장음표시 사용
101쪽
DE FLVORE CAPILLET MAC. quibus nascuntur. Qualis autem sit humor ex quo generantur, & ex cuius corruptione corrumpuntur, docet corpori nos Galenus tuendae sanitatis libro ..ubi de corporis exacrementa tri crementis agens, dicit illorum unum esse siccum quod plicu. per aluum deiicitur: alterum humidu quod per uesicam Sic . excernitur: tertium uero halituosum quod in singulis immi animalis nascitur particulis, ex ipso unde aluntur succo. Halii φρ. Cui excremento quamuis nullus certus ut aliis a natura praescriptus est meatus, expellitur tamen ipsum partim actum per ipse molliora corpora, quae fluentis eius mois lentiae cedunt. potissimum cum a spiritu maiore impetu imiente,impellituri partim etia per exiguos omnes quos Pori poros Grsci uocant,corporis meatus, quorum non modo reliquum corpus uniuersum, sed etiam tota cutis pleona est. Porro huiusmodi generis excrementum tenui M-mum lacile sane citur, partim quidem in speciem hali
tus ab insito calore solutum,partim uero uiolento motundor. consertim erumpens. Caeterum quod ita excernitur, S VDOR EM appellant. Alterum uero cui nullu publice no
men est,& quod uulgo etiam quoniam uisum prs tenui late effugiat,haud cognitum est ab iis qui id ratione coninsensibila templati sunt,Grsce αλλορα Θησεifim οου uocatur,hoc transspiratio. est. insensibilis & sensum latens ira spiratio, in qua etiam crassioris excrementi nonnihil excernitur, cui tamen &uehementiore calore,& fluoris impetu maiore opus est, ne ante itineris finem s statur, saltem ad cuti a quo exocremento etiam tum sordes quae circa omnium cutim
semper adseruantur, tum pili ipsi originem habent. Et non solum ab huiusmodi per cutim transpirante excre mento, a principio pili gignuntur, sed& de caetero ue luti succrescendo, ut idem therapeutice libro i . scribit, augentur. Caeterum quoties id uel prorsus periit, uel redditum est uitiosum, toties pilos corumpi est nece sterquemadmodum &stirpes ipst aut nutriente succo desti
tutae, aut non idoneo usae, corrumpuntur. Verum quando
102쪽
do prorsus deperditur qui pilos alit succus, eatulties oritur, passio insanabilis Quando uero uitiatur, tum ophiam tum alopeciae proueniumn quibus omnibus particulae quae utilis fuerat, amissio est . Utram uero ab animali nomen adepta est. Alopecia quidem quod uulpina fit pas si 'p fio,id est, quae vulpibus saepe accidere consueuit.Ophia. bias . sis uero a serpentis similitudine nomine ducto.Quorum malom alopeciam Galenus in diffinitionibus suis dicit esse natiui coloris in capillo mutationem, qua ad aurum inclinato colore capillusa radicibus fluit.Ophia sim uero item huic in capillo natiui coloris in magis uarium et uersicolorem mutationem, quo uitio circumactis & obliquis spatiis capitis partes glabrescunt. Celsus haec mala Areas uocat,& de isdem libro σ. sic scribtu Arearum duo Aneri genera sunt. Commune utrisq; est, quod emortua sum ma pellicula pili primum extenuantu deinde excidunttat si ictus is locus est, sanguis exit liquidus 8c mali odo ris, incresciti utrum in aliis celeriter,in aliis tarde. Peius est quod densam cutem R. subpinguedc ex toto glabram fecit: sed ea quae alopecia nominatur sub qualibet figura dilatatur fu& in capillo & in barba. Id uero quod a se pen iis similitudine Ophiasis appellatur, incipit ab occipitio, duorum digitorum latitudinem non excedit,ad aures duobus capitibus serpit,quibusda etiam ad frontem. donec se duo capita in priorem partem committat. Illud uitium in qualibet aetate est, hoc sere in infantibus. Illud uix unquam sine curatione, hoc per se saepe finitur. Haec Celsus. Maculis.) Capillorum et capitis desedationibus.
areis, glabretis Sinanitatibus, prssertim fis qus in Ophias fiunt Na quod serpetinis maculis sit assimilis,ophiasis rdicta est. De ait morbo latitante. Ponit primo fluoris capit Morbus dest
lorum causas,quarum una est aliquando morbus. Solet v causa. enim post morbum sere semper capillorum contingere defluuium, humores enim sub cute latentes a quibus nutriuntur,& subinde succrescunt capilli,tunc maxime cor
103쪽
DE F L U ORE c APLL. ET MAc. rumpi solent. quamuis etiam citra morbos id aliquando
torti Errae Seu raro ablueris. Alia fluoris capillorum causaestrarior c pitu rior capitis Iotio, cuius intermissione sordes circa cutim latio. aceruantur,qui tandem putrescentes capillorum radices 3 etiam corrupunt, unde& decidunt. V is epota ueneni. Iti ter defluuii capilloru causas una etiam est uel assumptum uenenum: cuius signum est, coloris in uniuerso corpore mutatis,aut enim liuens est, aut nigri cas,aut uarius. Nec
resert siue in cibo siue in potu suerit assumptum: qua uis facilius fallere, celeriusi in uenas dc uniuersas corporis partes permanare,prscipue cor ipsum pertingere pos- πιο η qMi. fit in potu quam in cibo sumptum. Est autem uenenum
quicquid assu naptum aut attactum nocet,& natura eius cui approximatur,immurat. Quod, ut Averrois docet,in corpore Operatur,aut qualitatibus primis, aut a tota sub 4 stantia aut fortitudine attractionis, aut uitae calorem re
δε- δεμ mouendo Salamandra. Alia fluoris capillorum causare efficax quidem est,ut inquit,salmandrae attactus. Est au tem salamadra,ut Dioscorides tradit, ignauum animal, in lacertarum censu dc genere colore uario. Et ut PIinius scribit libr. io .Salamandra animal est lacerti figura, stella.
tum,nuquam nisi magnis imbribus proueniens,& sere nitate deficiens. Potim.) Efficax in nocendo et praesens. Est* ut Plinius libro is. cap. . tradit, inter omnia uene nata salamandrae scelus maximu. Caetera enim singulos feriunt, nec plures pariter interimunt, ut omittam, quod perire conscientia dicuntur homine percusso, nemam plius admitti ad terras. Salamandra populos pariter ne
care improvidos potest Nam si arbori irrepserit, omnia poma inficit ueneno,& eos qui ederit, necat frigida ui, nies hi laconito distans, quinimosi contacto ab eo ligno uel pede crusta panis incoquatur, idem ueneficium est, uel si in puteum cadat. Nuda obnoxia fammis. Hoc est, ignis calori & consumptioni non subiecta, sed ab igne, in quo uiuit in victa . imo Iantua huic rigor est, tradente Plinio I
104쪽
bro to. cap. .ut ignem tactu extinguat, non alio modo quam glacies. Quamuis alibi, libro scilicet Q. idem neget uerum. Inquitenim, Ex ipsis quae magi tradunt contra incendia, quoniam ignes sola animalium extinguat, si sorent uera, iam esset experta Roma Sestius negat restingui ignem ab hiis hisc Plinius. Dioscorides item libro x. igne non cremari salamandram,falsum esse diciti capra bonoam. Capillos, quia summo illo reru opifice ornamenti& honoris causa in capite ueluti in eminente aedificii cul O p μο ηmine procreati sunt. Non obstante quod Aristoteles ca- 'ς pillorum rationem ad duas tantum reserat causas, uide licet ad necessitatem ipsam, dc ad praefidii rationem:qua rum necessitas est propter cerebri humiditatem ac caluae eommissuras: ubi enim plurimum est humoris atq; caloaris,ibidem piloru ortus ut copiosior fit,necessum est. Prs sidii autem ratio est, ut pilorum copia caput a nimio tum frigore tum calore defendat Et quamuis heae duae praeciapus capillorum sint causae, nihilominus tamen et in or natu est tertia, qui uelut in aedificii culmine miri decoris speciem ostentat. Vnde Charilaus aliquando interrogatis, cur comam nutriret: respo disse fertur, moniam ex omni ornatu is pulchrior, uenustiors ac minimi sumptus esset. Sed de hiis antea quoq; dictu est m. . Caeterum hominis caput inter cstera animantia cuncta maxime pilolam esse,res ipsius indicio satis costasinec argu metis ad id opus est. Tam. Praesertim saliuae.Nam, ut Plin. lib. ιο. ait, Eiusde saliua quae lactea ore uomitur, quacum parte corporis humani contacta, toti defluut pili,idi quod contactum est colorem in uitiliginem mutat. Et libro is. Quippe cu saliua eius quacunq; parte corporis,uel in pe de imo resperis,omnis in toto corpore defluat pilus. Nonnuquam uariant maculae, paruis p parumper Orbibus aspersum ducit noua uulnera tempus.
105쪽
D E FLVORE c APILL .. ET MAC. rum causis, describit nunc alteram arearum specie,quam υ - ophiasin siluetiriam uocant aliqui. variam nticula.) Areae N depilationes uarie&tortuose fiunt di serpunt. Vnde Abin zoar libro 1.Thei zir ait, Tiriam a serpentis nomine ita nominari,eo quod depilatio cutis fit per uiam tortuo isam. Et Galenus in primo mentiri capite primo, demon istrat alopeciam non differre a tiria quam ipse serpigi nem uocat nisi in sola figura. Alopecia eni, ut Celsus tradit, isub qualibet figura dilatatur, non sic autem altera ut iam patuit. Orbibuι.) Circuitibus & tortuositatibus maculo isis in orbis formam saetis. Nova vulnera. Vlcera recetia,
per qus tiria siue ophiasis differt ab alopecia. Vnde Auicetna canonis libro ..dicit: Et differentia quidem inter alo- :peciam dc tiriam est,quod in tiria non tantum cadunt pluili mo excoriatur cum ea cutis tenuis, sicut accidit serpenti,& sortasse accidit in ea figuratio proueniens sicut figuα 'ra serpentis. Tem A. Ophiasis enim,ut Celsus ait, ab occipitio incipiens,ad aures duobus capitibus serpit,quibusdam etiam ad storem, donec se duo capita in priorem Tempora. partem committant. Tempora autem partes sunt capitis
oculos ac aures interiacentes.
Vipereae pellis cineres his addito rebus, Roboreaque pilas ursino iungito sevo, Vel testudineo mala permulceto cruore. visum VipereAE. Vipera serpetis genus est, sic diciti,ut aliqui uomlunt,quod ut pariat, non obstante quod & reliqua ansemantia ferme omniaui quadam partum suum edere so leant. Alii hanc nominis rationem ueluti frigidiusculam refutantes,uiperanseo quod uiuum, hoc est, animal p riat quasi uiui peram dictam aiunt, id lex serae proprietat te colligunt. Nam, ut Aristoteles δέ Plinius tradunt, sola' uipera ex omni serpentium genere animal parit. Sunt&alii qui ideo dictam uolunt uiperam, quod ut pereat, eo quod tum mas in coitu tum scemina in partu pereat Sed quae
106쪽
quae potior sit sententia, iudicent alii. Verum viperam Graeci, marem qui de Echin, foeminam uero Echidnam uocant,sccpdictam uolunt παρα τουε riri γοώμ hunc pi θανατον, quod ad interitum & mortem usq; laetum intus contineat. Nam dum pariendi tempus adest, laetus exeso parentis utero in haec uitalia prorumpit: id cp pc na, ut uolunt, iustissima, quo scilicet talionem reddat. Nam coeuntibus mare &scimina, haec coeuntis maris praedulcedine caput abrodit.Quod& Nicander testatur
dum inquit, Vipera saeua caput laetati dente mariti Moriadicus abscindit, sed nata e semine proles, Viscera dilaniat matris, lucem in requirit, Sic patris interitum sub primo ulciscitur ortu. Et Galenus in libro de Theriam ad Piso
nem ex Nicandri sententia ait, Vipera prae aliis animaliabus omnibus caput ad perniciem habet idoneum: nam, ut serunt,maris semen aperto ore excipit,quo deinde su. scepto, eiusdem caput abscindit et tali uiperarum exitiali existen te complexu demum ex semine geniti catuli quo
dam naturae instinctu uterum matris abrodunt,atque in lucem erumpunt patris mortem uindicantes. Sed con
tra haec Appollonius apud Philostratum, Viperam evse uiuam reseri, serpentes, quos peperisset, lambentem quasq; expolientem . Non enim assentior, inquit, impudenti eorum sermoni, qui uiperarum laetum absque
matre prodire autuma nt: id natura non patitur recrecipit experientia. Sed hiis omissis, ad alia progrediendum. Inq; quam nos uiperam,Graeci echidnam uocant, Ar bes ex Graecorum lingua detorto dc corrupto uocabuloe
Tyru appellant, generis nomine speciei imposito. Nam uipera theri u species est. Therio P,ρίον autem Graecis δέ sathluprs sertim poetis,sera est δέ noxia bestia,ceu i upus eo,ursus. Apud medicos uero pro uenenata bestia accipitur, quae morsu aut ictu uenenum relinquunt,&ueneni sui lui & maleficio nocent, maxime* uiperam significatire
in hoc significato peculiariter utitur GaI. Et qus de Tyro
107쪽
DE FLVORE cAPILL. ET HA e. tradit Serapio, eadem de uipera scribunt Dioscorides:
Paulus atq; Galenus. Et quos hii trochiscos, seu,ut Plin. uocat, pastillos appellant theriacos, quoniam ex therio, id est, uipera componuntur: eosdem Avicenna in men tione theriaces Andromachi,trochiscos uocat tyri. UOrum quae medicorum uulgus narrat hodie de serpente
quodam alio a viperis N peregrino, qui proprio nomiane Tyrus appelletur, & que no nisi peregre ex Aegyptonis petitum, nobili illi antidoto theriacae addere opor
reat, fabulosa simi.& a ueritate maxime aliena. Vipera e nim est quae theriacae admiscetur.& non modo in Aegypto , sed Sc uniuerso orbe reperitur, quare etiam ex ubi que reperta confici potest theriacar quamuis no inficias eam, uno in loco repertam efficatiorem & utiliorem esse quam in alio. Nam, si Theophrasto credimus, plurima sunt quae tum loci in quo agunt. tum uictus quo uiuunt causa, uiribus aut efficatiora aut deteriora redduntur.In Arabia enim si quem momorderit vipera, uulnus facit. sed ac si serro illatum suerit, citra ueneni timorem,quod cibi ratione quo alutur contingit: cum enim odoratis aemedicatis ceu balsami succo.qui ubertim illie nascitur.
plurimum alantur, uirus alias letale, mitiore permutant potestate. Alimenta enim uim habent non minima tum
mitigandis tum accendendis uenenis. Vnde etiam in Phoenicia, uti tradunt, uel halitu selo viperae pernecant hominem, ob radicum quae illic nascuntur uim atque
uenenofitatem. Quare non mirum est,unam theriacam
altera meliorem credere di esse,ob uiperas,uipercosue pastillos aliunde conquisitos & additos. Neq; uipera quae trochiscos theriacos ingreditur, pro aliis accipitur se pentibus, quam de quibus paulo ante dictum est ex senistentia Galeni atq; Nicandri: quamuis diuersum manis sto errore tradat Getilis haud parus autoritatis medicus,dsi in expositionibus suis in quin tu Auicenae librum sierit,Vtapparet Vipera sumitur pro communibus serperitibus
108쪽
scindut quando coit cum ea, unde filii iacientes matrisu inductam eas scindui. Sed erroris cause,reor,sui quod eosdem serpentes aliquando uiperas aliquado tyros nominauit Avicenna. Caeterum sunt qui uiperam non alisum credam quam quem uulgo marassum uocat, a Marinsorum populis ducta nomenclatura, quia id genus ma xime consectarentur, circumferrenim Marsi. Quod MGalenum significare dicunt in libro ad Glauconem, et libro de simplicibus.is. Et Plinium quom qui libro σ. Marsos a Circes filio ortos testatur, & ob id ingenitam cotra serpentes uim illis suisse. Cuius sententiae autores sunt cum primis Nicolaus Leonicenus medicinae decus praecipuum S parens optimus, qui primus labefactata lanaditus* euersam medicinam reparare & e tenebris Aesculapη more reuocare aggressus est, barbarami illam meudicina Latinitati restituit. Alter huic labscribens est L do uicus Caelius, uir eruditus 3c in omni disciplinarum genere exercitatus . inrorum permulta de viperis&de illarum in pariendo natura, & an Plinius S Aristotelea de hoc inter se concordent, discordentve, tradit uter hic quidem in antiquarii lebionum libris, ille uero tum
in proprijs tum in his quos de Plinii & aliorum medicarum erroribus conscripsit: cuius tamen ueracia scripta
mordere haud puduit Pandulphsi queda Collenutium,
uirum 8c si alias non indoctu tamen, ut est in prouerbio. - μἁυ μ. Sed de his satis. Nunc quia theriacae facta est mentio,sciendum theriacam proprie dici Theria hoc est a seris uenenatis quae ictu aut morsu uenenum re linquunt. Et hoc a ut quia aduersus theria, id est, seras uenenatas praesens sit remedium:& sc accipit Plinius libro
o. cap. ultimo, ubi theriaces compositionem describit, nulla uiperae facta metione, qua magnus rex Antiochus aduersus omnia uenena usus traditur. Et libro αν. cap.
dictu eriace uocatur excogitata compositio luxuripsit
109쪽
DE FLVORE c A P I LL. ET MAC. ex rebus externis , cum tot remedia dederit natura, quae fingula sufficerent. Aut dicitur theriaca, quoniam therion, id est uipera, compositionem eius ingreditur: unde quoque eandem ob causam trochisci siue pastilli theriaci uocantur: de quibus Plinius libro iam dicto cap. . se scribi LFiun t ex uipera pastilli,qui theriaci uocatur a Graecis, quaternis digitis utrinq; amputatis, exeptis P interaneis S liuore spins adlisrente, reliquo corpore in patina ex aqua dcaneto discocto, spinisi exemptis & addita similagine,atq; sic in umbra siccatis pastillis, quibus ad
multa medicamenta utuntur. Significandum uidetur euipera tantum hoc fieri. Hactenus Plinius.Quod autem ad extremarum partium amputationem attinet, fatentur id etiam medici, sed in amputationis causa adsereda non conueniunt: aliqui enim id fieri debere uolui, quoniam in his partibus 8c in ore potissimum uenenum gestilentiquod tamen tanquam fabulosum non acceptat Diosco rides, sed eo causam reiicit quoniam partes illae sint osseae S sine carne, quare etiam inutiles. Verba eius libro se cundo, sunt haec: Oportet detracta pelle caput & cauada , quod nulla in hiis caro est, amputare. Fabulosa enim ad mensuram extremarum viperae partium amputatio est.Sed hoc ultimum Dioscoridis dictum ad amputationis causam tantum, quia uenenu in hiis partibus lateat, reserendum est,non simpliciter ad amputationem ipsam in qua omnes conueniunt. Demum theriaces nomine uocantur aliqua do sine permixtione id genus simplicia in, quoq; uenenis aduersantia, ut apud Auicennam cano nis libr. xcap.de opopanace, Cum aristolochia pota, theriaca est. Et capite de Scylla, Theriaca est, inquit,aduersa uenenosa. Plinius item libr. 1 .cap. . Et algam maris me Exuuiu riacen esse Nicander tradit. Sed de uipera dc theriaca se . spolia Τ tis superi. Pellis. Membrans & cutis exuctae ac arids et inanis,quam renouando iuuentam, quotlanis exuunt. Semeia, - di exuuium spolium-dicitur.Plinius senectam, senium
110쪽
ὀ senectutem appellati interdum uero quia uerno tem- chim, pore potissimum hanc exuunt, uernationem. Graeci lebe ζης 'utantus. rida S aliquando syphar dicunt. Huius cremati cinerem Vcroat ις. alopeciam sanare testatur etiam Plinius libro is cap. ulti- Leberis. mo dicens, Pellium ui perinarum cinis alopecias celerri. Subar. me expleti cineres. Cinis combusts materiae puluis est. cinis Modus uero comunis cremandi res omnes praeter ligna Ad lionis re est, ut intestaceum &fictile uas conriciantur &opercu rum moduι lentur, tum carbonibus obrutae dimittantur usq; dum communis. exustae sint. His addito rebus. Areis, alopeciae et ophia si apponito & inungito. Roboreas pilo. Idem medicamen- Robis . tum hoc testatur etiam Plinius libro x . cap. . dicens, Rouboris pitulae ex adipe ursino alopecias capillo replent. Est
autem Robur glandi sera arboride qua inter alia idem Plinius libro is. sic scribit: Robur praeter fructum plurima alia gignit. Nanq; seri S gallae utrui genus, et quaedam
ueluti mora, ni distarenti Nascuntur in eo & pitulae nucio Pilula roboritibus non absimiles, intus habentes flocculos molles, lucernarum luminibus aptos: Nam 8c sine oleo flagrant sicuti galla nigra .Fert & aliam utilem pitulam cum capillo uerno tempore tamen . Gignunt 8c alii ramorum eius pitulas corpori non pediculo adlisrentes. Necnon & eis ius conuolutas pitulas. Ferunt robora&cachryn. ita uoaecatur pilula in medicina urendi uim habens. Continet nucleum pineis similem, is crescit hyeme,aperitur uere pitula tota: cadit cum solia coeperint crescere. Et haec pitula est aduersus capillorum defluuia efficax. Qualis autem
haec ipsa seu cachry sit, & quae eius serma & figura, clarius nos docet Theophrastus de plantarum historia lib. hiis uerbis: Harum unaquaeq; ex paruis particulis squamarum modo deinceps constat eadem qua pineae nuces forma,eousm ut non dissimilis nouae& uiridi pineae nu. ci figura sit,oblongior tamen serma εc aequaliter per to- tu cra Q. Augetur hoc hyeme,uere aperitur: tauescunto