장음표시 사용
61쪽
inpriunt: eluti inediar qui tutus in arvis
Sicaniae rapidum nescit latrare Pelorum Aut vaga cum Tethys Rutupinaque litora servent, Unda Caledonios fallit turbata Britannos. Ut primum vasto septas videt aggere terras; Ipse quoque a tuta deducens agmina Petra Diversis spargit tumulis, ut Caesaris arma Laxet, Messus claudentem milite tendat. Ac tantuna septi vallo sibi vindicat agri, Parva Mycenaeae quaruum sacrata Dianae Distat ab excelsa nemoralis Aricia Roma: Quoque modo Romae praelapsus mania Tybris In mare descendit, si nusquam torqueat amnem. Classica nulla sonant, injussaque tela vagantur: Et fit saepe nefas, aculum tentante lacerto Major cura duces miscendis abstrahit armis. Pompe jum exhaustae praebenda ad pabula terrae, Quae currens Obtrivit eques, gradibusque citatis Ungula rondentem discussit cornea campum. Belliger attonsis sonipes deses Ius in arvis, Advectos cum plena erant praesepia ulmos, Ore novas poscens moribundus labitur herbas, Et tremulo medios abrumpit poplite gyros. Corpora tum solvit tabes, & digerit artus. Traxit iners caelum fluidae contagia pestis Obscuram in nubem tali spiramine Nesis Emittit Stygium nebulosis aera saxis, Antraque letiferi rabiem Typhonis anhelant. Inde labant populi, caeloque paratior unda Omne pati virus duravit viscera cinno. Iam riget atra cutis, distentaque lumina rumpit: Igneaque in vultus, Macro servida morbo Pestis abir , sessumque caput se ferre recusat. Iam magis atque magis praeceps agit omnia fatum Nec medii dirimunt morbi vitamque necemque:
Sed languor cum morte venit, turbaque cadentum
Aucta lues, dum ista iacent incondita vivis
Corpora: nam miseros ultra tentoria cives Spargere unus erat tamen hos minuere labores
tergo pelagus, pulsusque Aquilonibus aer, Litoraque in plenae peregrina messe carinae. At liber terrae spatiosis collibus hostis
Aere non pigro, non inertibus angitur undis Sed patitur saevam, veluti circumdatus arcta Obsidione , famem . nondum surgentibus altam In segetem culmis , cernit miserabile vulgus In pecudum cecidisse cibos,in carpere dumos, Et mori spoliare nemus, letumque minantes
Vellere ab ignotis dubias radicibus herbas:
Quae mollire queunt flamma, quae stangere morsu, Quaeque per abrasas utero demittere fauces ,
Plurimaque humanis antehac incognita mensis Diripiens miles, saturum tamen obsidet hostem. Ut primum libuit ruptis evadere claustris Pompeio, cunctasque sibi permittere terras: Non obscura petit latebrosae tempora noctis , Et raptum furto soceri cessantibus armis Dedignatur iter latis exire ruinis Quaerit,in impulso turres confringere vallo, Perque omnes Iladios, qua via caede paranda est. Opportuna tamen valli pars visa propinqui, Quam Minuti castella vocant, confraga densis Arboribus dumeta tegunt huc pulvere nullo Proditus agmen agit, subitusque ad moenia venit. Tot simul e campis Latia fulsere volucres:
Tot cecinere tubae ne quid vietoria ferro
II Deberet, pavor attonitos consederat hostes. Quod solum valuit virtus, iacuere peremti, Debuerant quo stare loco qui vulnera errent, Iam deerant, nimbusque serens tot tela peribat.
Tum piceos volvunt iminissae lampadis ignes:
Tum quassae nutant turres, lapsumque minantur.
Roboris impacti crebros gemit agger ad ictus. Iam Pompeianae celsi super ardua valli Exierant Aquilae jam mundi iura petebant.
Quem non mille simul turmis, nec Caesare toto Auferret Fortuna locum, victoribus unus Eripuit, vetuitque capi, seque arma tenente, Ac nondum strato, Magnum vicisse negavit. Scaeva viro nomen P castrorum in plebe merebat Ante seras Rhodani gentes e ibi sanguine multo Promotus Latiam longo gerit ordine vitem. Pronus ad omne nefas, qui nesciret, in armis Quam magnum virtus crimen civilibus esset.
Hic ubi quaerentes socios iam Marte relicto Tuta fugae cerint Quo vos pavor, inquit, abegit Impius,in cunctis ignotus Caesaris armis O famuli turpis, servum pecus, absque tu Ore Terga datis morti cumulo vos deesse virorrum Non pudet, austis, interque cadavera quaeri 'Non ira saltem juvenes, pietate remota, Stabitis λ e cunctis per quos erumperet hostis, Nos sumus eleini non parvo sanguine Magni Ista dies ierit peterem elicior umbras Caesaris in vultu testem hunc Fortuna negavit: Pompejo laudante cadam . confringite tela Pectoris incursu, jugulisque retundite ferrum. Iam longinqua petit pulvis, sonitusque ruinae,
Securasque fragor concussit Caesaris aures. Vincimus o socii veniet qui vindicet arces, Dum morimur Movit tantum vox illa furorem Quantum non primo succendunt classica cantu Mirantesque virum , atque avidi spectare sequuntur Scituri juvenes, numero deprensa, locoque, An plus quam mortem virtus daret ille ruenti Aggere consistit, primumque cadavera plenis Turribus evolvit, subeuntesque obruit hostes Corporibus totaeque vir dant tela ruinae,
Roboraque, & moles hosti seque ipse minatur.
Nunc sude, nunc duro contraria pectora conto Detrudit muris, Qvalli summa tenentes Amputat ense manus caput obterit, ossaque saxo,
Ac male defensum fragili compage cerebrum Dissipat alterius flamma crinesque genasque Succendit strident oculis ardentibus ignes.
Ut primum cumulo crescente cadavera murum
Admovere solo : non segnior extulit illum
Saltus, Win medias jecit super arma catervas Quam per summa rapit celerem vertabula pardum Tunc densos inter cuneos compressus, omni Vallatus bello vincit, quem respicit, 2 stet a Jamque hebes, crassio non asper sanguine mucro Percussum Scaeva frangit, non vulnerat, hostem. Perdidit ensis opus, frangit sine vulnere membra.
Illum tota premit moles, illum omnia tela Nulla sui non certa manus, non lancea felix Parque novum Fortuna videt concurrere, belluim, Atque virum . sortis crebris sonat ictibus umbo, Et galeae fragmenta cavae compren perurunt
Tempora nec quidquam nudis vitalibus obstat Iam, praeter stantes In unam is ossibus hastis.
Quid nunc vesani aculis, levibusque sagittis Perdi.
62쪽
perditis haesuro numquam vitalibus ictus
Hunc Plut tortilibus vibrata phalarica nervis G bruat, aut valli ni ira lia undera saxi:
Hunc alie serro, bali illaque limine portae
Sumn ovea' stat non tragilis pro Caelare m. larus,
Potni jumque tenet jam pectora non tegit armis: Ac veritus credi clypeo , laevaque vacalle, Aut culpa vi xisse tua, tot vulneia helli
Solus obit, densamque serens in pectore silvam Iam gradibus fessis, in quem cadat, eligit ollem , m. pelagi monstris . Libycae sit bellua terrae, Getulus densis Elephas oppressus ab armis
Omne reperci. Irum squalenti missile tergo Trangit, haerentes mota cute discutit ast 1s. Viscera tuto latent penitus, citiaque cruorem
Co a fixae stant tela serae : tot sacta sagittis,
Toto aculis, iam non explent vulnera mortem
Dictae procul ecce manu Gortynis arundo Tenditur in Staevam , quae voto certior omni P caput, atque oculi laevum descendit in orbem. Ille ira oras se iri, nervorum, vincula uirapit, Alliae ani vellens oculo pendente sagittatuin trepictus, telumque suo cum lumine calcat Pannonas haud aliter post ictum saevior ursa, Cum iaculum parva Libys amentavit habena, Se rotat in vulnus: telumque irata receptum I in petito secum frigientem circuit aliam I 'ei di dei a vultum abies stetit in bre cluento Informis facies l. eius fragor aetheia pullat' ictor uin majora viris de sanguine parvo Gaudia non a seret conis pectum in Caesare ut aus. Ille tegens alta suppressum mei e dolorem, Mitis, o vultu penitu virtute remota, 1 2rcite, ait, cives procul hinc avertite ferrum Collatura mea nil sunt jam ulirer morti:
Non eget ingestis, sed vulsis pectore telis. Tollite, in Magni viventem ponite caluis: Uc vestro praestate duci sit Scaeva res. At Caesaris exemplum potius quain Ortis honestae. Credidit init lix simulatis vocibus Aulus: Nec vidit recto gladium mucrone tenentem Men. braque captivi pariter laturus Warma, ulmineum mediis excepit faucibus ille . Incaluit virtus atque una caede resectus Solvat, ait, poenas, Scaevam quicumque subactum Speravit : pacem gladio si quaerit ab isto Magnus, adorat submittat Caesare signa δε limitem vestri segnemque ad sata putastis λὶ)ompeii vobis minor est, causaeque Senatus, Quam mihi mortis amor. Simul haec flatus, alit Caesareas pulvis testatur adesse cohortes. Dedecus hic belli Magno, critnenque remisit, Ne solum totae fugerent te Scaeva catervae subduci qui Marte ruis: nam sanguine tuis Vires pugna dabat labentem turba suorum Excipit, atque humeris desectu in imponere gaudet. Ac velut inclusum persesso in pectore numen, Et viva in magna speciem Virtutis adorant:
Tellaque confixis certant evellere membris, Exornantque Deos, ac nudum pectore Martem Armis Scaeva tuis felix hoc Ornine sana. E,
Si tibi durus Iber, aut si tibi terga dedisti tCantaber exiguis, aut longis Teutonus armis.
Non a bellorum spoliis ornare Tonantis Templa potes, nota tu Itatis ululare triumphis.
Infelix, quanta dominuin virtute parallia
Nee magis haec Magnus castrorum parte repulsu
Intra fiunt piger dilato Marte quievit, Quam rare aisatur, cum te tolle utibus Euris, Frangentem luctus scopulum serit, aut latus alti Montis adest, seramque sibi parat und. ruina:T. Hi in vicina petens pitacido callella profundo Incursu gemini Martis rapit armaque late Spargit, Me stulo laxat tentoria an .po: Mutalidaeque juvat permis licentia teriae Sic pleno Padus Ore tumen super aggere tutas Excurrit ripas, totos concutit agios Succubuit si qua tellus, cumulumque furenteia Undarum non pasta, ruit tum luna in toto Transiit, Mignotos aperit sibi gurgite campos . illos terra fugit domita Os his rura colonis Accedunt, Onan die Pado vix praeli Caesar Senserit, elatu specula quae prodidit ignis. In v trit impuli os presso jam pulvere muros, Fris: idaque ut veteris deprendit signa ruinae: Accendit pax ipsa loci, movitque furorem Pompejana quies, ira Caesare Ibmnus. Ire vel in clades properat, dum gaudia turbet. Torquato ruit inde minax : qui Caesaris arina Segnius haud vidit, quam malo nauta tremente Omnia Circe a subducit vela procellae: Agminaque interius muro breviore recepit,
De illius ut parva disponeret arma Orona.
Transierat primi Caesar munimina valli, Cum super e toti emisit collibus agmen, Eliuditque acies obseptum Magnus in hostem. Non sic Lin eis libitans in vallibus horret
Enceladum spiralite noto, cum tota cavernas
Egerit, torrens in camps desiuit Elna: taesaris ut miles glomerato pulvere victus Ante acie in caeci trepidus lub nube timoris Holtibus occurrit fugiens, inque ipsa pavendo Fata ruit . totus mitti civilibu armis Usque vel in pacem potuit cruor: ipse urentes Dux tenuit gladios . selix, ac libera legum
Roma fores, jurisque tui, vicisset in illo Si tibi Sylla loco dolet heu , semperque dolebit, Quod scelerum Caesar prodest tibi summa tuor uiri
Cum Ge. ter pugnasse pio pro tristia fata
Non Uticae Libye clades, Rispania Mundae Flesset, Winfando pollutus sanguine Nilus
Nobilius Phario gestasset rege cada Uer: Nec uba Mai maricias nudus pressisset arenas, Poenorumque umbras placasset sanguine uso Scipio: nec sancto caruisset vita Catone. Ultimus esse dies potuit tibi Roma malorum: Exire e mediis potitit Phari alia satis. Delerit adversis post essam numine sedem
Caesar, Emat latia lacero petit agmine terras. Arma Iecuturum bceri, quacumque fugasset, Tentavere suum comites divertere Magnum, Hortati, patrias sedes, atque hoste carentem Auloniam peteret. Numquam me Caesaris, inquit , Exemplo reddam patri .e, numquamque videbit Me nil dimitto redeuntem milite, Roma. Hel per iam potui, motu surgente , tenere, Si vellem patriis aciem committere templis, Ac medio pugnare toro dum bella relegem Extrenui in Scythici transcendam frigoris orbe in Ardentesque plagas victor tibi , Orna, quietem Eripiam , qui, ne premerent te praelia , iugi
Ah potius, ne quid bello patiaris in isto,
63쪽
Te Caesar putet esse suam sic fatus, in ausPhoebaeos convertit iter, terraeque secutus Devia, qua vastos aperit Candavia saltus, Contigit Emathiam, bello quam fata parabant. Thessaliam, qua parte diem brumalibus horis Attollit Titan, rupes Ossaea coercet. Cuna per summa poli Phoebum trahit altior aestas, Pelion opponit radiis nascentibus umbras. At medios ignes caeli, rabidique Leonis Solstitiale caput nemorosus submovet Othrys
Excipit ad vel sos Zephyros, Iapyga Pindus,
Et maturato praecidit vespere lucem Nec metuens imi Borean habitator Olympi Lucentem totis ignorat noctibus Arcnon Hos inter montes media qui valle premuntur, Perpetuis quondam latuere paludibus agrici Flumina dum campi retinent, nec pervia Tempe Dant aditus pelago, stagnumque implentibus undis Crescere cursus erat postquam discet sit Olympo Herculea gravis Ossa manu , subitaeque ruinani Sensit aquae Nereus melius mansura sub undis,
Emathis aequorei regnum Pharsalos Achillis Eminet, prima Rhoeteia litora pinu Quae tetigit Phylace, Pteleosque, Dorion ira Flebile Pieridum, Trachin, pretioque nefandae
Lampados Herculeis sortis Meliboea pharetris: Atque olim Larissa potens ubi nobile quondam Nunc super Argos arant veteres ubi fabula Thebas Monstrat Echionias ubi quondam Pentheos exul, Colla caputque serens supremo tradidit igni, Questa quod hoc solum nato rapuisset Agave. Ergo abrupta palus multos discessu in amnes. Purus in occasus, parvi sed gurgitis, Has Ionio fluit inde mari nec sortior undis Labit ut avectae pater Isidis, tuus , Oeneu, Pene gener crassiis Oblimat Echinadas undis Et Meleagream maculatus sanguine Nessi Euenos Calydona secat ferit amne citato Maliacas perchios aquas; flumine puro Irrigat Amphrysos famulantis pascua Phoebi
Quique nec humente nebulaS, nec rore madentem Aera, nec tenues ventos suspirat Anauros ;Et quisquis pelago per se non cognitus amnis Peneo donavit aquas it gurgite rapto Apidanos e numquamque celer , nisi mistus, Enipeus. Accipit Asopos cursus, Phoenixque Melasque.
Solus in alterius nomen cum venerit undae,
Defendit ita relus aquas, lapsusque superne Gurgite Penei pro siccis utitur arvis. Hunc fama est Stygiis manare paludibus amnem, Et capitis memorem, fluvii contagia vilis Nolle pati, superumque sibi servare timorem.
Ut primum milli patuerunt amnibus arva,
Pinguis Boebicio discessit vomere sulcus Mox Lelegum dextra pressum descendit aratrum. stolidae, Dolopesque solum regere coloni, Et Magnetes equis, Minyae gens cognita remis, Illi se miseros Ixionidas centauros Foeta Pelethroniis nubes effudit in antris. Aspera te Pholoes frangentem Monyche saxa,
Teque sub Oetaeo torquentem vertice vulsas, Rhinc ferox, quas vix Boreas inverteret, Ornos Hospes, Alcide magni Phole: teque per amnem Improbe Lerneas vector passure sagittas 'Teque senex Chiron , gelido qui sidere fulgens Impetis dimonio maiorem Scorpion arcu.
Hac tellure seri micti erunt semina Martis. Primus ab aequorea percussis culpide saxis Thestillicus sonipes bellis ieralibus omen Exiluit primus chalybem fraenosque smordit, Spumavitque novis Lapithae domitoris habenis.
Prima fretum scindens Pagasaeo litore pinus, Terrenurn ignotas hominem projecit in undas. Primus Thessalicae redior telluris tonus In formam calidae percussit pondera masci, Fudit Wargentum flammis, aurumque moneta fregit, minmensis coxit fornacibus aera.
Illic, quod populos scelerat impegit in arma,
Divitias numerare datum est hinc maxima serpens Descendit Python, Cyrrhaeaque fluxit in antra Unde Thestalicae veniunt ad Pythia laurus. impius hinc prolem superis mini sit Aloeus, liue ruit celsis prope se cum Pelion astris, Sideribusque vias incumbens abstulit Ossa. Hac ubi damnata fatis tellure locarunt Castra duces cunctos belli praesaga futuri Mens agitat, summique gravem discriminis horam Adventare palam et , propius iam fata moveri
Degeneres trepidant animi , peioraque versant. Ad dubios pauci praesumto robore casus Spemque metumque ferunt. turbae sed mistus inerti Sextus erat , Magno proles indigna parente, bi mox Scyllaeis exul grassatus in undis, Polluit aequoreos Siculus pirata Liumphos. Qui stimulante metu fati praenoscere cursus, Impatiensque Norae, venturisque omnibus aeger;
Non tripodas Deli, non Pythia consulit antra, Nec quaesisse libet, primis quid frugibus altrix ore ovis Dodona sonet, quis noscere fibra Fata queat, quis prodat aves, quis fulgura caeli Stirvet, Assyria scrutetur sidera cura Aut siquid tacitum, sed fas erat ille supernis Detestanda Dei saevorum arcana Magorum Moverat, tristes sacris feralibus aras, Uin brarum, Ditiique fidem miseroque liquebat
Scire parum Superos Vanum, saevumque furorem
Adjuvat ipse locus , vicinaque moenia castris Haemonidum, ficti quas nuli licentia monstri
Transierat, quarum, quidquid non creditur, ars est. Thessala quin etiam tellus herbasque nocentes Rupibus ingenuit, sensuraque saxa canentes
Arcanum serale Magos ibi ilurima surgunt Vim faetura Deis., terris hospita Colchis
Legit in Haemoniis, quas non advexerat, herbas. Impia , tot populis, tot surdas gentibus aures Caelicolum, dirae convertunt carmina gentis. Una per aethereos exit Ox illa recesus Uerbaque ad invitum perser cogentia numen, Quod non cura poli, caelique volubilis umquain Avocat infandum tetigit cum sidera murmur,
Tunc Babylon Persea licet, secretaque Menaphis
Omne vetullorum solvat penetrale Magorum
Abducit superos alienis Thessalis aris. Carmine Thessalidum dura in praecordia fluxit Non fatis addue us amor flammisque severi
Illicitis arsere senes nec noxia Iantuml ocula perficiunt, aut cum turgentia succo Frontis amatur subducunt pigitora cetae
Mens hausti nulla sanie polluta veneni
Excantata perit quos non concordia in isti
Alligat ulla tori , blandaeque potentia sorin T, Traxerunt torti niagica vertigine fili.
64쪽
Cessavere vices rerum dilataqi e lonsisH sit nocte dies legi noli paruit et ner. Torpuit praeceps audito carmine mundus:
Axibus, rapidis ini pulsos Iupiter urgens
Miratur non ire polos nunc Omnia omnlent
Inabribus, calido producunt nubila Phoeuo: Et tonat ignaro .elum Jove vocibus ii lde in Idumentes late nebulas, nimbosque solutis
Exciis sere conris venti celsantibus, aequor Intumuit rursus vetitum sentire procellas Conticuit turbante Noto: puppimque serentes In ventum tumuere sinus de rupe pependit Abscissa fixus torrens : amnisque cucurrit, Non qua pronus erat Nilum non extulit aestas: M.tander direxit aquas: Rhodanumque Orantem
Praecipitavit aram submisso vertice montes Explicuere jugum . nubes suspe xit Olympus: Solibus is ullis Scythicae, cum bruma rigeret , Dimaduere nives impulsam sidere Tethyn Reppulit monidum, defenso litore , carmen. Terra quoque immoti concussu ponderis axem, Et medium vergens nisu titubavit in orbem.
Tantae molis onus percussum voce recelsit,
Prospestumque dedit circumlabentis Olynapi.
Omne potens animal leti, genitumque nocere,
Et pavet fimoniasin mortibus instruit artes: Has avidae tigres is nobilis ira leonum Ore fovent blando gelidos his explicat orbes, Inque pruinoso coluber illanditur arro.
Vipere coeunt, abrupto corpore, nodi: Humanoque cadit serpens afflata veneno.Quis labor hic superis, cantus herbasque sequendi
Spernendique timor cuius commercia adii Obstrictos habuere Deosci parere necesse est, An iuvat ignota tantum pietate merentur λAn tacitis valuere minis hoc juris in omnes Est illis superos an habent haec carmina certum Imperiosa Deum, qui mundum cogere, quidquid
Cogitur ipse, potest y illis, sidera primum
Praecipiti deducta pol e Phoebeque serena Non aliter diris verborum oblelsa venenis Palluit, nigris terrenisque ignibus arsit, Quam si fraterna prohiberet ina igine tellus, Intereretque suas ammis caelestibus umbras. Et patitur tantos cantu deprensa labores, Donec suppositas propior despumet in herbas. Hos scelerum ritus, haec dir. carmina gentis Effera damnarat nimiae pietatis Erichtho,
Inque novos ritus pollutam duxerat artem.
Illi namque neses urbis submittere tecto Aut laribus serale caput desertaque busta Incolit,in tumulos expulsis obtinet umbris, Grata Dei, Erebi coetus audire silentum Nosse domos Stygias, arcanaque Ditis perti,
Non superi, non vita vetat tenet ora pro ana
Foeda situ macies, caeloque ignota sereno. Terribili Stygio facies pallore gravatur, Impexis onerata comis si nimbus Matrae Sidera subducunt nubeῆ, tunc Thessala nudis Egreditur bullis, nocturnaque sulgura captat. Semina facund .e segeti calcata perussit, Et non letiferas spirando perdidit auras. Nec luperos orat, nec cantu supplice numen Auxiliare vocat, nec fibras illa litantes
Novit funereas aris imponere satan mas
audet, Maccenso rapuit quae tura sepulcro.
Omne nefas Super prima iam voce precantis
Concedunt, carinenque timent a id ire secundum. Viventes animas, adhuc tua inembra regentes,
Insedit busto fatis debentibus annos Mors invita subit perverta funera pompa
Rettulit a tumulis fugere cadavera letu in Fumantes juvenum cineres, ardentiaque ossa E mediis rapit ilia rogis, ipsa inque parentes Quam tenuere facem nigroque volantia sumo Feralis fragmenta tori, vestetque aentes
Colligit in cinei es, Molentes membra favillas Ast ubi servantur saxis, quibus intimus humor
Ducitur, orael durescunt tabe in edullae Corpora tunc miles avide desaevit in artiis, Immersitque in anus oculis gaudetque gelatos
Efibdiis orbes siccae pallida rodit
Excrementa nanus laqueum, nodosque nocentes Ore suo rupit pendentia corpora carpsit Abrasitque cruces percussaque viscera nimbis
Uullit,is incoctas admissa sole medullas.
Insertum manibus chalybem, nigra inque per art HStillantis tabi saniem, virusque coalitum Sustulit,is nervo Dorsus retinente pependit. Et quacumque iacet nudum tellure cadaver, Ante feras, volucresque sedet nec carpere membra Vult erro manibusque suis, morsusque luporum Expectat, siccis raptura e faucibus artus. Nec cellant a caede manus, si sanguine vivo Est opus, erumpat iugulo qui primus aperto Nec refugit caedes, vivum ii sacra cruorem Extaque funere poscunt trepidantia ment ae; Vulnere sic ventris, non, qua Natura vocabat,
Extrahitur partus, calidis ponendus in aris. Et quoties si vis opus est ac sortibus umbris, Ipsa iaci nianes hominum mors omnis in usu est. Illa genae florem primaevo corpore vulsit, Illa comam laeva morienti abscidit ephe, . Saepe etiai caris cognato in funere dira Thessalis incubuit membris atque oscula ingens Truncavitque caput, compressaque dentibus ora Laxavit siccoque haerentem gutture linguam Praemordens, gelidis inludit murmura labris, Arcanumque nefas Stygias mandavit ad umbras. Hanc it fama loci Pompejo prodidit alta Nod te poli, Titan medium quo tempore ducit Sub oltra tellure diem : deleria per arva
Carpit iter fidi celerum, suetique ministri
Et ractos circum tumulos ac busta vagati
Conlpexere procul inaerupta in caute sedentem, Qua juga devexus Pharsalica porrigit mus. Illa ligis, magicitque eis incognita verba
Tentabat, carmenque novos fingebat in usus. Namque itinens, ne Mars alium vagus iret in orbem, Emathisin tellus Ani multa caede careret
Pollutos cantu, diritque venefica succis Conspersos , vetuit transinittere bella Philippos,
Tot mortes habitura suas, usur: que mundi Sanguine caeloruin truncare cadavera Regum Sperat,m mel periae cinere avertere gentis, Ossaque nobilium , tantosque acquirere nanes.
Hic ardor, bl usque labor, quid corpore Magni
Projecto rapiat, quos Caelaris involet artus. Qua in prior ati itur Pompeiici I nava propago. O decus Emonidum, populis quae pandere sata,
Quieque suo ventu a Dye, divertere irsu,
Te precor, ut certam liceat mihi noscere finem, Quem
65쪽
Quem belli fortuna paret non ultima turbEPars ego Romanae, Magni clarismima proles; Vel dominus rerum , vel tanti funeris hae ies. Mens dubiis percussa pavet, rursusque parata est Certos serre merus hoc casibus eripe iuris . Ne subiti, caecique ruant vel numina torque, Vel tu parce Deis, Manibus exprime verum, Elysia, resera sedes, ipsamque vocatam, Quos petat e nobis , Mortem tibi coge fateri. Non humilis labor est dignum quod quaerere cures, Vel tibi , quo tanti praeponderet alea fati. Impia laetatur vulgatae nomine famae. Thessalis, contra : Si fata minora moveres, Pronum erat, o iuvenis, quos velles, inquito in actus Invitos praebere Deos conceditur arti, Unam cum radiis presserunt sidera mortem , Inseruisse moras: quamvis fecerit omnis Stella senem, medios herbis abrumpimus annos. At simul a prima descendit origine mundi Causarum series, atque omnia fata laborant, Si quidquam mutare velis, unoque sub ictu Stat genus humanum tunc, Thessala turba fatemur, Plus Fortuna potest sed si praenoscere casus Contentus, aciles aditus multique patebunt Ad verum tellus nobis, aetherque chaosque,AEquoraque, campi , Rhodopeaque saxa loquentur.
Sed pronum, cum tanta novae sit copia mortis, Emathiis unum campis attollere corpus,
Ut modo defuncti, tepidique cadaveris ora Plena voce sonent ne membris sole perustis Auribus incertum seralis strideat umbra. Dixerat noctis geminatis arte tenebris, Moestum tecta caput squalenti nube, pererrat
Corpora caesorum, tumuli projecta negatis.
Continuo fugere lupi, sugere revulsis Unguibus impastae volucres , dum Thessala vatem Eligit, gelidas leto scrutata medullas Pulmonis rigidi stantes in vulnere fibras
Invenit, Quocem defuncto in corpore quaerit. Fata peremptorum pendent iam multa virorum, Quem superis revocas e velit si tollere totas Tentas et campis acies Wreddere bello: Cessissent leges Erebi, monstroque potenti Extractus Stygio μνpulus pugnas et Averno. Electum tandem trajecto gutture corpus Ducit inserto laqueis feralibus unco, Per scopulos miserum trahitur, per saxa cadaver Victurum : montisque cavi, quem tristis Erichtho Damnarat sacris, alta sub rupe locatur. Haud procul a Ditis caecis depressa cavernis In praeceps subsedit humus quam passida pronis Urget silva comis, 'nullo vertice caelum suspiciens , Phoebo non perviae taxu Opacat. Marcentes intus tenebrae , pallensque sub antris Longa nocte situs, numquam , nisi carmine factum, Lumen habet non Taenareis sic faucibus aer Sedit iners, moestum mundi confine latentis
A nostri quo non retuunt emittere manes
Tartarei reges nam quamvis Thessala vates
Vim faciat fatis, dubitina est, quod rate iit illud Aspiciat tyram, an quod descenderit, umbras. Discolor, vario furialis cultus amictu Induitur, vultusque operitur crine soluto, Et consta vipereis substringitur horrida sertis. Ut 1 vidos iuvenis comites, ipsumque trementem
Conspicit, exaniati defixum hamina vultu:
ponite, ait, trepida conceptos Ente timores: Iam nova, jam vera reddetur vita figura:
Ut quamvis pavidi possint audire loquentena . Si vero Stygiosque lacus , ripamque sonantem Ignibus oste udam, si me piae sente videri Eumenides possent, villosaque colla colubris Cerberus excutiens, Vincti tergae gigantes,
Quis timor, ignavi, metuentes cernere manes
Pediora tunc primum ferventi sanguine supplet Uulneribus laxata novis taboque medullas Abluit; virus large lunare ministrat. Huc quidquid stet genuit Natura sinistro Miscetur non spuma canum, quibus unda timori est, Viscera non lyncis, non dirae nodus hyaenae. Defuit, cervi pasti serpente medulla.
Non puppim retinens, Euro tendente rudentes, In mediis echeneis aquis, oculique raco uia.. ,
Quaeque sonant sueta tepesecta sub alite saxa Non Arabum volucer serpens, innataque rubris Equoribus custos pretiosae vi per conchae: Aut viventis adhuc Libyci ni embrana cerastae, Aut cinis Eoa positi Phaenicis in ara. Quo postquam viles,m habentes nomina pestes Contulit infando saturatas carini ne frondes, Et quibus os dirum nascentibus inspuit, herbas
Addidit, quidquid mundo dedit ipsa veneni.
Tunc vox Lethaeos cunctis pollentior herbis
Excantare deos, confundit murmura primum
Ditana, humanae multum discordia linguae. Latratus habet illa cauum, gemitusque luporum. Quod trepidus bubo, quod strix nocturna queruntur, Quod strident, ululantque serae, quod sibilat anguis, Exprimit, planctus illisae cautibus undae. Silvarumque sonum fractaeque tonitrua nubis
Tot rerum vox una fuit mox cetera cantu
Explicat monio, penetratque in Tartara lingua.
Eumenides, Stygiumque nefas, poenaeque nocentum, Et Chaos innumeros avidum confundere mundos, Et Rector terrae, quem longa in saeculae torquet Mors dilata deum, Styx,, quos nulla meretur Thessalis Elysios, caelum, matremque perosa Persephone, nostraeque Hecates pars ultima, per quam
Manibus in mihi sunt tacitae commercia linguae e Janitoris sedis laxae, qui viscera saeus
Spargis nostra cani repetitaque fila sorores Fracturae tuque o flagrantis portitor undae Jam lassate senex ad me redeuntibus umbris Exaudite preces, si vos satis ore nefando,
Pollutoque voco, si numquam haec carmina fibris Humanis jejuna cano, si pectora plena Saepe dedi, lavi calido prosecta cerebro Si quis, qui vestris caput extaque lancibus insans
Imposuit, victurus erat, parete precanti. Non in Tartareo latitantem poscimus antro,
Assuetamque diu tenebris, modo luce fugata Descendentem animam primo pallentis hiatu Haeret adhuc Orci, licet has exaudiat herbas, Ad manes ventura semel. Ducis omnia nato Pompejana canat noti modo militis umbra, Si bene de vobis civili bella merentur. Haec ubi fata, caput spumantiaque ora levavit, Aspicit astantem proiecti corporis umbrxm, Exanimes artus, invisaque claustra timentem Carceris aliti qui pavet ire in pectus apertum.
Visceraque, ruptas letali vulnere fibras. Ah miser extremum cui mortis munus iniquae
66쪽
Eripitur non posse mori . miratur Erichtho
Has fati licuilla moras, irataque morti Verberat immotum vivo erpente cadaver: Perque cavas errae, quas egit carmine, rimas
Manibus illatrat, regnique silentia rumpit. Tisiphone, vocitque meae secura Megaera, Non agitis saevis Erebi per ita an flagellis Infelicem animalis jam vos ego nomine Vero Eliciam, Stygiasque canes in luce superna Destituam : per busta sequar, per funera custos, Expellam tumulis, abigam os omnibus urnis. Teque eis . ad quos alio procedere vultu Fin soles Hecate, pallenti tabida serma, Ostendam, faciemque Erebi mutare se tabo Eloquar immenso terra sub pondere, quae te Contineant Ennaea dapes, quo cedere incestum Regem noctis ames, quae te contagia pastarn d oluerit revocare Ceres tibi pessime mundi Arbiter immittam ruptis Titana cavernis,
Et subito seriere die paretis an ille
Compellandiis erit, quo numquam terra Ocato Non concussa tremit, qui Gorgona ei nit apertam,
Verberibusque suis trepidam castigλt Erinnym,
Inde spe icta tenet vobis qui tartara, cuius Vos estis superi, Stygias qui peierat undas λPotinus astrictus caluit cruor, atraque sevit
Vulnera m in venas extremaque membra cucurrit.
Percussae gelido trepidant sub pectore fibrae: Et nova desuetis subrepens vita medullis,
Miscetur torti tunc omnis palpitat artus: Tenduntur nervi: nec se tellure cadaveryaulatim per membra levat, terraque repulsum est,
Erectumque naul . distento lumina ridiutaudantur nondum facies viventis in illo,
Iam morientis erat remanet pallorque rigorque.
Et stupet illatus mundo sed murmure nullo Ora ait ricta sonant vox illi linguaque tantum Responsura datur dic, tuquit Thessala, magna, Quod jubeo, aercede mihi nam vera locutum Immunem toto mundi praestabimus aevo Artibus aemoniis tali tua membra sepulcro, Talibus exuram Stygio cum carmine silvis Ut nullos cantata Magos exaudiat umbra Sit tanti vixisse iterum nec verba, nec heibae Audebunt longae so in num tibi solvere Lethes,
A me in orte data tripodas, vatesque deorum Sors obscura tenet certus discedit, ab umbris Quisquis vera petit , dur.eque oracula mortis Fortis adit ne parce, precor: da Omina rebus, Da loca, da vocena, qua mecum fata loquantur.
Addidit carinen, quo, quidquid consulit, umbram
Scire dedit maesti in fletu manante cadaver,
Tristia non equidem Parcaram stamina, dixit, Respexi tacite revocatus ab aggere ripae: Quod tamen e cunis iis mihi noscere conligit umbris, Essera Romanos agitat discordia manes, Impiaque in sernam ruperunt arma quietem Elysias alii sedes, ac Tartara moesta Diversi liquere duces quid fata pararent, Hi fecere palam . tristis elicibus uni bris Vultus erat: vidi Decios, natumque Datremque, Lustrales bellis animis, flentemque Canuli utar, Et Curios Syllam de te Fortuna ite lentem. Deplorat Libycis perituram Scipio terris Inl.Distam soboleni maior Cai thaglia is hostis,
Non servituti in cete Cato sata nepotis .
solum te Consul depulsi prime tyrannis
Brute pias inter gaudente in vidimus umbras.
Abrii piis Catilina minax , fractisque catenis Exultat, Mariique truces, nudique Cethegi. Vidi ego laetantes popularia nona in Drusos Legibus immodicos, ausosque ingentia Gracchos. Aeternis chalybum nodis, carcere Ditis Coniti ictae plausere manus : camposque piorum Poscit turba nocens regni possessor inertis Pallentes aperit sedes, abruptaque saxa Asperat, durum vinclis adamanta, paratque Poenam vi inori reser haec solatia tecum, juvenis, placido manes patremque domumqtae Expectare sinu, regnique in parte serena
Pompeio servare locum nec gloria parvae Sollicitet vitae e veniet quae misceat omneSHOra duces properate mori, magnoque superbi ualTVis e parvis animo escendite bustis,
Et Romanorum manes calcate Deorum
Quem tumulum Nili, quem Tybridis abluat unda, Quaeritur,is ducibus tantum de funere pugna est.
Tu fatum ne quaere tuum cognoicere: Parcae,
Me reticente, dabunt tibi certior omnia ales Ipse canet Siculis genitor Pompejus in arvis 'Ille quoque incertus, quo te vocet, uncia repellat, Quas jubeat vitare plagas, quae sidera mundi. Europam miseri Libyamque Aliamque timeter Distribuit tumulos vestris fortuna triumphis O miseranda domus, toto nil orbe videbis Tutius Emathia. Sic postquam fata peregit, St 1 vultu incestus tacito, mortemque reposcit. Carminibus magicis opus est herbisque, cadaver Ut cadat, nequeunt animam sibi reddere sata Consumpto jam jure semel tum robore multo
Extruit illa rogum vadit de lanctus ad ignes. Accensa juvenem positum strue linquit Erichtho,
Tandem passa mori Sextoque ad castra parentis It comes is caelo lucis ducente colorem, Dum serrent tutos intra tentoria gressus,
Jussa tenere diem densas nox praestitit una bras.
SEgnior Oceano mi iam lex aeterna Ocabat, Luctificus Titan uinquam magis aethera contra Egit equos, currumque polo rapiente retorsit Desectuique paeli voluit, raptaequc labores Lucis: attraxit nubes, non ibula flammis,
Sed ne Thessalico purus luceret in Orbe . At nox felicis Magno pars ultima vitae Sollicitos vana decepit imagine somno . Nam Pompei 1ni visus sibi si de theatri
Innumeram elligiem Romanae cernere plebis, Attollique suum laeti ad sidera nomen Vocibus,, plausu cuneos certare sonantes. Qualis erat populi facies, clamorque diventis. Olim cum juvenis, primique aetate triumphi, Post do initas gentes, quas torrens ambit Iberus, Et quaecumque fugax Sertori iis impulit arma
Vespere pacato, pura venerabilis aeque Quam currus Ornante toga, plaudente Senatu,
Sedit adhuc Romanus ques le fine bonoruin Anxia venturis ad tempora laeta relaxit: Sive per inbages solitas contraria visis
67쪽
Vaticinata quies, magni tulit omina planctus
Seu vetito patrias ultra tibi cernere sedes, Sic Romam Fortuna dedit ne rumpit somnos, Castrorum vigiles, nullas tuba verberet aureS.
Crastina dira quies, cimagine moesta diurna Undique funestas acies feret, undique bellum Unde pares somnos populi, noctemque beatam selix, si te vel sic tua Roma videret. Donassent utinam Superi, patriaeque, tibique Unum , Magne, diem, quo sati certus uterque
Extremum tanti stud iam caperetis amoris
Tu velut Ausonia vadis moriturus in urbe Illa rati semper de te sibi conscia voti Hoc scelus haud umquam satis haerere putavit, Sic se dileis i tumulum quoque perdere Magni Te ni isto esset lusi iuvenisque enexque, Injussusque puere lacerasset crine soluto Pediora semineum, ceu Bruti funere, Vulgus. Nunc quoque tela licet paveant visioris iniqui, Nuntiet ipse licet Caesar tua funera, flebunt: Sed dum thura serent, dum laurea serta Tonanti. O miseri, quorum gemitus edere dolorem,
Qui te non pleno pariter planxere theatro. Vicerat astra jubar, cum mist murmure turba Castrorum fremuit, fatisque trahentibus Orbem, Signa petit pugnae naiseri pars maxima vulgi Non totum visura diem, tentoria circum Ipsa ducis queritur e magnoque accensa tumultu Mortis vicinae properantes admovet horas
Dira subit rabiem sua quisque ac publica fata 1'necipitare cupit: segnis, pavidusque Vocatur, Ac nimium patietas soceri Pompejus, Morbis Indulgens regno, qui tot simul undique gentes
Juris habere sui vellet, pacemque timeret. Iile nonis reges , populique queruntur Eoi Bella trahi, patriaque procul tellure teneri. Hoc placet, o Superi, cum vobis vertere cuncta Propositum, nostris erroribus addere crimen. Cladibus irruimus , nocituraque poscimu arma: In Pompeianis votum est Pharsalia castris. Cunctorum voces Romani in aximus auctor Tullius eloquii, cujus sub jure togaque Pacifieas saevus tremuit Catilina secures, Pertulit, iratu bellis, cum rostra orianaque optaret, passus tam longa silentia miles. Addidit invalida robur facundia causa . Hoc pro tot meritis solum te, Magne , precatur, Uti se Fortuna velis : proceresque tuorun Castrorum, regesque tui cum supplice mundo Affusi, vinci socerum patiare rogamu . Humani generis tam longo tempore bellum Caesar erit λ merito , Pompeium vincere lente, Gentibus , indignum est, a transcurrente subastis .
Quo tibi servor abit aut quo fiducia fit λDe Superis ingrate timesse causamque Senatus Credere Dis dubitas' ipsae sua signa revellent, Prosilientque acies pudeat vicisse coactum. Si duce te iusso, si nobis bella geruntur,
Sit iuris quocumque velint concurrere campo.
Quid mundi gladios a languine pes aris arce.
Vibrant tela manus : vix signa morantia quisqua in Expectat propera , de te tua classica linquant. Scire Senatus avet, miles te, Magne , sequatur, An comes. Ingemuit Rector, sensitque Deorum Esse desos fata sua contrari menta.
Si placet Eoe, inquit, cunistis, si milite Magno,
Non duce tempus eget, nil ultra fata morabor. Involvat populos una Fortuna ruina,
Sitque hominum magna lux ista novissima parti . Testor Roma tamen Magnum, quo cuncta perirent, Accepisse diem : potuit tibi vulnere nullo Stare labor belli potuit sine caede subaelum, Captivumque ducem violatae tradere paci. Quis uror, o caeci, scelerum civilia bella
Gesturi metuunt, ne non cum sanguine vincant. Abstulinius terras, exclusimu aequore toto
Ad praematuras segetum jejuna rapinas Agmina compulimus , votumque effecimus hosti Ut mallet sterni gladiis, mortesque suorum Permiscere meis . belli pars magna peracta est His, quibus effectum est, ne pugnam tiro paveret: Si modo virtutis stimulis, iraeque calore Signa petunt multos in summa pericula misit Ventui timor ipse mali fortissimus ille est, Qui promptus metuenda pati, si cominus inllent, Et disterre potest . placet haec tam prospera rerum Tradere Fortunae gladio permittere mundi Discrimen λ pugnare ducem, quam vincere malunt. Res mihi Romanas dederas Fortuna regendas: Accipe majores, caeco in Marte tuere. Pompeii nec crimen erit, nec gloria bellum. Vincis apud Superos votis me Caesar iniquis.
Pugnatur . quantum scelerum quantumque malorum
In populos lux ista seret quot regna jacebunt lSanguine Romano quam turbidus ibit Enipeus Prima velim caput hoc funesti lancea belli
Si sine momento rerum, partisque ruina
Casurum est, seriat neque enim victoria Magno Laetior aut populis invisum hac clade peracta, Aut hodie Pompejus erit miserabile nomen. Omne malum vidit , quod sors seret ultima rerum ;Omne nefas victoris erit. Sic satur, Marma Permittit populis, fraenosque furentibus ira Laxat Mut victus violento navita Coro Dat regimen Ventis , ignavumque arte relicta Puppis Onus trahitur trepido consus tumultu Castra remunt animique truces sua pectora pulsent Ictibu incertis multorum pallor in ore Mortis ventura est, ficiesque simillima fato Advenisse diem, qui fatum rebus in aevum 'Conderet humanis , quaeri Roma quid esset, Illo Marte palam est sua quisque pericula nescit,
Attonitus majore metu quis littora ponto Obruta, quis summis cernens in montibus aequor, Aeteraque in terras dejecto sole cadentem Tot rerum nem , timeat sibi: non vacat ullos Pro se ferre metus Urbi, Magnoque timetur.
Ne gladiis habuere fident, nisi cotibus asper
Exarsit mucro tuta omnis lancea saxo Erigitur tendunt nervis melioribus arcus
Cura sui testis pharetras implere sagittis. Auget eqties stimulos, frenorumque aptat habenas. Si liceat Superis hominum conferre labores Non aliter, Phlegra rabidos tollente Gigantes, Martius incaluit Siculi incudibus ensis :Et rubuit flammis iterum Neptunia cuspis, Spiculaque extenso Paean Pythone recoxit, Pallas Gorgoneos distudit in aegida crines Pallenaea Jovi mutavit ulmina Cyclops.
Non tamen abstinuit venturos prodere casus Per Uarias Fortuna notas nam Thessal. rura
Cum peterent, Otus venientibus obstitit aether
68쪽
Inque oeulis homilium regerunt fulmina nubes:
Aciveri atque faces, immensoque igne columnas, Et trabibus mittis avidos typhonas aquarum
Ue ulit , atque oculos in geli fulgure clausis Exculli crillas galeis, capulosque olutis Pertudit gladiis , ereptaque pila liquavit:
Aethereoque nocens tum avit luliare ferrum. Nec non innumero cooperta examine signa, Vinque revulla ibio, maiori pondere pressu imSigni teti inertere caputri Orantia fletu,
Utque ad Thessaliam Romanain publica signa. Aa motus Superis disculIa fugit ab ara
Taurus, . Emathios praeceps e ecit in agros; Nullaque funestis inventa et victi in sacris. At tu, quos celerum Superos quas rite vocasti Eunaenidas Caesari Stygii quae numina regni Internumque nefas is merios nocte furores/Impia tam saeve gellurus bella lita ili λJalia dubium tonitri In Deum , nimione pavori Crediderint multis concurrere visus Olympo Pindus, abruptis mergi convallibus siemus, Edere nocturnas belli Pharsalia voces, Ire per Ossaeam rapidus Boebeida languis:
Inque vicem vultus tenebris mirantur pertes
Et pallere diem , galeisque incumbere noctem, Defunetosque patres, cunetas languinis umbras Ante oculos volitare tuos . e naentibus nutri Hoc lolamen erat, quod voti turba nefandi Conscia, quae patrum Iugulos, quae pectora fratrumbperabat, gaudet monstris, mentisque tumultu, Atque omen scelerum subitos putat esse iurores. Quid mirum, populos, quos lux extrema manebat, Lymphato trepidasse metu praelaga malorum
Si data mens homini est, Tyriis qui Gadibus hospes
Adiacet, Armeniumque bibit Romanus Araxem Sub quocumque die, quocumque est silere mundi, Moeret, Wignorat caussas, animumque dolentem Corripit Emathisis, quid perdat, eicit, in ariaὶis. Euganeo, si vera fides memorantibus, Augur Colle ledens, Aponus terris ubi fumiser exit, Atque Antenorei dispergitur unda Timavi, Venit summa dies , geritur res maxima, dixit: Impia concurrunt l)ompeii mae laris arma. Seu tonitrus ac tela Jovis praesaga notavit: Aera seu totum discordi obsistere caelo Prolpexitque polos. seu tamen in aethere cestiam, Solis in obscuro pugnam pallore notavit. Dissimilem certe cunetis, quos explicat, egit Thessalicum Natura diem si cuncta perito Augure mens hominum caeli nova sigia notasset, Spectari e toto potuit Pharsalia mundo. summos hominum, quorum Fortuna cr orbe in Signa dedit, quorum saris caelum Omne Vacavit. Haec Mapud seras gentes, populosque nepotum, Sive sit tantum venient in secula fama, Sive aliquid magnis nostri quoque cura laboris Nominibus prodesse potes ci cum bella legentur, Spesque metusque simul, peritur: que vota movebunt: Attonitique omnes veluti venientia fata, Non transmissa legent, adlinc tibi, igne, savebunt Miles ut adverso Phoebi radiatus ab letu Descendens totos per sudit lumine colles, Non temere immissus campis stetit ordine certo Infelix acies coinus tibi cura sinistri Lentule cum prinia, quae tum sui optima bello,
Et quarta legione datur tibi nua: in puzuax
Adverso, Domiti, dextri spons tradita Martis. At medii robur belli fortillima dentant Agmina quae Cilicum terris deducta tenebat Scipio, miles in hoc, Libyco dux primus in orbe . At juxta fluvios, stagna undantis Enipei,
C.Ippadocuira montana cohors, largus habenis Ponticus ibat eques sicci te plurima campi
Tetrarchae regetque tenent, mi gnique turanni,
Atque omnis Latio quae servit purpura ferro
Illuc e Libye uini das, Creta Cydonas Misit rituraeis curtus fuit inde sagittis: Inde truces Galli solitum prodistis in hostem:
Illic pugnaces commovit Iberia cetras.
Eripe victori gentes, sanguine mundi Fuli, Magne femel, totos consume triumphos. Illo sorte die Caesar statione relicta
Ad legetum raptus moturus signa, repante
Conspicit in planos hostem descendere campos, Oblatumque videt votis sibi mille petitum
Tempus, in extremos quo mitteret Omnia casus.
Aeger quippe morae, flagransque cupidine regat, Caeperat exiguo tractu civilia bella Ut lent uni damnare nefra discrimina postquam Adventare ducum , supremaque praelia vidit, Casuram, fati sensit nutare minam, Illa quoque in serrum rabies promptissima, paulum Languit, casus audax pondere secundos Meti stetit in dubio, quam nec sua fata timere, Nec Magni sperare sinunt formidine mersa, Prosilit hortando melior fiducia vulgo.
donii tor mundi, rerum ortuna earum, Miles, adest toties optatae copia pugna .
Nil opus est votis jam fatum accersite erro. In manibus vestris, quantus sit Caesar, habetis.
Haec est illa dies, mihi quam Rubiconis ad undas
Promissam memini, cujus p movimus arma, In qua distulimus vetitos remeare triumphoῖ. Haec eade in est hodie , quae pignora, quaeque penates Reddat, merito faciat vos Marte colonos. Haec fato quae teste probet, quis ullius arma Sum serit, haec acies victum factura nocentem est. Si pro me patriam ferro flaminitque petillis, Nuia pugnate , truces, gladiosque exibi vite culpa. Nulla manus belli, mutato judice, pura est. Non mihi res agitur, sed vos, ut libera sitis Turba, precor, gentes ut ius habeatis in omnes. Ipse ego privatae cupidus me reddere vitae Plebejaque toga movi cum componere civem eo uini dum vobis liceant, nihil esse recuso Invidia regnate mea, nec sanguine multo
Spem mundi petitis Graiis delecta iuventus Gymnasiis aderit, studioque ignava palaestrae Et vix arma serens,, istae dissona turb. e
Barbaries non illa tubas, non agmine noto Clamorem latura seu in civilia paucae Bella naanus facient pugnae pars magna levabit His orbe in populis, Romanuni lue obteret hostem Ite per ignavas gentes semotaque regna, Et primo serri rotu prosternite mundui a Sitque palain, quas tot dii xit Oi Dp ius in urbem Curribus unius gentes non esse triuii phi.
Armenio ne novet, O triana potentia cui iis
Sit ducis aut emptum minitia vult sanguine quisqu-B.irbarus Hesperiis Magnum pr.rponere te bus
Roniallos odere Omnes doni in il lue gravalitur,
Quos novere, ὲ .igis sed me Fortuna nidorum
69쪽
Commisit manibus, quorum me Gallia testem
Tot fecit bellis cujus non militis ensem Agnoscam caelumque tremens cum lancea transit, Dicere non fallar, quo sit vibrata lacerto. Quod si signa ducem numquam allentia vestrum Conspicio, faciesque truceS, Oculosque minaces; Vicistis videor fluvios spectare cruoris, Calcatosque smul Reges, sparsumque Senatus Corpus immensa populos in caede natantes. Sed mea fata roror, qui vos in tela ruentes vocibus his teneo. veniam date bella trahenti; Spe trepido haud umquam vidi tam magna daturos, Tam prope nae Superos camporum limite parvo Absumus a votis ego sum, cui arte peradi , Quae populi, Regesque tenent, donare licebit. Quone puli motu, quo caeli sidere verso, Thessalicae tantum , Superi, permittitis orae 'Aut merces hodie bellorum, aut cena paratur. Caesareas spectate cruces, spectate catenas, Et caput hoc positum rostris, effusaque membra, Septorumque nefas, clausi praelia campi.
Cum duce Syllano gerimus civilia bella.
Vestri cura movet. nam me secura manebit sors quaesita manu fodientem viscera cernet
Me mea , qui nondum victo respexerit hoste. Di, quorum curas abduxit ab aethere tellus, Romanusque labor, vincat, quicumque necesse Non putat in victos saevum distringere ferrum, Quique suos cives, quod signa adversa tulerunt Non credit secisse nefas. Pompejus in arcto Agmina vestra loco vetita virtute moveri Cum tenuit, quanto sitiavit sanguine serrum lVos tamen hoc oro, juvenes, ne caedere quisquam Hostis terga velit : civis, qui sugerit, est . Sed dum tela micant, non vos pietatis imago Ulla, nec adversa conspecti fronte parentes
Commoveant vultu gladio turbate verendos .
Sive quis in sesto cognata in pectora erro Ibit, seu nullum violabit vulnere pignus, Ignoti jugulum ram quana scelus imputet hostis. Steriri te jam vallum sessisque implete ruina,
Exeat ut plenis acies non pars maniplis Parcite ne castris vallo tendetis in illo, Unde acies peritura venit. Vix cuncta locuto Caesare, quemque suum munus trahit, armaque raptim Sumta Viris celeres capiunt praesagia belli; Calcatisque ruunt castrix stant ordine nullo Arte ducis nulla permittunt omnia fatis. Si totidem Magni soceros, totidemque petentes Urbis regna suae funesto in Martes locasses, Non tam praecipiti ruerent in praelia cursu . Vidit ut hostiles in rectum exire catervas Pompeius, nullasque moras permittere bello,
Sed superis placuisse diem stat corde gelato,
Attonitus, tantoque duci sic arma timere Omen erat premit inde metus, totumque per agmen
Sublimi proveis us equo Quem flagitat, inquit,
Vestra diem virtus, finis civilibus armis, Quem quas stis adest totas effundite vires; Extremum serri superest opus, unaque gentes Hora trahit . quisquis patriam, carosque penates, Qui sobolem, ac thalamos, desertaque pignora quaerit, Ense petat medio posuit Deus Onmia campo.
Caussa iubet melior Superos sperare secundinet Ipsi tela regent per viscera Caesaris, ipsi Romanas sancire volant hoc sanguine leges .
Si socero dare regna meo, mundumque pararent, Praecipitare meam fatis potuere seneislam Non iratorum populis, urbique eorum est Pompeium servare ducem quae vincere possent Omnia contulimus . subiere pericula clari Sponte viri, sacraque antiquus imagine miles.
Si Curios his fata darent reducesque Camillos
Temporibus, Deciosque caput fatale ouentes, Hinc starent primo gentes Oriente coactE Innumeraeque urbes, quantas in praelia numquam Excivere manus toto simul utimur orbe.
Quidquid signi seri comprensum limite caeli
Sub Notonin Borean hominum sumus, armae movemus.
Nonne superfusis collectum cornibus hostem In medium dabimus paucas victoria dextras
Exigit at plures tantum clamore caterva
Bella gerent. Caesar nostris non sufficit armis Credite pendentes e summis moenibus urbis Crinibus est usis hortari in praelia matreS. Credite grandaevum , vetitumque aetate Senatum Arma sequi, sacros pedibus prosternere canos Atque ipsam domini metuentem occurrere Romam.
Credite, qui nunc est, populum, populumque futurum Permistas sterre preces: haec libera nasci, Haec vult turba mori si quis post pignora tanta Pompejo locus est, cum prole in conjuge supple ,
Imperii salva si majestate liceret,
Voluere ante pedes Magnus, nisi vincitis, exul, Ludibrium soceri, vester pudor, ultima fata
Deprecor, ac turpes extremi cardinis annos,
Ne discam servire senex. Tam moesta locuti Voce ducis flagrant animi, Romanaque virtus Erigitur, placuitque mori, si vera timeret.
Ergo utrimque pari concurrunt agmina motu
Irarum metus hos , regni spes excitat illos. He facient dextrae, quidquid non expleat aetas Ulla, nec humanum reparet genus omnibus annis, Ut vacet a serro gentes Mir iste suturas Obruet, populos aevi venienti in orbem Erepto natale seret tunc omne Latinum Fabula nomen erit Gabios Veiosque Coramque Pulvere vix tectae poterunt monstrare ruinae, Albanosque lares, Laurentinosque en teS
Rus vacuum, quod non habitet nisi nocte coacta Invitus, questusque Numam jussisse, Senator.
Non aetas haec carpsit edax , monimentaque rerum
Putria destituit crimen civile videmus, Tot Vacuas urbes . Generis quo turba redacta est Humanti toto populi qui nascimur orbe, Nec muros implere viris, nec possumus agros. Urbs nos una capit vincto sessore coluntur Hesperiae segetes stat tectis putris avitis In nullos ruitura domus : nulloque frequentena
Cive suo Romam, sed mundi fece repletam, Cladis e dedimus, ne tanto in tempore bellum Iam posset civile geri: Pharsalia tanti Causa mali cedant feralia nomina Cannae,
Et damnata diu Romanis Assia fastis.
Tempora signavit leviorum Roma malorum. Hunc voluit nescire diem pro tristia fatalAera pestiferum tractu, morbosque si ientes, Insanamque famem, permissasque ignibus urbes, Moeniaque in praeceps laturos plena tremores Hi possent explere viri quos undique traxit In miseram Fortuna necem, dum naunera longi
Explicat eripiens aevi, populosque, ducesque,
70쪽
Constituit campis per quos tibi Roma ruenti
Oilendat, quam magna cadas quo latius orbem Possedit, citius per prol per fata cucurrit. O ira ne tibi bellum eiu es dedit omnibus annis: Te geminum Titan procedere vidit in axem Haud multum terrae spatium rellabat Eoae, Ut tibi nox, tibi tota dies, tibi curreret aether, Onarii 1que errantes stellae Romana viderent. Sed retro tua fata tulit par omnibus annis Emathiae sanest dies hac luce cruenta Effectum, ut Latios non thorreat India fasces,
Nec vetitos errare Dara in moenia duc M.'
Sarmaticumque premat succineius Conlut aratruna: Quod semper saevas debet tibi Parthia poenas, Quod fugiens civile nefas, redituraque numquam Libertas, ultra Tigrim Rhenumque recessit, Ac, toties nobis jugulo quaesita, negatur, Germanum, O ethicumque bonum nec respicit ultra Ausoniam vellem, pupulis incognita Oitris: Vulturis ut primuin i evo fundata volatu Romulus infami complevit moenia luco, Usque ad Thessalicas servisses Roma ruin as. De Brutis, Fortuna, queror quid tempora legum Egimus, aut annos a Consule nomen habentes Felices Arabes, Medique, Eoaque telluS, Quam sub perpetuis tenuerunt fata Tyrannis. Ex populis, qui regna serunt, sors ultima nostra est, Quos servire pudet. sunt nobis nulla profecto Numina cum caeco rapiantur saecula casu, Mentimur regnare Iove in spectabit ab alto In there Thessalicas, teneat cum fulmina, caedes'
Scilicet ipse petet Pholoen petet ignibus Oeten,
Immetitaeque nemus Rhodope Κ, pinuique minanteS.
Casmus hoc potius ii et caput altra Thyesta: Abstulit, subitis damnavit noctibus Argos: Tot similes fratrum gladios latrumque gerenti
Thessaliae dabit ille diem mortalia nulli
Sunt curata Deo . cladis tamen hujus habemus Vindictam, quantam tetris dare una in fas est.
Bella pares Superis facient civilia divos Fulminibus manes , radiisque ornabit, Mastris, Inque Deum templis jurabit Roma per umbras.
Ut rapido cursu sit suprema morantem Conium sere locum parva tellure diremti Inde manum spectant, vultusque agnoscere quaerunt, Quo sua pila cadant, aut qua sibi fata nainentur,
Facturi quae monstra serent videre parentes Frontibus adversis, fraternaque cominus arma, Nec libuit mutare locum tanaen Omnia torpor
Pediora constrinxit gelidusque in viscera sanguis
serpulia pietate colit totaeque cohortes Pila parata diu tensiis tenuere lacertis. Dii tibi non mortem, quae cunctis cena paratur, Sed sensum post fata tuae dent, Cralline, morti, Cujus torta naan commisit lancea bellum Primaque Thessiliam Romano languine tinxit. praeceps rabie , cum Caesar tela teneret, Inventa est prior ulla manus tunc stridulus aer Elisus lituis , conceptaque classica cornu: Tunc aulae dare signa tubae tunc aethera tendit, Extremique fragor convexa irrumpit Olynapi: Unde procili nubes , quo nulla tonitrua durant, Excepit retonis l.imore:n vallibus .mus, Peliaciique dedit rurius geminare cavernis Pindus agit gemitus, Pangaeaque laxa ic sultant, Uel raeque Ninunt rupςs, pcesque suroris
Expxvere sui tota tellure relatas. Spargitur innumerum divertis mi sile votis.
Vulnera pars optat, pars terrae tigere tela, Ac pura servare manus rapit omnia casus
Atque incerta iacit , quos vult, Fortuna nocentes . Sed quota pars cladis aculis, ferroque volanti Exadta est odiis lotus civilibus ensis, ut licito dextras Romana in viscera ducit. Pompeii densis acies stipata catervis, Junxerat in seriem nexis umbonibus arma. Uixque habitura locum dextras ac tela movendi Constiterat, gladiosque suos compressa tenebat. Praecipiti curtu vesanum Caesaris agmen In densos agitur cuneos perque arma , per Ostein Quaerit iter, qua torta graves lorica catenas Opponit, tutoque latet lub tegmine pectus. Hac quoque perventum est ad viscera totque per arma
Extremum est quod quisque ierit civilia bella
Una acies patitur, gerit altera: stigidus inde Stat gladius calet Omne nocens a Caesare ferrum. Nec tortuna diu rerum tot pondera Vergem, Abstulit ingentes lato torrente ruinas. Ut primum toto diduxit cornua campo
Pompeianus eques, bellique per ultima sudit
Sparta per extremos vis armatura maniplos
Insequitur, saevasque manus immittit in hostem . illic quaeque suo miscet gens praelia telo Romanus undiis petitur cruor inde sagittae, Inde faces, di saxa voirat, spatioque solutae Aeris, calido liquefactae pondere glandes. Tunc raturaei, Medique , Arabetque , bluto
Arcu turba minas, nusquam rexere sagitta ,
Sed petitur solus, qui campis imminet aer:
Inde cadunt mortes sceleris sed carmine nullo Extremum maculant chalybem, sierit omne coactum Circa pila nefas serro subtexitur aether, Noxque super campos teli conserta pependit. Tum Caeria metuens, ne frons sibi prim labaret Incursu, aene obliquas Ost igna cohortes:
Inqtie latus belli, qua se vagus hostis agebat,
Iinnaittit subit una non na Otis cornibus agmen Immena Ore pugnae , nulloque pudore timendi
Praecipites secere palam, civilia bella
Non bene barbarici umquam commissa catervis. Ut primum sonipes transfixus pectora erro, In caput et lusii λlcavit membra regentis Omnis eques cellit campis, glomerataque pubes
In tua conversis praecep ruit agmina taenis.
Perdidit inde modum caedes, ac nulla secuta esti ugna sed hinc jugulis , hinc erro bella geruntur.
Nec valet haec acies tantum prollernere, quantum Inde perire potest utina in Pharsalia campis Suiliciat cruor ille tuis, quem barbara sunduntlyectora, non alio autentur languine sentes. Hic numerus totos tibi vestiat ossibus agros: Aut si Oinano compleri sanguine mavis illis parce precor vivant Galataeque , Syrique Cappadoces, Gallique, extreniique orbis Iberi, Armenii, Cilices iam pos civilia bella Hic populus Ri, manus erit . semel ortus in omnes It timor, fatis datus est pro Caesare curius Ventum erat ad robur Magni , mediasque cate an
Quod totos errore vago perfuderat agros
Constitit hic bellum , sortunaque Caesaris haesit Non illic regum auxiliis colle ei iuventus Bella gerit, ferruanque manu movere Oὀatae: .