장음표시 사용
71쪽
ROMA IN ANECDOTES. 599. Frti atra etason. L. Manlio A. F., quum dictator suiSSet, M. PomponiuS, tribunus plebis, diem dixit, quod is qaucos sibi dies addictaturam gerendam addidisset criminabatur etiam, quod Titum ilium, qui postea est Torquatus appellatus, ab hominibus relegasset et ruri habitare iussisset. Quod quum
audivisset adolescens filius negotium exhiberi patri, accurrisse Roman et cum prima luce Pomponii domum venisse dicitur. Cui quum esset nuntiatum, qui illum iratum allaturum ad se aliquid contra patrem arbitraretur, surreXit eio lectulo remotisque arbitris ad Se adolescentem iuSSit venire. At ille, ut ingressus est, confestim gladium destrinxit, iuravitque se illum statim interfecturum, nisi iusiurandum sibi dedisset, Se patrem missum esse actu um. Iuravit hoc coactus terrores Pomponius Rem ad iopulum tetulit: 1s docuit, cur Sibi cauS deSiStere necesse esSet Manlium missum secit. Tantum temporibus illis iusiurandum valebat. Atque hic T. Manlius is est, qui ad Anienem Galli,
quem ab eo provocatu occiderat, torque detracto cognomen invenit: cuius tertio consulatu Latini ad Veserimi sus et sugati magnus vir in primis et qui perindulgens in patrem, idem acerbe Severus in filium.1O. Fabius Maximus. Ego Q. Maximum, eum qui Tarentum recepit, adolescensita dilexi senem ut aequalem. Erat enim in illo viro comitate condita gravitas, nec Senectus more mutaVerat quamquam eum colere coepi non admodum grandem natu, Sed tamen iam aetate provectum. Anno enim pOS consul primum uerat quam ego natu Sum Cumque eo quartum
consule adolescentulus miles ad Capuam prosectus sum
72쪽
6 EXTRA PS FROM CICERO. quintoque anno post ad Tarentum. Quaestor deinde quadriennio post actus Sum quem magistratum geSSi consulibus Tuditano et Cethego, quum quidem ille, admodum ioseneX, Suasor legis Cinciae de donis et muneribus fuit. Hic et bella gerebat ut adolescens, quum plane grandi eSSet, et Hannibalem iuveniliter exsultantem patientia sua molliebat: de quo praeclare familiaris noster Ennius:
Unus homo nobis cunctando restituit rem. 5Non ponebat enim rumores ante salutem. Ergo postque magisque viri nunc gloria claret.
Tarentum Vero qua vigilantia, quo consilio recepit quum quidem, me audiente Salinatori, qui amiSso oppido sugerat in arcem, glorianti atque ita dicenti: mea opera, Q. Fabi, o Tarentum recepisti: 'Certe. nqui ridens nam is uamiSiSSes, numquam recepi SSem. Nec vero in armis
praeStantior quam in toga; qui ConSul iterum, Sp. Carvilio collega quiescente, C. Flaminio tribuno plebis quoad potuit restitit, agrum Picentem et Gallicum viritim contra 5 senatus auctoritatem dividenti augurque quum SSet dicere auSus est optimis auspicii ea geri quae pro reipublicae Salute gererentur; quae contra rempublicam ferrentur contra auspicia ferri. Multa in eo viro praeclara cognovi:
sed nihil est admirabilius, quam quomodo ille mortem filii sotulit, clari viri et consularis. Est in manibus laudatio: quam quum legimus, quem philoSophum non contemnimus Nec vero ille in luce modo atque in oculis civium magnus, Sed intus domique praestantior. Qui Sermo quae praecepta quanta notitia antiquitatist quae scientia iuris 35 augurii l Multae etiam, ut in homine Romano, litterae.
Omnia memoria tenebat non domestica solum Sed etiam externa bella. Cuius Sermone ita tum cupide fruebar,
quasi iam divinarem, id quod evenit, illo exstincto ore
73쪽
ROMAN NE DOTES. 6111 Appius Me linae Ad App. Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus eSSet tamen is, quum Sententia senatus inclinaret ad pacem cum Pyrrho foedusque faciendum, non dubitavit dicere illa
quae VerSibus persecutus St Ennius :
Quo vobis mentes, rectae quae stare solebant Antehac, dementes sese flexere viai 3
Ceteraque gravissime notum enim vobis carmen est; et
tamen ipsius Appii exstat oratio. Atque haec ille egit
septem et decem annis post alterum Con Sulatum, quumio inter duos consulatus anni decem interfluXisSent, Censorque ante Superiorem OnSulatum fuisset; ex quo intelligitur Pyrrhi bello grandem sane suisse et tamen sic a patribus accepimus. Nihil igitur asserunt qui in re gerenda Versari Senectutem negant Similesque Sunt ut si qui guberi natorem in navigando nihil agere dicant, quum alii malos scandant, alii per soro cursent, alii Sentinam exhauriant, ille autem clavum tenens quietus sedeat in puppi. Non lacit ea, quae iuvenes a Vero multo maiora et meliora facit Non viribus aut velocitatibus aut celeritate ἘOra porum re magnae geruntur, Sed ConSilio, auctoritate, sententia; quibus non modo non orbari, Sed etiam augeri Senectus olet.
Quattuor robustos filios, quinque filias, tantam domum, tantas clientelas Appius regebat et caecu et Senex. Ina tentum enim animum, tamquam arcum, habebat, ne langueScen Succumbebat Senectuti. Tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos metuebant Servi, Verebantur liberi, carum omnes habebant vigebat in illa domo mos patrius et disciplina. Ita enim senectus 3 honesta est, si se ipsa defendit, Si ius suum retinet, Si nemini Mancipata est, mi usque ad extremum 'piritum
74쪽
62 EXTRA PS FROM CICERO. dominatur in suos. Ut enim adolescentem, in quo senile aliquid, sic senem, in quo est aliquid adolescentis, probo: quod qui equitur, corpore senex SSe poterit, animo numquam erit. 3512 Specimen o Roman IVLI. i. Ridiculum est illud Neronianum vetus in furace SerVo, Solum esse, cui domi nihil sit nec obsignatum nec occlusum: quod idem in bono servo dici solet sed hoc iisdem
ii Asricano illo maiori, coronam sibi in convivio ad caput 5RCCommodanti, quum ea Saepius rumperetur, P. Licinius Varus, Noli mirari,' inquit Si non conveni Caput enim
iii Titium, quum studiose pila luderet et idem signa sacra noctu rangere putaretur, gregaleSque, quum in campum non IoVeni SSet, requirerent, XCUSaVit VeSpa Terentius, quod eum brachium fregisse ' diceret. iv. Crassus cuidam qui eum rogarat, num ei molestus esset suturus, si ad eum bene ante lucem venisset, Tu vero,' inquit, molestus non eris. Iubebis igitur te, inquit susci 15tari λ' et ille, Certe negaram te molestum suturum.' v. L. Porcius Nasica censor Catoni, quum ille, Ex tui animi sententia tu uxorem habes t 'Non hercule,' inquit, ex mei animi sententia.'vi. Quum C. Fabricio P. Cornelius, homo, ut exiStimaba aotur, avdru et furaX, Sed egregie sortis et bonus imperator, gratia ageret, quod Se homo inimicus consulem fecisset,
bello praesertim magno et gravi, Nihil est, quod mihi gratias agas, inquit,' si malui compilari quam venire.'vii Q. Mucius Scaevola Septumuleio Anagnino, cui pro 5 C. Gracchi capite erat aurum repensum, roganti ut se in Asiam praesectum duceret, 'Quid tibi vis, inquit, 'insane id anta malorum est multitudo civium, ut tibi ego hoc confir-
75쪽
ROMA A NECDOTES. 63mem, Si Romae manseris, te paucis anni ad maXima pecu-
viii. Quum Africanus censor tribu moveret eum centurionem qui in Paulli pugna non affuerat, quum ille se custodiae causa diceret in caStri remansisSe, quaereretque, Ur ab eo
notaretur, 'Non amo, inquit, mimium diligentes.' 35 ix. Nasica, quum ad poetam Ennium venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu dixisse et illum intus esse. Paucis post diebus quum ad Nasicam venisset Ennius et eum a ianua quaereret, exclamat Nasica se domi non esse. Tum o Ennius, quid λ ego non cognosco,' inquit vocem tuam Θ' Hic Nasica, Momo es impudens Ego quum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse, tu mihi non
x. Siculus, quum ei familiari quidam quereretur, quod diceret, uxorem suam suspendi Sse se de ficu, amabo te,' inquit, 'da mihi ex ista arbore quos seram SurculoS.'xi. Catulus cuidam Oratori malo, qui, quum in epilogo
misericordiam se moviSSe putaret, poStquam SSedit, rogavit eum videreturne misericordiam movisse, ac magnam quiso dem,' inquit neminem enim puto esse tam durum, cui non oratio tua miseranda visa sit.' xii Cato quum percuSSuS SSet ab eo qui arcam serebat,
quum ille diceret, Cave, rogavit, tumquid aliud ferret
55 xiii Siculus, cui praetor Scipio patronum causae dabat hospitem suum, hominem nobilem, sed admodum Stultum, Quaeso, inquit, praetor, adversario meo da istum patronum, deinde mihi neminem dederis.' xiv. Patrono malo, quum vocem in dicendo obtudisset, 6 suadebat Granius, ut mulsum rigidum biberet, simulac domum redisset 'Perdam.' inquit vocem, si id se pro ' melius est,' inq*t quam reum
76쪽
6 EXTRA CPS FROM CICERO. xv. Quum Scaurus nonnullam laberet invidiam ex eo quod Phrygionis Pompeii locupletis hominis bona Sine testamento OSSederat, Sederetque advocatus reo Bestiae, quum 5 funus quoddam duceretur, accusator C. Memmius, Uide,' inquit, Scaure, mortuus rapitur, si pote esse possessor xvi Appius maior ille, quum ageretur in senatu de agris
publicis et de lege Thoria et premeretur Lucilius ab iis quia pecore eius depasci agros publicos dicerent, Non est, ' O inquit 'Lucilii pecus illud: irratis defendere Lucilium videbatur: ego liberum puto esse qua lubet, paScitur xvii. Crassus, quum laesisset testis Silus Pisonem, quod se in eum audisse dixisset, 'Potest fieri, inquit, 'Sile, ut is, unde te audisse dicis, iratus dixerit. Annuit Silus. 'Potes 75
etiam, ut tu non recte intellexeris.' Id quoque toto capite annuit, ut e Crasso daret 'Potest etiam fieri, inquit, ut omnino, quod te audiSSe dicis, numquam audieris. Hoc ita praeter XSpectationem accidit, ut teStem Omnium risus
xviii. C. Laelius, quum ei quidam malo genere natus diceret, indignum esse suis maioribus, 'At hercule,' inquit, tu tuis dignus.'Xix. M. Cincius, quo die legem de donis et muneribus tulit, quum C. Cento prodiisset, et satis contumeliose, quid 85sers, Cinciole λ quaesisset, Ut emas,' inquit, 'Cai, si uti
XX. Censor Lepidus, quum M. Antisti Pyrgens equum
ademisset amicique quum Vociferarentur et quaererent, quid ille patri suo responderet, cur ademptum sibi equum diceret, o quum optimus colonus, parcissimus, modeStiSSimus, frugaliS- simus esset, Ie Storum, inquit, mihi credere.'
In usculan quum essem, vellemque e bibliotheca pueri
77쪽
ROMA ANE OPES. 65 Luculli quibusdam libris uti, veni in eius villam, ut eo ipSe
ut solebam inde promerem. Quo quum eniSSem, M. Catonem, quem ibi esse nescieram, vidi in bibliotheca sedentem, multis circumfusum Stoicorum libris. Erat enim in eo in-eXhausta aviditas legendi, nec Satiari poterat quippe qui, ne reprehenSionem quidem vulgi inanem reformidans, in ipsa curia Soleret legere Saepe, dum Senatus cogeretur, nihil Operae reipublicae detrahens quo magis tum in summo otioi maximaque copia quasi helluari libris, si hoc verbo in tam Clara re utendum est, videbatur. Quod quum accidisset ut alter alterum necopinat videremus, SurreXit Statim. Deinde prima illa, quae in CongreSS Solemus:
Quid tu,' inquit, huc a villa enim, credo et Si ibi te.
Heri, inquam, 'ludis commissis, ex Urbe prosectu Veni ad vesperum. CauSa autem fuit huc veniendi, ut quoSdam hinc libros promerem et quidem, Cato, totam hanc copiam iam Lucullo nostro notam esse oportebit Nam his librisa eum malo, quam reliquo ornatu villae delectari. Est enim mihi magnae curae, quamquam hoc quidem proprium tuum munuS St, ut ita erudiatur, ut et patri et Caepioni nostro et tibi tam propinquo respondeat. Laboro autem non Sine causa. Nam et avi eius memoria moveor nec enim ignoraSet quanti secerim Caepionem : qui, ut opinio mea sert, in principibus iam esset, si viveret: et Lucullus mihi versatur ante
oculOS, Vir quum omnibus excellens, tum mecum et amicitia et omni voluntate sententiaque ConiunCtUS.' Praeclare, inquit, facis, quum et eorum memoriam teneS, 3 quorum uterque tibi testamento liberos Suo commendavit,
et puerum diligis Quod autem meum munus diciS, non equidem recuso Sed te adiungo socium. Addo etiam illud, multa iam mihi dare Signa puerum et pudoris et ingenii. Sed
aetatem vides 3 Video equidem,' inquam Sed tamen iam infici debet
78쪽
66 EXTRA TS FROM CICERO. ii artibus, qua Si, dum est tener, combiberit, ad maiora
Sic et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter
Sed resideamus,' inquit, si placet. Itaque fecimus. o14. Marte se of Characur. Intelligendum est duabus quasi nos a natura induto eSSe
PerSoni S, quarum Una Communi eSt, e eo quod omne Participes Sumus rationi S praeStantiaeque eius, qua antecellimuS
bestii S, altera autem, quae proprie Singulis est tributa. Ut enim in corporibus magnae dissimilitudines sunt alio vide 5 mus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere itemque in formis aliis dignitatem inesse, aliis venustatem: Sic in animis existunt maiores etiam varietates. Erat in L. Crasso, in L. Philippo multus lepos maior etiam, magiS-que de industria, in C. Caesare, L. F. At iisdem temporibus Io in M. Scauro et in M. Druso adolescente singularis seVeritaS;
in C. Laelio multa hilaritas in eius familiari Scipione ambitio
maior, vita tristior. De Graecis autem, dulcem et acetum, festivique sermonis, atque in Omni ratione Simulatorem, quem εἴρωνα Graeci nominaVerunt, Socratem accepimus: i5 contra Pythagoram et Periclem summam auctoritatem Onsecutos sine ulla hilaritate Callidum Hannibalem ex Poenorum, e no Stri ducibus Q. Maximum accepimus facile celare, tacere, dis Simulare insidiari, praecipere hostium consilia. In quo genere Graeci Themistoclem et heraeum oIaSOnem ceteris anteponunt in primisque versutum et callidum factum Solonis, qui, quo et tutior vita eiu esset, et pluSaliquanto reipublicae prodesset, furere se simulavit. Sunt his alii multum dispares, simplice et aperti, qui nihil ex occulto, nihil insidiis agendum putant, veritati cultores, fraudi ini et Emici; itemque alii, qui quidvis perpetiantur, cui fi deSemiant, dum, quod Velint, conSequantur D ut Sullam et M. CraSSum
79쪽
ROMA A CDOTES. 67 videbamus. Quo in genere versutissimum et patienti Ssimum Lacedaemonium Lysandrum accepimus: Contraque Callicra-3 tidam, qui praesectus Classi proXimus post Lysandrum fuit itemque in sermonibus alium, quamVis praepoten Sit, essicere,
ut unus de multis esse videatur; quod in Catulo, et in patre et in filio, idemque in Q. Mucio Mancia vidimus. Audivi ex maioribus natu hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica: con-35 traque patrem eius, illum, qui Ti. Gracchi conatus perditos
vindicavit, nullam comitatem habuisse sermoniS; ne Xenocratem quidem, SeveriSsimum philosophorum, ob eamque rem pSam magnum et Clarum fuisse. Innumerabiles aliae dissimilitudines sunt naturae morumque minime tamen itu-
Vita atque factis illustranda sunt summorum virorum haec, quae verbis subtilius quam Satis est disputari videntur. Quaero enim a Vobis, num ullam cogitationem habuisse videantur ii, qui hanc rempublicam tam praeclare fundatam nobis reliquerunt, aut auri et argenti ad avaritiam, aut amoenitatum ad delectationem, aut supellectilis ad delicias, aut epularum ad voluptate. Ponite ante oculos unum quemque
regum. Vultis a Romulod vultis post liberam civitatem ab iis ipsis, qui liberaverunt Z Quibus tandem gradibus Romulusio eScendit in caelum iisne, quae isti bona appellant an rebus estis atque virtutibus 8 Quid Z a Numa Pompili, minusne gratas diis immortalibus capedines ac fictiles hirnulas fuisse
quam silicatas aliorum pateras arbitramuri Omitto reliquos :Sunt enim omne pares inter se praeter Superbum Brutumi si quis roget, quid egerit in patria liberanda, Si quis item reliquo eiusdem consilii socios, quid Spectaverint, quid secuti Sint, num qui eXSi Stet, cui voluptas, cui divitiae, cui denique praeter ossicium sortis et magni viri quidquam aliud propositum fuisse videatur Quae res ad necem Porsenae C. Mucium
80쪽
68 EXTRACTS FROM CICENO. impulit sine ulla spe salutis suae Quae vis Coclitem contra oomnes hostium copia tenuit in ponte Solum quae patrem
Decium, quae filium devotavit atque immisit in armatas hostium copias Quid continentia C. Fabricii, quid tenuitas victus M'. Curii sequebatur Quid duo propugnacula belli Punici, Cn. et P. Scipiones, qui Karthaginiensium adventum 5 corporibus suis intercludendum putaverunt quid Africanus maior quid minor quid inter horum aetates interiectus Cato quid innumerabiles alii Z nam domesticis aeXemplis
abundamu cogitasSe, quidquam in Vita Sibi Xpetendum, nisi quod laudabile esset et praeclarum, videntur Veniant so igitur isti irrisores huius orationis ac Sententiae et iam vel ipSi iudicent, utrum se horum alicuius, qui marmorei tecti Sebore et auro fulgentibus, qui signis, qui tabulis, qui caelato auro et argento, qui Corinthiis operibus abundant, an C. Fabricii, qui nihil eorum habuit, nihil habere voluit, Simile eSS 33 malint λ16 The ood Fatu in Regulus.
M. Attilius Regulus, quum consul iterum in Africa ex insidiis captus esset, duce Xanthippo Lacedaemonio imperatore autem patre Hannibalis Hamilcare iuratus missu est ad Senatum, ut, nisi redditi essent Poenis captivi nobiles qhddam, rediret ipse Karthaginem. Is quum Romam Veni SSet 5 utilitatis speciem videbat, sed eam, ut res declarat, salSamiudicavit, quae erat talis manere in patria esse domi suae
Cum UXOre, cum liberis quam calamitatem accepisset in bello communem fortunae bellicae iudicantem, tenere Onsularis dignitatis gradum. Quis haec neget esse utilia io Quem censes Iagnitudo animi et sortitudo negat. Num
locupletiores quaeri auctores Harum enim est virtutum proprium nihil extimescere, omnia humana despicere nihil quod homini accidere possit intolerandum putare. Itaque quid secit In senatum venit; mandata XPOSuit Senten- i5