장음표시 사용
161쪽
ocvLORVM DOLORI. quod curatur: sed idem ipsum quod est curandum ualenter icitur. Adhaec oculus acerrimi est sensus, Ergo insu n dere huic medicamenta oporter, primum superiorem genam blandissime attollen tes, mox minime incutientes.In ueniendi praeterea humores mitissimae minimel mor identis naturae, qui cum medicamentis sint infundendi. At mihi quidem magna cum consideratione uidentur ueCui Mamm, teres ad ovi deuenisse humore, electo scilicet ex eo quod& mordes minime esset,&glutinosum. Nam ex eo quod minime rodit, modo dictam indicationem ijs compleuit. Ex lentore autem, ad indolentiam nonnihil conferturii Quippe lenire et eis odi humores possunt, asperitates omnes, quascum acris fluctio excitat. Accedit quod cras sus ac lentus humor, constantius quam tenuis &aquo
sus in loco permanet. Sane quod lentum id quod absque rosione sit, cum modice incaleat, dolore maxime leniat: id profecto ex rodentibus in aluo deiectionibus didicisti, in quibus iniectum sevum illico dolorem mitigat. Quod autem permanere quom in laborante particula eiusmodi humidum expediat, manifestum est.Siquidem in iis quae in uentre accidur, per clystere assidue insundere molesta
est in his quae in oculis, genu attollere. At uero exquisit' membri sensus lene esse quod iniicietur, nihilm in se asperum sabulosumve habere omnino indicat. Hinc igitur excogitatum commode est, tum humido oui utendum, tum quae terrea oculariis medicamentis miscenda sunt, ea esse cum summa diligentia ad unguem leuigada. Quoties tamen dolores hias accidunt uehementes, repetitis
hiis quae de omnium dolorum generatione accepisti, disquires quonam ex his assectu dolere oculos in phlegmone contingat. Naaut ex uehementis acris c5fluentis humoris rosione, aut quod eorum tunicae plenitudine di stendutur, aut propter crassorum humorum, flatuosiue spiritus extensionem, uehementes in his excitantur dolores Hactenus Galenus. Huiusmodi autem oculorum d lores.
162쪽
c APUT π III. Psores ut Hippocrates libro aphorismorum sexto prodidit,meri potio,aut balneum, aut uenae sectio aut medica. mentum epotum, soluit. Meri quidem portio, ut in eius. dem aphorismi expositione tradit Galenus, ubi sine plothorica in toto corpore dispositione,sanguinis copia crassoris in oculorum uenulis continetur, ipsum diffundendo,&euacuando, fuit motus uehemetia obstructiones aperiedo. Balnei uero usus dolorem sedat, ubi humores acres ad oculos influunt, citra tamen corporis uniuersi plenitudinem, quae nec uinum, nec balneum, ingens cistra detrimentum, tolerat.Et haec sortia sunt doloris oculorum remedia . Securissimum autem fomentum est, Somnino aliquam adserens utilitatem, uel tanqua signum ad dignotionem, uel tanquam causa sanitatis oculorum. Quando enim nihil omnino influit in oculos, lametum dissoluens eam quae in ipsis c5tinetur superfluitatem, eis sanitatem restituit. Adhuc autem influente humore,cum
primum adhibetur suo calore, usq; ad aliquid dolorem lanit et leuamen adsert mediocre,sed paulo post dolorem auget, dc alteram fluctionem attrahit, ex quo tanquam signo dignoscitiuo qualis nam sit dispositio certius comprehendendo,ad uniuersi corporis euacuationem peruenimus pso quidem sanguine redudante, per uens sectionem, sed humorum malitia infestante, per purgationemrnem enim difficile admodum est distinguere alteram ab altera.Demum circa narcothicorum,quibus audaculi sae N eoilaeis et pius utuntur,usum,illud quom non omittendum,quod stupebacientis talia, uti Galenus loco iam dicto tradit, ab initio materia tria quando existente influxu, sunt suspecta. Neq; enim uehementes utendum.
reprimunt fluctiones, sed excerni prohibent: atq; ideo si
humores fluentes acres extiterint, corneam erodi contingi usi uero multi, magis irritari, ac uehementer extendi, ac si ruperetur, ex quibus nisi medicamentu fuerit uelle menter stupefaciens, dolores impatibiles excitantur. Si uero fuerit adeo uehementer stupefaciens, ut ex eo oculi
163쪽
' ocvLORVM DOLOR. I. maximam inflammationem no sentiant, necessarium est simul quidem uim uisoriam offendi, adeo quod cessante inflamatione, uel debiliter,uel nihil o innino uideant, si mul aute&quandam praeduram dispositionem di quae difficulter sanari possit, in oculorum tunicis derelinqui. Quare cauere oportet,ut Iesus Hali pi scipit, ab huiusmodi medicamentis stupefacientibus,quia uisum debilitant di forte destruunt. Quemadmodu contigit duobus Vetthirchia,quos noui,&quos huiusmodi stupefacietibus exescauerat nobilis quida impostor. Quare talibus no ute. dum estnifi in sorti necessitate S in re modica. Maxima enim sunt oculoru pernicies, uti therapeutices libroi. te Ther. lib. ii. statur Galenus,utpote quae n ulla re alia illius ad praesens leniminis specie prsstant, quam quod ipsum sensum eneo cant. Utendum autem hiis, ut iam dieiu est, non nisi cum
maxima necessitas urget.Illud minime ignorando, parriculas ipsas no nihil laedendas, imbecilliores P in reliqua uitam ex frigore futuras. Caeterum saluti hominis in prssens, ipsam futuram noxam posthabendo. Si quidem n5 pauci eorum qui his utuntur,eo infirmitatis ueniunt, ut fere nihil omnino uideant. Itaq; si quando cogimur his
uti, postmodum in sanitatis tempore, particulas ipsas ex calfacimus oculis collyria quae tantum excallaciant in fundentes.Unde Melaequom ait,Si accidit nocumetum propter narcothicum, utendum est et embrocis ex rebus in quibus sit uirtus maturans uirtutem narcothici. Vlti
mo illud etiam non omittendu, quod medicamenta qus distillan tur in oculos semper actualiter frigida immittenda sunt, quemadmodum quae auribus immittuntur,des hent esse tepida, ut dictu est capite priore. Summa boni est. Inter bona naturae& corporis no est maius neq; preciosus quod homini contingere potest, quam oculi sani R uisus incolumis, qui ad uitam transgendam maximum prsstant usum & dulcedinem prscipuam, uitam a morte distinguunt.Caetem oculus ipse no tanqua primatum
164쪽
CAPUT π III. 78 aliquem inter partes obtinens, sed uelut qui purus esse
omnino postulet,quo uidelicet probe munus suum obear, per euideres meatus eiicit, quicquid in eo excrementigignitur, nempe per nares di genas,ut autor est Galenus de sanitate tuenda libro a. Alacres vim. oculos uegetosia uiuidos, incolumest, qui uisus potetiae sunt organa Sinstrumentum, quorum P permagnus est usus. custodes delen oresspericli. Stipatores &ministros obseruan
res custodiam, ne quid aduersi & nocumenti accidat corpori. Vnde Iesus Hali lib. i. Vtilitas, inquit, est co seruare corpus ab occasionibus u enientib' ab extrinseco,& dirigere illud quo uoluerit, R ideo positus est insuperiori corporis parte sicut custos uiridarri. Operatio aute eius est cognoscere colores & figuras & corpora, & quod est minus Zc quod est maius, quia est membrum sensibile. Et Avicenna prima tertii, Comparatio, inquit, oculi ad corpus est propinqua comparationi speculatoris ad exercitum, S locorum quidem qui speculatoribus est me lior Sc conuenientior locus est altus. Prosticiens ratura. Natura prouidens,& de rebus humanis sollicita,quae nihil facit frustra, cum in contemplatione naturae, ut Plin. air, nihil possit uideri superuacuum. Et Aristoteles polyticorum libro i. apume, inquit, ποιουπες εργορ ονδὴ ματαιορ. Sed plus utilitatis causa genuit etiam quam uo luptatis, aurore Plinio. Eumma arce. Summo corporis loco & ca pite,quod corporis arx esse dicitur. Vnde etiam in libri prooemio dicebat Serenus, Principio celsa de corporis arce loquemur. In alto autem constituti sunt, quod locus eiusmodi custodibus maxime coueniens sit. Nam qui in sublimi constitutus est, unde quam imminentia Pericula melius praeuidere potest. Et oculi custodum ui cem gerunt. Sic tamen ut nullos put. Ea industria ut aduersus occursantia tuti esse iit. Superne enim superciliis 3c fronte prominentibus, in serne uero malis protuberanti
bus tanquam uallo obsepiuntur &sua uosa conuallere
oculorum uuluas et opera Natura proin
uidens. Lib. i. cap. Libo. cap.
165쪽
ciliorum ratio Repebrae. oc VLORUM DOLORI. eonduntur. Unde Plinius naturalis historiae libro H. se scribit de palpebris: Alia de causa hoc natura dederat ceu
uallum quoddam uisus, ac prominens munimentu contra occursantia animalia aut alia sortituto incidetia. Deasiper. Superne ab extrinsecus occursantibus. ictus. Casus 8c incommoda. Supercilio. Supercilia, inquit Plianius, homini sunt & pariter dc alterne mobilia. Et in his
Pars animi. Negamus, annuimus: haec maxime indicant
fastus. Superbia aliubi conceptaculum, sed hic sedem habet. In corde nascitur, hic subit, hic pendet. Nihil altius simul abruptiust inuenit in corpore, ubi solitaria esset. Subiacent oculi pars corporis preciosissima, 8c qui luo eis usu uitam distinguant a morte. Haec Plinius. Oculis autem superposita sunt supercilia, quo humores a capite
demanantes aliorsum corriuent, uelut imbrica mentum quoddam siue grunda uel γειώωμα: quanquam γυ πη
proprie dicitur quod in superciliis prominet. Quod austem a capite ad oculos demanent humores,testis est Galenus de disserentiis librium lib. tidicens: Fluctio decumis hens oculis, ut omnes concedunt, ab ipso capite decur rit.Et de sanitate tuenda libro x.ait: Nec absimile est etiam aliquid a cerebro cofluere ad oculos. Amplius Cilia quae ab palpebris prominent, creata suerunt,quo minutarum rerum ad oculos incursum tanquam stipatores quidam
repellant, simuli uisivum dirigant spiritum. Palpebrae
autem oculorum sunt munimentum &membranae oculos integentes, ad hoc costitutae dc creatae a natura, ut, autore Avicena,expellant quod ad oculu uolat 8c descendit ad ipsum de eapite,& ut aequent lume sua nigredine. Vearum membranas huiusmodi, quas Celsus & Theodo rus Gaza palpebras uocant, Plinius genas nuncupat, Graeci uero Lλέφαρα quasi ovum οφν λια, hoc est, ocula ria folia, πατο cph καῖματωρ υνα τῖ g λεπους, quod ovolorum sint indumetum. Pilos uero de membranarum extremitatibus ortos, Graeci Lλεπαῖ ας, Plin. palpebras uocali
166쪽
e APUT XIII. γ' uocat Theodorus uero cilia.Sed Cilium apud Plinium
aliud significat. Na extremu,inquit,ambitu genae su perioris antiqui cilium uocauere, unde S supercilia. Muidi. Timidi propter palpitatione& nictatione perpetua, quae Q timiditatis nota est, tradete Aristotele libro priorum analyticorum,.capite de syllogismo physio nomico, dum inquit, Oculi nictantes nigri,ac caesii, timidum significant.
Et Plinius lib. D. Pleri si, ait, naturale est, ut nutare non cessent,quos pauidiores accepimus. Et mox post,Lubrici sunt,inquit,et mobiles oculi, propter incursantia. Opaco.
Denso & umbratili, quod lumen opacitate & pilorum nigricia fouet egregiae atq; contemperat.
Sed dolor immeritum lumen si sorte Iacessit,
Lana madens oleo noctu conne latur apte, Viventisve nepae sumen gestatur amictum.
Sta dolor. Quoniam saepius in quam plurimis dispositionibus, adeo uehemens excitatur dolor, ut cura ad se ueristat, dc affectui summouendo intentos esse non sinat, sed magis de se quam de assectu ipso sollicitos nos reddat, ideo primum doloris oculorum uehementiam mitigare docet Serenus,ceu priori quom capite de aurium dolore fecit, mox ad alias trasiens dispositiones. Si enim aliquando, Doctore Galeno, occasione aliqua prohibemur, ut affectui summouendo intentos esse non liceat, tunc uelle mentiam doloris mitigare debemus, ne maius succedat . . periculum. Dolor enim saepius fluctiones proritar,&aD sectus ipsos adauget. Inmeritum. Quod nihil mali pro meruit, imo quam optume de nobis meritum est,utpote, quod a plurimis periculis nos defendit ac tuetur,et quod prius etiam dictum est non seinel,lucis usu uitam distin gutta morte lumen & oculus. Neq; ulla ex parte maiora oculi animi in indicia animi cunctis animalibus, sed maxime homini, dices. id est, moderationis,clementiae, misericordiae, odin, amo ris, tristitiae, laetitae . Profecto in oculis animus inhabitau
167쪽
ardent,incendun tur, humectant, cohibent. hinc illae mi sericordiae lachrymae: hos cum osculamur,animuipsum
videmur attingere: hinc fletus 3c rigantes ora rivi. Quia ille humor est in dolore tam latcudus & para tu sc aut ubi
reliquo tempore: Animo autem uidentus . animo cerniamus. Oculi ceu uasa quaedam uisibilem eius partem acci . piunt atq; transmittunt. Sic magna cogitatio obcaecat ab
ν ducto intus uisu:autor Plinius. Lana.) Aut Iota, aut sucsμς - cida. Lota in hoc confert quod materia est recipiendi hamorem quando in eo infunditur, humores enim sine adminiculo aliquo minus apte applicari possunt. Verum silans facultas non est, linteolo excipi possunt.Nam ut Celsus inquit, Linteolo an Iana excipiatur medicamentum, nihil interest. Succida autem prodest, quia sordium ra tione ad penetrationem laci Iiorem facit, & oculis contra inflammationes utilissima, dolorest mitigans . Et hac etiam Plinius uti docet,qui oleo uinum etiam addit, dum infit: Superim poni oportet la nam succidam ex oleo et uino. connectitur apte.) Commode,rite dc conuenienter usi. decet an ne dii tur & superimponitur, extra quidem clausis palpebris,non autem intra oculos, potius enim obes set qua prodesset,si intra ipsos mitteretur. Viaeictis.) Ad
disserentiam signi coelestis hoc ponitur, quod inanime est,& nepa etiam dicitur. Columella. Sed trepidus pro Ne L fugit chelas ct spicula phoebus Dira neps. Nepae. Neparc pim, scorpium significat. Cicero de finibus libro r. Serpere anguiculos, natare anaticu Ias, uolare merulas,cornibus uti
uideas boues, nepas aculeis, suam cuiq; naturam esse ad uiuendum ducem. Plautus item in Cassina, Recessim ce dam ad parietem, imitabor nepam . Est autem duplex scorpius, terrestris, S marinus, qui piscis est, & cuius seloculorum suffusionibus,albuginibus & hebetibus ocu sam . hs utile est,autore Dioscoride. Samen. Plinius in hist Abdomen. ria naturae libro ii. Sumen, inquit, quod antiqui abdomen uocabam. Abdomen aurem inmiris pars est, que ab umbi ico
168쪽
c Ap VT XIII. 8o umbilico ad inguina inter cartilaginem Sc pellem duciatur: ut ex Celso colligitur libror dum infit, Interdum enim uel ex ictu aliquo uel retento diutius spiritu uel sub graui fasce interior ah dominis membrana superiore cure integra rumpitur. Item libro 4. Ab ii is ac pube abdomen sursum uersus ad praecordia peruenit, ab exteriore parte euidenti cute ab interiore leui membrana inclusum,quae omento iungitur. Verum per suminis adiectionem intelligi datur, quod nepa hic pro scorpio accipi debet pisce, cuius sumen et ipsius pingue oculis superimpositum, dolores eorum medicatur. Amissuri. Circunda tu, circunligatum &superimpositum. Ex solio caulis cineres, confracta P thura, Et laticem Bacchi, sartae cum lacte capellae Desuper induces at* una nocte probabis. Ex folio cincres.) Quod hic de soliorum Serenus, id de sti, cinis evit .pitum cinere prodit Avicenna dicens, Cinis quidem stipitum eius est sortis exiccationis,et habet proprietatem in sedando dolorem . Gulis. Caulis dicitur in herbis cisti. robur ipsum siue stipes , saepius tamen ob sui caulis ac Br ecthyrsi magnitudinem probrassica sumitur: quae omni bus oleribus, ut Cato dicit,antistat,& ad salutem tempe rat comesta sese semper cum calore, & rigore arido, simul et humido,& dulci,&amaro,et acri.Tria earum genera, Prima est leuis, quae nominatur λυα, grandibus & latis sol is, caule magno: ualidam haec habet naturam, S uim magnam habet. Altera est crispa , quae a similitudine apii ,σonos uocatur. hse est Raspectu,& natura bona ad curationem, validiorm est quam qus suprascripta est. 'Item est tertia, quae κρομΕκ uocatur, minutis caulibus. Onuioribus soliis, & acerrima omnium est istarum, tenui succo uehementissima. Et primum scito , de omnibus brassicis nulla est illiusmodi medicamentosior. Et haechrassics genera sunt a Catone relata Est autem peculiaris
169쪽
adsic I ebrietatis &crapulae noxas tollit brassica a cibo sumptarimo & Plinius historiae naturalis libro in . Graecorum opiniones reseres, scribit brassicam uino aduersari, ut inimicam uitibus: antecedente quidem in cibis,caueri ebrietatem: postea sumpta, crapulam discuti. V nde M. Cato,
Si uoles,lnquit, in conuiuio multum bibere, coena recpli hen ter, an te coenam esto crudam quantum uoles exace
to. Et item, ubi coenaveris, comesto alia quinq; folia, reddent te quasi nihil ederis, biberis P, bibes P quantum uoles. Cuius quidem rei rationem uel ex Artim tele colligere licet, sic enim in problematis tradit: Crapulam sedat brassica, quoniam frigida sit,& succum habeat dulcem et discutientem: unde fit, ut succus eius uinosos ac crudos humores in aluum detrahat,& ui sua diu retica tenues ad urinae meatus perducat, ipsa uero superius in uentricu lo remanens, corpus refrigeret. Quo fit, ut humoribus utrinq; deductis, dc refrigerato corpore ac euidente lacta discussione, crapula cesset. Amplius de brassica scribit Plinius libro i . cap. s. quod cum ipsa corrumpatur in dolio uini sapor, odore betae foliis demersis restituitur. Item ii bro ir. cap. x . idem sic scribit, Quorundam natura non necat quidem, sed laedit odore, aut succi mixtura, ut ra phanus&laurus uitem. Olfactrix enim intelligitur, Nrangi eam odore mirum in modum . Ideo P, cum iuxta sit, auerti&recedere, saporem p inimicum sugere. Hinc sumpsit Androcydes medicinam, contra ebrietates ra
phanum mandi praecipiens. Vbi per raphanum brassica intelligitur, quod uel hinc manifestum est, quod ea quae R phi μ' pq Plinius scribit, transumpta sunt ex Theophrasti de histobrossici qpμ libro . circa finem: ubi raphanum ille quoq; nomi- μα Ο nat, sed ita , vibrassicam intelligat: cui etiam interpres Theodorus astipulatur, uti in letiionibus antiquis annotauit Caelius. Et idem quod raphanus sit brassica, testatur Iulius Pollux libro s. dum ait: Raphanus est crambe, hoc
170쪽
c Ap UT NIII. 8i hoc est, brassica . Item Aristoteles in de animalibus It
bro qui nio sic ai r, E pM N, καλουσι τινες κρομῆκμ, id est, Taphanus, quam uocant nonnulli cramben. Mos autem
est Plinio frequens, uti etiam Nicolaus Leonicenus an notauir,ut res easdem nunc Graecis., nunc Latinis appellet nominibus, ut paulo imperitioribus uideri possint diuersae. Et quamuis ita sit quod raphanus apud antiquiores Graecos cramben id est brassicam significet, posteri res tamen tum Graeci tum Latini radicem quae comedi turper raphanum intelligunt, quam Celsus radiculam uocat. Porro apud Atticos, ut Hesychius scribit, disserui Io te rhaphanis, Si cirrhaphanus:hocen illi cranthe est, illud uero apud nos raphanus. Tryphon ait apud Dores paruas, rhaphanidas dici, magnas uero rhaphas. Demum raphanum a brassica diuersum etiam lacit Palladius libro nono cap. quinto. Et nihilo secius utrunque uitibus aduersari. dum ait: Rhaphanum tamen, sicut brassicam, constat esse uitibus inimicum. Nam si circa se serantur, natura discordante refugiunt. Praeterea ut illud etiam addamus, Solebat antiquitus, ut Suidas scri hi hin coutuns adhiberi crambe, sed recocta adeo nausea adferre, ut Graecis in fastidii prouerbiu abierit. Quoties enim rem iterum atque iterum repetitam non sine moleastia significabant, dicebant, AhMεαῆ, θανατοet,id est, bis crambe mors, de qiso copiosius Germaniae nostrae decus Erasmus ille in adagioru chilia de prima, ceturia quinta. Demum sunt in brassica cynis sue cymata teneriores coliculi quos appetente uere in prima florum germinatione &in summa stirpe prosert brassica, Graeci κυ α cyema dicunt, in quo floris primu , mox seminis sortus clauαditur. Theophrastus libro ν. de plantis, Io πω π ανθα ς καὶ ο κ 'roet , id est, cyema 8cin quo flos aut 8c semen. Plinius lib. idi. cap. s. Cyma,inquit a prima sectione praestat proximo uerer hic est quidam ipsoru caulium
delicatior tenerior* cauliculus Apitii luxuria. Et perea
rudicula apud posteriores. Raphanus. Raphanis. Raphanides. Rapha.