Extracts from Cicero, narrative and descriptive;

271쪽

II. ROME' RULE O HER PROUINCES. 251 scelere auserebat. Quid hoc tota Sicilia est clarius, quam

omne. Segestanas matronas et virgines OnVeni SSe, quum so Diana Xportaretur ex Oppido UnXiSS Unguenti S, OmpleSSe coronis et floribus, ture odoribusque incenSiS Sque ad agri fines prosecutas esses Hanc tu tantam religionem Si tum in imperio propter cupiditatem atque audaCiam non pertimeScebas ne nunc quidem in tanto tuo liberorumque 95 tuorum periculo perhorrescii Quem tibi aut hominem invitis diis immortalibus, aut vero deum tantis eorum religionibus violatis auxilio futurum puta. Tibi illa Dianain pace atque in otio religionem nullam attuli, quae quum duas urbes cim quibus docata fuerat capta, incenSaSque 16 VidiSSet, bis e duorum bellorum flamma ferroque ServataeSi quae Karthaginiensium victoria loco mutato religionem tamen non amisit, P. Africani virtute religionem Simul cum loco recuperavit. Quo quidem Scelere SuScepto, quum inani Sesset basis, et in ea P. Africani nomen incisum res indigna

az5 atque intoleranda videbatur omnibus, non solum religioneSeSSe Violatas, verum etiam P. Africani, viri sortissimi, rerum geStarum gloriam, memoriam virtutis, monumenta Victoriae

C. Verrem sustulisse. Quod quum isti renuntiaretur de basia litteris, existimavit homines in oblivionem totius negotii II OSSe VenturOS, Si etiam basim tamquam indicem sui sceleris, sustulisset. Itaque tollendam istius imperio locaverunt; quae vobis locatio ex publicis Segestanorum litteris priore actione

recitata St.

O. How Verres Irealed Sopater a Tyndaris. I. At hoc solum Africani monumentum violasti Z Quid Z Tyndaritanis non eiusdem Scipionis beneficio positum simulacrum Mercurii pulcherrime factum sustulisti Atquemadmodum, di immortales t quam audacter quam libis dinoseu quam impudenter Audistis nuper dicere legatos Tyndaritanos, homines honesti Ssimos ac principe civitati S,

272쪽

25 EXTRACTS FROM CICERO. Sect. V. Mercurium, qui sacris anniversariis apud eos a summa religione coleretur, quem P. Africanus arthagine capta Tyndaritanis non solum suae victoriae, Sed etiam illorum fidei societatisque monumentum atque indicium dediSset, o huius vi celere imperioque esse sublatum qui, ut primum in illud oppidum venit, statim, tamquam ita fieri non solum

oporteret, Sed etiam neceSSe SSet, tamquam hoc Senatus mandaSSet populuSque RomanUS USSisset, ita continuo, signum ut demolirentur et MeSSanam deportarent, imperaVit. 5Quod quum illis qui aderant, indignum, qui audiebant.

incredibile videretur, non est ab isto, primo illo adventu, perSeveratum. Disceden mandat proagor Sopatro, cuius verba audistis, ut demoliatur. Quum recusaret, Vehementerminatur. Et Statim ex illo oppido proficiscitur. Proagorus oreser rem ad Senatum vehementer indique reclamatur. Ne multa iterum iste aliquanto post ad illos venit; quaerit continuo de signo. Respondetur ei Senatum non permittere poenam capitis conStitutam, Si iniuSS Senatu quisquam attigisset simul religio commemoratur. Tum iste Quam smihi religionem narrast quam poenam quem SenatUmῖVivum te non relinquam moriere virgis, nisi signum traditur.' Sopater iterum flens ad senatum desert istius cupiditatem minaSque demonStrat. Senatus Sopatro responsum nullum dat, Sed commotus perturbatuSque discedit. Ille praetori soarceSSitus nuntio, rem demonstrat negat ullo modo fieri

poSSe. Atque haec nihil enim praetermittendum de istius impudentia videtur agebantur in conventu palam, de Sella ac de loco Superiore. 2. Erat hiems summa tempestas, Ut pSU Sopatrum 35 dicere audistis, perfrigida imber maximus quum iste imperat lictoribus ut Sopatrum de porticu, in qua ipSe Sedebat, praecipitem in forum deiiciant nudumque constituant. Vixerat hoc plane imperatum, quum illum Spoliatum Stipatumque lictoribus videre : omne id fore putabant, ut miSer atque o

273쪽

II. q. ROME' RUL O HER PROUINCES. 53 innocens virgis caederetur: sesellit haec homines opinio. Virgis Ste caederet sine causa socium populi Romani atque amicum Z Non usque eo improbus non omnia Sunt in eo uno vitia numquam fuit crudelis leniter hominem cle- 5 menterque accepit. EqueStres sunt medio in foro Marcellorum statuae, Sicuti sere ceteris in oppidis Siciliae : ex quibus iste C. Marcelli statuam delegit, cuius ossicia in illam civitatem totamque provinciam recentissima erant et maXima; in ea Sopatrum hominem quum domi nobilem, tum summos magistratu praeditum, divaricari a deligari iubet. Quo cruciatu Sit affectus, Venire in mentem neceSse est omnibuS, quum esset vinctus nudus in aere, in imbri, in frigore. Neque tamen sinis huic iniuriae crudelitatique fiebat, donec populus atque universa multitudo atrocitate rei misericordiaque com-55 mota, Senatum Clamore coegit, ut ei simulacrum illud Mercurii polliceretur. Clamabant ore ut ipsi se dii immortales ulciscerentur: hominem interea perire innocentem non oportere. Tum requens Senatus ad istum venit pollicetur signum. Ita Sopater de Statua C. Marcelli, quum iam paene 6 obriguisset, ViX Vivus aufertur.3. Non possum disposite Stum accusare, Si Cupiam opus est non solum ingenio, verum etiam artificio quodam ingulari. Unum hoc crimen videtur esse, et a me pro Unbponitur, de Mercurio Tyndaritano plura sunt Sed ea quo 6 pacto diStinguere ac Separare OSSim, neScio. Si pecuniarum captarum, quod Signum a Socii pecuniae magnae SVS- tulit. Est peculatus, quod publicum populi Romani signum, de praeda hostium captum, OSitum imperatoris nostri nomine, non dubitavit auferre. ES maiestatis, quod imperiiro nostri gloriae rerumque geStarum monumenta evertere atque asportare ausuS St. Si celeris, quod religiones maximas violavit. Est crudelitatis, quod in hominem innocentem, in socium nostrum atque amicum, OVum et singulare supplicii genus excogitavit. Hi id ver quid sit, iam non queo dicere: T

274쪽

25 EXTRACT FROM CICERO. Sect. V. quo nomine appellem, neScio, quod in C. Marcelli statua. 75

Quid est hoc Patronusne quod erat: Quid tum Quo

id spectat Utrum ea res ad opem, an ad Calamitatem clientium atque hospitum valere debebat an ut hoc ostendereS, Contra Vim tuam in patronis praesidii nihil esses Quis hoc non intelligeret, in improbi praesenti imperio maiorem oeSSe vim, quam in bonorum absentium patrocinio An vero ei hoc illa lux singulari significatur inSolentia, Superbia, contumacia detrahere videlicet aliquid te de amplitudine Marcellorum putasti Itaque nunc Siculorum Marcelli non

Sunt patroni Verres in or a locum Substitutus est Quam sin te tantam virtutem esse aut dignitatem arbitratu eS, ut conarere clientelam tam illustrem, tam plendidae provinciae, traducere ad te, auserre a certissimis antiquissimisque patronis Tu ista stultitia, nequitia, inertia non modo totius Siciliae, sed unius tenuissimi Siculi clientelam tueri potes 84o Tibi Marcelli statua pro patibulo in clientes Marcellorum fuit tu ex illius honore in eos ipsos, qui honorem illi habuerant, Supplicia quaerebas Quid poste, quid tandem tuis Statuis fore arbitrabare An vero id, quod accidit Nam Tyndaritani statuam istius, quam sibi propter Marcellos 5

alii ore etiam basi ioni iuSSerat, deturbarunt, Simula: SUC- cessum Sti audierunt.

. Dedit nunc igitur tibi ortuna Siculorum C. Marcellum

iudicem, ut, cuius ad statuam Siculi te praetore alligabantur, eius religioni te eumdem vinctum Strictumque dederemUS 1 oo

Ac primo, iudices, hoc signum Mercurii dicebat iste Tyndaritanos II. Marcello huic Aesernino vendidiSSe, atque hoc Sua cauSa etiam Marcellum ipsum sperabat esse dicturum: quod mihi numquam verisimile visum est, adoleScentem illo

loco natum, patronum Siciliae, nomen Suum Sti ad tralatio 1osnem criminis Commodaturum. Verumtamen ita res mihi tota proViSa atque Praecauta St, ut Si maXime SSet inventuS, qui in Se SUScipere Stam culpam crimenque cuperet, tamen S

275쪽

II. o. ROME' RULE O HER PROVINCES 255 proficere nihil posset. Eo enim deduxi testes et eas litterasi 1 deportavi, ut de istius facto dubium esse nemini posset. Publicae litterae sunt, deportatum esse Mercurium MesSanam Sumptu publico dicunt, quanti praefuisse huic negotio publice legatum Poleam. Quid i is ubi est Praesto est testis est. Proagori Sopatri iussu Quis est hii qui ad statuam i 15 Strictus est. Quid is ubi est Testis est: vidistis hominem et verba eius audistis. Demoliendum curavit Demetrius gymnaSiarchus, quod is ei loco praeerat. Quid λ hoc nos dicimus Immo vero ipse praesens Romae nuper istum ipsum esse pollicitum, seSe id signum legati esse redditu-ia rum, si eius rei testificatio tolleretur, cautumque SSet eos

testimonium non esse dicturos. Di Xit hoc apud vos Zosippus et Ismenias, homine nobili SSimi et principe Tyndaritanae civitatiS.1O. Verres' obberies a Agrigentum, Assorus, Enguium,

Catina.

I. Herculis templum est apud Agrigentinos non longe a soro Sane Sanctum apud illos et religiosum. Ibi est ex aere Simulacrum ipsius Herculis, quo non facile quidquam di Xerim me vidisse pulchrius, tametsi non tam multum in istis rebus intelligo, quam multa vidi, usque eo, iudice S, Utrictum eiu ac mentum paullo Sit attritius, quod in precibus

et gratulationibus non solum id venerari, Verum etiam OSCU-lari Solent. Ad hoc templum, quum esset iste Agrigenti,

duce Timarchide repente nocte intempesta SerVOrUm armato torum fit concursus atque impetus. Clamor a vigilibus anique custodibus tollitur. Qui primo quum obsistere ac defendere Onarentur, male mulcati clavis ac fustibus repelluntur postea convulsis repagulis effractisque valvi demoliri signum ac vectibus labefactare conantur. Interea exi clamore fama tota urbe percrebruit, expugnari deo PatrioS

276쪽

256 EXTRACT FROM CICERO. Sect. V. non hostium adventu necopinat neque repentino Praedonum impetu; Sed ex domo atque cohorte praetoria manum fugitivorum instructam armatamque venisse. Nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte eo nuntio XCitatu surreXerit, telumque, quod ocuique sors offerebat, arripuerit. Itaque brevi tempore ad fanum e urbe tota concurritur. Hora amplius iam in demoliendo signo permulti homines moliebantur illud interea nulla lababat e parte quum alii vectibus subiectis conarentur commoVere, alii deligatum omnibus membri rapere asad se funibus. Repente Agrigentini concurrunt fit magna lapidatio : dant sese in fugam istius praeclari imperatoris nocturni milites. Duo tamen Sigilla perparvula tollunt, ne

omnino inanes ad istum praedonem religionum reverterentur.

Numquam tam male est Siculis, quin aliquid facete et om 3omode dicant velut in hac re aiebant, in labores Herculis non minu hunc immani SSimum Verrem, quam illum aprum Erymanthium referri oportere. 2. Hanc virtutem Agrigentinorum imitati sunt Assorini postea, viri sortes et fideles, Sed nequaquam e tam ampla 35 neque tam e nobili civitate. Chrysas est amnis, qui per Assorinorum agros fluit is apud illos habetur deus et religione maxima colitur Fanum eiu AESD in agro propter ipsam viam, qua Assor itur Hennam. In eo Chrysae est Simulacrum, praeclare actum e marmore. Id Ste poscere o Assorinos propter Singularem eius sani religionem non ausus

est: Tlepolemo dat Hieronique negotium. Illi noctu facta

manu armataque Veniunt, fores aedis effringunt aeditui cuStodeSque mature Sentiunt Signum, quod erat notum vicinitati, buccina datur homines X agri concurrunt elicitur 3

fugaturque lepolemus neque quidquam e sano Chrysae

praeter unum perparvulum signum X aere de Sideratum est.

3. Matris magnae fanum apud inguinos est In hoc sano loricas galeaSque aeneas, caelata Opere Corinthio,

277쪽

II. o. ROME'S RULE O HER PROVINCES. 2575 hydriasque grandes, simili in genere atque eadem arte Perfectas, idem ille P. Scipio, vir omnibus rebus praecellentiS-SimVS, posuerat et Suum nomen inscripserat. Quid iam de isto plura dicam aut querari omnia illa, iudices, abstulit: nihil in religiosissimo sano praeter vestigia violatae religionis 55 nomenque P. Scipionis reliquit hostium Spolia, monumenta imperatorum, decora atque Ornamenta sanorum posthac his praeclaris nominibus amissis in instrumento atque in Supellectile C. Verris numerabUntur. 4. Audite etiam singularem eius, iudices Cupiditatem, auda-6 Ciam amentiam, in his praesertim sacris polluendi S, quae non modo manibus attingi, sed ne cogitatione quidem violarisas fuit. Sacrarium Cereris est apud Catinenses eadem religione, qua Romae, qua in ceteris lociS, qua prope in toto orbe terrarum. In eo sacrario intimo fuit signum Cereris 65 perantiquum, quod viri, non modo cuiuSmodi esset, sed ne esse quidem sciebant. Aditus enim in id sacrarium non est Viris Sacra per mulieres ac virgines confici solent. Hoc signum noctu clam istius servi ex illo religiosissimo atque antiquissimo sano sustulerunt postridie sacerdotes Cereris 7 atque illius sani antistitae maiores natu, probatae a nobiles mulieres, rem ad magiStratu Suo deferunt. Omnibus acerbum, indignum, luctuosum denique videbatur. Tum iste permotus illa atrocitate negotii, ut ab se sceleris istius suspicio demoveretur, dat hospiti Suo cuidam negotium, ut ali-75 quem reperiret, quem illud fecisse insimularet daretque

operam, ut i eo Crimine damnaretur, ne ipse esset in crimine Re non procraStinatur; nam quum Ste Catina prosectus eSSet, SerVi cuiusdam nomen desertur. Is accusatur: ficti testes in eum dantur rem cunctus Senatu Catinensium 8 legibus iudicat. Sacerdotes vocantur e hi quaeritur Secreto in curia, quid esSet actum, quemadmodum arbitrarentur Signum SSe ablatum. ReSpondent illae, praetoris in eo loco Servos Sse viSOS ReS, quae esSet iam antea

278쪽

258 EXTRA PS NOM CICERO. Sect . . non Obscura, Sacerdotum testimonio perspicua esSe coepit. Itur in consilium D servus ille innocens omnibus sententiis 5 absolvitur, quo facilius vos hunc Omnibus Sententiis con

11. I et Verres carrised ost VH age of iuno iro Melicta. Insula est Aselita, iudices, satis lato ab Sicilia mari periculosoque disiuncta : in qua est eodem nomine oppidum, quo Ste numquam accessit; quod tamen isti teXtrinum per triennium ad muliebrem vestem consciendam suit. Ab eo oppido non longe in promontorio, sanum est Iunoni anti 5 quum quod tanta religione semper fuit, ut non modo illis Punicis bellis, quae in his sere locis navali copia geSta atque Versata Sunt, Sed etiam in hac praedonum multitudine Semper inviolatum Sanctumque fuerit. Quin etiam hoc memoriae proditum St, classe quondam IIasinissae regis ad eum Iolocum appulSa, praefectum regium dentes eburneos incredibili magnitudine e sano Sustulisse et eos in Africam portaSSe,AIasinissaeque donasse. Regem quidem primo delectatum eSSe munere post, ubi audiSSet, unde SSent, Statim certOS homines in quinqueremi misisse, qui eos dentes reportarent. 5Itaque in his inscriptum litteris Punicis fuit: REGEM MASI

NISSAM IMPRUDENTEM ACCEPISSE RE COGNITA, REPONENDOS

RESTITUENDOSQUE CURASSE. Erat praeterea magna Vi ebori S, multa ornamenta, in quibus eburneae Victoriae, antiquo opera a Summa arte persectae. Haec iste omnia, ne multis o morer, Uno impetu atque uno nuntio per SerVOS Venerios, quo eius rei cauSa miserat, tollenda atque asportanda curavit. Pro dii immortalem quem ego hominem accus, quem legibus ac iudiciali iure persequori de quo O Sententiam per tabellam sereti. Dicunt legati Melitenses publice, po 25liatum templum esse Iunonis nihil istum in religiosissimo sano reliqui SSe, quem in locum classe hOStium Saepe acceS-

279쪽

ΙI. 11 1a ROME'S RULE ' HER PROUINCES. 2 9serint, ubi piratae sere quotannis hiemare Ioleant: quod neque praedo violaverit antea neque hostis attigerit, id ab 3 uno isto Sic spoliatum esse, ut nihil omnino sit relictum.12. Verres compared Io Iulo. I. Vetus est haec opinio, iudices, quae Constat ex antiquissimis Graecorum litteris ac monumentis, insulam Siciliam totam esse Cereri et Liberae Consecratam. HOC quum ceterae gentes Si arbitrantur, tum ipsis Siculis ita persuar Sum St, ut animi eorum inSitum atqUe innatum esse videatur. Nam et natas esse has in his locis deas et fruges in ea terra primum reperta arbitrantur, et raptam SSe Liberam, quam eamdem Pro Serpinam Vocant, e HennenSium nemore qui locus, quod in media est insula situs, umbilicus Siciliae Io nominatur: quam quum inVeStigare et conquirere Ceres vellet, dicitur inflammasse taedas ii ignibus, qui ex Aetnaevertice erumpunt qua Sibi quum pSa praeserret, orbem omnium peragraSSe terrarum. Henna autem, Ubi ea, quae dico, geSta eSSe memorantur, Si loco praecelSo atque edito :rs quo in Summo S aequata agri planitie et aquae perennes; tota vero ab omni aditu circumci Sa atque directa est. Quam circa lacus lucique sunt plurimi et laetissimi flores omni tempore anni locus ut ipse raptum illum virginis, quem iam a pueris accepimus, declarare videatur. Etenima prope Si Spelunca quaedam, Conversa ad aquilonem, infinita altitudine, qua Ditem patrem ferunt repente cum Curru X-stitisse, abreptamque e eo loco Virginem SeCum SportaSSe, et subito non longe a Syracusis penetrasse Sub terras, lacumque in eo loco repente exstitisse: ubi usque ad hoc tempus et Syracusani festos dies anniversario agunt celeberrimo virorum mulierumque conVentU.

2. Propter huius opinionis vetustatem, quod eorum in his locis vestigia ac prope incunabula reperiuntur deorum, mira

280쪽

et 6 EXTRA CPS FROM CICERO. Sect. V.

quaedam tota Sicilia privatim ac publice religio est Cereris

Hennensis Etenim multa Saepe prodigia vim eiu numen 3oque declarant L multis saepe in dissicillimis rebus praesens auxilium eius oblatum est, ut haec insula ab ea non solum

diligi, sed itiam cincoli custodirique videatur Nec solum

Siculi, verum etiam Ceterae gente nationesque HennenSem Cererem maXime colunt Etenim, si Atheniensium sacra 35 summa Cupiditate Xpetuntur, ad quo Ceres in illo errore venisse dicitur frugesque attulisS quantam SSe religionem convenit eorum, apud UOS eam natam esSe et fruge inveniSSe OnStat Itaque apud patres nostros atroci ac dissicili reipublicae tempore, quum Ti. Graccho occiso magnorUm opericulorum metu e ostenti portenderetur, P. Mucio L. Calpurnio conSulibus, aditum est ad libros Sibyllinos in quibus

Tum ex amplissimo collegio decemvirali sacerdotes populi Romani, quum esset in Urbe nostra Cereris pulcherrimum 5et magnificentissimum templum, tamen usque Hennam profecti sunt Tanta enim erat auctoritas et vetustas illius religioniS, ut, quum illuc irent, non ad aedem Cereris, sed ad ipsam Cererem proficisci viderentur Non obtundam diutius. Etenim iamdudum vereor, ne oratio mea aliena ab iudiciorum soratione et quotidiana dicendi consuetudine esse videatur. Hoc dico, hanc ipsam Cererem, antiquissimam, religiosissimam, principem omnium Sacrorum, quae apud Omne gentes nationesque fiunt, a C. Verre e Sui templi ac Sedibus esse sublatam. Qui accessisti Hennam, vidisti Simulacrum Ce ε 3 reri e marmore et in altero templo Liberae sunt ea per- ampla atque praeclara, Sed non ita antiqua. Ex aere fuit quoddam modica amplitudine a Singulari pere, cum facibuS, Perantiquum, omnium illorum, quae Sunt in eo sano, mulio antiquissimum Id sustulit ac tamen eo contentus 6o non fuit Ante aedem Cereris in aperto ac propatulo loco Signa duo Sunt, Cereri unum, alterum Triptolemi, et pul-