장음표시 사용
261쪽
II AMMI SANAND. VEL STRING. uidetur intelligere perdicem &quae humano sermoni
nunciando sit apta. quemadmodum Papinius etiam sylo uarum libro x. in Psittaco Melioris,eandem inter doctas connumerat aues,& quibus nobile fandi ius natura dod, cum ait: Quil refert iunges iterata uocabula perdix.
Hane etiam loquendi docilitate in perdice comprobant. ni fallor, Plutarchus in symposiacis,& Athenaeus in dipnosophistis.Csterum quae sit nostra aetate auis, perdix, ambigunt aliqui. Nam Papinium olim enarrans praece pior meus omnigenae doctrinae eruditissimus Hieronymus Aleander, dicebat, Quoniam loquacitate in ea aue quam nunc perdicem dicimus,non est inuenire,per eam intelligere uidetur Papinus auem quam coturnicem appellamus Et Marcellus Virgilius super Dioscoridem, deperdice,inquit,N5 satis compertu nobis est quo nomine nostra aetate indicetur haec auis, tam multiplex diuersis Papaver. locis earum auiu genus &seminium est Papauera. Dioscorides, communis restiurandi uis omnibus est papa uerum generibus, ualenti contra inflamationes & de stillationes tum solia tum vascula & semina,idi ui restis gerante, crassescente, siccante di adstringente. nde cum mamillae ob calorem superantem Iacte exundant 8c in tua mescunt ac dolent, consere eis ex papauere Sc pluuianti aqua impositum emplastrum. Calorem enim restinguit, lac desiccat tumorem comprimit &Iaxa adunat, dolo rem ψ arcet. Quod si quis dicat autoritate Avicenae, papaueris semen lac augere & ideo non desiccare, huic re spondetur quod hoc agit intus sumptum&per opera
tionem a materia, non aute extra applicatum nec a qua
litate manifesta. Pluuio rore. Aqua pluviatiliqvs caeteris Ros. tenuioris est substantiae. Ros proprie, ut inquit Apuleius in libro de mundo, nocturnus humor est quem sereni ras tenuiter spargit. Porro cum adiuncto, humorem sic
Rerulenta . nificat adiumsti. Fit autem a rore rorulentus & roscidus
RUcuta. hoc est rore conspersus. Horeb . Imposita mane bunt
262쪽
aut quatuor, donec effectu suu compleuerint. Si enim citato amouerentur, effectum intentum producere non qui. rent,quare logiore mora ad id opus est. Dissoluenda. De Ponenda,amoueda. Post. Postea. Praepositiones enim et missρο postposits,aut metri causa etiam praepofitae, si casum mu. tent, significationem suam S uim nominis &li gem propriam non habent sed Aduerbia fiunt. Autor Donatus, Servius.
Vis 5c Phoebigenae ea lestia sumere dona. Vbera cum tetris laniata doloribus urgent, Navis ramentu, ecquae nomine prassion herba est, Et quae uulgari sermone Insana uocatur. Graecus hyoscyamon propria scit dicere lingua, Necnon ec calami radix,lapathis' legumen.
Mixta dabunt miras,experto creae,medelas. Vis errea bige me. Aesculapii Phoebo geniti et in deorum numerum relati.Sic supra,cap. xx. Vis & Phoebigenae diis linam discere curam.Tradit autem nunc medicamelum ultimum mammis sanandis conueniens & utile,praeseratim hiis quae tument,inflammationem patiuntur&exulcerantur, quibus malis δέ dolor comes in no minimus, maxime ubi serpentia Sexedentia fuerint ulcera. Com ponitur autem uariis ex rebus, quam prima est nauium Plan O. derasa pix,qus pus S saniem,omnemi sordiciem in uia ceribus siccat,discutit Reuanescere facit. Optima hae ut Plinius libr . . cap.ν. ait, a tyrocinio nauium: additur autem in malagmata ad discutiendas collectiones.Secun Marrubium da est marrubium, quod, ut Apuleius tradit, contra duricias efficax est. Inquit enim sic,Ad omnem duricia, herba marrubium tunsa cum axungia & imposita, mire se nat. Idem etpraesertim folia eius tantum ex melle illita sordida purgant ulcera, cohibent eiqus serpendo pascunt, ut autor est Diosco.qui & de Apollinari siue hyoscyamo Ηγοργι
263쪽
. MAMMIS 'RNAE N PAVED S T R I N etiam tradit quod semen eius ina in mi s a parcit tumenti bus tritum Rex uino ein planci modo impositum colari. Et paulo post, Recentia itidem folia emplastri modo inseposita, omnium aliorum remediorum efficacissime dolores omnes arcent. Calamus item dc Lapathon purgandi atq; discutiendi uires habent. Ex hiis itaq; in ut mixtis medicamentum eiscitur quod mamillarum tumorem et inflammatio Rem discutitetrastingui erpentia cohibet.
pus&saniem,sordes V purgat atq; dolores sedat, sanita
tema; restituit,uti se expertum testatur Serenus,quare illi confidendum audentius. Laniata.) Lacerata, exasperata Nour & exulcerata. urgent Molestant, & excruciat. N straiκm, mentum. Hic corruptus fuit textus δέ pro nauis male nazopesi. bis legebatur. Est autem navis r mentum,qua Zopissam uocant,hoc est, ut Dioscorides libro a. at siderasa nauignscu cera resina, & a pleri'; hypochyma appellatur, quod
marino sale maduerit discutiendi uires habens. Plinius item Zopissa, inquit, eraditur nauibus cera marino salie macerata. Porro ramentum a radendo dicitu r,qua si rastra,& est id quod deraso ligno uel re alia decidit,hoc est te nuis cuiusq; rei particula derasa. Nomine. Scilicet Graeco. Larini enim marrubium dicut. Est. Id est, uocaturi Proton. Quam Greci πρασσιορ uocant,Latini marrubia Mamublatiri dicunr. Vulgari sermone.) Nomine communi, a uulgo PHerba Vasa, trito& usitato scilicet Latino. in una. Ab effectu quoia saniam saεit. Pota enim aut in cibo sumpta ebrietati simiulem a metiam facit, ut Dioscorides tradit. Apuleius&Pallan b. ω, ladius symphoniacam uocanr. Macer autem Canicula, tam , ubi mutatis literis paucis legendum potius censeo calicularem, quemadmodum etiam Iegitur apud Ap latum,qui Pilisam quom uocari scribit. Insignitur 3c alijs nominibus, quae copiose satis resert Apuleius. Et quamuis herba sit uulgaris d omnibus nota, nihilominus u men paucis describitur. Est aute frutex crassis coliculis se
Q. tq Iatis,oblogis,incisis colore nigris&hirsutis, habet
264쪽
e APUT π PN. disper raules deinceps flores puns ae cytinorum figura clureolis in medio obstrusos semine ceu papaueris plenos. Plura eius genera. Unum flore purpureo,semine nigro. Alteru flore luteo, semine subflauorinsania ambo gignentia, infelicis in usu euentus.Tertium flore & semine albo. utile,& ad medicinam placidissimum. Nascitur in maritimis hoc & inter ruinas S rudera. Quod si hoc uti non licebit,utendum eo quod lutei seminis est. Nigrum quod omniumpessimum ex omni usu abdicadum . Colligitur ex tenero semine soliisl dc coliculis succus,in que usum tundutur om nia,expressus Q in sole siccatur succus. Usus eius ad annum tantum, facile enim putrescit. Colligitur pruiatim etiam succus ex semine iam ficco, adfusa cu tunditur calidaaqua & expressus.Est aut sic expressus succus priore illo innocentiori autor Diosco. Caeterum semini eius, ut Plinius tradit, natura uini,ideoP metem caput infestans. Vsus seminis dc per se & succo expresso et exprimitur separatim,&caulibus foliisq; utuntur, & radice temeraria in totum ut arbitror medicinae.Quippeetia λα - ,ris constat mentem corrumpit plura quam quatuorbi hantur. Haec Plin. I Uo-uὶ id est, fabam porcinam, irasso M. en im suem,κου-ee uero fabam significati Sic dicta a maleficio eius.eo quod pastu eius ut autor est in historia sua Helian us couellantur sues praesenti mortis periculo, ni si copiosa aqua statim se laris S intus proluerint. calami. cam Harundinis. Cuius uariae sunt disserentiae. Quaeda enim ita μυ- nastoscid est,toto internodio com reta&plena uocatur,
ex qiua saginae fiunt. ae Dyi contra emina appellatur,
ex qua tib 'samguis conficiunt.ouaeda iliaem syringias quasi fistularis dicta,carnosa densis geniculis,scribendis libris accommodata. Crassior quaedam etiam & concaua prope profluentes aquas nascens, quae donax dicitur: ab aliquibus autem sei: .m Scalia quam uallis sepibu utilem phragmstet Graeci, nos uallarem uel sepicularem dicamus,gracilis, idaa p, omnibus potissima, cuius in et 2A Kk α
265쪽
MAMMIS SANAND. Eu sTRIN. dix & solia tum aliarum partium tum mammarii inflantismationibus medentur. Potesti eadem quae et Cypria prist . dicitur. autore Dioscoride. Opatbi. Lapathon, Roso mani rumicem dicunt.Plura eius genera,inter quae Oxy- lapathon quasi acuta rumex dicitur, palustribus locis nascens, duris & in cacumine acutis foliis. Est & hortensis huic omnino dissimilis.Est& tertia agrestis'reuis plantagini similis, mollis Sc in terra iacens. Quarta postremo quam quidam ab aciditate saporis Oxalida appellat, sunt qui eandem etiam anaxyrida aut agrestem rumicem uo cent cuius talia tertio generisimilia sunt. Eius cauIis non adeo grandis est semen acuminatu,colore rubro, sapore acri,quod in caule& adnatis nascitur. Est dc quae hippo lapathos,id est,madis ramex a Graecis dicitur. Nascitur in palustribus.Cunctam uires eaedem utoreDiosco. Discutit aut Iapathon omne,&apostemata mirifice aut spargit aut collectione iacit Saperit uulnus atm persanat im- positum quasi malagma,uti testatur Apuleius,qui axuna a milli permiscet. Letumem. Hoc est, semen seu euulsa in semine et radicibus herba. A legendo appellata sunt Ieramina,quia ita legutur hoc est e terra uellutur,ceu faba.ns cicer,linummon autem subsecantur ceu triticu, far, ordeum 8c frumentora reliqua.Cu enim duo prima laum sint genera rumenta & legumina,illa quide subsecare
s I stomachus nondum concoctas expuit escas Et magis atq; magis uitium revomendo ualescit, Allia cedemus, crebrum trahemus odorem.
266쪽
CAPUT ππ. 31' EIECTIONIBUS. Reiectio, qus &re Resessio. lectus dicitur, est rei per os expulsio: sic dicta a Reiectuti uerbo reiicio, quod inter alias significationes Reiicio. suas aliquando idem significat quod retro iacto ac sursum & extra sero di expello. Unde & quae uomitu eiiciuntur reiici dicuntur. Plinius, Vini plusculum si aieiuno sumatur,deinde reiiciatur. Ide, Et uernatio utilis erit,si postquam sorpta suerit,statim reiectio sequatur.Potest autem uariarum rerum esse huiusmodi reiecto & uomitus,utpote,cibi,sanguinis, pituitae, & alioru corruptorum exuperatium Q humorum. Verum hoc capite Seronus non omnibus horum mederi docet , sed illi tantum quae ut ait cibi est, non aliorum: nec tali semper,sed tan tum quae superfluit&nocet. Accidit enim ut prosit alia quando uomitus, magno,fit iuvamento,ubi rarus fuerit & moderatus. Vnde Avicenna Canonis libr. s. sen intractς. cap. s.inquit:Et in administratione quidem uomitus cum aequalitate est iuvamentum maximum. Celsus item medicinae Iib.ε.Et reiectus cibi,ait, non erit inutilis, si raro fiat.Et lib. t.ca. i. Solet etiam prodesse post uarium cibum frequentes dilutas potiones uomitus.Fit aut uomitus cibi autob multitudinem & uarietatem suam, aut satietatem nimia, quae ut Celsus lib. Mop. ait, nunquautilis est, aut quia uis cococtrix est uitiata,aut stomachus quomodolibet perpera affectus, ut alias interim causas omittam. Caeterum dicuntur Rea quae expectoralibus esse rutur re aci, praesertim si sanguinis fuerit expulsio, de
qua in praesenti agitur capite:quod uel hinc ne quis pro
Domitione latum accipi credat, quu sanguis etia uomitu aliquando enciatur patere potest, quod aperte Serenus pectus nominat. Solet etenim a uariis partibus per os ex pelli sanguis. Aliquando enim cui inter medicos conue nit Rautor est Gale. lib. de assere locorum notitia 4.cap. ου. e gula ir entriculo P uomitione expellitur,aliqu ado uelo exspiritalibus partibus tussi,ex saucibus Sc gurgulioc
267쪽
. REI E CTION GJ. cIBI AVT S A N G. screatu, ex ore simplici expuitione. Vbi illud etiam diligentius animaduertendum est, quod quamuis exspiritalibus instruinentis nihil sine tussi expui potest:quia tamesubito gutturi irruentia, tussim mouere possunt,ideo nosemper ex spiritalibus membris eiecti sanguinis nota est tu ssis. Solet enim interda a cerebro, ad gurgulionis parates internas quae faucibus praepositae sunt, affatim descendere et tussiedo educi sanguis. Sed huius certior nota est capitis uel dolor uel grauitas siue praesens siue praeterita, aut capitis ictus percussus ue. At de hoc nihil ad praesens, sed de eo tantum qui ex spiritalibus efferturi quod bisa riam accidit, aut enim ex pulmone educitur, cuius inudicium est quod eo sertim 8c plurimus, tum ruber tu se uens reiicitur, & maxime spumosus, quod efficacissimus gnum est excretionis ex pulmone saetaer cuius testis etiaest aphorismorum lib. ς. Hippocrates in quiens, Qui cuiuspumosum sanguine expuur, hiis e pulmone eductio fit. Aut ex pectore S thoracis parte quapiam reiicitur: cu ius nota est pectoris dolor & sanguis non consertim re lectus, nec multus, minus cp tum ruber tum calens, sed nigricas &grumosus. Sunti uariae huiusmodi reiectio. num sanguinis species: de quibus Galenus therapeum ces libro de locis assectis lib. . cap. s. Stomaclau. Stomachum pro uentriculo accipit, in quo cibi recipiunturre concoquuntur. Escas nondum conconia. Hoc est, nondudigestum, ut nunc loquimur, sed crudum adhuc cibum Vitium. Scilicet uomitio. Reuomendo ualescit.) Norarun sed frequentem uomitu indicat: qui non utilis ut rarus, sed noxius esse sole teste Avicena,qui decimaterua terri, sic ait,Assiduatio eius maxime debilitat uirtute stomachi, Allum & sacit ipsum lacunam superfluitatum. Allia. Quam uis cibi reiectionibus allium comestum mederi possit, stomachum refrigeratum Rhumectum calfaciendo &desiccando, ac superflua excernendo. tame quia ui quadam comprimente dotatum est,quam lusi ipsius efficacius ex hibet
268쪽
gis receptum cibum contineat, corroborat, ac cibi rei ctio nes compescit. caede . Caesum enim sortiorem
ac magis adstringentem prςbet odore. Caedo cum.diph in cedo. thongo scriptum ut hic, excidere est, stangere & contundere. Sine diphthongo tamen & prima breui cum accen cedo. tu in ultima modo da,modo dic significat. Plautus in captiuis: Cedo manum. Idem in cistellaria: Cedo quid tam abhorret hilaritudo te obsecro: Tra modorem. Odo rabimus, olfaciemus, ac per os etiam nedum per nares solum, trahemus halitum S inorabimus. Sin eti m rutilus reseretur pectore sanguis, Sorbitium menthae, raphanus uel cocta iuuabit. Saepe. lapis teritur specularis nomine dictus. Et mixtis hauritur aquis, sistiti cruorem.
Tin etiam rutiis. Russus. Docet nuc mederi sputo sanguis qui expellitur ex partibus maxime pectoris. Referetur. Retro dc extra feretur , reiicietur Sc expelletur. Sorbiistium.) Succus & decoctionis eius liquor. Mensae. Nora Mentu omnibus herba est mentha, leticiendi,adstringendi,defccandiq; uires obrinens:ideo sanguinem sistit, maxime ubi frigidus humor ad uenarum extensione concumrit. Plinius, Datur mentha sanguine excreantibus in sorobitionem. Et Avicenna, Mentha prohibet fluxum sandi ruinis & sputum eius. Verum Dioscorides acetum succo miscendi id forte propter penetrationem suam, cum ait, Sanguine sistit potus cum aceto succus eius. Rapiamu. Ruphan
Raphanus, qus & radix, dc radicula dicitur,qd sanguine
reiicientibus prosit,hoc etia ex Plinio colligitur,qui Mea Lib.au. p. dium autorem id comprobantem citat inquiens, Medi us sanguinem excreantibus coctos dari iubet rapha 'nos.Et hoc uirtu te sua desiccante dc tussim contra qua lixa estur, sedante. Solet enim nonnunquam tussis ipsa re
269쪽
REI EcTIONI B. cIBI A V T S A N G. lectionis sanguinis causa esse: qua sedata, sanguis quom
facilius sistitur. Habet ad haec comprimentem uim qua sanguinem sub se ac cibum quom praeassumptum com primit. cocta. Elixa. Sic enim temperatior est, autore A. uicena, minus Pinflansruis enim inflativa per decoctio. Laph pecu- nem tollitur. Lapis specillaris. Humore hunc terrae quidauris. autumant crystalli modo glaciari,&in lapidem concrescere manifesto apparet, quod cum serae decidere in puteos tales medullae ex ossibus earum in eandem lapidis na. turam post unam hyemem figurantur,uti libro 3 ca. .
tradit Plinius. Sanguinem sistit ut sua refrigerante &a
Vritur interdum raptus de subere cortex Et cinis e calido prodest epota lyeo. Aut platani pilusas acri infundemus aceto: Nullus erit sanguis quem non cibus iste moretur.
uritur. Incineratur. Subere nex. Suber. inquit Plin. minima arbor, glans pessima, rara, cortex tantum in sinctu prae crassus ac renasces, atq; etiam in denos pedes undiq; explanatus. Vsus eius anchoralibus maxime naui una, piscantium P tragulis, Nodorum obtura mentis. Praeterea in hyberno foeminarum calciatu,quam ob rem cinis renuis non infacete Graeci cortices arboru appellant. Sunt qui suberis. Reminam ilicem uocent, atq; ubi non nascitur ilex pro ea subere utuntur. In carpentariis prscipue labricis ut cir ca Elin&Lacedaemonem: nec in Italia tota nascitur, aut in Gallia omnino.Caeterv uirtutis est adstringentis, qua sanguinis reiectionibus medetur: quod Plinius etiali x . o. . attestatur his uerbis, Corticis suberis cinis ex uiano calido sanguinem excreatibus magnopere laudatur.
Plaeam pilula. Platani pitulas. Fructum qui in paruae pilae ac globuli modum nascitur. Idem medicametu habes apud Plinium naturalis historiae lib. -. cap. s. his uerbis,Platani pitulaetusae cu aceto acri magisq; sullitino, sanguine omnem sistunt.
270쪽
e APUT ππ. It fistunt. Sunt enim uirtutis adstringentis multum participes. Aceto. Et hoc maxime in principio ubi sanguinis congelatio suspecta est. Acetum enim,autore Avicenna, Acctu sanguinem fluentem adstringete ui sistiti spiritalia mentishra a sanguine detero purgahae cogelationi resistit. Ad ministrandum est autem cum adstringentibus & conglutinantibus,adstrictione etenim hic maxime opus est, cuis mundificatio accedit,praesentisianus sanitatis effectus consequetur. Sed animaduersio habenda est ad tussimiqussi recens affuerit,ab aceto cauendum est,& eius loco adstringentibus comiscendum potius uinum aut aquar non ita tamen in ueteri tussi, quam potum acetum lenita Vnde Dioscorides de aceto sic scribit. Adstringit & restia gerat acetum: sanguinis eruptiones omnes potum comis petat, contra sanguinis grumosas in stomacho concreistiones, ut opis & auxilii prscipua. tum ueterem tussim lenit, recentem proritar. NMilus. Quantumcunm mulistus uel acutus &impetuosus effrenis p. montana Tar desidetineat & sistat.
ri molles iecoris sibras dolor hauriet acer, Protinus ex mulsa potanda elelisphagos herba est. Ec ORIS. I epatis: quod membrum est IE c Vprincipale, cuius operationes a seipso producuntur citra aliorum membrorum in ipsum influentiam, ut autor est Auenetoartheizirli hro ε. Hinc Hippocrates uitae bonitatem hilaritatem japerfecta hepatis sanitate prouenire tradit. Estv natura