Extracts from Cicero, narrative and descriptive;

261쪽

II. s. ROME' RULE O HER PROUINCES. et Iratione invenirent. Aliud minitando, aliud pollicendo, aliud per ServoS, aliud per liberos, per amicum aliud aliud per inimicum inveniebant. quidquid illis placuerat, perdendum et erat. Nihil aliud optabant quorum OSCebatur argentum, nisi ut Hieroni et lepolemo displiceret. 2. Verum mehercule hoc iudices, dicam. Memini amphilum Lilybaeianum, hospitem meum et amicum, nobilem hominem, mihi narrare, quum Ste ab sese hydriam, Boethia manu factam, Praeclaro opere et grandi pondere, per potestatem abStuliSSet, Se Sane tri Stem et conturbatum domum

revertisse, quod a eiuSmodi, quod Sibi a patre et a maioribus esset relictum, quo Solitus esset uti ad sestos dies, ad hospitum adventum, a Se SSet ablatum Quum Sederem, go inquit, domi tristis, accurrit Venerius iubet me scyphos sigillatos ad praetorem Statim afferre. Permotus sum, inquit: binos habebam iubeo promi utrosque, ne quid plus malinaSceretur, et mecum ad Praetori domum ferri. Eo quum

veni, praetor quiescebat fratres illi Cibyratae inambulabant. 33 Qui me ubi viderunt 'Ubi sunt, Pamphile, inquiunt, scyphit' ostendo tristis laudant incipio queri me nihil habiturum, quod alicuius esset pretii, si etiam Scyphi essent ablati. Tum illi, ubi me conturbatum vident: quid vis nobis dare, ut isti abs te ne auferantur λ Ne multa sestertios I94 me, inquit popoScerunt dixi me daturum. Vocat interea praetor Scyphos poscit. Tum illo coepisse praetori dicere, putasse se, id quod audissent, alicuiu pretii scyphos esse Pamphili luteum negotium esse : non dignum, quod in suo argento Verres haberet Ait ille, idem sibi videri. Italam S philus Scyphos optimo aufert. Et mehercule ego antea, tametsi hoc nescio quid nugatorium Sciebam esse, ista intelligere, tamen mirari Solebam, istum in his ipsis rebus aliquem SenSum habere, quem Scirem nulla in re quidquam simile hominis habere. Eo Tum primum intellexi, ad eam rem istos ratre Ciby-

262쪽

et a EXTRACT FROM CICERO. Sect. V. ratas fuisse, ut iste in iurando manibus suis, oculis illorum uteretur. At ita studiosus est huius praeclarae existimationis, ut putetur in hisce rebus intelligens esse, ut nuper videte hominis amentiam posteaquam S comperendinatuS, quum iam pro damnato mortuoque esset, ludis Circensibus smane apud L. SiSennam, Virum primarium, quum SSent triclinia strata argentumque expositum in aedibUS; quum, pro dignitate L. Sisennae, domus esset plena hominum ho-DeStiSSimorum, accessit ad argentum, contemplari numquodque tiOS et considerare coepit. Iirari Stultitiam alii, o

quod in ipso iudicio eius ipsius cupiditatis, cuius insimularetur, Suspicionem augeret; alii amentiam, Cui Comperendinato, quum tam multi testes dixissent, quidquam illorum veniret in mentem. Pueri autem Sisennae, Credo, qui audivissent, quae in istum testimonia dicta essent, oculos de isto snusquam deiicere, neque ab argento digitum discedere. Est

boni iudicis, parvis ex rebus coniecturam facere unius CuiuS-que et cupiditatis et incontinentiae. Qui reus, et reus lege Comperendinatus, re et Opinione hominum paene damnatuS, Sibi temperare non potuerit maximo Conventu quin L. SiSen 7onae argentum tractaret et consideraret hunc in provincia praetorem quisquam putabit a Siculorum argento cupiditatem aut manus abstinere potui SSeu λ6. How Diodorus was ali tu robberii. AIelitensis Diodoru est, qui apud vos antea testimonium dixit. Is Lilybaei multos iam annos habitat, homo et domi nobilis, et apud eos, quo Se contulit, propter Virtutem splendidus et gratiosus. De hoc Verri dicitur, habere eum perbona toreumata in hi pocula duo quaedam, quae heri 5

Clea nominantur, Mentori manu Summo artificio facta. Quod iste ubi audivit, Sic cupiditate inflammatus est non solum inspiciundi, verum etiam auferendi, ut Diodorum ad Se voca-

263쪽

ret ac posceret Ille, qui illa non invitus haberet, respondet 1 Lilybaei se non habere, IIelitae apud quemdam propinquum

suum reliquisse. Tum iste continuo mittit homines certos Melitam scribit ad quosdam Melitenses, Ut ea vaSa perquirant : rogat Diodorum, ut ad illum propinquum suum det litteras nihil ei longius videbatur, quam dum illud videret Is argentum Diodorus, homo frugi ac diligens, qui sua servare vellet, propinquo Suo Scribit, ut iiS, qui a Verre venissent, responderet, illud argentum se paucis illis diebus misisse Lilybaeum. Ipse interea recedit abeSSe ab domo paullisper maluit, quam praesens illud optime actum argentum amita tere. Quod ubi audivit iste, usque eo S commotuS, ut Sine ulla dubitatione insanire omnibus ac furere videretur. Quia non potuerat argentum eripere, ipse a Diodoro erepta sibi vasa optime acta dicebat minitari abSenti Diodoro voci-serari palam: lacrimat interdum sic tenere. Eriphylam et accepimus in tabulis ea cupiditate, ut, quum Vidisset monile, ut opinor, e auro et gemmis, pulchritudine eiu incensa, salutem viri proderet. Similis istius cupiditas hoc etiam acrior . atque inSanior, quod illa cupiebat id quod viderat, huius libidines non solum oculis, Sed etiam auribus exci-3o tabantur.

2. Conquiri Diodorum tota provincia iubet. Ille ex Sicilia

iam castra moverat et VaSa Collegerat. Homo, ut aliquomodo illum in provinciam revocaret, hanc XCogitavit rationem: si haec rati potius quam amentia nominanda est.

35 Apponit de suis canibus quemdam, qui dicat se Diodorum

Melitensem rei capitalis reum velle facere. Primo mirum omnibus videri, Diodorum reum, hominem quietiSSimum, ab omni non modo facinoris, Verum etiam minimi errati suspicione remotissimum deinde esse perspicuum fieri omnia illa o propter argentum. Iste non dubitat iubere nomen deserri: et tum primum opinor istum abSenti nomen recepisSe. Res

clara Sicilia tota, propter caelati argenti cupiditatem reos

264쪽

2 4 EXTRACT FROM CICERO. Sect. V. fieri rerum capitalium: meque Solum praeSentes reo fieri, sed etiam absentes Diodorus Romae sordidatus circum patrono atque hOSPites cursare rem omnibus narrare. iii 45 terae mittuntur isti a patre vehementes, ab amicis item, videret, quid ageret de Diodoro, quo progrederetur rem claram esse et invidiosam es insanire hominem: Ieriturum hoc uno crimine, nisi cavisset Iste etiam tum patrem, Sinon in parentis, at in hominum numero putabat ad iudi Socium nondum Se satis inStruxerat: primu annus erat provinciae non ut in Sthenio, iam resertus pecunia. Itaque furor eiu paullulum, non pudore, Sed metu ac timore repressus est Condemnare Diodorum non audet absentem de reis eximit Diodorus interea praetore isto prope trien 55nium provincia domoque caruit.

I. Venio nunc, non iam ad furtum, non ad aVaritiam, non

ad cupiditatem, sed eiusmodi acinus, in quo omnia nefaria contineri mihi atque inesse videantur; in quo dii immortales Violati, existimatio atque auctoritas nominis populi Romani

imminuta hospitium Spoliatum ac proditum, abalienati Ce 5 lere istius a nobis omnes rege amicissimi nationeSque quae in eorum regno ac ditione Sunt. Nam reges Sriae, regis Antiochi filios pueros, scitis Romae nuper sui SSe qui Venerant non propter Syriae regnum; nam id sine controversia obtinebant, ut a patre et a maioribu acceperant Sed eg Ionum Aegypti ad se et ad Selenen, matrem Suam pertinere arbitrabantur. Hi ipsi posteaquam, temporibus reipublicae eXCluSi per Senatum agere quae voluerant non potuerunt, in Syriam in regnum patrium profecti Sunt. Eorum alter, qui Antiochus vocatur, iter per Siciliam facere voluit. Itaque, siSto praetore, Venit Syracusas. Hic Verres hereditatem sibi VenisSe arbitratu eSt, quod in eiu regnum a manu venerat

265쪽

II. . ROMUS RULE O HER PROUINCES. et 5 is, quem iste et audierat multa secum praeclara habere, et

suspicabatur Mittit homini munera satis large: haec ad

et usum domesticum Olei Vini, quod visum erat etiam tritici, quod satis esset, de suis decumis. Deinde ipsum regem ad coenam Vocavit: XOrnat ample magnificeque triclinium: exponit ea, quibus abundabat, plurima ac pulcherrima VaSaargentea: Omnibu Curat rebus instructum et paratum ut sit et convivium. Quid multa re ita discessit, ut et istum copiose ornatum et Se honorifice acceptum arbitraretur. Vocat ad coenam deinde ipse praetorem Xponit Sua copia OmneS, multum argentum, non pauca etiam pocula e auro,

quae, ut mos Si regius et maXime in Syria, gemmis erant 3 distincta clarissimis. Erat etiam a vinarium e una gemma Pergrandi, trulla XCavata, manubrio aureo de qua Sati S, credo, idoneum Satis gravem testem Q. Minucium dicere audistis. Iste unum quodque a in manu Sumere, laudare,

mirari. Re gaudere, praetori populi Romani satis iucun-35 dum et gratum illud esse convivium. Posteaquam inde discessum est, Cogitare iste nihil aliud, quod ipsa res declaravit, niSi quemadmodum regem e provincia Spoliatum expilatumque dimitteret. Mittit rogatum vasa ea quae pulcherrima apud illum viderat: ait se suis caelatoribus velle o Stendere. ReX, qui Stum non nosset, Sine ulla Suspicione libentissime dedit Mittit etiam trullam gemmeam rogatum: velle se eam diligentius considerare. Ea quoque ei mittitur. 2. Nunc reliquum iudices, attendite, de quo et O audistis, et populus Romanus non nunc primum audiet, et in Dexteris nationibus usque ad ultima terra perVagatum St. Candelabrum e gemmis clarissimis opere mirabili perfectum reges hi, quo dico, Romam quum attulissent, ut in Capitolio ponerent, quod nondum persectum templum offenderant, neque Ponere potuerunt, neque Vulgo Stendere ac pro-5 serre voluerunt ut et magnificentiu videretur, quum Suo

tempore in cella Iovis Optimi Maximi poneretur, et clariuS,

266쪽

quum pulchritudo eius recens ad oculos hominum atque integra perveniret: Statuerunt ii secum ii Syriam reportare, Ut, quum audisSent simulacrum Iovis Optimi Maximi dedicatum, legatos mitterent, qui cum ceteris aebui illud Esquoque Ximium ac pulcherrimum donum in Capitolium

asserrent. Pervenit res ad istius aures, neScio quomodo. Nam re celatum Voluerat; non quo quidquam metueret

aut SuSpicaretur, Sed ut ne multi illud ante perciperent oculis quam populus Romanus. Iste petit a rege et eum pluribus overbis rogat, ut id ad se mittat cupere se dicit inspicere, neque se aliis videndi poteStatem esse acturum Antiochus, qui animo et puerili esset et regio, nihil de istius improbitate suspicatus est imperat suis, ut id in praetorium involutum quam occultissime deferrent. Quo posteaquam attuleruntis involucrisque reiectis conStituerunt iste clamare coepit, dignam rem e SSe regia Syriae, dignam regi munere dignam Capitolio. Etenim erat eo splendore, qui ex clarissimis et

pulcherrimis gemmis SSe debebat ea arietate Operum, Ut ars certare Videretur cum Opix ea magnitud me, ut intelligi opOSSet, non ad hominum apparatum, sed ad amplissimi templi ornamentum esse factum. Quod quum satis iam perspexisse videretur, tollere incipiunt, ut referrent. Iste ait se velle illud etiam atque etiam conSiderare: nequaquam S AESSO

satiatum: iubet illos discedere et candelabrum relinquere. 75 Sic illi tum inanes ad Antiochum revertuntur.3. Rex primo nihil metuere, nihil Suspicari. Dies unus, alter, plureS: non referri. Tum mittit rex ad istum, si sibi videatur, ut reddat Iubet iste posterius ad se reverti. Mirum illi videri. Mittit iterum non redditur. Ipse hominem Soappellat rogat, ut reddat. Os hominis insignemque impudentiam cognoscite. Quod Sciret, quodque X pSo rege audisset in Capitolio esse ponendum, quod Iovi Optimo MaXimo, quod populo Romano servari videret, id sibi ut donaret, rogare et Vehementer petere coepit. Quum ille se 5

267쪽

et religione Iovis Capitolini et hominum existimatione impediri diceret, quod multae nationes testes essent illius operis ac muneris iste homini minari acerrime coepit. Ubi videt, eum nihilo magis minis quam precibus permoVeri repentes hominem de provincia iubet ante noctem decedere ait Secomperi SSe ex eiu regno piratas in Siciliam esse venturos. Rex maximo conventu Syracusis, in foro, ne quis sorte me in crimine obscuro versari atque astingere aliquid suspicione hominum arbitretur, in foro, inquam, Syracusis flens ac deos 95 hominesque Ontestans Clamare coepit, candelabrum factum gemmis, quod in Capitolium missurus esset, quod in templo clarissimo populo Romano monumentum Suae Societatis amicitiaeque esse voluisset, id sibi C. Verrem abstulisse : de

Ceteris operibu e auro et gemmis, quae sua pene illum Io esSent, Se non laborare: hoc sibi eripi, miserum esse et indignum : id etsi antea iam mente et cogitatione sua Datrisque Sui consecratum SSet tamen tum se in illo conventu civium Romanorum dare, donare, dicare, consecrare Iovi

Optimo Maximo, testemque ipSum Iovem Suae voluntati ac 1o5 religionis adhibere. 4. Quae VOX, quae latera, quae vire huius unius criminis querimoniam possunt sustineres Rex Antiochus, qui Romae

ante oculo omnium nostrum biennium sere comitatu regio atque ornatu fuisset, is quum amicus et ocius populi Ro-IIomani SSet, amiciSSimo patre avo, maioribuS, antiquissimis et clarissimis regibus, opulentisSimo et maXim regno Praeceps provincia populi Romani Xturbatus est. Quemadmodum hoc accepturas nationes Xteras, quemadmodum huius tui facti famam in regna aliorum atque in Ultima terras II 5 perventuram UtaSti, quum audirent, a praetore populi Romani in provincia violatum regem, Spoliatum hoSpitem, eiectum socium populi Romani atque amicum: ' Omen vestrum populique Romani odio atque acerbitati scitote nationibus exteris, iudices, futurum, si Ssius haec tanta iniuria

268쪽

2 8 EXTRACT FROM CICERO. Sect. V. impunita discesserit. Sic omne arbitrabuntur, praesertim Iaoquum haec omnino fama de nostrorum hominum Varitia et cupiditate percrebruerit, non istius solius hoc SSe facinus,

sed eorum etiam qui approbarint. Iulii reges, multae liberae civitates, multi privati opulenti ac potentes habent profecto in animo Capitolium Sic ornare, ut templi dignitas 1as imperiique nostri nomen desiderat qui si intellexerint, inter-Verso regali hoc dono, graViter os tulisSe, grata ore vobis populoque Romano Sua studia ac dona arbitrabuntur in hoc VOS in rege tam nobili, in re tam eximia in iniuria tam

acerba neglexisse audierint, non erunt tam amenteS, Ut 13oOPeram, Curam pecuniam impendant in ea reS, quas vobis gratas ore non arbitrentur.

S. How Verres robbed Seges a V an mage of Diana. I. Segesta est oppidum pervetus in Sicilia, iudices, quod

ab Aenea fugiente a Troia atque in haec loca veniente Onditum esse demonstrant. Itaque Segestani non Solum Perpetua Societate atque amicitia, Verum etiam cognatione Secum populo Romano Coniunctos Sse arbitrantur. Hoc 5 quondam oppidum, quum illa Civitas cum Poeni suo nomine ac sua ponte bellaret, a Karthaginiensibus vi captum atque deletum est: omniaque, quae Ornamento urbi esse OS-sent Karthaginem Sunt ex illo loco deportata. Fuit apud o Segestanos ex aere Simulacrum Dianae, quum Summa atque antiquissima praeditum religione, tum singulari opere artificioque persectum. Hoc tralatum Karthaginem, locum tantum hominesque mutarat religionem quidem pri Stinam ConServabat. Nam propter eximiam pulchritudinem etiam hostibus is digna quam Sanctissime Colerent videbatur. Aliquot saeculis

post P. Scipio bello Punico tertio arthaginem cepit qua in victoria, videte hominis virtutem et diligentiam, ut et domestici praeclarissimae virtuti exemplis gaudeatis et eo

269쪽

II 8. ROMUS VLE O HER PROUINCES. 2 9 et maiore odio dignam istius incredibilem audaciam iudicetis in convocatis Siculis omnibus, quod diutissime saepissimeque Siciliam vexatam a Karthaginiensibus cognorat, iubet Omnia conquiri pollicetur sibi magnae curae fore, ut Omnia Civitatibus, quae cuiusque fuissent, restituerentur Tum illa,25 quae quondam erant Himera sublata, de quibus antea diXi, Thermitanis sunt reddita tum alia Getensibus, alia Agrigentinis in quibus etiam ille nobilis taurus, quem Crudelissimus omnium tyrannorum Phalari habuisse dicitur, quo vivos supplicii causa demittere homines et Subiicere flammam 3 solebat quem taurum Scipio quum redderet Agrigentinis,

dixisse dicitur, aequum esse illos cogitare, utrum esset Siculis utilius Suisne Servire, an populo Roman Obtemperare; quum idem monumentum et Omesticae crudelitati et nostrae mansuetudinis haberent. 35 2. Illo tempore Segestanis maxima cum Cura haec ipsa Diana, de qua dicimus, redditur: reportatur Segestam in suis antiqui Sedibus summa Cum gratulatione civium et laetitia reponitur. Haec erat posita SegeStae, Sane excelsa in basis in qua grandibus litteris P. AFRICANI Omen erat in-

o cisum eumque KARTHAGINE CAPTA RESTITUISSE perScriptum.

Colebatur a civibus : ab omnibus advenis visebatur quum quaestor essem, nihil mihi ab illis est demonStratum prius. Erat admodum amplum et excelsum signum cum Stola: verumtamen inerat in illa magnitudine aetas atque habitus 5 virginalis Sagittae pendebant ab humero: Sinistra manu retinebat arcum dextra ardentem sacem praeserebat. Hanc quum iste sacrorum omnium hostis religionumque praedo

vidisset quasi illa ipse face percussus esset, ita flagrare cupiditate atque amentia coepit. Imperat magistratibus, ut 5 eam demoliantur et sibi dent nihil sibi gratius ostendit suturum. Illi vero dicere id sibi nefas SSe, Seque quum Summa religione, tum Summo metu legum et iudiciorum teneri. Iste tum petere ab illis, tum minari, tum Spem, tum metum Stendere.

270쪽

Opponebant silli interdum momen Africani: donum populi Romani illud esse dicebant; nihil se in eo potestatis 55

habere, quod imperator clarisSimus, Urbe hoStium apta, monumentum Victoriae populi Romani esse voluisset Quum iste nihilo remissius atque etiam multo vehementius instaret quotidie, aes agitur in senatu Vehementer , omnibus reclamatur. Itaque illo tempore ac primo istius adventuino pernegatur POStea, quidquid erat oneri in nautis remigibusque exigendis, in frumento imperando, SegeStanis praeter ceteros imponebat aliquanto amplius, quam ferre pOSSent. Praeterea magi Stratu eorum Vocabat Optimum quemque et nobilissimum ad se arcessebat Circum omnia proVinciae 65 sora rapiebat singillatim uni cuique calamitati ore se denuntiabat: universam se unditus illam eversurum esse civitatem minabatur. Itaque aliquando multi malis magnoque metu victi Segestani praetoris imperi parendum esSe decreverunt magno cum luctu et gemitu totius civitatis, multis ocum lacrimis et lamentationibus Virorum mulierumque Omnium simulacrum Dianae tollendum locatur. 3. Videte quanta religio fuerit apud Segestanos: repertum esse, iudices, Scitote meminem, neque liberum neque SerVUm, neque CiVem neque Ieregrinum, qui illud signum sauderet attingere. Barbaros quosdam Lilybaeo scitote adductos esse operarios hi denique illud ignari totius negotii ac religionis, mercede accepta SuStulerunt Quod quum ex oppido exportaretur, quem ConventUm mulierum factum esse arbitramini λ quem setum maiorum nati quorum nonnulli Ioetiam illum diem memoria tenebant, quum illa eadem Diana Segesta Karthagine revecta victoriam populi Romani reditu suo nuntiasset Quam dissimilis hic dies illi tempori videbatur Tum imperator populi Romani, Vir ClariSSimus,

deos patrios reportabat SegeStani e Urbe hostium recu 83 Peratos nunc AEX Urbe Iociorum praetor eiusdem populi

turpissimus atque impurissimus eosdem illos deos nefario