장음표시 사용
191쪽
transeunt . Eodem modo & aegros illos anxios esse aiunt qui accubitum non perferentes, figuras euariant, quia seni per praesens aggravat eos. Hoc uero prscipue illis euenire consueui siqui in ore uentriculi,quod nos abutentes vocabulo Φpe solemus stomachum nona inare, ii umoris aliqua propria qualitas continetur, uentriculo molesta, quae neq; plurima est, neq; in uentriculi fluitat cauitate, sed eam ipsae imbibere tunic s. Sed & oscitare sicuti & pandiculari, contenta aliqua in musculis per quos tales fiunt motus quos pandiculationes & oscitationes nomina mus, uel humiditate flatuosa, uel spiritu flatuoso fieri est a nobis dem 5 stratum. Horror autem prauis humoribus Per cutem currentibus accidit. Liquet autem quod nunc a nobis habetur sermo de horrore, qui ex corpore prouenit insalubriat non de illo qui causam extrinsecus habet. Singula igitur haec quae dicta sunt, potus uini meracio ris sanat. Moderatam autem temperaturam ipse monstrauit inquiens, inum aequale squali potum. aqua enim uidelicet uult uinum aequa portione temperari, ut haec quidem pellat, & evacuet ex materia infestante quicquid cesserit uini motui cum impetu Iati, reliquu temperet. Cale
facit enim uinum, ut nouimus,corpus totum,& cito mouetur ad omnes partes, cum hoc quod omnes humores
optimos reddit. Hactenus Galenus. Hic uiderint quid dicant qui oscedinem interpretantur oris graveolentiam.
Cum nitro piper 5c uinum tepidum iniicedenti.
Saepe chelidoniae succo, uel lacte capellae. Sanescunt dentes, aut tauri felle iuuantur, Aut acidi latices clauso uoluuntur in ore.
Manditur apta rubus gingiuis re bona labris.
Nitris piper, Cum nitro piper σ uinum. Idem medicamentum tradit Piliastinum. mus in historia naturae lib. 3 i. cap. to . dicens: Nitru prodest dentiu dolori ex uinosi cum pipere colluatur Et hoc
192쪽
sus crassus & uiscidus, quem singula iam dicti calefactur, siccant,attenuant,extrahunt, detergunt&discuti ut, siccpdolorem sedant. Tepidum. Canon enim est in dolori hus istis, ut medicam eta resoluentia et aperientia sint actu tepida aut calida, non tamen in excessu. Repercussiua uearo in causa nimis calida ad duos uel tres dies sint actu frigida, deinde fiant tepida, ne poros atq; meatus clauden do, materia intus detineatur & occludaturr autor Aut cenna. chelidonia. Maxime radicis eius. Nam, uti Gale- chelidonicnus &Dioscorides aiunt, Radix chelidoniae commanducata dentium dolores finit. Lacte capellae.) Plinius lib. as. Lac caprinum cap. io. Efficax habetur & caprino lacte collui detes. Sextus Platonicus, Ad motionem dentium, Capre lacte mulgeat Sc dentes colluat, saepius faciat. Nam cum substantiae fit ab omni acumine &mordicatioe sequestratae, ut Auer is scribit,dolores ibi existentes mitigat gargari satum et in ore detentum . Quamuis Avicenna dentibus nocere tradat, ipsos corrodendo, concauando&consumendo. Sproprie cum dens frigidae sit costitutionis, quare post ipsum os colluere iubet cum melle dc uino Roxymelite. aristae. Idem testatur Plinius inquiens, Efficax habe- Fel tauri. tur&selle taurino collui detes Acidi latices. Ace tu. Dio in Actium.
scorides: Acetum prodest detium doloribus si calido colluantur: Et Melae in capite corrosionis N perforationis
dentium de odem aceto sic tradita Collutio oris cum eo est sublimis. Porro usus eius conuenientior esset si alijs commisceretur medicam entis quam cum solitarium adriministratur, sua enina essentia dentibus nocet. Vnde de usu eius & uirtute sic scribit Avicena sen ν. term: Acetum quidem quamuis sua essentia noceat dentibus , tamen quandoq; ponitur in medicinis dentium in frigidanti hus 8c calefacientibus simul. In refrigerantibus quidem, quoniam refrigerat sua substantia & non penetrati Incalefacientibus uero,quoniam penetrat,&quonia adiuuat Aa Σ
193쪽
DENTIUM VIT. Io RT ORIS.cum incisione ad resoluendum. Eius uero nocumentum est tunc stactum cum medicinis dentium quae eis admi scentur. Quod aurem dicit in refrigerantibus non pene trare, hoc non simpliciter intelligi debet, quod nullo modo penetret cum penetrandi uim subministret .sed non tantum penetrat mixtum refrigerantibus eorum frigidistate penetrationem prohibente,quantum penetrat mix
tum calefacientibus. Rufus. De rubi generibus dicetur insta. Siccat rubi&adstringunt: ideo luitiis oris accommodi. Unde Avicenna,Rubi folia,inquit, quando minicantur, stringunt gingiuam & sanant alcolares similiter fructus eius maturus, & succus fructus eius & soliorum ipsius sanat dolores gingiuae, δc succus soliorum eius sa
nat os calidum.Idem, medicinae conuenientes alcolaqugiunt acu ta su ni sicut mastica tiones folioru rubi. Et Dio scorides, Gingiuas confirmant,& oris sanat ulcera comin
manducata solia. Quin etiam succus ex foliis caulibus P expressus,mox in sole densatus dictis efficacius medetur. Fructus praeterea succus in integra maturitate expressus. ad oris medicamenta accommodatus est. Sed δέ Plinius libro : .cap. 4. de rubis sic scribit. Nec rubos ad maleficia tantum genuit natura, ideo P ex eis mora bestiis uel ho minibus cibos dediti uim habent siccandi,adstringendi, gingiuis, tonsillis,genitalibus accommodatissimi.Er,caules eorum tunduntur teneri, exprimitur* succus, mox sole cogitur in crassitudinem mellis, singulari remedio contra mala oris potus aut illitus. Et oris uitiis etiam is Ita commanducata prosunt& ulceribus manantibus .EGper se in cibo sumpsi, cymae modo, aut decocti in umoLabrum. austero, labantes dentes firmant. Laris. Labiis. La-hrum proprie fluminis , lacus 3c similium quae aquae superficie perluuntur, margo dicitur & extremitas treper metaphoram labra quoque dicuntur tum oris tum aliarum rerum extremitates, quae in homine etiam la-hia uocantur.
194쪽
c APUT XIII r. Lentiscus, myrthusT emendant oris odorem. Quod uero alliam put nomen de dente fricando,' Cervino ex cornu cinis est, aut ungula porcae Torrida uel cinis ex ouis, sed non sine uino,
Muricis aut tosti, uel bulbi extincta fauilla, Ambitiosa putas, sunt ista salubria cunctis.
Lentse M. Dentium ac oris malis 3c laetori quomodo medeatur lentiscus, docet nos Dioscorides dices: Foliorum decocto utiliter mobiles dentes colluuntur. Et viridibus ex lentisco dentifrictis pro arundinea acu fricatione den.
tes utilius exteruntur.Resina eius qus mastich e uocatur, miscetur hiis quae exterendis dentibus conficiuntur. Comanducata oris halitum commendat, &gingiuarum tumores reprimit. Item Plinius libro x . cap. r. Decoctum
lentisci gingiuas colluisifolia dentibus in dolore atteruntur,mobiles decocto colluuntur.Item ex lentisco dentisti ta .cium feri cosueuit,&dentiscalpia, hoc est, cuspides quae P t IVMPH. dam purgandis dentibus accommods.Martialis in apo. phoretis: Lentiscum melius, sed si tibi frondea cuspis Defuerit, dentes penna leuare potest. Sed quia dentium cura olim ut delicatis probro dabatur, hinc quibus denti scalpium semper est in ore. μιν ρῶγq. id est lentisci arrosores dicu tur. Vsibus. Myrrhus duplex est,agrestis at Vstis. tera,de qua in serius dicetur cap.ai. Altera satiua perpetua seruans folia: cuius etiam duo genera sun qui tradit Co
lumella libro ix. quorum alterum est nigrum, alterum album:quorum etiam nigrum, ut tradit Dioscorides, me
dicinae utilius est quam album, R in eo genere multo magis montanum,semen tamen infirmius sert. Plinius lib. 3. p. st Myrtus satiua candida minus utilis est medicing quam nigra. Semen odorem oris commendat uel pridie commanducatum. Melae item, Medicinaru, quaru proprietas est generare in ore &uniuerso corpore odore bono, sunt sicut proprie teneritas myrti et thus et mastiche.
195쪽
Dentifricium quid ex indes edictum.
Huiusmodi aute omnia aroin alica sunt, qualia esse oporuret ea quae tum oris tum aliarum partium foetore emen
dare es bonum odorem reddere debent. Quod si taliano essent, ipsis tame aromatica permisceri debet, in causa quidem calida quae refrigeranum frigida uero quae calefaciunt, non semper calefacientia, ceu quidam aberrantes faciunt causam aliquando adaugentes. Emendant oris odorem. Hoc est, oris halitu tetrum ac laetidu, graueo lentiam P corrigunt, & commendatiorem benei redo lentem efficiunt odorem. Quod uero nom. Hoc eit, dentifricium,quod a dentium fricatione sic dictum est.&pulis uisculus quidam est candidandis dentibus comparatus, hoc est, quo dentes fricatur ut candidi fiant. Sunt autem omnia huiusmodi dentifricia uirtutis detergetis. cervino ex cornu cinis. Quomodo in cinerem cremandu sit cerui cornu, docet Dioscorides lib. i. sic: Secatur in frusta cor nu, set tum linii ille crudum primo,mox luto circum. lito operculo in sornacem coniicitur, uriturq; usq; dum albescat. Et huiusmodi cinis dentifricium est levigandis dentibus utile, in quem usum confricandi eo sunt. Imo, ut Plinius libro is .cap. io. testatur,dentes mobiles confirmat ceruini cornus cinis, dolores T eorum mitigat, siue
infricetur siue colluantur. Quida enicaciorem ad omnes
eosdem usus crudi cornus sarina arbitratur. Dentisticia utroq; modo fiunt. Item Sextus Plat. Cornu, inquit, cerui c5bustu,dentes qui mouentur firmat, si eo pro dentifricio quis utatur. Celo lib. s. Cornu rasum in aceto ririte coetu cotra dolores utile tradit. Vngula porcae. Hoc est, ossa ex ungulis su u. Plin. lib.&capite nunc dictis: Ossam ex ungulis suum combusta eundem usum praebent. Torrida. C5busta Sincinerata. Torrere proprie est urere. Vergilius :Iam rapidus torrens sitientes Syrius Indos. Plinius, Si radicem betae in pruna tostam superederint, odorem extingui. Dicitur aliquando etiam de frigore secatis Sc arefactis.Varro,Frigore torret. Cinis ex vis. Plin.
196쪽
libro is. cap. s. Membrana putaminis ovorum detracta siue crudo siue decocto, labiorum fissuris medetur. Putaminis cinis in uino potus, sanguinis eruptionibus. Comburi sine membrana oportet: sic fit & dentifricium. Sed . non sine uino. Postqua fricati sunt dentes, colluere etiam
oportet ipsos cum uino maxime austero: hoc enim sor
des per fricationem solutas detergit & abluit dc dentes etiam confirmat, sit exulceratu quid adest, illud quom
purgat atq; emendat. Nam, ut Celsus ait lib. a. Simulat muero pura ulcera esse coeperui, lenis humor, interdu etiaquam optima aqua ore continenda est prodest lassum. ptum purum uinum. Nuricis tuli. Cinis muricis. Plin. cimi mr curilibro si. cap. . Muricum cinis dentifricium est. Est autem murexe conchiliorum genere ceu purpura, equorum . .
sanguine tinguntur uestes insectu precioso. Bulli xtincta si fau lla. Hoc est, bulbi cinis, qui etiam ceu aliorum cine res detergentis est naturs Fauilla aut nihil aliud est quam eqμyμή
cinis igne extin tus & desertus: sic dieia, quasi fouilla AEd
testum ignem foueat et quum scintilla ardens sit quae e silice exilire solet cum caeditur. Uerg. Ac prinin silicis scinaetillam excudit Achates. Oportet autem res ipsas quas autor hucusq; recensuit, adurere & in cinerem redigere, si dentifricin usum prsbere debeant: nec modo in dentifri chusu, sed S in al as quoq; permultis necessaria ist&per Aquam utilis rerum adustio. Adurutura utent, ut Avicen, na canonis libro seribit, propter uia uni quinq; acciden R i r m tium. Quorum primum est rei ac uiras, ut illa frangatur&minuatur,ceu fit in adustione atramenti & colcholar. Secundum est rei uirtus non acuta, sed debilis, ut uigoretur illa de acuitate acquirat, uti manifestum est in lapide qui in calce ni comburitur. In lapide enim nulla est acui ras, postquam uero calx essecta est, acuitate participar, dcilla no modica.Tertium est substantiae crassities, ut illa attenuetur & subtilietur,ceu fit in adustione cancrorum Scornus cervini. Quartum est contritionis ineptitudo,
197쪽
DENTIUM VITIO ET ORI s. ut ad conterendum praeparetur, ceu fit in serico,quod in
cordis confortatione exhibetur: quamuis enim incisumst efficacioris uirtutis adusto, tamen quia incisum non
sequitur minorationem partium sufficiente nisi cunila bore, ideo potius aduritur. Quintum est substantiae uis maligna & uenenosa, ut illa destruatur dc amoueatur, 3c propterea comburuntur scorpiones, quos adustos con tra lapidem exhibemus.
Exesos autem dentes si sorte quereris, Ure simum muris, patulis & hiatibus adde, , Vel cinerem dentis ceruini ex unguere aceto Conuenit, at* cauis immittere partibus apte. Prodest 5c puluis lumbrici corpore tosto. causererrosio Exesos. Corrosos de excavatostquod fit aliquando pronis dentium. pter usum rerum adurentium, aut dulcium ceu mellis,
sacchari S similium: aliquando uero propter tabem pi- cinis Dintu- tuita inue. Vresimum muris. Plinius lib. so. cap. s. testaturrini. idem: Cinis e murino fimo inditus dentibus consere. Et hoc pituitam desiccando & dente sorte stangendo, sic Pad facilem exitum praeparando. Quamuis sine causa eximendi non sint, ut Cellas tradit libro s. dicens, Si exesus dens est, festinare ad exinaedum eum nisi res coegit, non
est necesse. Quod si dolor eximi eum ςogit, dc piperis se
' men cortice liberatu,& eo de modo bacca hedere coieeta in id soramen, dentem findit, isi forte stans excidet.Sed quia periculosa sunt talia δέ fallacia, melius est illa omit tere. Nam, ut Guido de Cauliaco chirurgiae las lib. ις air, medicins citra dolorem dentes eradicantes, multas dant promissiones, operationes autem paucas. Patulis hiatibus. Cauitatibus 8c foraminibus dentium patentibus Raperrituri m. tis. Differt tamen patulum a patente, quoniam patulum Patras dicitur quod semper patet, ut arbor . Verg. Titire tu pa tutae recubans sub tegmine sagi: & aures patulae, ut iup ara, Si uero in patulas animal penetrauerit aures. Patens
198쪽
c APUT VIIII. uero dicitur quod ad lepus patet δέ apertu est. Adde. Inade R immitte, ita tamen ne uicinos detes attingat. cinerem cinis dentis sentis ceruini.) Et hoc uirtute eadem qua prius dicta,uel ui ere ni quadam occultiore. Apte. Rite,conuenienter,&ut Mesue dicit, cum cautela.neaIiis delibus noceat, distinguendo inter dentem & detem cum cera uel aliquo alio quod sit sicut ipsa . Vnde etiam Avicenna septima tertii ait, Et quandoq; ponitur in circuitu eius cera aut ma ssa aut ali quid aliud distinguens inter dentem S inter dentes qui sunt in circuitu eius S carnes rubeas. Et hinc etiam Cel sus alumen scissile administraturus dicit id inuolutum in lanula demitti commodius esse:quia sic dente seruato dolarem leuat Simili ter N plani piscis,quae pastinaca est et a
Graecis trygon dicitur,aculeum tostum, deinde contri tu i , resina excipere δέ ita denti circundare iubet. Pulvis cinis ludibrio lumbrici corpore tosto. De hoc Plinius libro so. cap. sic pro rμm.dit: Uermium terrenorum cinis exesis dentibus coieetas ex facili cadere eos cogit. Integros dolentes illitus iuuat. Comburi autem opriet in testa.
Ora perusta cibo sanabis lacte canino. Saepe etiam gelida gingiuas collue lympha, 1 Dentibus ut firmum possis seruare uigorem. Si uero infandum proserpit ad intima uulnus Permisceto salem parili cum pondere muris,
Hinc tractato locum,miram ex periere medelam,
Haec siccata dabit molles ec fracta farinas,
Huius oc attritu tetrum mulcebitur ulcus. aperus ti cibo. Solet non nunquam cibus calidissimus comesturis apponi, qui si per imprudentiam sic calidissi
mus assumatur,os Spartes eius adurit,& pustulas, exul cerationes j efficit non sine dolore, quibus nunc mederi docet lacte canino. Et ide etia testatur Plinius inquies: Si Lac caninum seruentia os intus exusserit acte canino statim sanabitur.
199쪽
re et a corruptione atq; dolore tutus esse uoluerit,is quottidie in matutinis cum frigida os colluat: utile enim hoc/ erit & dentes incolumes conseruat, quemadmodum dc halitum custodit, oris P odorem commendat, si uino quam optimo quando dormitum itur, colluantur ora. Vnde Plinius libro is.cap. . inquit et Mero ante somnos colluere ora, propter halitus: stigida aqua matutinis impari numero ad cauendum dentium dolores. At dicet aliquis: Quid agam, si dolor iam adest, num eadem frigida uti possum et Respondeo quod praeiente doIore in causa
calida & maxime in doloris principio ut confluxus h morum arceatur, uti possumus aqua non modo frigida,
sed & frigidissima quae repellat & stupefaciat. Ex eorum
ti enim summa qus stupefaciunt absq; nocumeto,ut inquit . . Avicenna, est aqua instigi data cum nive in ultimo,& ponitur in ore acceptio post acceptionem donec stupefiat dens, quare quiescit dolor omnino, quamuis quandom' si addens in principio. Salem. Quam uim contra oris uitia habeat sal, docet nos Dioscorides medicinalis syluglibro 1. dicens: Vtiliter inungitur sal contra tonsillas,c0- lumellam P oris cum melle tostus, ulcera itidem quasaphthas uocant. Humore diffluentes gingiuas & ulceruphagedenas cum polenta emplastri modo imponitur. De eodem Plinius libri ii. capite s. sic tradit: Sal ulceribus oris manantibus in linteolo concerpio, gingiuarum tu mori infricatus. Et contra scabriciem linguae frictus .comminutus P. Aiunt dentes no erodi neq; putrescere si quis quottidie mane ieiunus salem contineat sub lingua d nec liquescat. Sed quid de hoc tradat Celsus, haud abs re fuerit etiam subiungere, qui libro σ. cap. tr. sic scribit deca ncro oris, ubi penitusnaalum descedit: Quidam etiam in acris aceti heminam frictum salem coniiciun t donec tabescere desinat, deinde id acetum coquunt donec exic ceu
tur, eum cy salem contritum inspergunt. Quoties autem
200쪽
uel cremore lenticulae,uel aqua in qua aut eruu, aut oleae, aut uerbenae decoctae sint, sic ut cuilibet eorum paulum
mellis misceatur. Sed δέ diu continere utrumlibet, di id his aut ter die facere, pro ut uehemens malum est, necessarium est. T ris. Thus, ut inquit Avicenna, consolidat ualde dc proprie uulnera recentia, & prohibet fraudulenta dilatari, Sc est coueniens ulceribus factis ex adustione. Nec obstat quod calidum est, id enim modicu est. Nam, ut Galenus tradit, thus modice calerii amioloc'. Hoc est, locum ulceratum dc ulcus ipsiam cum dicto medicamento conspergito&costicato. Siccata. Oportet enim sicca esse de quae in puluerem redigi debent,& qus h uiuiacemodi ulceribus inspergenda sunt medicamenta. Cum enim h umida sint ulcera, haud conueniens est illa made lacere,et ii umidum quid ,excepto uino, infundere. Quod S Hippocrates docuit in libro de ulceribus dices, Ulcera
madefacere quaecunm ea suerint, nisi uino,non oportet. Nam siccum sano uicinius est, humidum uero non sano. Ulcus enim h umidum est, num aut siccu. Molles farinvis. Pulvere mollem et subtile,qualis est farina. Oportet enim
medi camera ulceribus imponenda, in subtilissimu pulue rem ac pollinem frangi,conteri δc levigari ne asperi quid insit. Mulcebituria Delimetur. mitigabitur 3c sanabitur.
l ET QLVAE MOLLIENDA sunt, medendis.c APUT π V. V A E. Vua&malum et locum in quo id fit, V . indicat. Est aute uua,quae alio nomine columel columeia. la quoque dicitur, pars oris inter tonsitas ultimo palato dependens,& non in faucibus collo