubi mox jam pace probat A Compressere odia, positum tum foedere bellum, Obsidibusque obstricta fides, mansuescere corda
Nescia iro superi nil non immite parata Gens Italum pro laude patici bis Cloelia se nos
Nondum complerat primaevi corporis annOS,
Una puellarum Laurentum, pignora pacis
146쪽
Inter virgineas regi transmissa catervas.
Facta virum si leo rege haec .scedere, Mannis, Et fluvio spretis, mirantem interrita Tibrim
Tranavit, frangens undam puerilibus ulnis: Cui si mutasset sexum natura, reverti
Forsan Tyrrhenas tibi non licuisset in oras, Porsena sed juveni ne sim tibi longior huic est
Et genus, & clara memorandum a virgine nomen.
Talia dum pandit . vicinus parte sinistra Per subitum erumpit clamor permixta ruina, Interm arma virum, & lacerata cadavera, Paulli Eruerant corpus, media de strage iacentum. Heu quis erat, quam non similis modo Punica telis Agmina turbanti vel quum Taulantia regna Venit, Illyrico sunt addita vines tyranno.
Pulvere canicies atro, arentique cruore
Squalebat barba, perfracti turbine dentes
Muralis saxi, tum toto corpore Uulnus.
Quem postquam adspexit geminatus gaudia ductor Sidonius, Fuge Varro, inquit, suge Varro superstes, Dum jacea Paullus patribus Fabioque sedenti Et populo , consul totas edissere Cannas. Concedam hanc iterum, si lucis tanta cupido est, Concedam tibi Varro sugam a cui sortia, 'osteue digna, haud parvo caluerunt corda vigore, Funere supremoin tumuli decoretur honore.
Quantus Paulle jaces qui tot mihi millibus unus
Major .etitiae caussa es quum fata vocabunt, Tale precor nobis salva Carthagine letum Haec ait, socium mandari corpora terrae, Postera quum thalamis aurora rubebit apertis, Imperat : armorumque jubet consurgere acervos
Arsuros, Gradive, tibi . tum munera jussa Defessi quamquam accelerant, sparsoque propinquo SAgmine prosternunt lucos sonat acta bipenni Frondosi silva alta jugis , hinc ornus , altae Populus alba comae validis accisa lacertis Scinditur , hinc lex proavorum condita secto: Devolvunt quercus, di amantem litora pinum . At serale decus, moestas ad busta cupressos,
Funereas tum deinde pyras certamine texunt,
officium infelix, munus inane peremtis. Donec anhelantes stagna in Tartes lia Phoebus Mersit equos, fugiensque polo Titania caecam
rbita nigranti traxit caligine noctem
Post ubi fulserunt primis Phaethontia raena
Ignibus , atque sui terris rediere colores, Supponunt flammam, manantia corpora tabo Hos ili tellure cremant subit horrida mente in Formido incerti casus , taeitusque pererrAt
Intima corda pavor, si sors ita Martis iniqui Mox erat, ac ipsis inimica sede jacendum. Ast tibi, bellipotens, sacrum constructus acervo
Ingenti mons armorum, surgebat ad astra. I ple manu celsam pinum , flammaque comantemAttollens ductor, tradivunt in vota ciebat:
Prin itias pugnae, Wi et libamina belli Annibal Ausonio cremat hae de nomine vidior,
Et tibi, Mars genitor, votorum haud surde naeorum, Arma electa dicat spirantum turba virorum Trina iace coniecta populatur servidus ignis Flagrantem molem is rupta caligine in aur1IActus apex, ar peliandi lumine campos . Hinc citus ad tumulum, donataque si inera Paullo
Ibat,is hostilis leti iactabat honorem. Sublime in eduxere pyram, mollesque virenti
stramine composuere toros superaddita don
Funereum decus expertis, invitus Mensis Et clypeus, terrorque modo, atque insigne superbum, Tum lateri fasces, captaeque in Marte secures.
Non conjux , native aderant, non iuncta propinquo Sanguine turba virum, aut celsis de more se retris Praecedens prisca exequias decorabat imago.
Omnibus exequiis nudo , jamque Annibal unus Sat decoris laudator erat: fulgentia pingui Murice suspirans inicit vetamina, Mauro In textam nlamydem , ac supremo adfatur honore: decus Ausoniae, quo fas est ire superbas Virtute, factis animas tibi gloria leto Iam parta insigni, nostros ortuna labores Uersat adhuc casusque jubet nescire futuros. Haec Libys, atque repens crepitantibus undique flammis
Ethereas anima exultans evasit in auras
Fama dehinc gliscente bno jam sidera adibat,
Iam maria ac terras, primamque intraverat urbem. Diffidunt muris solam pavitantibus arcem Speravisse sat est nec enim luperesse juventam, Ac stare Ausoniam, vacuum sine corpore nomen. Quodque adeo nondum portis irruperit hostis, Contem tu cessare putantra an recta cremari, Ac delubra rapi, caedetque ante Ora nefandae Natorum , septemque arces fumare videntur. Lux una eversas bis centum instare curules , Ac iuvenum bis tricenis orbata gemebat Millibus exhaustae nutantia moenia Ronam:
Atque ea post Trebiam, post Thulci stagna profundi,
Nec socium numero pariter leviore perempto. Haec inter sed enim reliqui pia turba senatus Munera sortito invadunt, celer omnia lustrans Clamitat attonitus Fabius, Non ulla relicta, Credite, cunctandi ratio approperemus, ut hostis Ne quidquam armatos ausi succedere muros. Dura inter pavidos alitur fortuna sedendo, Et gliscunt adversa metu ite, ite Ocyus, arma Dei ipit , O pubes, templis vos atria raptina Nudate, clypeos in bella refigite captos Sat patriae sumus e numero, si ad pr.elia noster Nil ira inuit pavore in patulis illa horrida campis Sit metuenda lues, muros haud regerit umquam Exultare levis nudato corpore Maurus. Dum Fabius lapsas acuit formidine mentes,
Varronem adventare vagus per moenia rumor
Spargit, occulto persundit ei stora motu: Haud secus , ac stacta rector si sorte carinae Litoribus solus vacuis , ex aequore sospes Adnatet, incerti trepidant tendantiae, negentve Iactato dextras, ipsamque Odere lalutem Unius amissa superantis puppe magistri.
Quam restare viro labena, qui accedere portis Audeat, ac dirum veniat pavitantibus omen. Hos hil cens questus ilibius deforme docebatCladibus irasci, vulgumque arcebχ ab ira. Adversi etenim fra lagi non esse virorum,
Qui Martem inscribant genti , non posse dolores Condere, Me poena solatia poscere luctus. Si vero exprobrare sinant, sibi tristi u illum illuxisse diein, quo castri viderit ille
Varronem, quam quo videat remeare sine armis. Hi, dicti sedere minae , c conversa repente, ectora, nunc fati mileret, nunc gaudia Poeno Consulibus reputant caesis erepta duobus.
Eigo omne effundit longo a in se agmine vulgus
147쪽
Gratantuin magnaque istum se credere mente
Testantur, quod fisus avis, sceptrisque superbis
Laomedontiadum non desperaverit urbi. Nec minus infelix culpae, grandique pudore Turbatus consul, titubantem ad moenia gressum Portabat Iacrimans dejectum attollere vultum, Ac patriam adspicere in luctus revocare pigebat. Quod vero reduci tum se populusque patresque offerrent, non gratari, sed Oscere natos Quisque suos, fiat resque simul, miseraeque parentes Ire videbantur laceranda ad consulis ora Sic igitti muto lictore invectus in urbem, Damnatum Superis aspernabatur honorem. At patres, Fabiusque simul moerore remoto, Praecipitant curas, raptimis delecta iuventa, Servitia armantur, nec claudit castra saluti Polit positus pudor . infixum est ne i a regna Parcarum in leges quacumque reducere dextra:
Proque arce, sceptris, libertatis honore,
Vel simulas armare manus: primaeva suorum
Corpora praetexto spoliant velamine Marmis Insolitis cingunt puerilis callide vultus Clauditur, atque hostis pubescere caede iubetur. Iidem obsecrantes, captivum vulgus ut auro Pensarent parvo nec pauca fuere precantum Millic miranti durarunt prodere ceno. Cund a deo scelera, noxam superaverat omnem, Armatum potuisse capi tunc terga dedisse Damnatis, Siculas longe meritare per oras Impositum, done Lati decederet hostis. Haec tum Roma fuit, post te, cui vertere mores
Si stabat fatis, potius Carthago maneres.
NUnc age, quos clades insignis Iapyge campo
Verterit ad Libyam populos, Sarranaque castra, Expediam stat nulla diu mortalibus usquam Fortuna titubante fides adiungere dextras Certavere palam rumpenti foedera ceno. Heu nimium faciles laesis diffidere rebus lSaevior ante alios iras servasse repostas, Atque odium renovare sero in tempore Samnis. Mox levis, sero pressurus facta pudore Bruttius, ambiguis fallax mox Appulus armis. Tum gens , Hirpini, vana indocilisque quietem , Et rupisse indigna fidem, ceu dira per omnes Manarent populos foedi contagia morbi.
Jamque Atella suas, jamque, Calatia abegit,
Fas superante metu, Poenorum in castra cohortes.
Inde Phalanteo levitas animosa Tarento Ausonium laxare iugum . patefecit amicas Alta Croton portas, Afrisque ad barbara iussa Thespiadum docuit ubmittere colla nepotes. Idem etiam Locros habuit furor ora vadosi Litoris, Argivos maior qua Graecia muros Servato Ionio luitur curvata profundo, Laetas res Libyae,in sortunam errore sequuta Iuravit pavitans Tyrio sua praelia Marti . Iam vero Eridani tumidissimus accola Celtae Incubuere malis Italum , veterisque doloris Tota se socios properarunt ungere mole.
Sed si id Celtis , fas impia bella reser re Boiorum uerit populis Capuaene furorem,
Quem senonum genti placuisses in Dardana ab ortu
Moenia, barbarico nondum sociata tyranno,
Quisnam mutato tantum nunc tempore credat λLuxus, Winsanis nutrita ignavia lustris, Consumtusque pudor peccando, unisque relictus Divitiis probrosus honor, lacerabat hiantem Desidia populum, ac resolutam legibus urbem. Insuper exitio truculenta superbia agebat. Nec vitiis deerant vires: non largior ulli Ausoniae populo sic tum fortuna ovebat Aurique argentique modus madefacta veneno Assyrio manibus vestis, medioque dierum Regales epulae, atque ortu convivia solis Deprensa, nulla macula non illita vita . Tum populo saevi patres, plebesque senatus invidia laeta, collidens dissona corda Seditio sed enim interea temeraria pubes Delicta augebat, pollutior ipsa senectus. Nec quos vile genus , despectaque lucis origo
Foedabat, sperare sibi, deposcere primi
Deerant imperia, ac patriae pereuntis habenas. Quin etiam exhilarare viris convivia aede
Mos olim miscere epulis speii acula dira. Certantum ferro saepe .super ipsa cadentum
Pocula respersis non parco sanguine mensis. Has astu adgressus, quo Verteret acrius aegras Ad Tyrios mentes, quia nulla sorte daturam Certus erat Romam, neque enim impetrata volebat
Pactulo . sui haud obscurum crimine nomeno
Hortatur summi partem deposcere juris, Atque alternatos sociato consule fasces: Et si partita renuant sedisse curuli, Equatumque decus, geminasque videre secures,
Ultorem ante oculos atque ora adstare repulsae.
Ergo electa manus gressu fert dicta citato. Antistat cunctis praecellens Virius ore, Sed genus obscurum, nullique furore secundus. Qui postquam cae tu patrum, ingentique senatu Impia dementis vulgi, vix tota profudit Consulta, tumidis incendit vocibus aures; Concordi remitu renuentum effunditur asper Toto e concilio clamor tum quisque fatigat
Increpitans, vocumque remit certamine temptu in .
Hic Torquatus avum fronte aequavisse severa Nobilis, Heu Capua portantes talia dicta Romuleis durastis, ait, succedere muris λAd quos non ausi Carthago atque Annibal arma Post Cannas adferre suas numquamne per aureSIt vestras in Tarpeia cum sede Latini orarent paria, haud verbis, haud voce, sed acri Propulsum dextra, qui tum inandata superbo ore adportabat, tanto per limina tenapii Turbine praecipitem revoluti corpori actum,
Ut saevo adflictus saxo, spectante piaret Tristia dicta Iove, Queret verba impia letot En ego , progenies ejus, qui sede Tonantis Expulit orantem, nuda Capitolia Consul Defendit dextra. Rapidum hunc, palmasque virorum
Intentantem Oculis, proavitaque facta parantem, Ut vidit naajore adeo crudescere motu,
Excipit his frendens Fabius Pro cuncta pudendi Sedes ecce vacat belli viduata procella Quem quaeso e vobis huic imposuisse paratis λInque locum Paulli quemnam datis in an tua, Viri,
Prima atque ante alios sors concedente senatu
148쪽
de mens, i quo tendis, tibi perfida fuce; Dc Carthago uos Medio servore loquentis
Impatiens ultra gemitu cohibere urore in Fulmine torvum exclaniat Marcellus ab ira: Quae tandenim quam lenta tenet patientia nentem,
consule nimis Gradivi turbine Varro, Ut perserre queas furibunda insomnia consul Nonne exturbatos jam dudum lini in templi Praecipites agis ad portas diicere cogis Semiviro , quod sit nostr de more creati Consulis imperium λ non umquam sobria pubes Et peritura brevi, moneo, Ocyus urbe facesse. Muros ante tuos Cut par debita ductor
Armatus responsa dabit . consurgere cuncti Hinc pariter, magnoque viros clamore tremebant.
Nec non, foribus propere Campana Iuventus Exstulit acta gradum, anteque dolore epulsae Concitus Annibalem volvebat Virius ore. Fulvius huic jam spondebant praelagia mentis Venturum decus, Capuae pereuntis imago Jam tum erat ante oculos monti Carthaginis, inquit, Ductorem vestris devinctum colla cateni SRomam victu agas , posthac intrare Quirini
Sacratas dabitur sedes tende Ocyu , oro, Quo mens aegra vocat. Reserunt haec inde citati Mixta minis torva trucis responta enatus. Tantane, omnipotens, caligine mersa latere
Fata placet λ veniet quondam elicior aeras Cum pia Campano gaudebit consule Roma, Et per bella diu, fasces, perque arma, negat
Ultio ad magnanimos reserat secura nepoteS. P cena superborum tamen .ec durabit avorum Quod non ante suos Capua ad ultragia mittet, Quam Carthago suos poliquam nunc dicta lenatus, Nunc fata exposuit, tum veris falla per artem Virius admiscens, cecinit fatale cruenti
Turbati signum belli, furiata juventuSArma sibi Annibalemque volunt, ruit undique vulgus, Et Poenos in tem vocant, ingentia facta Sidonii uvenis celebrant, ut ruperit Alpes Herculei socius decoris, divisque propinquas
Transierit cursu rupes , ut caede reserta
Clatis erit Eridani victor vada, victor ut idem
Lydia Romano turbari stagna cruore , Et Trebiae ripas aeterno nona in famae
Tradiderit, Pasilumque idem inter praelia, Widem
Flaminium proceres eruiti, demiserit in bris His super excisa in primori Marte Saguntum Et iuga Pyrenes, lberum , macra parentis, Juratu inque viro bellum puerilibu annis, Accum illant, unum ducibus tot cede peremtis, Tot susis acie, si ire inter praelia nullis Atractiam telis. Superum tuim inunere detur Huic sociare viro dextras, cedere ungi Fastias exsanguis populi vanumque tumorem Nimiruiri Capua dominatum perserat urbis, Ceu simulis, asce aequataque jura neganti Sysrorsus enim tanto potiorem nomine habendum Varronem, ut fugia consul fulgentior ostro. Talia actantes jam effam sorte parabant Nittere, quae Tyrios adjungat cedere pubem. Sed non invictit in ponebat pectore robur Tum solum Decius Capuae decus, isque receptus In aedios coetus, neque enim illi rre . ibatur Ilis, ait, cives violanda ad iura pilentum, Damnatumque caput temerati cede iis aris
Iungitis hospiti, quae tanta oblivio recti
Mignum utique, in magnis rebus, populisque viri a te
Adversis, tervare fident nunc te in pus inire Praelix pro Rutulis, nunc igna aciemque movere, Dum trepidae res, medicinam vulneia poscunt. Is locus ilicio, quum cessant prospera, quumque Dura ad opem Ortuna vocat . nam laeta fovere
Haud quaquam magni est animi decuset hic age adeste, Novi dis ii imas si inites, pectora magnis Nuinquam angusta inalis capiunt mihi credite Cannas, Et larastinen vada, Paulli aemorabile letum. Hi sunt, qui vestris infixum moenibus hoste ni Deiecere manu, Capuam eripuere superbis Samnitum fissis hi sunt qui jur dedere Terrore expulib, Sidicinaque bella remorunt. Ouos fugitis socios odiis ' quosve additis ille Dardanius, cui sacra pater, cui nomina liquit Ab ove ducta Capys, magno cognatus Iulo: Ille ego semiho in ines inter Nasamonas,. inter
S evum, atque aequantem ritus Garamanta ferarum, Marmarico ponam tentoria mixtus alumno
Duifloremque seram, cui nunc pro cedere, proque Justitia est ensis, solaeque e sanguine laudes' Non ita, non Decio permixtum iisque nefasque,
Haec ut velle queat nullo vos invida tanto Armavit natura bono , qua in anua mortis Quod patet, e vita non aequa exire potestas. Haec vana aversas Decius lactavit ad aures
Ast delecta manus jungebat foedera Poeno Jamque aderat praemissa duci turbante tumultu Autololes, numerosa cohors, ipse agmine magno Festinata citus per campos signa movebat. Et Decius, Nunc hora, viri, nunc tempus, adeste: Dum Capua dignum , dum me duce dextera vindex Molitur facinus, procumbat barbara pubes,
Pro se quisque alacres rapite hoc decus hostis adire
Si parat , obstructas praebete cadavere portAS,
Et serro purgate nefas hic denique solus
Eluerit sanguis maculatas crimine mentes. Dumque ea nequidquam non illi laeta prosatur, Audita asperitate viri, coeptoque feroci, Multa laeta gerens ira pra cordia Poenus Adstabat muris, propereque accersere lectos Immitem castris Decium jubet: horrida virtus, Armatumque de pectus, rectique cupido, Et malo Capua naens, imperterrita mole Invicta stabat, torvoque min. tia vultu iussa ducis , verbisque etiam incessebat amaris. Quem libyae rector tot signa , tot arma serentis,
Spernentem increpit ras, magno clamore profatur:
Post Paul Lim, post Flaminium coinponimur heu Uecordi Decio mecuna certasse volenti In decui, iat iam leti rapite, ite citati, Signa duces, pateatne mihi Campana vetante Urbs Decio, explorare libet, nova bella moventi, Cui patuere Alpes, saxa impellentia caelum sitque uni calcata deo . Sustuderat Ora Singuis is a torvo surgebant lumine ammae.
Tum rictu spumas, Manhelis faucibus acta
Versabant penitus dirum uspiria mulinur. Sic urbe in invectiis tot comitante senatu, Et viileto ad pectanda ducis simul Ora ruente Et tundit cunctam rabiem, ira ruinque procellas. Nec non, Decio propiora pericula mentem Flaminarant, tempusque adeo cernebat adesse,
Quo laude ducis invicti si a peraret inermis. Non
149쪽
Non illum suga, non clausi occuluere penates, Sed liber, veluti nullus penetrasset ita urbem Annibal, intrepido servaverat Otia vultu Cum iuvenem saevis horrendum concitus armis
Invadit globus, pedibus sublime sedentis
Ductoris sistit tonat inde ferocibus alie Incessens victor dictis Solusne ruentem
Fulcire ac revocare paras a funere Romam λο demens, en qui divum mihi munera tanta Eripiat. Decio prorsus servabar inerti Vincendus, Decio imbelli, cui semina nulla orta in Agenoreis nostrae Carthaginis oris Cesserit: huic agedum jam cur indigna seramus
Magnanimo miles merita innecte catenas. Dixerat, nondum nena convicia norant,
Quum sera gens Decii constanti pectore corpus
Invadit, vincitque manus post terga catenis. Illatus velut armentis super ardua colla
Cum sese imposuit, victorque immane sub ira Infremuit leo, immersi gravis unguibus haesit,
Mandit anti elantem pendens cervice juvencum
At Decius, dum vines ligant, Necte cyus, inquit. Nam sic Annibalem decet intravisse catenas Foederis infausti pretium, sic victima prorsus
Digna cadat 'cius, nec enim te sanguine laetum H in ano sit fas caesis placatse juvencis. En dextra, ct foedus, nondum tibi curia, necduim Templorum intrati postes, an panditur acri Imperio carcer perge , ac primordia tanta Accumula paribus adiis, naihi fama sub umbras Te fere oppressum Capuae cecidisse ruinis. Nec plura estari concessum obnubitur atra Veste caput, trahiturque ferox ante Ora suorum. Exin vidior ovans edat pectore tandem Spectandis urbis tectis aemplisque serenos Laetus circumsert oculos, singula discit. Quis muris sator, pubes it quanta sub armis, Quotque auri pateant bello argentique talenta, Nunc qualis franata acies, nunc deinde pedestris Copia quanta viris, monistrant Capitolia celsa Stellatetque docent campos, Cereremque benignam.
Jamque diem ad metas defessis Phoebus olympo Impellebat equis, fuscabatin Hesperus umbra
Paulatim inius properantem ad litora currum. Instituunt de more epulas, sessamque per urbem Regifice exstructis celebrata convivia mensiis.
Ipse deum cultu, sacro dignatus honore, Praecipuis multoque procul plendentibus ostro Accipitur sublime toris : non una ministri Turba regis : posuisse dapes his addita cura,
His adolere socos, his ordine pocula serre. Nec non, certis struitur penus, aspera mensa Pondera caelati fulgent antiquitus auri. Eripiunt flammae noctem, strepituque moventum Murmurat alta domus, stupet Inconsuetus opimae
Sidonius mensae miles, faciemque superbiIgnotam luxus oculis mirantibus haurit. Vescitur ipse silens , tantos damnat honores Esse epulis, facilesque coli tanto agmine menias. At quum pulsa fames, Bacchi munera duram Laxarunt mentem, cum fronti reddita demum Laetitia in positae graviores pectore curae Personat Euboica Teuthras testudine Cymes Incol .i, obtusas immiti murmure saevae
Inter bella tubae perna ulcet cantibu aure .lamque Jovem, laetos per surta canebat amOIes,
ret MElectraeque loros Atlantidos, unde creatus Proles digna deum tum Dardanus, isque Tonanti Ut det Erichthonium inagna de stirpe nepotem. Hinc Tros, hinc Ilus, generis tunc Ordine longo
Astaracus, nulloque minor famave manuve
Tum Capys, ut primus dederit sua nomina muris Concelebrant plausu pariter Sidoni pubes,
Campanaeque manus, ante omnes uelo honori
Noininis augusto libat carche fila ritu, Cetera uena sequitur, Bacchique ex more liquorem Irrorat mensis turba, ardescitque Lyaeo. Interea Tyrio resoluta in gaudia coetu Converso neque enim juvenis non digne sileri Transmittam tua coepta libens, famamque ne abo uamquam imperfecti , magnae tamen indolis, ausis
Mens una inviolata nero, nullisque venenis Potando exarmata, decu pugnaeque necisque Sidoniae tacito volvebat pectore molem.
Quoque esset miranda magis tum sacra libido,
Paestulo genitus patrias damnaverat artes. Is variis oneratum epulis, atque atria ardoLmquentem gressu comitatus pone parentem,
Pol quam posse datum meditata aperire, novosque Pandere conatus, liber parte relicta Tectorum a tergo patuit locus, Accipe digna
Et Capua, nobis, inquit, consulta rosau ue
Armatum amota nudat latus hoc ego bellum Conficere ense paro, atque avulsum serre Tonanti
Rectoris Libyci victor caput. hic erit ille, Qui polluta dolis jam cedera sanciet ensis'. Si per serre nequit spectacula tanta senectus Et tremit inceptis lasso majoribus aevo, Et tu securis concede penatibus,in me Linque meae naenti summum tu credis, in aequas Annibalem Superis o quantum nomine major Jam Poeno tibi natus eriti Uibrabat ab ore Ignis atrox, animusque viri iam bella gerebat. uum senior tanti pondus conaminis ora Iam dudum vix aure serens, tremebund us ibidem Sternitur, Wpedibus crebro pavida Oscula figens, Per ii quid superest vitae, per iura parentis,
Perque tuam nostra potiorem nate salutem Abtille inceptis, oro, ne sanguine cernana Possuta holpitia, ac tabo repleta cruento Pocula, eversa pugnae rtamine mensas. Tune illitam, quem non acies, neque moenia, & urbes Ferre valent, quum frons propior, lumenque corulco Igne micat, tune illa Viri, quae vertice fundit
Fulmina pertuleris si viso intorserit ense
Diram , qua Vertit per campos agmina, vocem Fallit te, mensas inter quod credis inermem Tot bellis quaesita viro tot caedibus armat Maiestas aeterna ducem si admove sis ora,
Cannas, Irebiam ante oculos , Thrasimenaque busta. Et Paulli stare ingentem miraberis umbram Quid tanto in casu comitum Juxtaque iacentum Torpebunt dextrae parce , oro, desine velle Cui nequeas leto superesse e an tristi vincla
Et Decius non erudiunt componere mentem Talia commemorans, famae majoris amore
Flagrantem ut vidit iuvenem, surdumque timoli, Nil ultra posco, reser in convivia grestum, Appr peremus, ait, non iam tibi pectora pubis Sidoniae fodienda manu tutantia regem. Hoc iugulo dextra in explora, namque hac tibi serrum,
bi Pinnum invasisse paras per viscera serrum
150쪽
Nostra est ducendum, tardam ne sperne lenectam,
Opponam membra, atque entem extorquere negatum
Morte mea eripiam lacrimae tunc ore pro fulae, Et magna Superum cura servatus in arma Scipiadae Poenus, nec tantum sata dederunt Externa peragi dextra . pulcherrimus irae,
Et dignus fieri compos memorabilis ausi, Amisit quantam posito conamine laudem, Cui tantum est voluisse decuc tua reddere Iese Festinant epulis, Miristia fronte e re naut, Donee laeta virum solvit convivia somnus. Postera lux Phaethontis equos proferre parabxt Iam rapido summis curru plendente sub undis.
Et iuvenis magno generatus Amilcare, duras Iam dudum exercet cur1s Carthaginis arces
Ire sero Mago,is patribus portare jubetur Nuntia facta ducis, praedam captiva legunt ut Corpora, direptaeque viris sub Marte cruento Exuviae fausti Superis libamina belli.
Alter curarum Libycis demittitur oris Heu Decius, reduci lentas servatus ad iras Ni poenae iuvenem indignae miseratus ab alto Iupiter, antiquam Batti vertisset ad urbem Hic Pellae virum Ptolemaei sceptra vehentum
Eripuere minis, resolutaque vincula collo, Atque eadem vitae custos, mox deinde quieto Accepit tellus offa inviolata sepulcro. Nec Venerem interea fugit exoptabile tempus, Poenorum nientes caeco per laeta premendi Exitio, luxu corda importuna domandi Spargere tela manu passicia fallentia natis Imperat, tacitas in pectora mittere flammas. Tum pueris dulce arridens . Eat improba uno,
Et nos nec mirum, quid enim sumus ines Iecundis Despiciat, valet illa manu , valet ii l. lacertis, Parvula nos arcu puerili spicula lentina Fundimus, nullus nostro de vulnere sanguis
Verum agite O mea turba, precor, nunc tempub, adeste, Et Tyriam pubem tacitis exurite telis. Amplexu, multoque mero, somnoque virorum Profliganda acies, quam non et fregerit enli , Non ignes, non e nussis Gradivus havent, .
Combibat illapsos ductor per vilcera luxu , Nec pudeat picto sultum iacuisse cubili
Nec crinem Assyrio per lutulere pugnet alnomo. Ille sub hiberno sonata. Os educere .Elia Jactator , tectis malit contumere nocte . Ac ponat ritus vescendi, aepe citato
Dum residet sub casside quo , di lcatque Lyaeo Imbellem donare diem . t uni deinde madenti Post epulas sit grata chelys, egit iique Oporas Aut nostro vigiles ducat sub vini ne noctes Haec p0stquam Venus, applaudit alcivus, Walto Mittit se caelo niveis exercitus alis Sentit flammiseras pubes Maurusia pennas, Et pariter usis te puerunt pectora teli S: Bacchi dona volunt, epulasque, carmina rursus Pieria liquefacta lyra non acer aperto Desudat campo sonipes, non ulla per aurav
Lancea nudato exercet torta lacertos
Mollitae .immis lyniphae languentia somno Membra fovent nais erisque bonis perit horrida virtus. Ipse etiam, a istatus .illente Cupidine, ductor Instaurat mensas dapibus , repetit lue volent uir Hospitia, patrias paulatim decolor artes Exuit, occulta inentena vitiante sagitta
tera iam patria, atque aequo sub honore vocatur, Altera Carthago Capua , intectumque secundae Fortunae ingenium vitia adlatrantia quassant. Nec luxus ullus, merilaque libidine vitae
Cain pani modus accumulant, variasque per artes Scetra ruin, certant palas distinguere ludo,
Ut strepit alsidue Phrygiam ad ilotica loton Memphis Amyclaeo pallim lascivae Canopo.
Imprimis dulcem, ceno laetante, per aureῖ Nunc voce infundit Teuthras, nune pectine cantum: Itque ubi ita irantem eloirantia pollice fila Ductorem vidit Libyae, canere inde superbas Aoniae laudes sensim telludinis Orsu , Concordem citharae movit per Armina linguam, vincere linquentes vitam quae possit olores. Atque haec e multis carpsit mollissima mense Facta antiqua virum , placidas queis mulceat aures.
Argolicis quondam populis sis iraenile dictu lElcaudita chelys, lapidem telludine promta Ducere dc in muros potuisse voletitia saxa. Haec in phiotato vallavit pectine Thebas, Ad ilice aggeribus per se candente vocatis, Justi in immentum cantatas urgere turres. Altera turbatum plectro moderata profundum Et tenuit phocas , in omni l rotea forma Iraxit, aequoreo portavit Arion dorso. Nam quae Peliaca fraenabat rupe canendo
Heroum mentes, magni pector Achillis, Centauro dilecta chelys, compesceret iras Percussa fide, vel pelagi, vel tristis Averni.
Namque chaos, caeeatra quond1m sine fidere molem, Non surgente die, ac mundum sine luce canebat.
Tum Deus ut liquidi discis let stagna profundi.
I elluritque globum ni edia compage loca.sset, Ut cellu in Superis' vitare dedisset Olvmpum, Cal Lique Saturni monstrabat secula patris. Sed quos pultabat Ripheum ad Strymona nerv- Auditus Superis, auditus manibus Orpheus Ea ierito fulgent clara inter sidera plectro.
Hunc etiam mater , tota comitante soror uiri Aonidum turba, mater mir ta canentem .
Non illo ang. ea iuga, aut Mavortius Haemus, Non illo modulante sono stetit ultima Thrace,
Cum silvi venere serae, cum On ibas amneS.
Immemorin dulcis nidi, positoque volatu
Non mota volucris captiva pependit in .ethra. Lauin et i .ili Pagasaea ratis, cum Erula nonduim . Ogii ita terrigetiis , pontoque in trale negarct, Ad puppim lacrae cithara eliciente carinae Addhictuiti cantu venit mare pallid re naBilicinius vates, ita mira isque Acheronta sonantem
Plac. vi plectro, fixit revolubile saxum. dirae ciconum matres, Geticique surores, Et data inata deis Rhodopera tulit ora revulsa In pontum ripis utrimque sequentibus Hebrus.
I uir quomi culti rapidi caput a cervice recitum Portareia fluctus, subito emicuete per undas Ad murmii cete tot extuli lia ponto.
Sic tum Pierius melli durata virorum Pectora Cast illo riingebat carmine Teuthras. Intercii l .icida attulerant iam flamina terris Magone iii Libycis lauro redini ita subibat Optatos puppis portus , pelagoque micabant Captiva arma procul celia fulgentia prora. At patulo surgens jam diadunt ex aequore late