장음표시 사용
71쪽
nus.Vnum quod crassioribus ramentis constat et & a Ite rum quod tenuiore & qua si pulueris tritura costa sicuius usus est, δc uirtus illi calens, siccans Sc repurgans dete gens P. Vnda maris. Aqua marina, quae salsa est Nuirtutis abstergentis, qua tendes quoq; S tetra capitis anima lia curatur, autore Dioscoride & Plinio. Quod si alicubi ut in mediterraneis haberi non potest, arte tale laciemus quae eidem aequi ualear.Sed quo pacto fieri debeat, docet nos Plinius naturalis historiae libro si. cap. σ. dicens: Nec ignoro haec mediterraneis superuacanea uideri posse. Verum & haec cura praevidit in ueta ratione qua sibi quisque aquam maris saceret. Illud in ea ratione mirum, si plus qua sextarius salis cum quatuor aquae sextariis meragatur,uinci aquam, salem V non liquari. Caetero sexta rius salis cum quatuor aqus sextariis salsissimi maris uim et naturam implet:moderatissimum autem putant supra dictam aquae mensuram octonis cyathis salis temperari. Et haec non minoris est potentie quam ipsa marina. Lendes. Lens tendis est ex quo pediculus formatur. Fiunt autem ledes ex humoribus putridis ceu pediculi:sed len. dium materia magis grossa est & minus apta ad motum, Pediculorum uero materia subtilior est & ad motum ha-hilior. Iniquas. Improbas, laedas atq; molestas. Qui quid. Omnem capitis immunditiem 3c sorde. De indit. Tvetur,obuoluit&contegit. Ssua. Copia. Sylua proprie dicitur quae cedua est, et si succisa suerit,r ursus ex stirpibus aut radicibus renascitur. Et metaphoricως quia sylua ex frequentibus S copiosis constat arboribus, hinc etiam pro aliarum rerum congerie,copia & multitudine
accἱpitur. Et aliquando pro subito illo scribendi genere quod quadam sestinadi uoluptate defluit, estPuelut prium a materia, cuiusmodi sunt sylvae Statii Papinii , quas ipse sic quoq; descripsit, An hos libellos, qui mihi subito calore, & quada festinandi uoluptate fluxerant, O singuli desinu meo prod issent,congregatos ipse dimitterem.
72쪽
ABIEI A RcENDIS .c APUT VI. IL L o T V s sudor, uel copia nobilis escae Saepe graui stabie correptos asperat artus. R v R I GI NI. Prurigo inquit Galenus Aptior.lib.3.
pruritus quidam est cum pauco dolore. Pruri Aph. xi. tus autem ordicatio est exsuperfluo corrupto prurigo. 8c putri pituitoso aut bilio soliuniore ad para pruritutites cutis deducto generata. Et a scabie ut Avicenna di, scabies.cit differt in hoc,quod cum pruritu non sunt bothor Libro . - .ν ficut in scabie, quoniam ipsa est a materia subtiliore et mi Tracti a. .
nus declinante ad salsedinem. Papaeis. Scilicet maiori hus,& quas Grsci α niαr, id est seras appellat.Sunt enim S leues dictae papulae, de quibus post aget Serenus cap. xi. sub nomine impetiginis: suntΨ cutis passiones, sed a pud diuersos diuersiis etiam nominibus appellatae. Qua re clarioris notitiae causa, non ab re suerit talium distriamina longius prosequi. Itaq; cutis passiones denotantia cutis pastiones plura fiant nomina:ceu lichen, lepra, accipiendo lepram in eo significato quo Graeci, no quo Arabes 8c medici iuniores accipiunt, papula, impetigo, psora,& id genus alia. Vnde sciendum, quas Paulus Aegineta, Galenus et Guci omnes uocat λε in M, has Celso esse papulas. quaurum bifida est ratio, Nam aliae maiores &αγρtru, aliae Ie ues. De prioribus sub eodem papularum nomine agit Serenus capite praesenti: deat is uero capite ut dictum est undecimo sub nomine impetiginis, sub quo etiam de lia chenibus & papulis agunt Nicolus & Gentilis. Avicen Impetito non
na uocat impetigine non excorticata, nam excorticatam excorticata.
quoque lacit. Vulgo uolatica dicitur. Et quam Graeci λε. Volatea. τυαμ, nam apud Arabea oc medicos iuniores eum signi Lepra.
73쪽
QVR. PAP. ET . S c AB.scat morbu, quem Grsci et eruditiores,ut Celsus et Serenus ac Plinius Ελεφαπίαο ip uocant: in quo no modocuatis sed Zc caro & ossa afficiuntur, estΨ uulgo notissimus, de quo post Serenus aget capite decimo. Quam Graeci inquam lepram,illam Celsus impetiginem, Avicenna impetigine excorticata uocat.Psora uero natura haud mulis tum a lepra distat,& ab Avicenna albaras nigra uocatur. Arabes eni Ma 4baras interpretatur, quod uel Rasis testimonio c5 probatur libro Corinentis tr. ubi autoritate Galeni dicit Catharides unguiu baras sanare si de eis fiat illinitio cum cerato:hoc aute unguibus psora patietibus medicari scribit Gal. de simplici medicina lib.,-Adpro hat dicta, tu remedia quibus hiis morbis medicatur, tum horu delini tiones, quas etia maioris notitis causa logius adscribere no pigebit. Inquit Cassius Delix, ut refert Simon Genuensis, Impetigo,Graeci dicunt, Latini Zernas.Nastutur ex melancholico humore rotiido schemate,id est figura,in superficie cutis cu ingenti pruritu et asperitate. atq; ubi id malum serpere coeperit, serpigo dicitur. De papulis Celsus libro s. eadem, aiten inuripula rum duo genera sunt. Altera est in qua per minimas pu stulas cutis exasperat Sc rubet, leuiter roditu r,medium habet pausillo leuius, tarde serpitr i 3 uitium maxime rotundum incipit, eadem ratione in orbem procedit. Altera aute est quam ἁγρὼμ id est seram Graeci appellanti in qua similiter quidem sed magis cutis exasperatur,exulceratur inrac uehementius & roditur & rubet, interdum etiam pilos remittit: quae minus rotunda est, difficilius sanescit, nisi sublata est, in impetiginem uertitur. Sed te uis papula, etiam si ieiuna saliua quotidie defricatur,sanescit et maior comodissime murali herba tollitur, si su beadetrita est. Galenus item in libro cui titulus ποι α κοi,id est, definitiones medicinales,Lichen,ait,est asperitas cuintis cum magno pruritu .Lepra uero est transmutatio cuistis ad contrarium naturae habitum cu asperitate, dolore,
74쪽
CAPUT VI. frat* pruritu 3c squamarum resolutione, et qua dom v ns, quandocs plures corporis partes depascitur. At Cessus ut
de impetigine multa libro r. ubi quatuor eius genera ponit,quibus cutis duritiem Rasperitatem cum rosione dc squamulis tribui siquemadmodum etiam omnia in pediuhus oriri tradit de manibus,atq; ungues quom infestare, VMμοις quos Sc Plinius item saepius leprosos nominat. Quibus pre . cma nifesto apparet impetiginem apud Celsum nihil aliud esse quam lepram a Graecis dictam . De psora uero quod dora. ob naturs cognationem paru a lepra distet,testis est Paulus Aegineta dicens Uepra & psora sunt in superficie cuistis asperitates cum pruritu Θc resolutione ex mesanctio lico humore ortum habentes t sed lepra quidem cutem L pra. prosundius depascitur,in orbem procedes atq; in ea quaedam ueluti squamulae resoluuntur et psora uero magis in summo consistiquarii si modis figuratur, & furfuracea corpora abucit. Avicenna Fen V. libro Et de impetigine est excorticata propter uehementia siccitatis, & multitudinem profundationis, & est sicut albaras nigra 3c sicuti cortices:& de ea est non excorticata. Et de impetigine est ambulativa maligna, dc de ea est stans. Idem libro & Fendictis tract.1 cap. s. Alba ras nigra, est impetigo excortica Agarumgra. tiua, & est scabiositas accidens cuti,aspera, uehemens, &facit squamas sicuti piscium cum pruritu, et est propter humorem melancholicum imbibentem de eo quod est iuxta ea imbibitione sortiore, quam in colore imprimat 'tantum. Hiis itaq; simul collatis, satis costat dictorum ab initio ueritas, uidelicet terminorum inter se concordia i&dissidium. Scabiei. Scabies cutis insectio est,& ut Ces scabies.sus ait, durior cutis rubicundior ex qua pustulae oriun
tur,quaedam h umidiores, quaedam ficciores: exit ex quia husdam sanies, fui ex hhs continuate exulceratio pruriens: serpiti in quibusdam cito, atq; in alijs quidem ex toto definit,in aliis uero certo tempore anni reuertitur.
Quo asperior est,quocp prurit magis, eo difficilius tollia
75쪽
pellant. illotus sudor. Scabiei curam traditurus autor, morbi causas praemittit: e quibus una est sudor, qui dum non abluitur nem detergitur, in sorditiem conuertitur, quae deinde acredine sua & saliedine quam a sudore conatrahit, cutim erodit 5c scabiem lacit. Est autem sudor, ut Aristoteles ait, excrementi cuiusdam secretio. Et ut Aut cenna dicit, sanguinis aquositas, cui pus cholericum est admixtum. Et Galenus de sanitate tuenda libro i. sudo rem dicit esse corporis excrementum halituosum, quod foris in corporis summo percutis poros atq; meatus e
mergit atq; excernitur: a quo excremento originem haαbent sordes quae circa omnium cutim semper aceruatur,
Porro sudorum aliqui per se&sponte, non arte parati, emergut & profluunt, & hoc ubi uirtus est ualida, superfluam euacuare potens humiditatem,ceu fit in crisi et die hus criticis, quando & optime iudicium fit. Vel ubi uir tus est imbecilla & corporis consti tutio est prauat quod
euenit aliquando plethoricae copiae ratione, interdum uero ob cibi ac potus exuperantiam Scin gurgitationem. Et quili is modis fiunt sudores, affectarum partium euacuant humiditates. Aliqui uero ex uiolentis proueniunt causis S arte paranturi S id etiam duobus filmodis,aut enim balneo fiue sudario quod hemitybium Graece uocant, prolicita aut sicco calore, qualis est qui insolatione. aestiuo calore secernitur atq; paratur, heliosin hanc uoranti aut qui clibani 8c surni aestu elicitur. Item qui hare. na mouetur calida,&a Paulo Aegineta plammismos uocatur, quod ψasinoe harena sit est sabulum. Adhaec qui
exercitatione, aut Iabore, aut frictione, aut quoquo modo aliter citra balnei uim mouet aridus sudor, que κρομdicunt Graeci. Et hii sunt modi quibus sudores fiunt. Sed quod exuperat aliquando, hoc euenit aut corpore rariore laxiore* existen te, aut materiei abundatia, eiusue intilitate, aut uirtutis expultricis uehemetia, seu
76쪽
retentricis imbecillitate. Caeterum in qua parte corporis sudor est multus & superfluens, siue calidus siue frigidus is suerit,ibi significat morbum. Et sudor multus ex som no factus absq; causa manifesta, corpus uti pluri cibo si gnificat: si uero cibum non accipienti hoc accidat, scire oportet quod euacuatione indiget, autore Hippocrate aphorismorum lib. . Vbi Galenus ait,Quod in praesentia phorismo docetur, in uerbo Multus adiecto maxime existit. Si enim sudor multus non effer, posset & propter uirium imbecillitate et corporis raritate accidere. Ipsius uero multitudo, altera duarum causarum fit, uel propter ciborum qui sunt recenter assumpti immoderantiam,vel illorum qui antea. Quod si propter recenter assumptos, prohibere oportet ne plures assumant: quod si propter prius assumptos, euacuare. Sed de sudore nunc satis suis per P. copia. Multitudo & usus superfluus, immodi
cust. Nam ubi multus ingeritur cibus, multae etiam Re nerantur superfluitates, quae causa sunt non modo sca
hiet, sed&multarum aliarum quoq; aegritudinum. Nobi scabiei causelis escae. Haec altera scabiei causa est. Dicitur autem cibus cibus. nobilis,qui prae lautus atq; opiparus ad uoluptates atq; cibus nobilis. deIitias cum speciebus alii si rebus aromaticis S saporiis bus apparatur, qualis fere nobilibus atque diuitibus in continuo usu solet esse.Verum huiusmodi ciborum usus frequentior & immodicus saepiuscule causa solet esse sca hiet. Cuius rei testis est uel Avicenna inquiens: Scabies Lib. 4 sen plurimum quidem generatur ab acceptione in comme- Trin 3 stione salsorum& acutorum & amarorum & specierum quae pro condimento sunt cibis acutarum S smilium. ripe. Plurimum, non tamen semper. Possibile est enim aliquem continuo talibus uti cibariis &copiose,& tamen nihilo setius corpus eius talis esse constitutionis aut exercitii, ut ab eisdem affici non possit, imo potius huiusmodi superflua consumendo, iuuari aptu sit. Non enim
quod plutibus ceu otiosis accidit, idem abis etiam omni
77쪽
Ergo lutum prodest membris adhibere fricatis Quod facit ex asino siccatus corporis humor. Nec pudeat tractare fimum quem bucula fudit.
Deum. Fimum, stercus, cuius uis est calfacere, siccare Ecdiscutere. Fricatis. Scilicet mediocriter 8c ante medica menti impositionemper frictionem enim corpus calefit S meatus aperiuntur, sicu praeparato corpore medica menti uirtus facilius penetrat 3c suscipitur, efficatius Peffectum suu exerceti Exasim beatus corporis humor. Hoc est, Asini excrementum siccum per aluum redditum una cum urina sua commixta,quod fimum appellatur.De cuius medico essectu Plinius sic etiam traditi Scabiem h minis asininae medullae maxime abolent. Urinae eiusdem cum suo luto illitae. Bucula. Bucula cum simplici c. par uus bos est seu uacca. Vergilius Georgicon libro i. Aut bucula caelum Suspiciens patulis captauit naribus auras.
Et Georgicon. . Aut errans bucula campo Decutiat ro rem. Et huius fimus eadem ratione qua aliorum scabiei prodest. Buccula uero per duplex cc. dimi nu tiuum est a bucca, quae aliquando pro ore accipitur, aliquando uero pro oris lateribus. Cicero: Et quicquid in buccam uenearit, ad te scribam .Horatius,ut Iupiter ambas inflatus buecas. Sunt autem, ut Plinius ait, insta malas hilaritatem risum indicantes buccae. Stercoris ex porco cinerem confundito lymphis, Sic pauidum corpus dextra parcente laueto.
Stercoris ex porco einerem. Hoc est, puluere fimi suilli. Poracus enim suem significat,esti,ut Varro rei suae rusticae Iibro x. scribit, Graecum nomen antiquum, sed obscuratu, quod nunc eum uocant χοὸυ. De cuius fimi medicina
sic tradit Plinius, Pustulis suilli fimi cinis aqua illitus medicatur. Et exinde etiam scabiei in qua pustulae sunt, ut dictum est. Lγmphis. Lympha dicitur aqua. Et inde uina
78쪽
lymphatum,hoc est aqua dilutum, S morbus lympha- Gribbariticus, id est, aquosus, qui aqua intercus etiam & bydro- uid pisis dicitur.Quamuis etiam lymphati et lymph/tici pro seribbatie
furore perculsis, uesanis & bacchabundis accipiantur. Vnde Vergilius lymphatam uocat reginam, pro mente L,mbesi commotam. Et Catullus in argonautica, Qui tu alacre. L,mbitui. passim lymphata mente furebant. Item a lympha fit uer- Lbum lymphotiquod est lymphatico surore corripio uesa ζ' num* lacio. Valerius Flaccus, Deus ancipitem lymphauerat urbem. Priscianus, a lympha uerbum fit lymphor. Nam quicunq; effigiem nymphae, a qua lympha dicitur,
uideri larere non cessat. Quos Graeci La- μφω tini lymphatos uocant. Plinius fatuos, Sanimos uo- λ Ποι. catlymphantes libro αγ.cap.ri.du ait, Natrix uocatur herha,cuius radix euulsa uirus hirci redolet. Hac in Piceno afoeminis abigunt,quos mira persuasione saluos uocant. Fatui. Ergo species lymphantium hoc modo animorum esse credimus, qui tali medicamento iuuentur. Pauidum. Tiamidum, formidulosum. Corpus enim ulceratum ad lovem quidem tactum,deinde etiam ad suspitionem tactus condolescit Sc expauescit. Dum enim refricatur 3c pustulae ueIIuntur, ad uiuam P carnem dilaceratur, dolor quia dam inducitur, cuius impatiens, pauidum ac timidum sormidulosumq; redditur,fricationem et ortum inde dolorem expauescens. Dextra parcente. Manu leuiter tan
gente,et ita ut pauci sint manuum circumactus,qui nullo compressu sint graues,&modice celeres, sed blande innitantur, medium inter molle&durum seruates modum, quatenus neq; coactum constrictum P corpus si, neque
ultra quam par est laxum remissum φ fiat, sed legitimum
naturae modum seruet: tum inducendum imponendulmedicamentum. Foneto. Fouere,calefacere est et calida, Follere. tum humida tum sicca corpori adplicare medicamenta. Fomenta.
Indem sementa dicuntur & latus, calidorum et humido Fotia. rum liue calidorum de siccorum ad corpus laesum appli- Tomites.
79쪽
PVR. PAP. ET SCAB.cationes. Celsus libro .. cap. r. de dolore stomachi r Prosian t sicca & calida fomenta. Idem libro eodem cap. 3. de rigore dc morbis ceruicist Deinde opus est fomento huismido& calido. Et hinc etiam fomites dicuntur, flammae nutrimenta, Sassulae ex arboribus, & scintillae ex ferro
Proderit ex oleo puluis,quem congerit altim Dulcibus elatebris patiens formica laborum, Conuenit hinc tepido lita tradere corpora seli. oleo. Prssertim omphalio,seu quod ex oleastro fi siquod maiore adstringendi ui est Sc abstergit, furfures ψ S rara
nantia capitis ulcera, scabies & lepras exterit, ut autor est Dioscorides. Pulvis. Hoc est, aceruorum a sormicis e cauernis suis egestorum terra pulverulenta. Alium. No men est ad uerbri uim obtinens. Dulcibus lutebris.) Suavi
bus cauernis et domiciliis, quibus hyeme condutur et a frigoris uiolentia defendutur. Patiens formica laborum. Freques Rassidua, laboriosal in opere. Horatius, Exemplo est nobis magni sermica laboris, Ore trahit quodcunm
potest, atq; addit aceruo. Plinius libro ει. cap. 3o. de sedulitate illarum inter alia sic infit, Iam in opere qui labore
qus sedulitas silices itinere earum attritos videmus,&in opere semitam facta, ne quis dubitet qualibet in re quid possit quantulacunq; sedulitas. Apuleius libro a fini aurei sexto, ipsam ruricolam uocat, quasi ruris cultricem diutinam & operariam sedulam, cum ait, Tunc sormicula illa paruula atq; ruricola certatim dissicultatis tantae, labo risu miserta. Tradere soli. Insolare,& aestiuo calori, Iaribus Uradiis exponere, ut malus humor desiccetur Ecdiscutiatur.
Feruentes papulas sapyro curato liquenti, Aut acido baccho miscebis farra lupini, Atq; hoc in calido percurres membra lauacro.
80쪽
veruenire pupis. Ardentes t pruritu enim quiunt ac uia PQ inrunt. Vergilius georgicon libro s. Ardentes papulae atqi L h c . immundus olentia sudor Membra sequebatur. Galenus uocat, quae si diu perseuerauerint,tandem in te Pram con uertuntur, in qua maior est cutis laeditas & desquamatio quam in lichenibus. Sapso liquenti.) Succoliquido herbs pyri.Sapyrus, ut exponit Pandectarius. est brionia, siue ut aliqui codices habent, duabus ultimis detractis literis, bryon. Vtrunq; enim in diuersis codicibus scriptum repperitur . Verum utcunq; sit, certum est utram re papulas &congenera cutis mala paulo ante tractata sanari. Siquidem brioniam&praesertim semen ipsus psoris 3c lepris utiliter inungi & emplastri modo 'imponi tradunt Plin. 8c Dioscorides: bryon uero fimili modo adhibitum lichenas sanare testantur ijdem. Porro quid bryon, quid brionia, paulo altius repetendu . Itaq; .hrionia duarum est specierum: Una, quam ampeloleu cen Graeci, Arabes sesteram, Latini uitem albam uocant: Ampeloi cricuius sarmenta longis Rexilibus internodiis geniculata rescera. propinquos frutices & arbores implicando scandunt& Vitis alb4.
clauiculis apprehendunt: solia pampinosa ad magnitu- di nem hederae diuiduntur ut uitium, pilosiora tamen: radix, quam quidam cucurbita reptilium uocant, alba est cumrbita repet gradis raphano similis initio,ex qua prima informatio usim.
ne caules asparagi similitudine exeunt, cuius succus ante seminis maturitatem colligi debet: semen in uua quam VM lupi a. lupinam uocant aliqui, raris acinis dependent, succo rubente, postea croci, quo coria depilatur. Altera est quam Ampelos mela. Greci ampelon melan, Arabes sesceresin,Latini uitem ni Fesceresis. nam dicunt: similis priori praeterquam colore: semen Vitis nigra. nigrum, asparago simile: radix soris nigra, intus buxeo colore: nascitur maxime in stuletis & arundinetis. Ambarum solia, seu eius S radix acrimonia habensi meden tur scabiei,lichenibus id est papulis et impetigini,ac re Iiquis consimilibus cutis malis inuncta. Verum alba m