장음표시 사용
131쪽
4 diderunt. Atque etiam ante hos Amphiaraus et TireSiaS,
non humile et Obscuri, neque eorum simileS, Ut Pud Ennium St,
qui sui quaestus causa fictas suScitant SententiAS,
Sed Clari et praestantes viri, qui avibus et Signi admoniti su- tura dicebant. Quorum de altero etiam apud infero HomeruS
ait, Solum Sapere, cetero umbrarum vagari modo. Amphiaraum autem sic honoravit fama Graeciae, deus ut haberetur, atque ut ab eius solo, in quo est humatuS, oracula peterentur.
Quid Z Asiae rex Priamus nonne et Helenum filium et CaS-so sandram filiam divinante habebat, alterum augurii S, alteram mentis incitatione et permotione divina Quo in genere Marcio quosdam fratres, nobili loco natos, apud maioreS DOStro fuisse scriptum videmus. Quid Polyidum Corinthium nonne Homerus et aliis multa, et filio ad Troiam pro-35 ficiscenti mortem praedixisse commemorab Omnino apud
vetere qui rerum potiebantur idem auguria tenebant. Ut enim Sapere, Sic divinare regale ducebant. Testis Si nostra civitaS, in qua et rege augures, et OStea priVati eodem Sacerdotio praediti rempublicam religionum auctoritate reX-
3. Eaque divinationum ratio ne in barbaris quidem gentibus neglecta est, Si quidem et in Gallia Druidae sunt, quibus ipse Divitiacum Aeduum cognovi, qui et naturae rationem, quam phySiologiam Graeci appellant, notam SSe6s sibi profitebatur, et partim auguriis, partim OnICCtura, quae essent sutura dicebat, et in Persis augurantur et divinant Magi qui congregantur in sano commentandi cauSa atque inter se colloquendi quod etiam idem O quondam sacere Nonis solebatis Nec quisquam rex PerSarum poteS eSSe,7 qui non ante magorum disciplinam cientiamque Perceperit. Licet autem videre et genera quaedam et natione huic Scientiae deditas Telmessus in Caria est, qua in urbe excellit
haruspicum disciplina itemque Elis in Peloponneso an ilias
132쪽
11 EXTRA OPS FRON CICERO S t. IIL duas certas habet, Iamidarum unam, alteram Clytidarum, haruspicinae nobilitate praestantes. In Syria Chaldaei cogni- stione Strorum Sollertiaque ingeniorum antecellun Etruria autem de caelo tacta scientiSSime animadvertit: eademque interpretatur, quid quibuSque Stendatur OnStri atque portentis Quocirca bene apud maiore nOStro Senatus, tum quum forebat imperium, decrevit ut de principum filiis ex Msingulis Etruriae populi in disciplinam traderentur, ne arStanta propter tenuitatem hominima a religionis auctoritate abduceretur ad mercedem atque quaestum Phryges autem
et Pisidae et Cilices et Arabum natio avium Significationibus plurimum obtemperant: quod idem factitatum in Umbria s
4. Ac mihi quidem videntur e locis quoque ipSi qui a
quibusque incolebantur, divinationum opportunitates SSeductae. Etenim Aegyptii et Babylonii, in camporum patentium aequoribus habitantes, quin e terra nihil emineret, quod contemplationi caeli ossicere posset, Omnem Curam in Siderum cognitione poSuerunt Etrusci autem, quod religione imbuti studiosius et crebrius hostias immolabant, extorum cognitioni se maxime dediderunt: quodque propter aeris craSSitudinem de caelo apud eos multa fiebant, et quod obis
eamdem cauSam multa inuSitata partim e caelo, alia e terra oriebantur, quaedam etiam e hominum pecudumVe conceptu et Satu, Portentorum XercitatiSSimi interprete exstiterunt. Quorum quidem vim, ut tu Sole dicere, verba ipsa prudentera maioribus posita declarant. Quia enim Stendunt, Porten I
dunt, monStrant, praedicunt; Stenta, portenta, monStra, Prodigia dicuntur Arabes autem et Phrb ge et Cilices, quod
PaStu pecudum maXime utuntur, campo et monte hieme et aeState peragranteS, Propterea facilius cantus avium et volatus
notaverunt. Eademque et Pisidiae causa fuit et huic nostrae os Umbriae. Tum Caria tota, praecipueque TelmeSSeS, UOS ante dici, quod agros uberrimo minimeque fertile incolunt
133쪽
Chap. IL OMEN AN DREAMS. III in quibus multa propter secunditatem fingi gignique possunt,
in ostentis animadvertendis diligentes fuerunt.11 5. Qui Vero non Videt in optima quaque republica plurimum auspicia et reliqua divinandi genera valuisse Quis re umquam fuit, qui populuS, qui non uteretur predictione divina neque solum in pace, Sed in bello multo etiam magis, quo maius erat certamen et discrimen Salutis. ii Omitto nostros, qui nihil in bello sine extis agunt, nihil sine auspiciis domi habent. Externa videamus. Namque et AthenienSe omnibus Semper publici consiliis divinos quosdam
SaCerdoteS, quo μάντεις vocant, adhibuerunt et Lacedaemonii regibus suis augurem assessorem dederunt itemque 1 a Senibus sic enim consilium publicum appellant augurem interesse voluerunt: idemque de rebus maioribus semper aut Delphis oraculum, aut ab Ammone aut a Dodona petebant Lycurgus quidem, qui Lacedaemoniorum rem- Publicam temperavit, lege Suas auctoritate Apollinis Delia Dphici confirmavit. Qua quum vellet Lysander commutare, eadem S prohibitu religione Atque etiam, qui praeerant Lacedaemoniis, non contenti vigilantibus curis, in Pasiphaae sano, quod Si in agro propter urbem, Omniandi causa incubabant, quia vera quietis Ora uia ducebant. iso G. Ad nostra iam redeo. Quoties senatu decemviros M- libros ire iussit quanti in rebuS, quamque Saepe reSponSiS haruspicum paruit Nam et quum duo viSi Sole essent, ecquum tre lunae, et quum faceS, et quum Sol nocte ViSu eSSet, et quum e caelo fremitu audituS, et quum caelum disces-
135 SisSe visum eS atque in eo animadverSi globi. Delata etiam ad Senatum labes agri Privernatis, quum ad infinitam altitudinem terra deSedisset, Apuliaque maximi terrae motibus conquaSSata SSet quibuS Orienti magna populo Romano bella serniciosaeque meditiones ienuntiabantur. 14 Inque his omnibus responsa haruspicum cum Sibyllae
versibu congruebant. Quid, quum Cumis Apollo sudarit
134쪽
11 EXTRACT FROM CICERO. Seci. III. Capuae Victoria quid ortus androgJmi nonne fatale quoddam monstrum fuit Quid, quum fluvius atratus Sanguine fluxit quid, quum Saepe lapidum, Sanguini nonnumquam, terrae interdum, quondam etiam lactis imber i s defluxit quid, quum in Capitolio ictus Centaurus e caelo est, in Aventino portae et homines, Tusculi aedes Castoris et Pollucis, Romaeque Pietatis nonne et haruspice ea responderunt, quae evenerunt, et in Sibyllae libris eaedem repertae praedictione Sunt i 13o T. Caeciliae Q. filiae somnio modo IIarsico bello templum
est a Senatu Iunoni SOSpitae restitutum. Quod quidem somnium Sisenna quum disputavisset mirifice ad verbum cum re conveniSSe tamen inSolenter, credo ab Epicureo aliquo inductus, disputat Somniis credi non oportere. Idem Contra i 53
ostenta nihil disputat exponitque initio belli Marsici et deorum simulacra SudaViSSe, et Sanguinem st isse, et discessisse caelum, et e Occulto audita eSSe Oces, quae pericula belli nuntiarent, et Lanu filii Neos, quod haruspicibus tristissimum
S. Quid, quod in annalibus habemus, Veienti bello,
quum lacu Albanu praeter modum crevisset, Veientem quemdam ad nos hominem nobilem profugi SSe, emnque dixisse, ex satis quae Veientes Scripta haberent Veios capi non posse, vin lacu i redundaret et, si lacus emissus 65 lapsu et curSu Suo ad mare profluXiSSet, perniciosum populo Romano Sin autem ita SSet eductuS, ut ad mare pervenire non OSSet, tum Salutare noStris ores Ex quo illa admirabilis a maioribus Albanae aquae acta deductio est. Quum autem Veientes bello seSSi legatos ad Senatum misi SSent, potum ex his quidam dixisse dicitur, non omnia illum tranS-la ram auSUm SSe Senatui dicere in iisdem enim satis scriptum Veiente habere, Tore ut brevi a Gallis Roma caperetur: quod quidem SeSennio OS Veios captos esse tactum videmUS. 75
135쪽
Chap. II. OMEN AN DREAMS. 1159. Saepe etiam et in praeliis Fauni auditi, et In rebus
turbidis veridicae voces ex occulto miSSae esse dicuntur: cuius generis duo sunt ex multi eXempla, sed maxima. Nam non multo ante Urbem captam exaudita vox est ai8 luco Vestae, qui a Palatii radice in novam viam devexus est: Ut muri et portae reficerentur futurum esSe, nisi provisum esset, ut Roma caperetur. Quod neglectum, quum caVeri poterat, OS acceptam illam maximam cladem expiatum est arx enim Aio Loquenti, quam septam i 85 Videmus, exadverSus eum locum consecrata est. Atque etiam scriptum a multis St, quum terrae motus factus eSset, Ut Sue plena procuratio fieret, vocem ab aede Iunonis ex arce exstitisse quocirca Iunonem illam appellatam Monetam. Haec rigitur et a diis significata et ais nOStris maioribus iudicata contemnimus λ1O. Neque solum deorum voces Pythagorei observitaverunt, sed etiam hominum, quae vocant omina. Quae maiores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis, quod bonum, austum, felix ortunatumque esset, praesa- 193 bantur rebusque divinis quae publicae fierent ut lavetent linguis imperabatur inque seriis imperandis, ut litibus et iurgiis se abstinerent. Itemque in lustranda colonia, ab eo qui eam deduceret, et quum imperator eXercitum, CenSOrpopulum lustraret, bonis nominibus qui hostias ducerentio eligebantur. Quod idem in delectu consule obServant ut primus miles iac bono momine. iraerogativam itiam maiores omen iustorum comitiorum esse Voluerunt. 11. Atque ego exempla ominum nota proseram. L. Paullus consul iterum, quum ei bellum ut cum rege Perse gereretaos obtigisset, ut ea ipsa die domum ad vesperum rediit, filiolam suam Tertiam, quae tum erat admodum parVa, osculans
animadvertit tristiculam. Quid est,' inquit, 'mea Tertia Z quid tristis es t pater,' inquit, 'Persa periit. Tum ille arctius puellam complexus, Accipio,' inquit, mea filia,
136쪽
116 EXTRACT FROM CICERO . Seci. III. omen erat autem mortuus catellus eo nomine. i. Flaccum Iostaminem IIartialem ego audivi quum diceret Caeciliam Metelli, quima vellet sororis suae filiam in matrimonium collocare. exisse in quoddam sacellum ominis capiendi causa, quod fieri more Geterum Solebat Quum virgo staret, et Caecilia in sella 'ederet, neque diu russa O a Sexstitisset, puellam te fatigatam petiisse matertera ut sibi toncederet paullisper, ut in eius Sella requie Sceret: illam autem dixisse, Nero, mea puella, tibi concedo meas sedes. quod omen res consecuta est Ipsa enim brevi mortua St; Virgo autem UpSit, cui Caecilia nupta fuerat. δοHaec posse contemni vel etiam rideri praeclare intelligo: sed id ipsum est, deos non putare, quae ab iis signifi
12. Quid te auguribus loquar uae Tartes Sunt: tuum, inquam, auspiciorum patrocinium debet esse. Tibi et 5 App. Claudius augur consuli nuntiavit, addubitato Salutis augurio. bellum domesticum triste ac turbulentum sore: quod pauci poSt menSibu exortum, paucioribus a te est diebus oppressum Cui quidem auguri vehementer SSentior Solus inim multorum annorum memoria non de a 3O
cantandi augurii sed divinandi tenuit disciplinam. Quem
irridebant collegae tui, eumque tum Pisidam, tum Soranum augurem esse dicebant. Quibus nulla videbatur in auguriis aut auspiciis praesensio aut Scientia Veritati suturae, sapienter aiebant ad opinionem imperitorum esse fictas reli 233giones. Quod longe secus Si neque enim in pastoribus
illis, quibus Romulus praesuit, nec in ipso Romulo haec calliditas esse potuit, ut ad errorem multitudinis religionis simulacra ingerent. Sed dissicultas laborques discendi disertam megligentiam aeddidit Malunt enim disserere a pnihil esse in auspiciis, quam quid Sit ediscere.
13. Quid est illo auspicio divinius, quod apud aes in
Mario Sit ut utar potiSSimum te auctore:
137쪽
Hic Iovis altisoni subito pinnata satelles,r 5 Arboris e trunco serpentis Saucia OrSu, Subigit ipsa seris transfigens unguibus, anguem Semianimum et varia graviter cervice micantem. Quem se intorquentem lanians rostroque critentans, Iam satiata animos, iam duros ulta dolores,
25 Abiicit emantem, et laceratum Tigit in unda, Seque obitu a solis nitidos convertit ad ortuS. Hanc ubi praepetibus pinnis lapsuque volantem Conspexit Marius, divini numini augur, Faustaque signa suae laudis reditusque notavit,as Partibus intonuit caeli pater ipse sinistris: Sic aquilae clarum firmavit Iuppiter omen.'
14. Atque ille Romuli auguratus pastoralis non Urbanus suit nec fictus ad opiniones imperitorum, Sed a certi acceptus et posteris traditus Itaque Romulus augur, ut apud
26 Ennium est, cum fratre item augure,
Curantes magna cum cura, concupientes
Regni dant operam simul auSpicio augurioque. Hinc Remus auspicio se devovet atque Secundam Solus avem servat At Romulu pulcher in alto: 6 Quaerit Aventino, Servan genu altivolantum.
Certabant, urbem Romamne emamne vocarent. Omnis cura viris, uter SSet induperator. Exspectant, veluti, Consul quum mittere signum Volt, omnes avidi Spectant ad carceri Oras,
et 7 Quam mox emittat pictis e faucibu currus: Sic expectabat populus, atque ore timebat Rebus, utri magni victoria sit data regni. Interea sol albu recessit in insera noctis: Exin candida se radiis dedit icta ora lux: et 73 Et simul ex alto longe pulcherrima praepes
Laeva volavit avis simul aureus exoritur Sol. Cedunt de caelo ter quattuor corpora Sancta
Avium, praepetibus sese pulchrisque locis dant. Conspicit inde sibi data Romulus SSe priora, 1go Auspicio regni stabilita scamna Solumque.
138쪽
113 EXTRA UT FROM CICERO. Sect. III.
1. Nihil fere quondam maioris rei nisi auspicato ne privatim quidem gerebatur : quod etiam nunc nuptiarum auSpice declarant, qui re omiSSa, nomen tantum tenent. Nam ut nunc extis, quamquam id ipsum aliquanto minuS, quam olim, sic tum avibus magnae res impetriri Solebant. Itaque, sinistra dum non exquirimus, in dira et in vitiosa incurrimus. Ut P. Claudius, Appii Caeci filius eiusque collega L. IuniUS, ClasSes maxima perdiderunt, quum vitio navigassent. Quod eodem modo evenit Agamemnoni qui, quum Achivi coepissent Io
Inter Sese trepere, aperteque artem obterere extiSpicum; Solvere imperat secundo rumore adversaque Vi.
2. Sed quid veterad M. Crasso quid acciderit, Videmus, dirarum obnuntiatione neglecta. In quo Appius, Collega
tuuS, Onu augur, ut e te audire Soleo, non Sati Scienter 15 virum bonum et civem egregium censor C. Ateium notaVit, quod ementitum auspicia subscripserit. Esto fuerit hoc censoris, Si iudicabat ementitum. At illud minime auguris, quod Scripsit, ob eam causam populum Romanum Calamitatem maximam cepiSse. Si enim ea cauSa calamitati stosuit, non in eo est culpa qui obnuntiavit, Sed in eo qui non paruit. Veram enim fuisse obnuntiationem, ut ait idem augur et CenSOr, Xitus approbavit quae si salsa fuisset, nullam afferre potuisset causam calamitatis. Etenim dirae, sicut Cetera auSpicia, ut omina, ut Signa, non caUSa asserunt Cur asquid eveniat, sed nuntiant ventura nisi provideris. Non igitur obnuntiatio Ateii causam finxit calamitatis, Sed signo obiecto monuit Crassum, quid eventurum SSet niSi avi SSet.
Ita aut illa obnuntiatio nihil valuit, aut si, ut Appius iudicat,
139쪽
Chap. III. OMEN AND DREAMS. I93 valuit, id valuit, ut peccatum haereret non in eo qui monuerit, sed in eo qui non obtemperarit. 3. Quid lituus iste vester, quod clarissimum est insigne auguratuS, unde vobis est traditus λ Nempe eo Romulus
regiones direxit tum quum Urbem condidit ui quidem 33 Romuli lituus, id est incurvum et leviter a summo inflexum bacillum, quod ab eius litui quo canitur similitudine nomen
invenit, quum itu eSSet in curia Saliorum, quae est in Palatio, eaque deflagravisset, inventu est integer. Quid tmulti annis poS Romulum, Prisco regnante Tarquinio, quiS4 Veterum Scriptorum non loquitur, quae sit ab Atti Navio
per lituum regionum acta deScripti, Qui quum propter
Paupertatem Sue puer paSceret, una e ii amiSSa, VOViSSedicitur, si recuperavisset, uvam Se deo daturum quae maximaeSSet in vinea itaque sue inventa, ad meridiem Spectans in 3 vinea media dicitur ConstitisSes quumque in quattuor partes vineam divisisset, tresque partes Ves abdiXiSSent, quarta parte, quae erat reliqua in regione distributa, mirabili magnitudine uvam, ut scriptum videmuS, inVenit. Qua re celebrata, quum vicini omne ad eum de rebu Sui referrent,so erat in magno nomine et gloria. E quo factum St, ut eum ad se rex Priscus arcesseret. Cuius quum tentaret scientiam auguratuS dixit ei, cogitare se quiddam id possetne fieri, consuluit. Ille augurio acto, POSSe reSpondit. Tarquinius autem diXit, se cogitaSSe cotem OVacula POSSe praecidi. 35 Tum Attium iussisse experiri. Ita cotem in comitium allatam, inSpectante et rege et populo, OVacula SSe diSciSSam. Ex eo evenit ut et Tarquinius augure Atti Navio uteretur, et populus de suis rebus ad eum reserret. Cotem autem illam et novaculam defossam in comitio Supraque impoSitum 6 puteal accepimUS.
140쪽
ieto EXTRACTS FROM CICERO. Seci. III.
1. Facta coniectura in Dionysio est paullo ante quam regnare coepit qui quum per agrum Leontinum iter aciens equum ipse demisisset in flumen, SubmerSu equus voraginibus non exstitit quem quum maxima contentione non potuisset extrahere, disceSSit, ut ait Philistus, aegre ferens. 3Quum autem aliquantulum progresSUS esset, subito exaudivit hinnitum, respeXitque et equum alacrem laetus aspeXit, cuiuSin iuba examen apum consederat. Quod ostentum habuit hanc vim, ut Dionysius paucis OS diebus regnare coeperit. 2. Quid λ LacedaemDniis paullo ante Leuctricam Cala tomitatem quae significatio acta est, quum in Herculis sano arma Sonuerunt HerculiSque Simulacrum multo Sudore manavit Ἀt eodem tempore Thebis, ut ait Callisthenes, intemplo Herculis valvae clausae repagulis Subito me ipsae aperuerunt, armaque, quae fiX in parietibus fuerant, ea Sunt is humi inventa. Quumque eodem tempore apud Lebadiam Trophonio res divina fieret, gallos gallinaceos in eo loco sic assidue canere coepisse, ut nihil intermitterent tum augures dixisse Boeotios, Thebanorum esSe victoriam, propterea quod avis illa victa silere soleret, canere, si vicisset Eademque rotempestate multis signis Lacedaemoniis Leuctricae pugnae calamitas denuntiabatur Namque et Lysandri, qui Lacedaemoniorum clarissimus fuerat, statuae, quae Delphis stabat, in capite corona subito exstitit ex asperis herbis et agrestibus Stellaeque aureae, quae Delphis erant a Lacedaemoniis po- 5 sitae post navalem illam victoriam Lysandri, qua Athenienses conciderunt, qua in pugna quia Castor et Pollux cum Lacedaemoniorum classe visi esse dicebantur, eorum insignia deorum, Stellae aureae, quas dixi, Delphis positae, paullo