장음표시 사용
121쪽
Ilv MOMB. ET PERFRIc T. thum aridum,& sceniculum, ruisV aliquid & porri concidere, atq; ita miscere, tum siccatos coliculos ita comp onere, u t laseoli uirides integri interponantur, quos ipsos ante dura muria die & nocte macerare oportebit. Simili teri assiccatos cum lasciculis lactucarum codi, & su persundi ius, quod fit aceti duarum partium, atq; unius mi
riae: deinde arido spissamento sceniculi sic comprimi, ut ius supernatet: quod ut fiat, is, qui huic officio praeerit, saepe suffundere ius debebit, nec pati sitire selgama,sed extrinsecus munda Pongia uala pertergere,& aqua fonta
na quam recentinima refrigerare . Et hunc condiendi modum breuibus innuere uidetur Dioscorides cum ait Condiuntur lactucae muria, seruanturῆ aliorum salga-
morum modo .Sed nostro tempore raro in alienos menisses illas condimus, sed recentibus simpliciter & sine inimpendio in acetariis utimur cum sele, oleo & aceto,adiu nactis aliquando nasturtio, bu glosso, men tha aut aliis hero his aut succidiis,aut ouis duris insectis, piscibusue assa iis, & aliis rebus copluribus. Sapores.) Sapor gustus ob tanta iecturn est, dc sic ab Aristotele describitur: Sapor est a teris reo sicco in humido laeta passio,alterati uagustus depotentia ad actum. Esti nunquam non coniunctus hu
mori sepor, neque sine ipso percipi potest. Si quid enim
ustandi sensum assicere debet, necessum est, ut humi um fit illud aut actu aut potentia . Et hinc etiam sepo- res dicuntur conditurae & salsamera, quae liquore aliquo aut sale condiu n tur,u t uel in alienum tempus seruari possint. Item succi & humores siue liquores quibus panem uel obsonia quo commendatioris suavioris P sint sapo- Intinctus. ris,intingimus.Unde etiam a tingendo, id est, inficiendo dc madelaciendo immergendo et inlineius dicuntur:
bmmata. Graeci embammata uocant, απο του utnsrlim quod intinigere est qua dictione Latini quom utuntur. Colu mella libro in. Hoc si napi ad embammata non latum idoneosses etiam specioso uteris.
122쪽
LENDAE.c APUT X. υτ elephas morbus,tristi quo nomine dirus, Non solum turpans infandis ora papillis, Sed cito praecipitans funesto sata ueneno.' LEPHANTIA II. Elephantiasis apudi diuersos autores,diuersos etiam morbos signil ficat.Rasis etenim, Avicenna δc Arabes, 3c hos: sequuti medici recetiores, morbum ita uocat, eum in quo pedes δέ crura supra modum intumescunci sed de hoc nihil in praesentia.Galenus uero, Paulus Aegineta et Grsci& Latini uetustiores,ceu Plinius, Celsus ocnoster Serenus,eum intelliguntmorbum , quem Arabes& medici iuniores uocant lepram, qui ex crassa pituita& atra bile ortum traxit, nomen uero ab animalis simiIutudine.Nam ut in libro de causis accidentium sexto scri hit Galenus, Hoc morbo laborantes carnem habentni gram,& tuberibus pIenam, qualis est cutis elephantum. Aliqui tamen sic dictum putant ob morbi magnitudinem,qui nulli sere remedio succumbit. Alii uero ob id, quod sicut eIephas prae caeteris animalibus diutissime uiuisiita hic humor Iongissimus est. Est autem non solius
cures,ceu τα uocata a Graecis,passio,sed in eo cutis,carnes Sc ossa quom uitian tur:quod uel Celsus ipse testauit medicinae libro Lita scribens,Ignotus pene in Italia, ste- η' quentissimus aut in quibusda re8ionibus is morbus est, que elephantiam Graeci uocat. isci; longis annumeratur. . Totum corpus afficitur, ita ut ossa quoq; uitiari dicatur. summa pars corporis crebras maculas, crebros P tum res habςt. Rubor harum paulatim in atrum colore conm
123쪽
uertit. Suma cutis inaequabiliter crassa, tenuis, mollia
quasi squamis quibusdam exasperatur, corpus emacre scit, os, surae, pedes intumescunt. Vbi uetus morbus est, digiti in manibus pedibus v sub tumore coduntur. Pli. item nar. historiae libro x s. cap. t. eundem morbum sic describit: Diximus Elephantiasin ante Pompei magni fra tem non accidisse in Italia, δc ipsam a facie saepius incipientem. In nare prima ueluti Ienticula, mox inualescente Per totum corpus maculosa uarias coloribus &inaequali
cute, alibi cratia,alibi tenui, dura ceu scabie aspera,ad posterum uero nigrescente, & ad ossa carnes apprimente, intumescentibus digitis in pedibus, manibus v. Aegypti peculiare hoc matu,& cum in reges incidisset, populis funebre. Quippe in balneis solia temperabatur humano saguine ad medicinam eam. Hic morbus quod eo affecti faciem habent similem Satyris, nasum simum, crata la-
ωπ is. hra, aures levigatas, Graece Satyriasis etiam uocatur, ut scribit Galenus de causis morborum libro x.suntq; tales, ut idem in lib. de tumoribus praeter naturam dicit, aspe
ctu horribiles,& male olentes. Porro Satyria sis non semper hunc morbum illis significat, sed N priapi sinum ali quando. Est elephas. Describit elephantia lin. Dicitur autem dc elephas Sc elephantia & elephantia sis. Tristi Hoc est, tristitiam adserente. Dirin. Crudelis, lanestus S quasi deorum ira missus. Horatius, Crescit indulgens fibi dirus hydrops. Infindis. Nesandis, turpibus dis dis, quibus uel qu scunm mors praeserenda sinqui enim h uiusmodi morbo affecti sunt, tanquam a communi hominum conuersatione seiunguntur, ne alios quoq; infiaxlepLinlusit ciant, cum morbus sit contagiosus. Ora. Vultum dc est cuncer uni- faciem in qua primum sese ostentar, quamuis per totum Mersti . corpus serpat. Est enim, Paulo Aeginein autore, cancerto tu corpus occupans, a lacie tame Φpius incipiens, qua obre&inter capitis affectus de illo nuc agit Serenus. Paspida. Tuberculis S paruis papulis, tumoribust, qui-
124쪽
CAPUT π. ' isbus plenum est corpus. Funestis. Funera dicitur triste, Fune in.
cruentum,funebre & mortiferum, hoc est, quod funeris ac mortis causa est. Fata. Mortem diuina prouidentia destinatam&ineuitabile. Est enim morbus ubi radices fixerit, in curabilis, sed non acutus, imo potius inter longos et diuturnos conumeratus. de quo Paulus Aeginem
libr. 4. cap. a .sic tradit, Si cancer unum tantu membrum
infestans, tamen secundum sententiam Hippocratis in sanabilis est, quanto magis elephas, qui cancer quidam est uniuersalis, omnem curationem superabit. Et hoc intellige de eo qui iam confirmatus est. Nam qui primum incipit morbus, non omnino desperatus est. Ueneno. venamui umoribus per uniuersum corpus corruptis S putridis, imo & toto corpore putrefacto:et pernicie uit Quiequid enim naturae &uitae contrarium est dc aduersatur, ipsis perniciem adferens, id eorum uenenum est. Huic erit aduersus cedri de cortice succus.
Mustelaeue cinis, uel susus sanguis ab illa. Nonnulli dixere serum prodesse bibendo.
aduersa. Cotrarius,amoIitur enim & ut hostis propnlsat ac abigit morba. cedri de estice M . Hoc est, cedri cin unus liquor, qui per corticis incisi cauernas ex arbore deosuit, seu cruda cedri Iachryma qus per se ex arbore gumimodo per cortice fluit et cedrea siue cedrium uoca tur.de quo dictum est supra cap. s. De hoc sic tradit Diost rides,lllinitur elephantiis,& linctu risdem pariter med tur. Plinius etiam libro . cap. s. In elephantia si ulcera sordida dc excrescetia in us,si cedrio illinatur,tacilius per sanari testatur. Mu tela.) Mustelarum duo sunt genera, in leti. magnitudine distantia. Vnum uulgare& minus, quod domesticum uocatur, quia in domibus nostris oberrat, & catulos suos ut autor est Cicero quotidie transfert, mutati sedem. Vnde Plautus in Sticho ait, Certum est . muste posthac nunqua credere,ruin incertiorcni nul
125쪽
ELEPHATIA SI PROPELENDAE. lam noui bestiam quin 3c ipsa decies in die mutat locum
Graeci γαλο galen uocant: haec setium modo mures ue natur. Plinius libro . s. cap. 1ν. Mustela ruta in muri u ue natu cum iis dimicatione conserta. Homerus in libello cui titulus σατραχομυομαχ α, id est, ranarum S murium
pugna, idem testatur, ubi psicharpax mus de se sic refert:
circu siue accipitre dc galen, qui mihi magnu Iuctum in ducut, Et decipulam suspiriosam, ubi dolosa inest mors . Plurimum uero galen pertimeo, quae optima est: quae psoramen ingredientem me in foramine inuestigat & qus rit. Alterum genus est sylvestre, domestico longe maius. Graeci uocant icti des. Aristoteles. Ictis sylvestris mustelae genus est magnitudine melitensis. Sylvestrium etia duo
genera sunt.Vnum quod sub uentre russescit,naartem appellant. Martialis, Venator capta marte superbus adest. Sunt i huius pelles hodie magno in precio. Alteru canis didius est, quod uiuerram uocant: cui magna propter leporum uel cuniculorum uenatum gratia est, ut Plinius lib. s. resert. Iniiciunt eas in specus qui sunt multifores in terris, unde et nomen animali,atq; ita eiectos superne caupiunt. Meminit eiusdem animalis Aristoteles quom lib. de naturis animantium p. cap. s. quanquam leporibus . . - . insidiarin5 indicet, sed auibus&alvearibus. Ite Suidas
idem animal piscibus insidiari tradita cinis uel sanguis. DS g in ilemi citur Plinius lib.,o. cap.,. Elephantiasin curat sanguis& cinis musteIs. Vet.) Disiunctiva coniunctio est.
Accipitur tamen interdii pro etiam.Vergilius, Carmina uel coelo possunt deducere lunam. Et sic etiam accipere potes hoc loco. Serum. Serum est aqua lactis. Dioscori
des, Habet omne lac coiunctum sibi serum, quod a lacte
126쪽
acrimonia purgare uoluerimus:quales erunt atra bile laaborantes, comitiales, leprae, elephantia ses,& toto corpo. re papularum eruptiones Datur autem bibendum heminis per interualla temporis usq; ad quinas. Verum apo tu eius spatiari bibentes per interualla illa temporis oporter. Plinius de eodem sero libro ιβ. cap. disic quoq; scribit: Bibitur efficacissime heminis per interualla singulis usq; ad quinas a potu illius solitis gestari.Datur comitialibus. melancholicis paralyticis, in lepris,elephaths,articulariobus morbis. Et Melae, Aqua lactis est medicina bona insectionu cutis, quaru materia est cholera,& humor adust sicut est impetigo,&serpigo,& scabies sicca, & pustulae. S pruritus, S ulcera mala sicca,& lepra, et similia. Per lepram autem intelligit morbum quem Graeci S hic Sereanus noster uocat elephantiam. Melior est autem su mpta ex lacte iuuenum caprarum & nigrarum & boni pastus S recenter laetarum. Post istam uero esto ui unu& cum primis recens, boni odoris di saporis, in quam nulla cecidit corruptio.
Mentastri solium potu appostu* salubre est. Nec frustra bulbos 5c sulphura iungis aceto.
Praeterea nitrum debes cum melle iugatum Spargere lacte bovis, uarias sic ungere frontes. Ment Ibi. Plinius naturalis historiae libr. io. cap. 34. Men Mesilasti . rastruin,inquit, sylvestris mentita est, differens specie so liorum quasi figura Ocy mi, pulegii colore,propter quod quidam sylvestre pulegium uocant, iis commanducatis S impositis sanari elephantia n, sicut Magni Pompei aetate fortuito cuiusdam experimento propter putorem in facie illita compertum est. Apuleius, Ad elephantiosos, Herbs mentastri soli a frequenter commanducato, sanare certum est. Nech b a. Imo cum proseimi&commodo maximo. Bu bos. Bulborum, qui ex ceparum genere Bulbi α
127쪽
ELEPHANTIA SI PROPE L. sunt& illis similes, plura sunt genera, quae differunt m gnitudine , colore dc suauitate. Alicubi enim, ut Theo phrastus tradit libro de platis octauo,adeo dulces nascuntur,ut per se sine condimento alio edantur,quales in Taurica Chersoneso sunt. Post quos maxime laudans in Astica nati, et cum primis a Catone celebrati Megarici, a Megaris ciuitate Graeciae. Et hii prae caeteris Venerem maxi me stimulant.Columellaraus uiros acuunt,atinanti
Puellas, Iam Megaris ueniant genitalia semina bulbi, Et qus sicca legit Getulis obruta glebis. Et hinc pluribus in
locis salaces eos uocat Martialis, quod demortuam excitarent Venerem. Et eandem ob causam in nuptias edendos
praecipit Varro, cui & Apicius subscribit: sed is nucleos addit pineos,erucs succum & piper. Sic enim septimo culinariae artis libro scribit:Varro si quid de bulbis dixit intquum,qui Veneris hostium qu frant,deinde ut legitimis nuptiis in coena ponuntur, sed S cum nucleis pineis,aut cum erucae succo Sc pipere. Pythagoras philosophus tanti secit bulbos praesertim Megarenses, ut de ipsis S uiri
bus eorum in medico usu,uolumen condiderit. Habent omnes acrimoniam,& quam nunc cum reliquis sibi iunctis uim eorum ad elephantiam tantum contrahit Sere nus, illam generalius de simpliciter contra faciei uulnera efficacem tradit Plinius dicens:Bulbi ex aceto et sulphure uulneribus in facie medentur. Sed haec de bulbis priua
tim sic dictis sufficiant. Alioqui bulbus generaliter pro
omni radice rotunda accipitur, quales lilii, croci, narcisside cannarum bulbos legimus. Et Cornelius Celsus me dicinae libr. i. bulbos innuit uocari omnia olera capitata. uel quorum radices esui dantur. De alimentis nanq; pertractans post ualentissimorum,hoc est, in quibus plurimum alimenti est, ciborum enumerationem, In mediMunquit, materia numerari ex oleribus debere ea, quorum radices uel bulbos assumina'. Et paulo posr, Ex oleribus,
ait, ualentior rapa, napi U,& omnes bullat, in quibus Pana
128쪽
c APUT π. 6opam quoque & allium numero, quam pastinaca uel quae
specialiter radicula appellatur. Sulphura. De sulphure et generibus eius dictum iam est in praecedentibus. Vis illi discutere&siccare:lepras, impetigines, scabros ungues, uitiligines de omnes corporis exulcerationes tollit,auto. re Dioscoride. Nitrum. De hoc dictum est etiam supra Nitrum. cap. r. Plinius libro si. In facie,inquit,exulcerationes sanat cum melle&lacte bubulo nitrum. Melle. Quae mellis mcl. natura sit,docet nos Plinius libro M. dicens, Mellis ipsius
natura talis est, ut putrescere corpora non sinat, iucundo sapore atq; non aspero,alia quam salis natura. Et Coluismella libro α. Ea mellis est natura, ut coerceat uitia, nec serpere ea patiatur,qua ex causa etiam exanimum corpus hominis per annos plurimos innoxium conseruat. Dio.
scorides, Melli uis Sc natura est exterere, aperire,& humores in summum p rori tare. Ideo P sordidis ulceribus & sinibus utiliter infunditur. Locte bouis. Lac medicatius in bubulam. est bubulum, maxime recens: quod cum melle crudo Smodico sale prurigines, papularum eruptiones, Rom
nes malos corporis humores medicatur. Varias. Hoc est, uar is maculis & exulcerationibus uariegatas et descedatas. Frontes.) Faciem. Frontem aliqui a seredo dictam Fratri uolunt, quod animi indicia prsse ferat. Nam frons, ut Plinius libro H.ait,homini tristitiae, hilaritatis,clementiae, severitatis index in assensu eius. Varro tamen dictam existimat a foraminibus potius oculorum.
CerusTam ec chartam quam gens Aegyptia mittit
a unde simul miscet oleum quod flore rosarum Conditum est,tine sic faciem,sic redde salutem.
Cerussim γ Cerussa color est quem Grsci νμvθilli uocant, Cerusse. hoc quondam meretrices, nunc honestae etiam, si dicere Vi ibiarufas est, matronae sese lacant, faciem P oblinunt, quo seneactam ac sormae uitia dissimulent, quemadmodum 8c purpurisso eandem ob causam sese lacant, sed hoc ruborem
129쪽
ELEPHANTIA SI PROPE L. addunt vultui, cerussa uero candidant ipsum. Est autem factitia res Cerussa. Nam ut libro M. Plinius tradit, Psi mythium hoc est cerulam plumbariae dant officinae. Fit auistem ramentis plumbi tenuissimis super uas aceti asperrimi impositis atq; ita distillantibus, quod ex eo cecidit in ipsum acetum arefactum molitur & cribratur, iterumque aceto mixto in pastillos diuiditur,& in sole siccatur aesta te. Fi t& alio modo addito in urceos aceti plumbo obturatos per dies M, derasol ceu situ ac rursus deiecto donec deficiat materiar quod derasum est teritur & cribratur &coquitur in patinis, misceturi iudiculis,donec russescat,3c simile sandarace fiat: deinde lauatur dulci aqua,donec nubeculae omnes eluantur: siccatur similiter postea, Sinpastillos diuiditur.Est autem letalis potus,sicut spuma argenti. Palladius libro s. Cerusa plumbo creatur attrito, quae corporibus nocet humanis. Nam ut Dioscorides testatur,letalis est,& ueneni maleficium habet pota. Caetorum in usu medico Cerusa tradente therapeutices libr. 3. Galeno, siccat&adstringit modice, uulneribus medi catur, si emplastici similis sit, uel etiam humidioris cuiuia quam medicaminis: humiditatem enim desiderat, qua uis eius ad ima pertraseat. cineris naq; ritu si circa uulnus eam insperges, nihil proficies: non enim ad fundum me charia ulla. dicamenti uis peruenit, quod ita sit siccu. chartam. Sciri licet adustam δc in cinera tam . Charta ex papyro fiebat,ut dictum est supra in prooemio. Ipsa cremata inter caustica est, ut Plinius tradit libro i . cap. it. Eandem combustam Lib.f. interea quae adurunt, ponit Celsus, Dioscorides. Potest crematae papyri cinis quae in ore alijs P partibus pascen
do serpunt cohibere: ueruntamen in eo efficacior facitae ex eo crematae chartae cinis est. Quam gens Argutia. Hoc
est, quae ex Aegypto, ubi papyrus, ex qua fit, nascitur, ad nos uenit. Na quae alibi nascitur papyrus, chartis & huic Arraptu s. medico usui minus est habilis aut efficax. Est autein Ae
gyptus Asiae pars prima inter Catabathmo et Arabas, ut
130쪽
C A P V T π. 6i tradit Pomponius Mela: quamuis Ptolemaeus illam tribbuat Aphrics. Sed latius de hoc uide Plinium lib. r. cap. s. Strabonem libr. ιν.& Herodotum libro x. Oleum rosarum. Oleuro cram Simplex hoc est rosa ceum: quod, ut tradit Dioscorides, sic fit:Rosae desectis prius forfice unguibus, quae in imo Ungues ins solio candida pars sunt insolatae pondere unciarum sex lijs. in olei sextarium demerguntur, dimissae' in eo diebus octo madere,mox quadraginta diebus tertia rosarum adiectione in sola is sic reponuntur & seruantur.Et tale oleii cataplasmatis etiam utiliter miscetur, nedum quod per se tantum adspergitur Zc illinitur. Est p uis illi adstringedi, refrigerandii, dc ulcera malefica, quae cacoethe vocant, mitigandi. conditum. Consectum S compositum.
LIVIDA si maculat faciem lentigo decoram, Nec prodesse ualent naturae dona benignae, Erucam ait acidum laticem simul illine malis. V T i s faciei uitiis. Cutis Sc iaciei uitia & cubuitu. t defordationes, de quibus hoc capite agit Sere
inus, sunt cum primis letigo, quam Celsus len- Lentigo. ticulam uocat, liuores,cicatrices, impetigo siue Lenticuli. papula leuis,& hiis similes cutem ac faciem deturpantes maculae. Liuida lentigo. Macula nigricans aut rubicunda,liuore pertusa, qualis color esse solet plumbi aut qui ex percussione fit, Nad lentis similitudinem prouenit, unde & nomen habet: cui non absimiles sunt uari δέ visi. ephelides , omnes in sceminis praecipue se depromen- Ephelidestes. De quibus Celsus medicinae libro s. sic scribit: Pe Ne ineptiae sunt, curare uaros dc lenticulas Sc ephelides,