장음표시 사용
211쪽
exortu, precipuel in ipso Syrio exsplendescente sit, nec
omnino prius Vergiliarum exortu sublucanis temporiis bus. Itaq; cum prima aurora solia a rhoi u melle roscida
inueniuntur,& si qui matutino sub diuo fuere,undias lia quore uestes, capillum P concretum sentiunt, siue ille est caeli sudor, siue quaedam syderum saliua, siue purgantisse aeris succus, siue aquae est , & purus ac liquidus Scsuae naturae, qualis defluit primo. Nunc uero e tantaca
dens altitudine, multum du uenit sordescens,& obuio terrae halitu infectus, praeterea a fronde ac pabulis potus S in uterculos congestus apum , ore enim uomunt rad haec succo florum corruptus, & alueis maceratus,
roties P mutatus, magnam tamen caelestis naturae volu
pratem adsert. Hactenus Plin. de melle aereo ab apibus congesto Sc elaborato : quod saucium uitiis, ut lib. x. testatur Dioscorides, &tonsillis medetur & angi nisi imo, ut libro M. tradit min. omnibus oris desideriis utilissimum est, in quem usum gargarissatur & eo colluuntos. Alte rum roris uel aeris mel quod super platas coagulatur est quod in uascula tale excipitur & colligitur quale ex aere
decidit: Idcpetia in duplici quasi disserentia, Vnu duriusculum S saccharum ab antiquis appellatum: Alterum liquidius &mel roris aut aeris a Galeno uocatum, S de quo in tertio de alimentis libro sic scribit idem:Fit hoc in plantarum soliis,neq; tamen succus earum,nem fructus, neq; pars est, sed eiusdem cum rore generis, n5 ita tamen assiduo, nec copiose prouenit. Memini uero aliquando in aestate super arborum, fruticu, herbarum cpsolia mel lis quam plurimum repertum fuisse, ut ludentes rustici dicerent,Iuppiter melle pluit.Prscesserat aut nox, ut per aestate, satis frigida: nam tum anni aestiuum tempus erat, pridie p calida 8c sicca fuerat aeris constitutio. Quam ob rem petitis na turs interpretibus halitus e terra atq; aquis prodeuntes, solis calore exacte attenuati ac cocti a stigo. resecutae noctis in unum coacti Sc densati uidebantur.
212쪽
Sed apud nos raro id accidit, in more aute Libano quotannis persaepe, adeo ut expansis super terram uelleribus, mel a concussis arboribus decidens excipientes, ollas ac fictilia plena reserant, uocantΨ id roscidum mel, aut ae reum. Proinde liquet materiam ex qua mei generatur,rori congenerem ess e. Videtur autem N ex plantis, in qua
rum foliis mel colligis, boni maliue quidpia posse acquirurere. Ideol laudatissimum in locis thymo alijsq; herbis
ac fruticibus sicci temperamenti praedense consitis inue. nitur,quia tenuioribus partibus constet meI in huiusmodi plantis collectum. Quoniam autem tenuium partium est, necessario etiam acre sentitur, ideo Paluum ad excre . tionem proritat. Haec ille. Ex cuius uerbis liquido conis . ...'
stat mel aereum, de quo ait, esse id quod Arabes &iti los sequuti nostri temporis medici mannam uocant,& a ' ρ- Melae ita quoq; describitur. Manna est ros supra plantas
di lapides cadens, cuius materia est uapor qui eleuatur, cui accidit digestio dc maturatio in aere, quando est ae qualis & foecundus laetis aspectibus. Diuersificatur autes ecundum diuersitates rerum super quas cadit. Cadens enim super lapides est sicut guttae paruae quae congelan
tur&fiunt sicut semen. Et cadens super plantas suscipit de uirtute plantarii et est cu permixtione particularum soliorum 8c florum. Educit choleram cum facilitate,& ipsa quidem lenit guttur&pectus&uentrem,&est sedatiua sitis .Hucuri: Melae, cuius uerbis Arabum manna idςm Misia grabzesse cum Galeni melle aereo, manifesto pater. Dico auxeia anima Arabum mannam, apud Graecos enim longe aliud signi sis ista, ascar, utpote, thuris pollinem. Porro duriusculum illud quod saccharum ab antiquis appellatur, mellis speciem 'oli, esse, uel Dioscoridis autoritate manifestum est, qui libro f. rur,. cap. σι. post mellis tractatione sic ait, Vocatur re quode se ses istidam saccharum mellis genus existens in India Foelicio PArabia concreti. Inuenitur id in harundinibus con- .cretione sua sali simile, di quod dentibus subiectum salis
213쪽
de simplici medicina ν. inquiens: Sed Scsacchar, ut uo eant, quod ex India atq; Fcelici Arabia convehitur, in calamis, ut aiunt, concrescit. Est uero&ipsum mellis species. Nec idem Plinius ignorauit, qui libro naturalis hi storiae ix.ca .s.de eo sic prodit: Saccharon 8c Arabia sere, sed laudatius India.Est autem mel in harundinibus colis lectum, gummium modo candidum, dentibus fragile. Amplimmum nucis auellanae magnitudine ad medicinstantum usum. Et hoc est quod Archigenes mel harundineum & salem Indum uocat. Quo Indici salis nomine&a Paulo Aegineta libro x. cap. m. de asperitate linguae uocatur cum ait:Et sal Indicus colore quidem dc concreatione similis communi sali, gustu autem melleus. Et Auicenna Canonis sui seia prima quarti tracti. capite x . de eodem sic ait: Et teneant in ore suo salem qui asportatur de India, Rest in colore salis, S dulcedine mellis. Et suismat de eo, secundum quod dixit Archigenes, quantita tem sabae unius. Sed hactenus de mellis speciebus & sae charo quod mellis species est, aliud tam ea nunc uocato zuccaro.Quod quale sit& de omnibus mellis speciebus ac man na ipsa, qui plura uolet s legat quae hac de re co piose satis scripserunt reconditae eruditionis Rexquisiti iudicii uiri &medici celeberrimi Ioannes Manardus e pistolarum medicinalium libro x. & post hunc Leon hartus Fuchsius paradoxorum libro i. Nivea mitigine.) Si mila candida&alba, quae ex tritico fit laudatissima. Est autem simila siue fimilago, candor Sc deliciae sarinae tritiaceae, ut Plinius scribit libro is. Cuius laudes nec Martia lis ipse tacuit hoc carmine: Nec dotes poteris similae numerare, nec usust Pistori toties cum sit& apta coquo. Furtur. Triticeae farinae purgamentum. Plinius libro ii. rapit r. Tritici sursures tonsillis, faucibus i gargarisa tione prosunt. Vrsinoer tauri stuo.) Haec enim restigera
ras partes cessariunt, aspredines leniunt, duricies motiliunt
214쪽
c APUT XV . . Io τliunt& humores discutiunt. ceris. Cerae usus ad muti cera. ta necessarius, nec usus eius quos mixta aliis prstat,enua merare medicina possit.Estq; aliorum medicamentorum materia.Discutit autem ait emollit: unde Celsus libro r. inter discutaria medicamenta ipsem quom c5numera inter mollientia uero tum ceram tum sevum & adipem. Sed quomodo fiat cera,docet Columella libro s. cap.ulti Plinius libro M.cap. t .&Palladius libr. ν.cap. r. Remi M. Dissolutis&liquefactis.Vergilius: Nastigore mella Cogit hyems,eademq; calor liquesecta remittit. Geminis. Binis.Libra enim binas habet lances, unde & bilances ali quando dicuntur. Aequabis.) Aequo pondere mensuraabis&accipies. Lancibus. Lances librae sunt partes,qui cenbus pondus S res ponderanda imponuntur. Persius Satyra .Scis etenim iustum gemina suspendere lance Ancipitis librae, rectum discernis, ubi inter Curva subit, uel cum fallit pede regula uaro. Libra autem instrumentum Libra. est quo res cum lancibus ponderantur,& alio nomine bi Bilam.
lancem uocant. Instrumentum uero quo res sine lanciis Statera. bus ponderantur,statera dicitur. At trutina proprie sora Trutina. men est in quo exame regitur. Persius. Examen Pimprovhum in illa castiges trutina.Examen uero dicitur proprie tamen. lingua qua trutina regitur .Vergilius:Iuppiter ipse duas aequato examine Iances. Accipitur etiam lanx, qus&lan Lanx. gula a latitudine dicitur,pro uase escario.Iuuenalis: Aspi Langula. ce quam magno distendat pectore lancem.Est deniq; uas diuinis aptum lanx. Ausonius:Thuribula& paterae, qu stertia uasa deum Lanx. Ante. Scilicet priusquam tamul commisceas.
Disce etiam miram ex humili medicamine curam, Ac cyatho mellis iungas agreste papauer, Decoctum simul mandes, mansumq3 uorabis. Crinitae porri radices quinq; coquantur,
215쪽
V VAE, FAUCIBUS, coLLo. Hinc aqua non seruens uoluatur sauce sonora, Nec tamen in stomachu descendat gutta patetem.
Humili. Non precioso, sed qua si uili & plebeio, quod uespauperrimo cuim ad manus sit citra expensas magnas. attas. cγatho. Hoc est unciis duabus& semis, qu sfaciut drachmas uiginti: licet PI inius naturalis historiae libro M. cap. ultimo,cyathum pondere in se cotinere dicat drachmas decena,quu ait, Cyathus pendet per se drachmas decem. Sed si Aphricano credimus, cyathus non tantum decem sed plures etiam continet drachmas, east non una differentia, sed diuersis iuxta rerum diuersitatem. Na cuiuis materiae mensurarum pondere plurimae sunt differentis. Onesia pro Vnde cum Congius siue chus sextariorum sex sit, ponebas. dere autem, ut Aphricanus tradit, uini quidem quatuor 6c decem librarum, olei uero nouem, mellis autem quinque R decem, Sextarius autem cyathos contineatduodecim. Nam queadmodum uncia libr ita cyathus sextarii
sextarivi, pars est duodecima. Hinc est quod sextarius uini ponde re iacit libras duas & uncias quatuor: olei, libram unam crassius. S semis: mellis, libras duas & semis. Cyathus uero uini facit uncias duas, drachmas duas Sc scrupulos duos,hoc est drachmas decem Nocto dc scrupulos duos. Cyathus
olei unciam unam & semis, quae sunt drachmae duodecim. Cyathus mellis uncias duas de semis, hoc est drach meis. mas uiginti. Uncia siquidem drachmas continet octo, Drachma. drachma uero scrupulos tres. Agreste papauer. De papa Papauera, uerum generibus dictum est in superioribus. Agreste ii, greste. lorum, ut Plinius etiam testatur libro is .in miro usu est melle decoctum ad faucium remedia .Et,ut idem libro io. inquit, papauer syluestre decoquitur Rhibitur contra uigilias eadem Uaqua fouet ora. Et hoc quoniam in fauces porrum. destillationes copescit. crinita porri radices. Vocat porri radices crinitas,quasi capillatas Huoniam multas paruas
radiculas tanquam crines et pilos ex se habent dependen
216쪽
tes. Quod autem ad naturam eius attinet, Porrsi, ut Dio scorides libr. i. tradit, purgat fauces 8c animae canalem in cibo sumptum. Verum stomacho nocet. Quare Serenus decoctum eius gargarisari tantii iubet, S ita quidem ne quid de ipso in itomachum transmittatur propter nocuomentum quod illi insert. Non scruens. Sed egelida S topida. Stoniactam pulcnt Ventriculum apertum N am Storidebo . Plum, hoc est, corporis cauitatem qus cibum recipit & in qua prima concoctio perficitur.In quo significato stomachi uocabulo utuntur etiam nostri temporis medici: ne
non Plinius quom, Sinterdum Celsus, licet hic etiam pro gula accipiat. Si uero adflictam languor deiecerit uuam,
Tunc horas aliquot pronus recubare memento,
Aut illam puluis tosti releuabit anethi, Aut cinis ex cochlea, uel torrida brassica flammis. Ast angina nitro mixtum sale poscit acetum, Quod resert clauso uersatum agitare palato.
si uero adflictam. Docet nunc affectionibus S relaxationi uuae medicari. Descendit enim aliquando cum inflam matione Sc dolore,iunci, quoniam sine periculo praecidi non potest, terrori est: quod Celsus etia testatur libr. dicens: Uus uehemens inflammatio terrere quom debet. Aliquando uero omnem citra inflammatione est, tunccps ultra iustum modum deducitur, pituita causa est,hsccpleuior est prima & curae facilioris. Pronus. In uentrem Pronia ecti M. ac faciem uersus,estq; pronus contrarius supino Plinius Supinus. libro is. Supini cubitus oculis conducunt,at proni tussi. hus, nec modo tussibus sed & uuulf relaxatioi, ut hic nos docet Serenus. Pulvis tosti anethi. Cinis anethi. Plinius cinis Gethi. libro io. Cinis anethi uuani in Lucibus leuat. Imo sussu migatio, ut nona tertii scribit Avicenna, curamis anethi, est ex eis quae constringunt uuam ualde. cinis ex cochlea. cinis cochle Idem testatur Plinius lib. ii.Tests ostreorum cinis uuam rim.
217쪽
O AE, FAVcIBUS, COLLO. cinis brassis. sedat 3c tonsillas admixto melle. Torrida brustica summis. Hoc est, igne combusta&in cinerem redacta brassica, id
est, cinis brassicae. Plinius libro io. cap. s. Radicum cinis Amina. uuae in faucibus tumenti tactu medetur. Astangina. Poanit nunc remedium coua anginam, qus quid sit & quot eius genera, paulo altius repetendum ex Galeno, qui de locis affectis libro . cap. s.sic scribit: Praeterea in prssagiorum libro uidetur Hippocrates anginae nomine appellare omnes assectus gutturi accidentes, quos spirandi difficultas comitatur. Inquit enim: Angina periculosissima est,celeriteri enecat, si nemin faucibus, neq; in ceruice quicquam apparet, si dolor uehemens est, si uix spiritus trahitur,etenim eodem die iugula silicet interdum usque
ad alterum aut tertium aut etiam quartum protrahatur. Quae uero in reliquis,non minore quidem dolore afficit, in faucibus uero tumorem, ruborem V excitar, superiorino minus periculosa est,sed longius spatium habebit,prseipue si uehemes suerit rubor. Sed tum praecipue malum prolongatur,cum non solum sauces,sed ceruicem quom rubor occupat.Maxime uero potest ab ea secunda ualetudo contingere, si rubor simul & ceruicem dc pectus comae prehendat, neq; ad interna reuertature si Ias. Igitur ex hiis uerbis haud dubia coniectura est, omnes affectus qui huic loco accidui, si spirationem quoquo modo red Onanebri dant deteriorem,ab ipso cynanchas id est,anginas no
Dranche. minari. Nondum solitis medicis cynanchen per c. synati rara nancis. chen uero per c nominarer tantum abest, ut uel paracy- Parasmanche. nanchen uel parasynanchen dicerent. Quippe tum pri Nomina queri mum homines res ipsas neglexerunt, cum nimio studio erres negligi. nomina quaerere inciperent. Itaq; quatuor inuentis no
minibus, quatuor assectus significari dicebant. Ac notas ipsorum tradere aggressi, genus illud quod supra tracta
uimus, quum sermonem ex libro uu Igariorum morbo Antinae genera rum secundo explicaremus,omnino dereliquerunt. Atq;qruatuor. a haec sunt quatuor eorum genera. Primum ubi fauces in
218쪽
CAPUT π V. os flammantur. Fauces uoco internu oris locum , ubi simul conuentut&guis & gutturis partes extrem s. Alterucum
nem fauces, necti reliquae oris parteS, neq; etiam externa
rum partium ulla inflammata uidetur, laborans tamen sui cationis periculum in gutture sentit.Tertium ubi ex strinsecus circa fauces inflammatio apparet. Quartu ubi 4 gutturis partes,tum externae, tum interiores fimiliter as sectς sunt. At superest adhuc alius ceruicis affectus,quem Fipsi silentio praeterierunt, ubi ad anteriores partes uerte brae Iurantur,&quidem solis interdum musculis, qui cuipsis communicant, tumore praeter naturam affectis, uel nato ibi tuberculo interdum etia saucibus pariter uitia tis.Nonnunquam musculis quom, quibus fauces gutturi iunguntur. Quinetiam propriis aliquado gutturis musculis,qui ipsum aperiunt obissis. Per omnes id genus assectus, spirandi quidem dissicultas oboritur, sed citra sui secationis periculum, laborantes dissiculter deglutiuntatis dolore assiciuntur,idq; praecipue, cum potus eis per nares resilit. Hactenus Galenus. Nitro Iale. Quid fit sal samindi nitrum,dictum est in superioribus. Est enim nihil aliud
quam nitrum quod sali easdem uires habet, quare etiam non minus quam sal ipse ad anginas ualet.Utiturin nitro cum aliis tum sumamigando tum gargarissando Hippocrates libro rude morbis. De sale fic tradit Plinius libr.ii. Sal quicunm ad anginas ualer,amplius cum oleo &ace to, eodem tempore extra fauces illitus cum pice liquida. Item Corn.Celsus libr. 4. Effcacissimus Uest hic quoqῖ, ait,salis calidi succus. Aeetum.) Avicenna sen ι,.tert a: Et ες scias quod inceptio gargari sando cum aceto cum incipit passio uuae aut synanches est ex eis quae repellunt & pro
hibent attractionem humiditatis plurimae, δc est cum ea prohibitio eius quod eueniet. A t si ceruices,duratat colla rigebunt, Mira loquar, geminus mulcebitur unguine poples,
219쪽
VVAE, FAVc In VI, COLLO. Hinc longum, pariter neruos medicina sequetur. Anseris aut pingui torrentia colla fovebis.
Illinitur ualido multum lens cocta in aceto. Aut caprae simus ex bulbo, aut ceruina medulla, Hoc etiam immotos flectes medicamine neruos. cervix. Assi ceruices. Docet nunc ceruicis & colli assectionibus mederi. Est autem ceruix colli pars altera, grauibus ad modum morbis obnoxia, de quibus iam dictum est. MRstere. gebunt. Rigere est frigere,&metaphorice indurari, conetrahi & distendi. Nam quae frigent, ea quoq; horrent Scindurescunt. Mira. Rem admirandam, propter medicamenti uim &loci qui dolet Reius qui inungitur diastantiam Sconuenientiam. Geminus. Vterq;. Mulcebitur unguen. unguine. Illinietur,& inungetur. Vnguen dicitur omne illud quod succum habet, siue omnem succum ex quo aliquid ungi potest. Plinius, Epiphoras bubulo seuo cum
oleo cocto illi nut: ceruini cornus cinis scabricies eodem unguine sanat. Aliquando tamen pro axungia uel seuo accipitur. Palladius:Sumes tantundem unguinis,quod uocamus axungiam uel seu u. De axungia fic scribit Plin. lib. xs.cap .s.Tanta P est uisanxungiae,ut genibus etiam adalligata redeat in os sapor, ea quae expuere uideantur. Mollit autem , excalfacit ac discutit. Nec modo unguen
hoc poplitibus inu netum ceruicis dolores sanat, imo si ne unguine aliquo sola fricatio etia poplitum idem agit, si Plinio credimus, eiusdem libri capite s. dicenti, In cerae uicis dolore poplites fricare, aut ceruicem in poplitum poples. dolore, prodest. Poples. Poples dicitur genu ipsius poα sterior incuruatio: sic dicta, ut uolui,quod post plicetur. Vnde & Plinius poplites alternis genibus imponi dicit. Dicuntur etiam poplites, nerui crurum posteriores, floxurae* suffragium. Hinc longum. Hoc est, magnum est interuallum&distantia longa a ceruice ad poplites, Ne conuerso: quare no immerito mirum cuipiam uideri po
220쪽
CAPUT π v. rosust, quomodo medicamenta in uno membro quopiam
inunctu, in alio tamen multum distante effectum suum producere possit et uim suam exercere,illudque persanare. Pariter nemos med.) Hoc est, similiter quemadmodu nerui a collo ad poplites descendur,ita eade uia per neruos me.
dicina a poplitib' ad collu ascendit,& e conuerso. An eris pingui. Docet nuc qua re collum ipsum inungendum sit: An rest adeps.S hoc cu adi pe a n serino: qui tenuium est partiu & ob id altius descendit. Calefacit aut, mollit S discutit,quemadmodum & alii adipes omnes. Quod si quis anserinu ad rem habere no poterit,is Celsum sequat,qui uetere oleo: Lib. cap. si id non est, Syriaco: si ne id quide est,adipe quam uetustissima ceruice dc scapulas 3c spinas periricare iubet. Fructio enim cu omnibus in homine uertebris utilis sit,ium iis prscipue quae in collo sunt.Ergo die noctet interpo.stis tamen quibusda temporibus hoc remedio utendum est. Dum id intermittitur,imponendu malagma aliquod
ex calefacientibus. Cauendum uero praecipue frigus: militer utilissim uni esse tradit humido sale fouere ceruices. Porro ubi leuatus est dolor, moueri*ceruix coepit, scire Iicet cedere remediis morbum. Torrentia. Rigentia Sindurata. Foucbis. In unges. Valido. Acri&multum acido,&ut Plauti uerbo utar, acidissumo. Lem. Lens, Lentis, legumen est uile ac plebeium pauperum ac tenuiu ci hus. Lens in aceto decocta duricies diicuti Cautore Dioscis lib. i. capraesimus ex bulbo Idem testatur Plin. lib. M. cap. caprae Maaw. dicens:Dolorem inflexibilem opisthotono uocantae ex bulbo, uaturina caprae auribus infusa aut finiucabulbis illi tu.
An autem sine menda opisthotono hoc Ioco legi possit, iudicent almego tetano potius legendum censeo: in quo aequaliter de ante δέ retro fit retio,& is maxime et proprie inflexibilis est. cana. Capras a carpendo dictas autor cuncwiddi
est M. Varro lib. de re rust. i.ca. .cuas Studiose enim de dιcta. .
agrestibus fruticibus pascuns, atq; in locis cultis uirguula carruturassi a carrendo capri nominatae. Ob hoc in le