장음표시 사용
111쪽
HEI, DE FLVORE CAPILD ET MAC. e extenduntur:&cum uere folium prodierit, decidunt. HaVt det , ctenus Theophrastus. Vrsimo scuo. Adipe ursi, qui, ut Dioscorides tradit, capillos nutrit, dc auget, alopecias P emendat & explet. Et Plinius libro 3. Vrso,inquit, sunt adipes medicaminibus apti, cotra P defluuium capilli tenaces . Quod autem ad sevum attinet, sciendum quod quemadmodum Dioscoridi unum & idem totius animalium omnium pinguis nomen est cGM r, ita Sereno sub diuersis, sevi, adipis, S pinguis nominibus, unum & idem pingue est,idi a renibus potissimum detractum, a qui hus omne laudatissimum. Quamuis Aristotele, libro de historia animalium tertio,seui S adipis exanimalium genere & eorum partibus corporum P temperamentis dil. pinguium ipsorum habitu, sua fecerit discrimina. Quo-
ς rum alterum apud Graecos Me , alterii τris λη uocatur,
hoc Latine adipem, illud sevum seu mauis sebum dixe vis. Quorum sevum pinguedo est durior,plus sterrestris naturae participans, & cum refrixit glaciatur & fragilis est,& in fine carnis semper existit,& in animalibus alterae
tantum parte dentatis, &naturae temperamento magis terrestribus repperitur: ad haec sevum aegre liquefit, liquatum uero celerrime densatur, duriusq; adipe uel sensa ipso deprehenditur. Adeps autem contrario modo se habet. Nam liquidior est, minus P duratur, ac inter carnem S cutem inuenitur, & in animalibus utrinq; dentatis &naturae temperamento humidioribus, celerrim ess liquatur. Et haec sevi ac adipis autore Aristotele differentiae. Nec obstat quod Plinius libro M . tradit adipem concremtum & cum refrixit fragilem,semperq; in fine carnis. Sed quam bene id dicat,iudicent alii. Vulgus hodie Aristot lis sententiam sequitur, & disserentiam illam ab eo prae anguis testudi scriptain obseruat. Testudineo cruore. Sanguine testudiatis. nis Caper graniaticus sanguine dicit, dum anat: essu sum, anguis. uero, cruore. Sed n5 obseruatur lisc proprietas. Testudor uor. auce amniatast quadrures,uῶPacuvius illia describit, taciscludo. digrada,
112쪽
digrada, agrestis, humilis, aspera, capite breui, ceruice anguinea , aspectu truci. Et ut Graeci dicunt linet,igini, hoc est,aqua terra i ceu rana uictitans. In quibus.& naturae spectabilis potetia est, ut Plinii uerbis utar, qui etia lib. ix. post castoru medicinas & obseruationes de testudine si equoque ait i Geminus similiter uietus in aquis terrai 8c testudino, effectust par in honore habendo uel propter excelles in usu pretiu naturscp uere proprietatem. Et paulo post in medicinae ipsius obseruatione, Testudinum, inquit, marinaru carnes ammixtae ranaru carnibus contra salamandras prsclare auxiliatur. Neq; est testudine aliud salamandrae aduersius. Sanguine alopecia ruinanitas,&porrigo, omnia ce capitis ulcera curantur. Inarescere aut eum oporter,ietet ablui. Dicta est aute testudo,ut Varro
sentit quod testa tegatur. SuntP genera ipsius plura. de quib'diciu est supra. Permulceto. Permollito& inugito.
cTIONI B VS MEDENDI S.CAPvT IX.sAEPE ita pervadit uis frigoris ac tenet artus, Vt uix quaesito medicamine pulsa recedat. Si ranam ex oleo decoxeris,abrice carnem,
Membra foue, parili pellet ratione rigorem Vrticae semen, perceptat frigora uincit. Et ceruina potest mulcere medulla rigorem. UMOR IB VS. Scilicet frigidis et crassis, qualis est pituita crassa 8c uiscida in corpore
collecta 5c concreta, cuius exuperantia & su perfluitatis redundatia fiunt capitis stomachi Nartuum dolores,debilitates,grauitates et dispositiones
aegritudinest alis. Per rictionibus. Id est, algoribus & in Frigoris παλ
113쪽
goribus & ex hiis neruorum ac artuu cotractionibus. FJgus enim neruis & inebris neruosis inimicu, illa c5gelas
et co trahens ac meatus constringendo spiritibus transitu intercipiens, unde a soliti muneris functione destituit, ix sensus aut motus aut utriusq; difficultatem inducit, aut horum alterum uel utrunq; simulauserunt. Acciduntque
aegritudines qualis est paralysis, spasmus, stupor S id genus si quae sunt aliae. Per dit. Pertra sit ac penetrat. Vergilius, Penetrabile frigus adurit. Vis stigoris. Violentiadi acuties ipsa frigiditatis δc aeris ambientis frigidi. Horatius, Gelut flumina constiterint acuto. Tenet.) Detianet δc congelando contrahit,et per hoc ultra frigoris noxam, duritiem quoq; neruorum nobis insinuat et motus difficultatem. Nam quae frigent membra, horrent etiam et duresciit quodam modo,subindeq; sensu et motu non Artus. nihil destituuntur. AitM. Artus proprie dicuntur par Articuli. res corporis inter iuncturas connexae: sic dictae quod in Membra. ter se arctentur: dc per diminutionem articuli partes mi nores ceu digitorum. Differunti a membris, quoniam
artus dicuntur ossa cum neruis et uenis: membra uero caro quae artus tegit. Silius, Et uenis ma Ie iuncta trementi
hus ossa, Extant cosumptis uisu deformia membris. Sed ista saepius confunduntur nec semper isthaec obseruatur proprietas. inuesto. Conquisito& requisito atq; e Ie ranaria. quisito. Ranam ex oleo. Hoc est oleum in quo coctae sunt ranae. Coquuntur autem donec caro ab ossibus separotur, quibus deinde proiectis, quod reliqum est,usui seruatur.Tale uero oleum neruos refrigeratos calefacit,& in duratos mollit, dolores Ienit,& membris sensum ac motum restituit,imo ut in serius tradit,articulariis morbis et neruis contractis est quam utilissim v. carnem.) Totam ranarum materiam crassam, scilicet, carnem, ossa,&quicquid crassioris est substantiae. Membra. Artus, ubi ab eκ terno stigore suerint affecti. Nam ubi ab interiore causa ceu humoribus superfluis propter obstructionem mea
114쪽
tuum cerebri & originis neruorum acciderit assectio,isie alibi applicanda erunt medicamenta,ceu in occipite, nu- .cha et primis uertebris. Rigorem. Frigus et duritie:Nam ' et 'quae frigent membra, horrent etiam S durescunt quo dammodo. Rigorem pro frigore accipit M.Cato in libridere rustica cum ait,Ni rigore peruratur. Pro duritiae uero Vergilius inquiens,Tu ferri rigor. Vnica simen. Vra Vrsicctica omnibus nota herba est, qua quamuis nihil inuisus nascatur ob igneum pruritum quo urit & unde nomen habesitamenihilo secius plurimis etiam scatet remediis, multis P medetur morbis:& semen quidem quod efficatius est,ex oleo membris frigore rigentibus inunctum:calorificum enim est & discussorium. Nee modo rigenti bus algore membris,sed N articularibus morbis te podagricis cum oleo uetere plurimi imponunt, ut refert Pli nius. ceriana medulla. Medulla ceruina omnium proba, induti ceratissima est&laudatissima, mox uitulina, post hanc tauru M . na,tum caprina & ouilla,ut tradit Dioscorides. Sed PIianius post uituli nam proximam laudat hircinam Sc dein
de caprinam .Est aute medulla, pingue id quod in ossium Medar medio latet, de quo sic scribit Dioscorides, Crassescit medulIa omnis ultima aestate appetente iam autumno, reli
quis temporibus sanguineo colore &ueluti fluida caro in ossibus inuenitur. Cognitu difficilis medulla est, nisi aliquis a seipso exossatam roposuerit. Molliunt medullae
omnes, rarefaciunt, calefaciunt&ulcera explent. Curantur,ut Plinius docet, ante autumnum recens lutae, sicca
tael in umbra per cribrum, deinde liquatae per lintea exprimuntur ac reponuturin fictili locis frigidis. Muliere.
Dclinire,mollire dc mitigare. Decoctum raphini semen cum melle uotabis. Decoctum raphani men Pituita Sc noxii humores capitis
S totius corporis,quoniam saepiuscule uentriculi ratiora Me proueniunt,ideo nuc autor ante capitis purgationem
115쪽
docet mederi uetriculo iuxta doctiti na Galeni, qui micro technes libro tertio unum commune praecep eum obser uandum sub oculos nobis proponit: scilicet, ut unam quanq; prius quae efficit causam rescindam us: deinde ita ad illam quae ab eadem causa facita est, aegritudinem accodamus. Cit itaq; a uentriculo & excremetis eius uapores quidam subleuantur ad caput Nid implendo aggravat, necessum est in primis uentriculum a talibus excremetis
purgari. Quod bifariam fieri potest:aut uentrem subducendo , de quo nulla est ambiguitasta ut uomitu ciendo, Vm de quo Auicena quarta primi diciliquod uomit' euacuarpituitam et bilem: ipse nanq; no habet quod ipsum mundet, ficut intestina habent bilem russam quae ad ea descendit et in udat ea, et remouet grauitatequs accidit capiti,&aufert fastidium,& conseri lassitati corporis,& epilepsae stomachicae & tremori et paralysi. Est au te maxime post
coena utilis, ut Celsus tradit, hoc est post assumptu cibu. Vnde nostri temporis medici serme omnes in hoc con sentiunt,&praecipiunt, uomituros primo uentriculum uar as replere cibariis, deinde uomitum cieret quod tamen periculosum est, multi enim hoc pacto strangulanis tur, saepius P mors inde sequituri id quod saepius cule se uidisse testaba t praeceptor noster LEONELLVS VI cT Ri VS, aeui sui BONONIAE medicus clarissimus:quare ab huiusmodi uomitus prouocatione semper dehortari solebat discipulos. Sed unusquisq; quod rationi cosman M'nus. taneum & sine periculo fore censuerit, id sequatur. RMα Radix, piani a Raphanus duu generu est. Unus satiuus,quieti a Radicula. radix uocatur& radicula. Celsus libro a. cap. de resolutione linguae.Nonnunquam multam esse radicula opor avacra. tet, deinde uomere. Alius uero agrestis est, armoracea iactus. Dioscor. Agrestis raphanus qua Romani armora cea uocant. Palladius libro ii.Item beta locis siccioribus
nec no armoracea seremus, uel transferemus ad culta, ut
melior fiasinam haec agrestis est raphanus. Raphano uis
116쪽
& natura est, ut tradit Dioscorides, colligedi flatus.CaIefacit,in cibo gratus ori, sed stomacho paruin accommo datus, ructus cit,bonam facit aluum, sed oportet a cibo eum sumere, sic magis digestioni conserentem:praesum plus enim cibum in stomacho supra se suspendit. Prae sumptus itidem uomitionibus accommodatus est, senissus exacuit. Cortex raphani ex aceto mulso sumptus, maiore efficacia ad uomitiones est. Et haec de plantae radice dicta sunt: de qua Plinius etiam libro io. sed cotra quam hic, ait: Vomituris summo cibo esse rapha nos utilissimuest: purgant enim stomachum, pituitam cp extenuant rauPhani. Semen. uod, ut Gale. libsim p . tradit, sortius est omnibus partibus plantae, di agrestis quidem fortior est domestico:cuius uirtus est calida 8c sicca atq; attenua. tiua, quae in uomitu prouocando desideratur. Et de se mine Dioscorides ait, Vomitorium etiam semeraphani est.Et Avicena quarta primi,Res quoq; qus uomitussunt Praeparatoriae, sunt eruca & raphanus cum melle,&quae sunt eis similia, & eorum semina. Vorab: s. Degluties. Vorse Vorare est cibum non consectum dentibus deglutire.
Sive sel ursinum tepefacta dilue lympha, Proderit hoc potu. Seu cassis ostrea testis Vsta dabit cinerem, qui pro sale sumptus inescis,
Decutiet gelidum calefacto uertice virus. Felio sinum. Ponit nunc uentris subductiuu medicamen FAML- eum. Est aute fel nihil aliud quam pessimi sanguinis pura FelqM.
Ramentum. Et inter omnia communia animalium prp- stantius in effectu: habeti omne acrimonia, et calefacit:
differti hoc ab illo maiore tantum minoreue efficati a. Proritat omne sel de aciendae alui cupiditatem: imo & solutivum est, ita etiam cp sel porcinum, quod inter alia est debilius. Curatur omne hoc modo:Sumito recens & pellis cis Uiflo crasso ore eius praeligato in seruentem aquam demit modus et ratio
117쪽
ΗVMORII. ET PERFRic T. tito. sinitoq; illic semihora, seu tandiu dum trium stadio
rum spatium quis decurrat: deinde extractum ex aqua mox sine sole in umbra,& sine humore locis siccatu ter ua to. Quod uero sel oculoru medicinae seruandum erit, illo pariter praeligatum in vitreum vasculum melle ple num demittito, filii capite ex vasculi ore religato operaculatum reponito, autor Dioscorides, Avicenna, Plin. The .lib. Q Tepefacta lamna. Aqua calida. Nam, uti Galenus testatur.
Aiu Mira, neq; ipsam frigidae substantiam scilicet per se solam nemeius qualitatem omnino integram, usq; ad uiscera pero ere. RHμπς tingere est salubre. Dilue. Luere est soluere. Inde relue Dibπς. re,resoluere: et diluere, dissoluere: ac, uti Agretius inquit. temperare est. Persius, Diluis helleborum. Vergilius, G T lib. Cui tu i cte fauos, &-dilue baccho. Hinc uinum dilutum, id est, aqua dissolutum & temperatu. Martialis. Diluti bibis unciam salerni. Celsus uinum prscipit pueris dilutius, senibus meracius esse bibedum. cussis testis. ostrec. Inanibus, vacuis S amotis tegumetis. Ost ea. Ex aquatilium& siliceo conchilio runt genere sunt&ostreae, sic dictae quod scabram 8c asperam habent testam. Vsta dabit
cinis parcc. einerem. Per adustionem nanq; omnis fit cinis: qui cale facit,siccat& secundum rerum ex quibus fit diuersitatem diuersificatur, ut tradit Averrois. Prosule. Loco salis
cibo inspersus 5c comestus. Est enim Sc ipse salsedinis particeps,terrestrium partium naturae calidae & desiccantis. Gelidum uirus. Hoc est,frigus et humores capitis frigidos. Vim, Virus multa significat, proprie tamen asperitate odoris, ut uirus alarum:aliquando uero asperitatem saporis.Plinius lib. xi. Aqua marina uetustate uirus deponit. Et lib. 3ι. Stannum illitum aereis uasis saporem gratiorciri facit S compescit aeruginis uirus. Item coloris asperitatem.
idem desanguine purpurae: Tum superadditum decoaquitur uirus. Significat de genitura. Idem libro, Virus
uerrinum e stropha a coitu exceptum priusquam terram attingar, contra dolores aurium ualet. Accipitur etiam
118쪽
interdum pro ui naturali.Idem libo i cap.r .ut legit Porottust Sola haec materia uirus ab eo lapide accipit retineti longo tempore, aliud apprehendens serrum . Nimalis pro uirus hoc loco legere uires,ut aliqui codices habent. Demum accipitur etiam pro ueneno 3c quicquid humanae naturae cotrarium est, ut hic. Vergilius, Ille malum uirus serpentibus addidit atris. caleficio. Morbus frigidus calefactione indiget, si abigi debeat. Contraria
enim contrariis cura ntur. Vnde Galen us microtechnes lib. s. Curatio, inquit, unam praecipuam,ac communissi
mam habet intentionem, ad id quod est dispositioni a
serendae contrarium. Ex hoc siquidem genere sunt causae illae omnes quae sanitatem efficiunt. Secundum partem uero, ex unicuim dispositioni contrariis. Calido igitur a Rui,causa frigida contraria existit,frigido autem callis da,eademi in caeteris proportione. Etenim fi omne im moderatum est praeter naturam, moderatum uero secundum naturam, necesi est omnino, ut immoderatum ab immoderato contrario ad mediocritatem redigatur. At manifestum est quod secundum poetentiam, non autem imaginationem,& calefaciens,& refrigerans, & quaecunque alia huiuscemodi oportet assumere. Voco autem se cundum potentia, quod reipsa uere tale existit, quale esse dicitur. Secudum imaginationem aut, quod ex prompto quidem sensu tale esse imaginamur, cum tamen uere tale non fit. Haec ille. Vertice. Vertex, autore Quintiliano,
est contorta in se aqua, seu quicquid aliud similiter uerti tur: unde summum capitis ob capillorum flexum,uertex quoq; dicitur, &pro ipso toto capite nonnunquam accipitur, ut hic. Adlisc montium 3c herbarum summitates, uertices appellantur. Vergilius, Accipiens sonitum, saxi de uertice pastor. Columella de lactuca, Tertia quae spisso, sed puro uertice pollet.
Nonnullus liquidum sumit mulsums sinapi, Alip palato agitat,pariter retinensq3 uomenss.
Secundum potentiam. Imaginatione. vertex.
119쪽
oris paria. HUMOR IB. ET PERFRIc T. Upidum Molle, tritum Sc liquore solutum. Musum.
Hoc est,meIle seu mulso temperatum & contritum liqua tui. sinapi. Sinapi uis&natura est, ut tradit Diosco. calefacere,extenuare & extrahere. Commanducatum pituitas capitis per os ducit & purgat Et Plinius Sensus,inquit,atq; sternutamenta capitis purgat. Item. Contra piatuitam tenetur in ore donec liquescat, aut gargarissatur cum aqua mulsa.Amplius Averrois, Sinapi,ait, calidum est & siccum, mundificat humiditates quae sunt in capite. N est de medicinis aperientibus colatorii oppilationem. Corn. Celsus item libro L sinapi inter ea qus gargarisiando humores euocanticon numerat, dum inquit: Garyarissationes autem, aut lauandi causa fiunt, aut reprimedi, aut euocandi. Lavant lac, cremor uel ptisanae uel sursu rum: Reprimit aqua inqua uel lenticula uel rosa uel ru hus uel cotoneum malu.uel palmulae decoctae sunt: Eu cant, sinapi, piper. Potito agit t. Oremouet& garga ristit. Patarum oris pars est. Aristoteles de historia animalium libro i.Oris partes sunt palatum, fauces, lingua,tonsillae & dentes. Retinens. Detinens in ore dum mouetur S gargarissatur in eo. V cm. Euomens et expuens scilicet post gargarissationem . . Allia nonnulli mandunt oleiue liquore Perfunduntcalido cerebrum, nasi P latebrari uidam lactucae credunt prodeste sapores,
Curandi modus hic di suavis & utilis idem est.
Alliam olevit Allia. Allium omne acrimoniam habet, unde&cerebripituitas purgat masticatum non minore utilitate quam snapi. Prodest & comestum contra pituitas, eo quo Pli nius docet modo praeparatum, uidelicet, sub pruna coctum potum de cum mellis pari modo lamptum. Olei quore. Hoc est,oleo ipso. Plinius libro in. Arbores postea grandioribus fruge succis hominem mitigauere:ex hiis
recreaus membra olei liquor: qui etiam , ut Dioscorides
120쪽
tradit, calefaciendi & discutiendi uim habet, praesertim
uetus. Perfundunt orebrum. Caput in quo cerebrum siluatur, inungunt. Nasi inebras. Narium intima re forami num nasi profunda,quo facilius per colatorii meatus uis eius ad cerebruipsum pertingat. Lactuce. Lactuca no- MLta planta est,sic dicta, ut Palladius ait, quod abundantia lactis exuberet: seu, ut Dioscorides tradit,quod Iactis abundantiam facit. Suntq; plura eius genera, de quibus insequentibus.Virtus omni lactucae refrigeratrix & humoctans, poriferal dc ebrietati aduersa: unde capitis grais uitates quas Graeci καῖδας ας dicunt, & a nimio uini po κοτα vis.
tu ac ebrietate propter uapores eorum sursum leuatos &caput opplentes contingunt, insita frigiditate sua illos prohibendo,retundendo & discutiendo sanat, uel Russo reste, qui ait: Lactuca curat aegritudines quae fi ut ab ebrietate,quando sumituri succus enim eius in detentis a cra puta, humores qui uinosi crudi P existunt, in aluum de trahit, ac corpus refrigeras eosdem discutit, uinum enim humidum est de calidum, replens & obstiuens, Lactuca
uero inter acrepata connumeratur, hoc est, ea quae ebrio Acreta rati obluctantur,eamo; prohibent: et ideo quoq; antiquitus in coenae fine sumebaturr post uero ad conciliandam appetetiam in coenae principio sumi coepta est. Vnde Martialis inquit, Claudere qus coenas lactuca solebat auorut Dic mihi,cur nostras inchoatilla dapes Diuersas itaque ob causas, diuerso etiam tempore suit eius usus. In tantuml commendata est olim post diuum seruatum Au gustum, lactuca, ut seruari etiam in alienos menses eamo melite repertum sit, ut tradit Hi.Fuit aute uarius conditurae eius modus &operosus etiam. Nam ut Columel Lassuesteredi' la rei suae rusticae libro. xx. cap. s. docet, Caules lactucae ab turaquesu. imo depurgatos eatenus, qua tenera solia uidebuntur, in alueo salire oportet, diem P unum, dc nocte sinere, dum muriam remittant, deinde muria eluere, Sexpresses in cratibus pandere,dum assiccescant, tum substernere anea