장음표시 사용
181쪽
oc VLORUM DOLORI. glaucam demutatur qualitatem: hoc est, uti autor Libri
definitionum dicit,Glaucoma est oculi uitium & naturalis humoris in glaucum colorem mutatio:&, ut in Isagoge scribitur,cry stallini humoris in glaucum &aquosum colorem mutatio. Hypochyma uero siue suffusionem diicunt humoris inter corneam &crystallinam portionem statuti, concretionem dc gelationem. Vnde Paulus Aegineta dicit antiquos glaucomata Rhypochymata una ct idem mali genus esse existimasse. posteriores aut Glaua comata tantum dixisse crystallini humoris in oculo ui ita ex humiditate in glaucum colorem transeuntia, Hy pochymata uero humorum suffusionem, qui inter cor neam & crystallinam concrescentes uisum impedianti additi in curabilia esse glaucomata omnia, suffusiones uero curari sed n5 omnes. Fiunt aute uitia haec obstigia ditatem aut infirmitatem spiritus quo uisus peragitur
Ideo ψ senibus, aut post longam ualetudinem frequen-κ mbin oculo tius accidunt. Sed de his satis . plumbum. Plumbu oculorum uiti N. rum uitium est. Plinius libro historie naturalis tr. cap. ra.
rLmbato sue Nascitur uulgo molibdena, id est plubago, etia in arvo, inbubd ra solio lapathi,crassa radice hispida. Haec commanducata, i, ria. si oculis subinde religatur, plumbum, quod est genus
uitia,ex oculis tolli. Poteris autem per plumbum utran que speciem intelligere, tum crystalini laesionem, ubi in glaucu demutatur colorem, tu humoris inter corneam S crystalinam siti congelationem. hanc quidem propter
substantiae plumbi, illam uero propter coloris similitudinem quanda: huiusmodi enim uitii ceu plumbi color
cissilia. coss id uitium. Latini Caesium diculia colore caeli quasi Gl-ομ. Caelium. De quo plura A. Gellius Atti. noctium libro x. Caeterum scriptus codex habet peplum, id est, pellem dc tuniculam. Spiritum. Halitus, Rinsufflatio. Gruna. Se
Lib. io. cap. s. men, quo maxime utimur in usu medico. omini.) Dio
omino scorides, ori gratum di suave est Cyminum: R ut Plisinua
182쪽
1ε CAPUT π PII. 8rnius dicit,condimentorum ac omnium sastidiis amicissi- Cap.t . inum. Vis illi calefaciens & desiccans discutiensl: uariis
oculorum uitiis & uarie etiam approximatum utilissi trium. Pallentis. Ab eisectu. Pallorem enim inducit coro cymissum palo Pori potum inunctumue,autore Dioscoride. Plinius lib. sto xo. Veruntame omnem pallorem bibentibus gignit. Ita certe serunt Portii Latronis clari inter magistros dicendi adsectores similitudinem coloris studiis contra aemulos imitatos:Et paulo ante Iulium Vindicem adsectorem illum a Nerone libertatis captatione testamentis sic leno cinatum. Duror. Duricies & tumor durus. Turgentes. Tumidos siue cum duricie siue citra ipsam fuerint. Vilixoeno. Terra & luto communi quo figuli ad figlina con Lμtsim comiicienda ututur,et testis ollarum nouarum siccarum non mori coctarum, quae autore Iesu Hali, desiccant, abstergunt 8c consertant. Et hoc est quod absolutetutum dicitur uirtutis refrigerantis 8c desiccantis,glutinantis , autore Dioscoride. Nullam cp erodendi uim habet, nili mixtam sibi aliam &seruidam habuerit qualitatem, quae tamen Iotu ra ausertur.Nihil autem refert siue lutum siue terram apopellaueris.
CAPUT π IIII. H A V D facile est acrem dentis tolerare dolorem, Quo magis est aequum medica pernoscere curam. ENTIVM uitio. Perdentium uitia Ser Drallam uitiae.
nus aliarum etiam oris partium uitia intelli git. Dentium autem uitia sunt corrosio, comis motio, foeda coloris mutatio, sordes adlisrenares,quibus aliquado laetor accedit δέ doIoside quo quae
183쪽
. l DENTIUM VITIO B τ D stio est,an propriae substantis ratione doIeant dentes necne: de quare uide Avicennam sen prima primi, docti
na r. summa s.cap. s. Et septima tertii cap. a. & 4. Gignuntur autem dentes ultimo loco,ut tradit Hippocrates in libro de carnibus,quod de capitis ossibus, maxillarum pinguis glutinosi quod inest, incrementum fit & auge tur caloret siccescit, peruritur, & absumitur: dentes redduntur duriores δέ densiores quam cstera ossa, quod in his nihil frigidi inest. Sunt autem a summo rerum opifice homini contributi tum loquutionis,quo exactior ii terarum fiat e nunciatio,ium cibi molliendi, qus digestionum prima aut digestionis initium est,causa: ut Averroissentit qui sui Colliget libro x. sic ait:Propter cibi mastica
tionem positi fuerunt dentes, ut faciant ad hoc conuoniens praeparamentum: dentes quidem anteriores ut in cidant,maxillares ut frangat, molares ut molant. Et scias
quod in ore est aliquantula digestio. Dentium autem, urscribit Plinius libro H. qui digerunt cibum, lati & acutiet qui coniiciunt, duplices:qui discriminant eos, canini appellantur. Nec cibo tantum & a Iimentis necessaria sunt in homine, quippe uocis sermonis V regimen primores
tenent, concentu quodam excipientes icium linguae, se riemi structurae, atq; magnitudine mutilantes, molien tesue aut hebetantes uerba: εc cum defluxere expIanaistionem omnem adimentes. Caeterum editis primores septimo mense gigni dentes, prius P in supera sere parte haud dubium est septimo eosdem decidere anno, alios PDentium nume suffici. Sunt autem in homine dentes numero tricem bis rusci nomina. ni. Contingit tamen quosdam non habere quatuor extremos, quare tunc non erunt nisi uiginti octo. Dentium autem primores quatuor quia secant rinincia Graecis nuncupantur: qui quatuor caninis dentibus ex omni parte cinguntur, sic dicti, quoniam in acu tu producti caninos praeierant dentes. Ultra hos uero gomphil siue molares,
tost quos postremisophronisteres, quos dentes senses
184쪽
uocat Avicenna, quoniam post geniturae profusionem
ante consistentiam, quae circa annum contingit tricesi mum, nascantur: hos Aristoteles Cranteras uocat S molaribus adnumerat libro a. de historia animalium dicens.
αντοῦροQ. Plinius genuinos uocat. Ex omnibus autem priores, ut Celsus scribit libro s. singulis radicibus. ma xillares utim binis, quidam etiam ternis,quaternis ueniri tuntur, fere*longior radix breuiorem dente edit, rectis dentis recta etiam radix:curui, flexa est. Exi eadem radi. Gin pueris nouus dens subit, qui multo saepius priorem expellit, interdum tamen supra instaue eum se ostendit. Hactenus de dentibus,iuxta quos sunt gingiuae oris multifida compago. de quibus Lactantius libro de Opi. sic Ginguis.
scribiti Dentes autem ipsos ne magis horrori quam omnamento essent gingiuis mollibus, quae a gignendis dentibus nominantur, ac deinde Iabiorum tegminibus honestauit. Inde gingiuula.Apuleius, Complanatorem tu midae gingiuulae.In quibus etiam iuxta dentes solentinisterdum tubercula quaedam oriri dolentia, quas paruli- Parulide . das Graece appellari tradit Celsus:licet perperam pro pa 'Aris pcr rulidibus parotides legatur. Oriuntur etiam plerunque donlutis, alia quom ulcera in gingiuis,quibus similiter ut alijs oris ulceribus succurritur. Amplius dentes cum decore con tegunt labia , quae etiam ad loquendum sunt necessaria, MAGquoniam locutionem prstant magis articulatam,quam ob causam etiam mollia dc carnosa a natura creata sunt,
dc hostii uice adiuncta sunt ori. Sed de labiis sic scribit
Avicenna sen octava tertiis: Duo labia creata sunt ad coori periendum os & den tes,& ad decorem,& ad retinedum saliuam,& in hominibus ad loquendum. Et creata sunt ex carne & neruis, quae sunt partes lacertorum qui continen t ea. Et accidunt labiis fissurae, quae si in labio in se, Figurae tibi
riore frequentes fuerint mulieribus, indicio sunt uterum tam iesse siccum Sc qui rorari appetat, dc cosequenter tales esse
185쪽
DENTIUM VITIO ET, RI s. petulantes & coitus appetentes : item in febribus acutis post signa concoctionis labiorum fissurae, bonum sunt signum. indicant enim naturam morbo dominari de materiam eius ad exteriora propelli:& labia cum sint molliarit μυ iis tenera, facile etiam materiei sunt susceptiva. Porro ingης, lingua huiusmodi accidere fissuras, haud boni, imo mali
potius est nota, maximum enim cauma & calore in uenti
triculo & spiritualibus membris indicant. Oris foetori. Per oris laetorem intelligit etiam ulcera eius Sc pustulas, quae laeto ris quoq; nonnunquam causa sunt. Os autem, quod Apuleius animi uestibulum, orationis ianuam, &cogitationum comicium uocat, est id quod intra marit las & labra describitur, autore Aristotele de historia ani --malium libro x. Partes autem eius sunt de quibus hic agιtur, gingiuae, labia,lingua&palatum. Sed oris primum
iuvamentum, ut Averrois tradit, est masticatio cibi. Er,ut Avicena scribitios est membru necessariu,ad hoc ut perueniat cibus ad concauitatem inferiorem,et communicat iahoc ut perueniat aer ad corauitatem superiore,&confert' in expulsione superfluitatum aggregatarum in ore sto - i machi cum elongatur et fit difficilis earum expulsio ad in seriora. Et est uas uniuersale membrorum locutionis in homine S uociserationis in reliquis animalibus uocis rantibus ex sufflatione. Caeterum uitia que ori accidunt, maxime sunt ulcera: quorum ea longe periculosissima Aphtha sunt,autore Celso libro ις. quas a phthas Graeci appellat, sed in pueris,lios enim saepe consumunt. In uiris &mulieribus idem periculum non est. Hsc ulcera a gingiuis imcipiunt, deinde palatum, totum P os occupant, tum ad uuam, fauces e descendur,quibus obsessis non facile iit ut puer conualescat. ac miserius etiam est, si Iactans adhuc infans est, quo minus imperari remediu aliquod potest VPerdoris Continentur autem huiusmodi ulcera tribus generibus uripiata. autore Paulo Aegineta. Vnum enim subalbidii est, aliud subrubeas,tertium uero nigrum ut eschara,quod et pessi
186쪽
rnum est 3c maxime letiferum. Sunt7 omnia, nisi cito res statur,facile dilatabilia:& hoc ideo, ut tradit Avicenna quoniam locus est calidus,cui calor nunquam deest, qui maxime talium causa est ulcerum,& quia cutis oris etiam est humida& lenis. Plurimum autem accidunt proptercalarem qui in uentriculo aut in capite superfluit per uapores eorum calidos & humidos corrumpentes superfi. eiem cutis oris. Quae si admodum sunt humida, curatur medicamentis uehementer siccantibus, maxim est si prope ossa fuerint, propter ossium naturam sicca nar simpli riora uero, modice siccantia commode sanare possunt. Detor autem curatur medicamelis quae proprie bonum intorii μr reddunt odore ori ac uniuerso corpori, qualia sunt myris no ςςm y . tus, mus, mastiche, uinum odorum Ralia:quibus sem per commiscenda sunt aromatica quaedam ad id idonea, causa quidem existent stigida , ea quae calfaciunt: calida uero existente causa, quae restigerat: & non semper utendum est calidis. Contraria enim cotrariis curanda suntiquare decipiuntur qui semper calidis utuntur. Sed hacte . nus de ore, inter cuius partes praecipuas est lingua, quae kφῖ μ' reliquis in sub genere semper absoluta, homini tantum ira saepe costricta uenis, ut intercidi eas necesse sit,alioqui usui loquendi inepta. Quantum autem ad substantiam rius alti net,lingua est caro rara, iungosa,& ut Avicenna edicit sexta tertii, mollis Ralsa. Et in ipsa est ex neruis& .. uenis ultra quam credatur esse in suo simili. Et in radice qμα rius sunt duo orificia, quae saliuae sontes Se hauritoria di I h Witψr tcutitur a medicis, quorum munus est linguae rorem con - , .seruare,quo tum linhua tum os uniuersum humescat. Et
orificia illa contingunt ad carnem glandosam, quae est in
radice linguae&saliuae generatrix appellatur, cuius iuua Saliuae genera mentum est saporitarum Eum gustum manifestare. Vὲ trix caro. rum saliua est tanquam pituita aquosa, tum a stomacho Sali . .
corriuata tu a cerebro per ossis meatus,quod colatorium Linguae mi auocari defluxa. Sed linguari iunus est, animi conceptus Grificium.
187쪽
enunciare, saporum P uim presentire, atq; tritos comolitos P delibus cibos colligere,et collectos ut sua deprimere atq; tran sinittere ad uentre.Unde a ligando cibo lingis
uam dicta putat Varro. Et de utilitatib' linguae fiescribit Avicena: Lingua qus membru est oris.est ex instrumetis couersionis cibi masticari,et inciso uocis, Rex tractio literaru, S ad ipsam pertinet discretio gustus. Et Averrois, Linguae, ait,iuvamentu est manifestu, quod illa & nerui sui non fuerunt facti nisi propter operationem gustus, quamuis huic adiungatur alia res propter electione me liorem, hoc est, ad proserendum literas loquutionu. Est
S priss με itaq; lingua ipsa gustandi uim obtinens, di qua saporesuri percipia r sentivtur,uti testatur Aristoteles in de historia anim. lib. s. cap. M. inquiens, ori inest pars sentiens sapore lingua, uim istam sentiendi praecipue obtinens parte sui pri more. Na si interiore lagat, minus sentiet. Qui uero saporis sensum palato inesse arbitrantur, tales falli putat Lactantius, quoniam linguae inest, quamuis non toti. Nam partes eius qus sunt ab v troq; latere teneriores, saporem subtilissime percipiunt. PIinius tamen libro riantellectus,inquit, saporu est caeteris in prima lingua, homini R in palato.Caeterum neruus quo tactus utitur, non est alius ab
eo quo utitur gustus. Sed de hoc plura Galenus Iibro de locis assectis. Accidunt autem linguae sicut 8c reliquis partibus oris ulcera & pustulae, quae etiam ut reliqua cus palam, rantur. Quare de hiis non plura. Nec aliud dicetur hie de palato & oris interioris cauitate superiore,cuius utilivitas est, ut uocis fiat intonatio, & cibi quando dentibus Des η' teritur,reuolutio agilis. H. ud facile. Imo difficillimum.
rimi. Quamuis enim inter asperrimos cruciatus enumeretur,
qui sunt calculorum a stillicidio urinae, stomachi ac capio tis, &suus cuim ad prssens qui'; atrocissimus uideatur:
inter eos tame ob quos uix ac minus depIoratur homo, S qui uix aliquem interimunt, non est acrior neq; atro
Acre. cior quam is qui dentium est dolor. Acuri. Acre pro
188쪽
c APUT π IIII. edicitur de sapore acido,qualis esset aliquando tum
in uino 3c aliis tum in aceto maxime. Columella libro ι. Radice tenus uitem praescindito, plaga acri aceto pariter ac lotio permixta terra linito, eodem* radices irrigato. Τrassertur tame & ad alia, ceu hic acre uocat Serenus dolorem, qui acutus est dc uehemens, qui ipse quom maximis, ut Celsus ait, tormentis annumerari potest. Cum Baccho uiolas decoxeris, Ore tenem,
Mansus item prodest succis oleaster acerbis, Hinc oscedo fugit, linguae quoq; uulnera cedunt. Baccho. Vino quod discutiq& si ulcus est, detergit illud visaei.
dc repurgat.Oportet aute huiusmodi liquores, cum quishus os colluitur, diutius in ore continere, praesertim qui contra dentium dolores adhibentur, ut docet Avicena.
Viota.) Violae haec sunt,quas purpureas uocat Diosco- vivi nervirides libro 4. cap. m. Sicl describit: Viola folia habet minora renuiora P quam hedera: nigriora itidem nec dita milia. Medij inter solia coliculi a radice exeunt,in quibus flosculi sunt egregii odoris,colore purpureo. Nascitur umbrosis Scasperis locis. Refrigeradi uim haber, ob qua S calidos dentium dolores sedat, & eorundem inflani mationes extinguit. Et haec est qus nuc fimpliciter uiori dicitur, S cuius prscipuus usus est contra calores febribies & iecoris:condituri zuccharo tum flos ipse tum floriris succus. Est autem di aliud uiolaru genus quod Grsciteucoion dicunt: cuius generis etiam differentia est, dc Leucoia, ipsa quidem in flore: qui in aliquibus candidus,in aliquibus luteus, in aliquibus purpureus uidetur. Probatissi main medicinae usu quae luteum habet florem: qui cum
melle oris ulcera,quas aphthas dicunt, sanat,ut autor est Dioscorides libro s. cap. 3o. Hunc tempore nostro com - λmuniter Arabico nomine Myri uocat. Succis acerbis.) ADπι tmaris &adstringentibus, prssertim qui ex foliis sunt succi. Vergilius Georg. lib. i. Insalix superat foliis oleaster
189쪽
x Georgicon: Indicio est tractu surgens oleaster eodem Plurimus,&strati baccis sylvestribus agri. Est autem uis illi δc natura adstringens, qua opus est in dentiu acoris uitris, maximel ubi humorum est defluxus. Vnde Aut cenna septima tertii dicit, Quando dens prs paratus est fluxibus, oportet ut teneatur in ore decoctio rerum mpticarum diu. Et quia dentium substantia est sicca, idcirco medicinae conuenientes quae conseruant sanitatem S reducunt eos ad id quod oportet, secundum plurimu sunt exiccatiuae commensuratae in duabus qualitatibus. Et . Melae,In principio doloris, inquisiadministrentur me dicinae quae cosortent dentes & repellant rheumati satiounes materiae. Quod autem oleastri succus talis sit, &contra iam di ista oris ac dentiu uitia pro fit, testis est Avicen na lib.,. dicens:Oleum de olivis sylvestribus conseri gin, giuae sanguines, colluendo os ex eor&confirmat dentes motosi di gumi sylvestrium c5fert dolori dentium coorosorum quando implentur eo. Sed de his copiosius scribit Dioscorides, hiis uerbis:Oleastri solia uim habent adstringendi. Commanducata oris ulceribus, & hiis quae
a phthas dicunt, medentur. Idem potest succus&deco Eium eorum. Oleum autem colluendis flaccidis & cum infirmitate humentibus gingiuis utile est.Mobiles con firmat dentes. Fouentur eodem calido etiam utiliter in
gingiuas destillationes: oporteti lanam specillo circumponetes in oleum demergere,gingiuis Tadmouere,usq; dum candido colore gingiuae uideantur. Plinius lib. xi. Oleaster purgat ulcera,alienata explet, excrescentia lenia ter erodit, siccat Rad cicatricem perducit: oleo os colluitur. Ad dentiu infirmitatem imponutur solia. Oscedo. Opti , Inter oris uitia numeratur &oscedo,qus oscitandi uitiu cita est. Oscitare uero, est os comouere δc aperire totum, ceu fit prae somno au tisdio.Meminit huius A. Gellius Attiorum noctium libro .. hiis uerbis : Deliberatum est denota
190쪽
nota eius qui ad celares ab amico aduocatus est, et In iure stans, clare nimis ac sonore oscitauit. Atq; inibi prope ut plecteretur fuit,tanquain illud indicium uagi animi foret S hallucinantis,& fluxae atq; apertae securi ratis.Sed cum ille deierasset inuitissimum sese & repugnantem oscitatione uictum,teneri P eo uitio,quod oscedo appellatur,tum notae iam destina tae exemptus est. Est autem oscitatio siue . oscedo proprie halycum species. Halice uero, qua multi halen, Latini anxitudinem siue etiam pandiculationem H- γςς. nominat, est affectio tum in sanis tum maxime in affectis η S iam decumbentibus, cum scilicet toto corpore quis ex εηνφtμε.
tenditur. Fiunt autem halices, ut Avicenna sen tertia priami doct. i.c. s. scribit, propter superfluitates quae in musculis congregantur, ob quod a somno frequenter acci dunt: cum thumores illi abundantiores fuerint, horri pilatio inde fiet ac tremor. At si nimio plus abundarint, febrem inducentio sci ta tio uero siue oscedo, motus est halicum, quae accidit in musculis mandibularum atq; tho racis. Quae cu sanis in primis citra causam accidit et non in hora cum multa suerit, malum erit: melior autem est quae peracta digestione accidit, talis enim propter super fluitatum fit expulsionem.Nonnunqua uero S propter frigus accidunt halices & oscitationes, aliquando etiam propter cutis densitatem, aut resolutionem paucam, aut excitationem a somno immaturam. Vinum uero ad me dium temperatum halicibus& oscitationibus est conueniens, cum non est ibi alia prohibes causa. Quod uel Hippocratis testimonio comprobatur, qui libro r. aphori iam orum sic ait, Halyce, anxitudo, oscitatio, horror, ut
num aequale aequali potum soluit aegritudinem. Vbi ita lud scire oportet, ut inquit Galenus,quod halycen nominaui quam multi Graeci halen appellant,deinde & quae sit faciens hunc casum dispositio. Dicunt igitur usi , id Murii. est, anxitudinem habere illos sanos, qui semper praesentibus molestantur,& ab uno negotio atq; actione ad aliud Aa