장음표시 사용
91쪽
PARE NE II ET CAP. PVR quando etiam ex defectu. lactatos Glin. Membra inquieta & hinc inde mota. Solet enim in huiusmodi febribus ardentibus & calidissimis,membra quom inardescere, Ninde inquietari, ex qua inquietatione inordinate mouentur & iactantur. Vbi uero febris non fuerit talis, & aeger nihilominus membra non ex more componit, sed inae qualiter dispergit, hoc non inquietationis modo, sed 3c malitiae signum est, teste Hippocrate praesagiorum libro a ubi infit: Ubi pedes nudat aeger,& hos non admodum calidos, ac ubi manus,ceruicem,&crura inaequaliter di spergitimatum est, Sangoris, inquietationis signum. Et paulo post sic ait, De manuum motione huiuscemodi notas perpende.In acutis febribus, in peripneumonia, phrenitide,capitis dolore, si quis manus faciei admoue
rit, ut inde quippia superuacueuenetur, aut festucas camPat, aut a ueste floccos, aut a pariete stipulas avellat, id omne malum & exitiale est. In phrenitide quidem quia princeps sedes affecta est, in aliis uero propter magnitudinem eorum. Exedit. Depascitur, exhaurit S exiccata
Viri potM Vie Moritu M. Hoc est, uini&prssertim me ratioris potus et μοὰς ψ ingurgitatio. Quod autem uini potus desipietiam faciat
et metem commoueat,testis est uel Hippocrates in aphoia
Lib. Ap rismis dicens i Ex multa potatione, rigor Sc despientia. malum. In cuius aphorismi expositione Gale. ait, Quod quidem multa potatio,non aquae sed uini potione signi cat, unicuiq; manifestum. Desipiunt autem ex talibus potionibus aliqui capite oppleto plurimo sanguine ac spiridicens: Autumno uero & plurimi, uel aestiui morbi fur.& furores,& atrae biles. omodo autem id accidat, doaeet nos in eiusde aphorismi expositione Galenus dicens, in autumno & aestiuorum morborum permultos fieri,
tu calido, ob hanc ipsam uero causam, dc calidiores red. . duntur, praecipue quidem caput, sed & corpus uniuer'ig 'sum is oris aura. Hoc est, aer 8c uentus frigidus. Et hos Η ' est quod Hippocrates tradit libro aphorismorum tertii
92쪽
c APUT VII. 4α manente adhuc sstiuo humore flava bile scilicet in ipso:
Digidum enim existit hoc tempus,& bilem ipsam aestiuo tempore exassatam excipit. Neq;. sicuti aestas ueri super ueniens humores evacuat, ita Nautumnus aestiuos: sed 'contrarium ex toto accidist Nam ex partibus extimis, cutem duriorem efficiendo & substantiam eius condensando, di silari prohibet S ad intimas ducit: qui deinde in rus detenti, Sc cerebri actiones laedentes, phrenitides &alia insaniarum genera efficiunt.
Conueniet calidis pecudum pulmonibus apte Tempora languentis medica redimire corona. calidis. Naturali calore adhuc prsditis. Accipitur enim c. l. min.
ex ouillo genere siue mas siue foemina fuerit pecus,& iugulatur, semineci P adhuc pectore aperto pulmo extrahitur, qui extractus natiuo calore nondum extincto sed
cales adhuc capiti utiliter adplicatur N imponitur. Non quod actuali ilio calore membrum A cerebrum calefieri debeasicum alias sit nimis calefactum, sed quo meatuum capitis obstructiones reserando, facilior uirtutis medicamenti ad interiora fiat transitus. Si enim frigidus applicaretur, cutem condensando, meatus occluderet, quominus uirtus sita ad interiora penetrare posse prsserrimcum potestate frigidus sit pulmo &humidus, soporife- Pulmonum rus Ut quibus uiribus maxime opus est in huiusmodi ae- tura frigida ergritudinibus calidis, teste Galeno qui therapeutice libro humem. i. sic ait: In phrenitide, sopire ac stupefacere principem facultatem oportet, cerebruscilicet quod supra modum incaluit restigerando. Caeterv si talis cum natiuo calorep ulmo haberi no poterit,inc coquedo calefaciendus, qui habetur, in decoctione capitis S pedum suorum seu in aqua simplici, & sic calens capiti imponedus, toties quoties opus fuerit iterando. Et dictae decoctioni, si libitum fuerit, addi poterunt cortex papaueris albi, Hyoscyami, fores uiolarum.rosarum, nympheae, & anethum. Et ha
93쪽
pHRENE SI ET c A P. PURG.iusmodi remedio plurimu utuntur tempore nostro me dici Bononienses,& ego saepius usum eius c5tulisse uidi. Pecu dum. Ouium. Pecus pecoris seu pecudis, utrunque enim dicitur, proprie omne animal quod sub hominis imperio e terrae pabulo pascitur, signincat: qua inuis aliis quando etiam pro omni animali praeter hominem acclia piatur, autore Capro gramatico.In prssentia tamen pro ouilli generis animali accipitur. PulmonibM.) Pulmones multitudinis numero dixit, non quod plures sint in anis mali: nam unicum tantum habet unumquodque t sed quia diuisus in duas fibras, quemadmodum ungula buαbula:quam diuisionem nos etiam tum ex hominis ac re. liquorum animalisiana tome, tum ex Aristotelis & Aui cennae, ut alios interim omittamus,testimonio agnosci
mus. Aristotelis uerba,quae libro de historiis animalium primo scribit, haec sunt: Bipartitus pulmo omnium, sed in animal generantibus distinctio non aeque apparet, minime in homine, est enim hic simplicior, nec ita multi fidus ut nonnullorum generantium animal, est. Avicenna uero decima sen canonis libri tertii , Pulmo, inquit. duas habet diuisiones,quarum una tendit ad dexteram. Saltera ad sinistram: et hoc ideo necesset anhelitus propter nocumentum adueniens uni duarum partium. Porro quod ad multitudinis numerum & prolationem eius attinet, sic etiam eodem protulit Plautus in Curculione dicens: Pulmones distrali untur, cruciatur iecur.Et Cato in lib. de re rustica, capite de brassica, Si bilis atra est, in quit,& si lienes turgent,& si cor dolet, & fi iecur,aut pulis
mones, aut prscordia, uno uerbo omnia sana faciet, quae
intro dolitabunL Quod si quis ipsum no diuisione hane sed reipsa plures intellexisse uelit, id ita accipiendum erit,
ut illi non unius sed plurium fini animalium, ut uno re frigerato, alius simili modo applicetur. Quod aute pecu
dis pulmo capiti sic applicatus phreneticis prosit,Plinius etia non abnegat, sed confirmat potius,cum naturalis historiae
94쪽
storiae libro id. cap. 3. sic ait, Phreneticis prodesse uidetur pulmo pecudum calidus circa caput alligatus. Tempora.) πηαTempora proprie partes sunt capitis oculos interiacen tes Zc aures ac uerticem, ex quibus ut plurimum canities oritur,eo quod priores captis partes posterioribus sunt humectiores&pituitosiores. Aliquado tame ut hic pro
toto capite accipiuntur&prs sertim parte eius anteriore,
Subi sunt commissurae cranei: quae ut supra dictum est)-s
a natura creatae sunt, tum ut pereas cerebri superflua exta IMζμrum crapurgentur, tum quo medicamentorum uirtus necessitati ης iis tempore ad penitiora penetrare possit. Sunt autem quini numero,quarum una fronti communicans,quia coronae praefert imaginem, dicta est coronalis. Altera di
recte ab osse anteriore per medium in longitudinem ad os dictum lambda pergens, caput diuidit in duo media,S haec a figura sagittalis nun cupatur. Tertia uero a Graecae literae figura lambda uocatur, quae talis est A, dc haec inter occiput &basim ipsius communis existit, cuius punis cto, cum sit secundum figuram anguli, extremitas sagittalis c5tinuatur. Etheae tres, eo quod ab extimis ad intima directe per integram ossium spissitudinem producuntur.
uerae nuncupantur.Reliquae uero duae non uerae &mendosae uocantur, non quia ad intima non perueniant, sed quoniam directe ut priores non penetrant,nam quod extrinsecus ab imo exorditur, intus desinit supernet S has Galenus alicubi uocat agglutinationes, sunt p inter ossa capitis lateralia atq; praecipua,& ossa petrosa,quae superiniacent eis, coherenti corticis imagine quadam, unde dc - .corticales & squamosae uocantur, de quibus etiam therapeutice libr. σ. sic ait Galenus,os quod sincipitis ossi protinus succedit,temporis os uocatur,in quo ipsas squamatim compactas comissuras esse accidit. Sunissa sagittaliaeque distantes, quae prosunditate integra in ossibus non profundatur, profundatione scilicet directa,uti priores.
Quod non intelligens Mundinus, manifesto errore illas
95쪽
PARE NEGI ET c AP. p VR. ad intima non penetrare adcredidit.Inquit enim in ana tomice sua, Mendoss sunt duae,scilicet in utroq; tempore una:& dicuntur mendosae,quia non penetrant interius, sed tantum apparent exterius, haec Mundinus, sed falso. Nedica.) Medicante & salubentem adferete. Redimire.
Circundare S illigare & imponere. Illotis etiam lanis sussire memento, Cerritum, saepe horrendi medicantur odores, At ideo sanos primum curarier est par. Itatis lanis. Lanis succidis,qus quales sint docet nos Varro rusticae rei libro i.circa finem dicens, Tonsurae tem pus inter squinoctium uernum et solstitium,eum sudare coeperint oves, a quo sudore reces lana tonsa succida est appellata. uae probatissima est, autore Dioscoride, quae mollis est 3c ex collo, senioribus* pecoris detonsa: talis enim adspergines facile combibit,& sordiu suarum pin guedine quae oesypus est, egregie mollit. Est succidis omnibus, ut Plin. tradit, usus medicatus, plurimal praestant remedia. Quin ipsae sordes pecudum,sudorisceminum dc alarum adhaerentes lanis, Cesopon uocant, innumeros prope usus habent. Unde si succidae lanae, cui magna propter ce pon in medicinis utilitas, non laetitia cultas, eius loco, ipsius oesypus accipi poterit,autore Ga leno, praesertim Atticus,qui caeteris praesta te melior tamen ad praesentem usum contra phrenesim est ipsa lana succida, quam cum Sereno Plinius etiam lassitu phren ticis prodesse testatur. Veru quia de oesypo agimus,scie
dum quod& oesypus dicitur δέ oesypon . Ouidius libro de arte amandi Oesopa Mid redolent quamuis mittantur Athenis,Demptus ab immunds uellere succus ouis. Non autem dicedum est Isopus,ut perperam nostri tem. poris medici faciunt i ad differentiam hyopi herbae addunt dictionem humida, qua omnino nihil opus est firocte proferatur. Quomodo autem fiat cestpus, docet
96쪽
nos Dioscorides medicinalis Sylvae Iibro L. Plinius naturalis historiae libro xα. cap. L Sc Melae in suo Grabadin. suffire. Suffumigare, ut grauis odor ad aegri nares perotingat. Auerbo sussio fictuisitus,&suffimentum desus filio, id est, suffumigatio. ritum. Lymphatum, in seu ceritatinum, surore perculsum,et quasi Cereris ira uexatum,ceu laruatus dicitur qui laruaru occursatione uexatur. Plau- Larua tus, Certe Iaruatus es, aut ceritus. Horati Ceritus suit aut
commotae crimine metis. Lymphatus uero dicitur quasi is havi. Nympharuspiritu correptus, unde etia lymphationes a. pud Hinium. Et huiusmodi insanos&commo is mentis homines Graeci νυμφολκωους uocant, de quibus iam anη νυμφολά lacrtea dictum est, capite sexto. Qui tamen n5 ex morbo sed naturali intemperie tales fiunt, cum scilicet atra bile agitantur,quae melancholia dicitur. Qualibus autem ingeniis huiusmodi intemperies accidere soleat, docet nos ex mavorini sentetia A. Gellius Atticarum noctium lib.is. cap.ν. cuius haec sunt uerba:Scitote inteperiem ista, quae dicitur, non paruis, nec abiectis ingen as ac- ΜHinc lucidere, αλα 'α -οντι γ πα et τῖτο ἡμικορ, S ueritates quibus pecu lplerunq; fortiter dicere, sed repsectum non habere, / τε liaris. καθον,μητε M. Iον. rape horrendi odores. Quod prius speciatim de succidae Ianae suffitione, id nunc generatim de ordo ema.
omnium graveolentium rerum odore testatur medica
mentum. Agunt autem id huiusmodi odores, non quia calefaciunt,sed potius quia meatuum obstructiones adain periuntn humores in cerebro congestos Sc commotos attenuant, dissipant& sternutamento educunt: quanqid etiam haud perpetuo aganr,praesertim ubi morbus firmas fixerit radices t quare etiam no perperam adiecit dictionem SAEPE. Contingit etiam alias aliquando ubi ca put uel sanitatis tempore multum oppletum est humoria hus, non modo graues odores, sed oc aromatum quoq;& omnium satis calefacientium rerum odores ut sua calo sexifica caput petente dc humores ac spiritus commouedo M a.
97쪽
pHRENESI ET CAP. PUR . . perturbando P, capitis grauitatem iacere, ut in aphoris mis testatur Hippocrates: cuius libro ς. uerba sunt haec, Sumtus aroma tu muliebria ducit, saepius uero S ad alia utilis esset, nisi capitis faceret grauitatem. Sanos. Incolumes,non quidem simpliciter ocis, sed qui sanitatis latitudinem egressi, iam aegrotare coeperunt, & in quibus aegritudinis initium factum est, nondum tamen confirma tum. Quot uero modis dicatur sanum,& aegrum, dc si inter lisc sit medium,docet Galenus in libro μιποτεχνης, id est,artis paruae. Primum. Ab initio sgritudinis,cum iam assicere&lsdere incipit, nondu tamen radices fixit. Namur paulo post inquit, Non semper praesens dolor est sanabilis:esto. Cura magis prodest uenturis obuia morbis. Quare Galenus uti in libris de assectorum locorum notitia siue de interioribus refert, cum ardeti sebre correptus floccos euellere S sestucas colligere se intelligeret examicis astantibus, timens ne ex delirio illo phreneticus eua derer dixit illis,Ne phrenitis me accipiat auxilio estote. Si enim in phrenitin transisset delirium, uix et cum dissicultate curari potuisset. curarier. Curari. Adiecta est sylla ba Er. per pro paralepsint quae figura est, ut Diomedes grammaticus inquitiquando aliquid ad nouissimam partem dictionis accedit, ut admittier orat, pro admitti. FRpar. Par cum uerbo substantivo & nullo sequente cala, idem est quod decens, idoneum,rationi consentaneum,
utile & proficuum. Purgatur cerebrum mansa radice pyrethri. Vngitur 5c succis dederit quos parua sabucus.
Pingatur. Vacuatur,exoneratural leuiatur et ab humorebus noxiis emundatur. Est aut purgatio proprie,ceu iam. paulo ante dictu est etia, humoru sua qualitate molestanistium euacuatio. Porro cerebrum non una purgatur uiae. Sunt enim purgandi ipsum meatus multi. Nam cum rationalis animae sit ceu domiciliu, uti Galenus de sanitate tuenda
98쪽
CAPUT VII. 4stuenda libro i. tradit,& osse solido undiq; sit septum, plurimis maximis P canalibus expurgatur. Primum per nares & palatum. Secundo per utranq; aurem. Tertio per caluae commissuras . Nec absimile est etiam aliquid ab eo conflueread oculos. Vertiti insanientium cerebrum Seren us hic potissimum per nares, palatum,& caluae com missuras purgare docet, quamuis auribus etiam medicaumentorum aliqua instillari possint, per quae cerebrum expurgetur. Mansu. Masticata dc dentibus consecta atque comminuta. Est enim mandere,cibum dentibus commi Moidire. nuere: unde nutrices pueris cibum praemandere dicuntur. Ercibus mansus, hoc est, dentibus consectus atque comminutus,ex quo digestionis initium sumere credistur. Mandendo autem res ad id idoneas, cerebrum peros,palatum δc canales illos atq; meatus a superfluis et noλη eXpurgatur humoribus. Radice. Haec enim plantae R dixor Pars sola nunc in medico usu est unde Avicenna. Pluri- tisi. mum quod de hae planta administratur, est radix eius, meIius autem est illud quod est acutum, mordicans linguam. Namuis illi est seruens, masticatum ceu reliqua feruida copiosam oris saliua proritati cerebri enim meantus obstrui os aperiendo, & pituitam per palatum Sos
aliendo caput purgar, quemadmoducaeteri caput pumgantes apophlegma tismi, hoc est, medicamenta quibus Apopbleg per os capitis pituita purgaturi tarethri Pyrethr5 her ti=-ba est,quae, ut libro; . tradit Dioscorides, caulem δέ solia pschromagrestis dauci &sceniculi modo ex se profert. Umbellam metho similem et roludam habet,radicem pollicis cras situdine, longam, sapore maxime serui do:qua mansa, in ore saliua abundat,&capitis pitusta purgatur. Par subueus. Sabucus minor, humilis 3c humi depressa, quaemin altum non surrigitur,unde Rehamaea iste a Graecis di, Dis lupa M. citur. Nam humi depressam significat, ακτὰ uero chm arisa bucus est.Latini Ebulum uocant. Huius succus, ut Plinius etiam libro μ. p. s. tradit, cerebri collectiones, pris
99쪽
pHRENESI ET CAP. PURG. uatim P membranae quae circa cerebrum est , lenit insula s. Vis illi siccans S refrigerans. Expressus cp hedera mandatur naribus humor.
Aut mixtum rutae cerebr stillatur acetum.
Non semper praesens dolor est sanabilis, esto, Cura magis prodest uenturis obuia morbis. Hedera. Id est ex hedera succus praesertim ex solijs 8c corymbis eius: qui, ut Plinius tradit, naribus insulas caput purgat. Mandatur. Immittitur,infunditur Ninstillatur. Rute. Ruta duorum genera est.Vna satiua & horten fis. cui latiora solia, rami fruticosiores:altera sylvestris, quae maiore acrimonia est & ideo in cibis damnata. Quae fico arbori adnascitur, melior edendo est. Succus exprimitur
tusa ea & aspersa modice aqua. R in pixide Cypria assem
uatur. Feruentis naturae utram, Sc in praecipuis medicaminibus, gustu acris &amaraimeatus occlusos reserans.
humores discutiens & ex imis partibus euocans,undere insanientibus medetur . Celsus, Conuenit etiam offerre naribus rutam ex aceto contritam. Plinius, Rurae succus S phreneticis ex aceto tritae instillatur in tempora & corebrum . Admiscetur autem acetum, quoniam aliorum medicaminum ad membra,ad quae alias pertransire sine eo non possent,uehiculum est atq; delatoriprsterea refrigerandi ui qua ruis seruori resistit, dotatum est. cerebro.
cilicet per nares,ut apertis meatibus sternutamenta moueantur, per quae materia expurgetur. Plurimum enim prodest in hoc morbo sternutamenta mouere medica
mentis in id efficacibus. quae tamen facienda sunt in hys. quibus,ut Celsus tradit, uires non desunt. Non semper ssanabilis. a Scilicet ubi nimia facta est impressio. Na, ut Mesue dicit, cura huius aegritudinis si iam impressit, cassa est: si autem adhuc fit praeparamentum ut imprimat, sed adhuc non impressit,curatur: sed non apud negligentes distolidos. Praesens dolor. Impressus etiam confirmatusata
100쪽
assectus. Dolor, uti Gal. ait,tristis est sensus. Aliquando uero dispositio ipsa in qua dolemus, Sc quae cum dolore natura apta est fieri,quemadmodum Eri sypetas,in flaminmatio, uulnus, stactio, ruptura, conuulsio S similia. Et in huiusmodi significato accepit dolorem nuc Serenus, Ec Hippocrates in libro epidemiarum sexto, ubi inquit. In Cranone dolores antiqui, frigidi,noui,calidi,sanguinolenti plurimi fuerunt. Et in aphorismis lib x. Quicunquae, air, dolentes parte aliqua corporis omnino dolo rem non sentiunt,liis mens aegrotati Ello. Ponit curaei ossibilitatem. Cura obuia. Curatio 3c medicatio morisso imprimere Sc radice figere uolenti occurres, ipsumcypraeueniendo auertens. venturi Futuris& firmam impressione molientibus, cum scilicet adhuc est in principio, & nondum in uigore constitutus morbus: postilenim omnino radices fixerit, tunc difficilis, imo, ut diaetum est,imposibilis est curae.Hinc Persius, Venienti ociscurrite morbo. Et Ouidius, Principias obsta, sero medicina paratur, Dum mala per longas inualuere moras.
ET NAcvOS c APITIS TOL.c APUT VIII. . DE FLVIT expulsus morbo latitante capillus, Seu raro ablueris,seu uis epota ueneni est, Seu salamandra potens, nullisu obnoxia flammis c Eximium capitis tactu deiecit honorem. E FLVORE eapillarum. De casu Sc deflu- De uia eam uio capillorum.Decidunt autem capilli uel uia oram causa. naturae ob alimenti inopiam,& fit caluicies,de qua nihil in praesenti, nam incurabilis est pas- cuta es.sio. uel propter uitium aliquod accides in humoribus o