장음표시 사용
271쪽
Ill co RIS ET LATERIS. sum corpus propagantur & operationes suas exercent.
V tutes tratu' Sunii generatim in qualibet corporis nostri parte qua rates qμ Mor, tuor,autore Galeno de locis affectis libro s. cap. z. Prima Adtractrix. quidem attractrix uocata, quae peculiares parci succos, alendi ipsam gratia, Rappetere et attrahere potest. Altera Alter atrix. deinde est quae alteratrix dicitur, qua succus attractus si-
Retentrix. milis evadit parti quae alitur. Huic aliae duae nil nistrata Retentrix, quum pars attractum succum coquit, donec iatapu'trix. suam ipsius naturam eam mutauerit: Et expultrix, quando a coetione, quod inutile est, excernit, idq; exc Pen- Sanguinis orga tum uocatur. Caeterum est etiamnum hepar praecipuum num iecuri sanguinis organum & uenarum principium. Si quidem Venarum pria cibum in stomacho iam in succum traia mutatum etchi. cipium iecur. tum ab ipso per uenas meseraicas suscipiens . ipsum in
sangumem, sine quo uita consistere nequit, conuertit. ilicoris olbciu. sanguinis etenim generatio hepatis munus est& sacvllas propria, ut tradit Galenus: S propria uocat propter alias tres qus omnibus corporis nostri partibus communes sunt, ceu attractiva, retentrix & expultrix . Na quartae generatim qui de alteratrix,speciatim uero sanguifica uo catur. Susi est authepar a dextra parte sub praecordiis ab ipso septo ortu, intrinsecus cauu, extrinsec' gibbu, quoaleteris fibrae et prominens leuiter uetriculo infidet, S in quatuor fibras
addita nenia. diuiditur, quas Avicenna addita meta uocat. Porro mord orbu3 hepa- bum patitur quem hepati cum Graeci, Latini iecorari unitum, uocant, dia Plauto in Curculione hepatarius dicitur dulciorarius, infit, Tum te igitur morbus agitat hepararius. Qui hunc Heraturius. patiuntur hepatici & iocinorosi uocantur: suntl tales. quibus hepatis uires sunt imbecilles, nunc quidem ob solam intemperaturam citra tumorem praeter naturam: aliquando uero ubi una cum intemperatura tumor quom in se stat. Esti modo longus, modo acutus morbus edoleti hepar non quidem de se, quum nullus per totum
corpus eius dispersus si neruus, sed ratione membranae
adiacemis & qua tegitur, Per quam taetruua dispergitur in
272쪽
scosis numoribus in extremis uasorum partibus, quae exuens ipsius portis exoriuntur:uerum mediocriter et cum
quodam ponderis sensu potius quam uehementis doloris.In acuto autem dolor uehemes est, qui propter flatu osum spiritum, uel inflammationem, quae scilicet maxima est aut suppurata, accidit. Caeterum hepatis patientis indicia sunt potissimum in dextra prscordiorum parte grauitas, tumor,praecipue grandis δέ duricies, qus si in gibba parte suerint,perfacile solo tactu dignosci possu n t. Dolor item non modo is qui in eo ortu h abet, uer u et ille qui copatiendi ratione prouenit: hepatisenim dolor, si qui iapiam alius, uicina corpora ad consensum inducit. Nam
S ad iugulum usq; porrigitur, Sc spirandi difficultatem
creberrime affert, atq; interdum tussim quoq; , neq; raronomascostas infestat, item suis, uomitus biliosus, linis guae color in primis quidem ruber deinde uero niger, ac corporis color malus. Hepate enim uitiato, & linguae 8c uniuersi corporis color alteratur. Lateris.) Omne id talu quod in anteriore homine spatium est, Sc utrinq; a superiore parte qua brachium humero iungitur ad imas pertinet costas, cui ex interiore parte costae subiacent: Latini
latus, Graeci nunc foeminino,nuc neutro genere πλεουαμ πλενα. κραπλευrni dicunLQuae pars morbis tentatur nunc gra- πλευρορ. uioribus, nunc leuioribus . Graeci grauius malum πλωπι Pleuritis. τε .leuius πλwyας πονον, Latini uero ueteres quide utrun Laterumque lateris di lateralem dolorem, nullo inter illa facto di- dolor. scriminet recentiores autem pleuritin , hac tamen facta disserentia ut grauius malum pleuritin ueram, Sc leuius non ueram appellarint. Porro uera Nexquisita pleuritis Pleuritis uera fit. autore Galeno de locis assectis libro ς. cap. M ubi ex er exqui1ὶ inflammatione cinges ex interiore parte costas membrana, aut musculi illi continui primario affectu laborant: cuius accidentia in seperabilia sutar, febris uehemens Racuta, qui sedes affecta Sc parum distat a corde, &cum
273쪽
IE conrs,ET LATERI s. panniculo ipsum inuoluente ac septo transuerso eogna
tionem habet. Caeterum afficiatur ne magis cinges membrana an musculi ipsan contingentes, a pulsu indicium petere Oportet: nanq; musculina inus, cingens uero membrana magis & tendit & indurat arteriam. dolor perinde ac si locus uel intendatur uel pungatur, qui modo ad tu gulum superioribus eius partibus affectis, modo ad praecordia, ubi inferiores afficiuntur,peruenire uidetur. Spiratio frequens 8c exigua difficilis*.Tussis magna ex parte cum spu tis coloratis: nonnunquam uero sine hqs , dchas incoctas pleuritides nominant, quae uel celeriter hominem rapiunt uel Iongo temporis spatio fini utur. Sunt praeterea alii costarum cum febre dolores, per quos spirationem exiguam reddi necesse est, sed nullu redditur spuintum, ut in ea re nihil apIeuritide sine sputo constante diis ferre uideatur. Uerum hii faci Ie ab illis discerni possunt. In hiis enim nulla omnino tussis e strat Ii uero qui sine sparo pleuritide laborat, sicca tussi molestaturi deinde quod nem tensione, neq; duriciem ullam refert pulsus: postre mo quod non aeque acuta febri laborant, neq; adeo dissis culter spirant. Ad haec pleuriti n etiam uocant& illam ueram ubi in septo transuerso fit inflammatio, cuius dolor acutissimus es cito interimens:&hunc Serenus sorte ira 'Telam morbus. telligit morbum quem in capitis fine TELVM appellari
Pleuritis nou tradit. Demum pleuritin non ueram uocant lateris dolo Mera. rem, quem Graeci πλευI πονομ dicunt, qui siue in mem Lateralis brana costas ex interiore parte cingente &musculis condolor. ringentibus, siue in exteriore pectus cooperiente & cum cute communicante fiat, sine febre sentituri fui, ut Celsus ait, uel ex frigore uel ex ictu uel ex nimio cursu uel ex ri tari morbo,aliaue huiuscemodi causa. Fibm. Fibrs proprie praecordiorum et omnium rerum dicuntur extrema. Vnde quae in hepatis extremitate pinnulae sunt a medicis uocatae, fibrae dicuntur: Avicenna additamenta uocat. Ali
quando uero fibri dicuntur arborum uens, qus in solijs Pleuritis itis
274쪽
sa iecoris prodest potata querelis. Est autem elelisphacos Silua. quam nos saliuam appellamus. Plinius, Nostri qui nunc sunt herbar telelispha con Graece, Latine saliuam uocat. Notus apud omnes frutex siecto hepati utilissimus.
Sumitur Ac semen quod fraxinus alta profudit. Vulturis at iecur: uel ius perdicis apricae. Praeterea simili drachma pix dura, piper P. Franguntur,sic in mollito puluere cuncta Egelidis miseentur aquis, recreantq; bibentem.
Absinthi quo decocti potabitur humor.
Semen quod 'rinus. Fraxini semen,quod solds inest,ut Pli fraxinu
nius tradit litat . cap. r. Est autem fraxini uirtuS restige- . irans Sc extenuans. Vnde &iecoris inflammationibus, et tumoribus remedium est efficax, praesertim semen. Plin. cum semine solia etiam ex uino utilia traditinquiens, Se
men soliis fraxini inest,qus medentur iocinoris & lateris doloribus ex uino. Alta ) Celsa,& ut Vergilius ait, Dauxinus ingeso Pro urit.) Protulisi produxit&progenuit. Vullois iecur. Et hoc a singulari quadam proprietate sua Iecia' uulturis,& occulta, natursP rantum percognita adultaru etenim rerum abdits 8c occultae sunt proprietates, quam causa a medicis reddi no potest. lin perdiris. Aqua decoctionis Ivi perdicis. eius & succus, hepatis uim corrobora do. Apricae. Sole Apricus. udentis. Vergilius,Et apricis statio grati si ma mergis. icitur & locus soli expositus apricum. Simili. Aequalittantum de uno quatum de alio.. Drachma. Scilicet una. Drachmia Est aut drachma, id est' se, ponderis genus S octauarars unciari uncia uero est duodecima pars librae. Conti Meti drachma in se scrupulos tres,Scrupulus uero gra nis triticeis siue ordeaceis constat uiginti : quorum sex
uiribus destituet de cxinaniet. Ex mulI Glitiphagos. Idem
prodit Macer in libello de uiribus herbarum hiis uerbis: Saliua cui nomen elelisphacos est apud Argos Cum mul Et si bacci
275쪽
DΠ-- ginta drachmam costituunt, qu e alio iio uine etiam Deanarius dicitur. Est etiam numini genus drachma,& semper scribenduin est drachma, non autem dragma, ut pera
Dret peram uulgo nunc fieri solet. Estq; longe aliud dragma,
utpote, manipulus siue fasciculus nuc dict', hoc est,quantum sinistra manu coprehendit metes,autore Hesychio.
Drmi, Inuenitur 3c drama, id estis, si uidi etia in alio signifieatu . Sed de hins fusius a nobis dictu est in enarratione herbarii de Vetonica Antonii Musae: quare nunc nO plura. pix D . Pix dura. Spissa: quae sit, ut Dioscorides docer, decocta liquida, et uocas a plerisq; palimpissa, quasi iterata uel iterum cocta pix. Et haec durior est,&in puluere redigi potest. Sunt enim duo picis genera,spissum ac liquidum: de
quibus etiam Plinius libro naturalis historiae x .capite ν. P Piper. Hoc hepati utile esse, Celsus etia testatur, sed cum absinthio et melle id exhibendum docet cum ait:Nem alienum est absinthium coiritum ex melle Spipere, eius Prrigi ψις' catapotium quotidie deuorare. Egelidis. Calidis . Nam, corιομψε ut Celsus tradit, abstinendum utiq; est ab omnibus frigidis. neq; enim res ulla magis iecur laedit. Recreant. Resocillant, corroborant,& pristino uigori restituunt infir M'thim, mum. Absinthi) Praesertim Pontici, quod Galeno therapeutices ii .H.autore,ad iecoris phlegmonas eligi prs stat. Si latus immeritum morbo tentatur acuto,
Accensum tinges lapidem stridentibus undis,
Hine bibis: aut aceris radicem tundis,& una Cum uino capis,hoc prssens medicame habetur. si latus. Postquam morbis iecoris auxiliari docuit, tradit
nuc medicamenta quibus dolori lateris medicemur. Ima meritum.) Citra ius&no promeritum: nec dirum aut ab infesto numine immissum, uti scelerum suorum conscii cum huiusmodi malo afficiuntur, existimant, iuxta illud Iuvenalis Satyra is. Praeterea lateris uigili cum sebre do
lorem Si ccepere pati, missum ad sua corpora morbuit
276쪽
licem candentem di ignitum. Tino. Intinges, immit res & extingues: idi non semel, sed bis,ter, quater,aut saepius iterando: quo maior ipsi aquae uirtus acquiratur. Etridentiis undis Aqua stridente& sonante: dum enim ig Aerui uωλnitus lapis in ipsa extinguitur, stridorem dc sonitum ex se reddit. Ni malit quispiam per stridetes undas intelligere eas quae fluminum sunt lapido ruim quae cursu suo per lapides decurrentes, stridere etiam solent. A cera. Acer Atari arbor est operu elegantia ac subtilitate cedro secundum. Plura eius genera, de quibus Plinius libro is.capite in .dcεν. Qui alibi etiam libro x capite a. radicem eius contu iam iocinoris doloribus utilissime imponi tradit. Ex quo facile colligi potest, quum iecori prost, no minus utilem fore uel lateris doloribus. Sunt eni uicini morbi & membra saepius compatientia:amborum P eadem quasi dolo Tis regio, ut saepius uno affecto, alterum tantum assici existimetur. Vni J Simul. capis. Accipis & bibis, seu loco dolenti imponis. Praesens. Praesens siue praesentaneum praesiti Adicitur remedia quod mox sine cunetatione&citra mo ram auxiliatur: quenladmodum uenenum praesentane
tim, quod rapidissimum est,& praesentem subitariam sne ulla tardatione mortem adfert.
Quid reseram multis composta philonia rebus e uid loquar antidotum uariis c quis ista requirat. A nos pauperibus praecepta seramus amica, Nec non oc iecoris quaeretur fibra lupini. Iungentur* simul costum, solium t piperqu u e diluta mero dantur potanda lyeo.Qryd referam Quoniam non diuites solum sed 3c paupere, morbis aliquando tentantur, qui preciosa& quae uel Deorum manus iuxta adagionem uocat pharmacM
con Pararc ne ex unu ideo viliora quaedam se traditur,
277쪽
praelitur, quae sola ut Plinius libro Mascribit naturae pia
cuerat esse remedia, parata uulgo, inuentu facilia, ac sine impendio.Non autem preciosa ex officinis illis,quas hominum fraudes di capturae ingeniorum inuenere. in quibus sua cuim homini uenalis promittitur uita, di statim copositiones mixturael inexplicabiles decantatur. quae hominum ingeniis constant, ut alibi quom scilicet libro
xx. cap. 4.. a Plinio scribitur: No enim fecit cerata, malag. . mata, emplastra, collyria, antidota, parens illa ac diuina rerum artifex. Oiscinarum, imo uerius auaritiae commenta sunt. Naturae quidem opera absoluta atq; perso gignuntur. Paucis exeausa non ex coniectura rebus absumptis, ut succo aliquo sicca temperantur ad meatus aut corpore alio humentia adnixus. Philonia composta. Hoc est, ex uariis rebus coaceruatas & curiosas compositiones, cuiusmodi a Philone confici solebant. Fuit aute Philo medicus,cuius meminit Galenus δέ Celsus. Antia Antidota. dotum. Antidota quamuis etiam in laterum doloribus recte dentur, sunt tamen preciosa,maxime contra uenena quocum modo corporibus nostris illata. desideradat non obstante quod aliis malis grauissimis P casibus in
Lib.1. cap M. terdum opitulantur di necessaria sunt, ut tradit Celsus. Dicitur autem antidotum &antidotus genere neutro ac foeminino. Vae iis Diuersis ac multis inuicem congestis S comixtis rebus. in quib'coniectura saepe lallace esse apparet: n ulli satis custodita in mixturis c5cordia nature ac repugnantiasum in simplicibus naturam esu apparea Lib. DGp 3 im detiauere coster,ut Plin. ait. Quin ) Quasi dicat, Nullus. Amica. Grata δc sine impendio acquisibilia. Prae . cepta. Documenta,consilia&remedia . Nee non. Duae negationes, ut Logici tradui, affirmationis sunt loco. lolacur lupi. raris fibra lupini Hepar lupi. Accipit autem parte pro in to: Quaelibet enim iecoris pars utilis est, nedu fibrae solii,
quae extremitates eius tantum existunt. Et non solum lauteris sed & iecoris doloribus costa omnibus, uti testatur
278쪽
c APUT XXI. I Avicena. Comuniterq3 omnia quae latera doloribus prosunt,eadem & hepati prodesse poterunt, ac e diuerso. co . Costum peregrina res est, utpote ex Arabia,India, cost . Syriacp ad nos allata:cuius radix medicu usum nunc prs stat. Eu autem uirtutis calorifice atq; discutientis, ualet*contra lateris dolores, maxime eos qui ex humore fiunt
stigido ac uiscido aut spiritu flatuoso. Folium. Quod 3c taliam malobathren dicitur, e quo unguetum olim fiebat quod foliatum N maloba trinum dicebatur. Mul ti Indice nardi folium esse opinati sunt:sed falso. Na, ut Dioscorides tra dit, propriu genus est in Indiae lacu stribus locis nascens, nihil aliud quam solium in aquis lacu stris lentis modo fluitans δc nullis radicibus haerens. Cuius loco in offici nis nunc alio arboroso solio utimur, quod forte arboris Syriacs. quam malobathron etiam uocat Plinius,folium est,a uero solio uirtute parum Sc nihil differens. Prodest autem solium inflationibus, iocinorosis & laterum doloribus. Piper.) Quod, ut uere Macer inquit, notius ipsa co Piper.
quina, quam medicina laciliet cuius nemo potest omnes describere uires. Nam piper serme medicamina cumcta requirunt. Antidoti si solet preciosis pluribus addi. Hine puto tam paucas laudes de simplice diestas Quo di sit innumeris hoc dignu laude medelis. Diluta mero lso. Temperata et mixta uino meraciore.' Est Nuis morbi quod Telum mn emoratur, Cum subito dolor insanus furit incitus ictu, Persicus huic potu e nuce traditur interiore, Quae mihi cura satis casu monstrante probata est. Est Crris. Docet nunc alteri malo mederi, quod telum Telum
appellat,&in septo fit transueris,et a recentioribus pleu moris. ritis quom uera nuncupatur, morbus acutus ac cito interimens. Sic dictus ab acutieteli, quod nuc gladium nunc
quicquid longe iaci potest, significat.Hic enim morbus
279쪽
s PLENI CURAND o. tur: nec minus diliantia membra ceu caput Se mentim affligit. Vtitur autem locutione qualis est illa apud Sallu stium, Est locus in carcere quod appellatur Tullianum. Insenus. Ad insaniam ducens et mentem enim sensum mperturbat, & continuum sere delirium inducit, adco ut ueteres putauerint hac parte inflammatione aflicta, homines phreneticos euadere,arq; ob eadem suspitionem, phrenas id est mentem eam appellauerunt, tanquam A sapienti parti acciderit quippiam, uti de locis assectis lib. Π ' r. autor est Galenus. Per M. Hoc est, nucleus ossium Persicorum. Nuce interiore Nucem uocat os mali persi-ci,quod soliditate sua nuci simile est & intra pomu ipsum continetur,& adhuc intra se nucleum habet qui edendo est & huic morbo medicatur.
c APUT πα Itan V A N D O Iien tumido circumligatasia uincso, Et plenum splenis demonstrant membra rigorem, Mollibus ex hedera tornantur pocula lignis,
Hinc trahit assuetos aeger quoscunt liquores. PLENI.) Lieni, hoc est,sgritudinib' eius. Est autem splen siue lien membrum in sinistra
parte aduersus iecur stum, natura molle & rarum, simile spongiae, longitudinis de crassicii dinis modi cs. Cuius officium est melancholicum sanguinem quo nutritur ex hepate ad sese attrahere. Afficitur Puariis modis. Aliquando enim attrahendi uis & facultas imbecillior redditur, quare sanguine ex tecore non attrahiti ob quod idem impurus in uniuersum corpus trans mittitur & corporis co Iore efficit nigriorem. Aliquando
iuro accidit illi mea una cbstorictio an erdum uic ru in
280쪽
ammatio, aut alius tumor &duricies, qu sfacile laetii de . prehenduntur. Er, ut Celsus scribit, Lienis ubi assectus est,intumescit,simul l cum eo pars sinistra, ea p dura est.
S prementi renititur, uenter intentus est, aliquis etiam cruribus tumor est, ulcera aut omnino non sanescunqaut certe cicatricem uix recipunt i in intenta ambulatio ne cursu cn dolor &. quaedam difficultas est. Et taliter asseacti, maxime quibus, ut Galenus tradit, post inflammatio Therap. li. ii,
nem lien in antiquum non restituitur habitum, sed tu mor permanet δέ duricies,splenetici & lienosi uocantur. Splenetici. Caeterv lienis cura proxima est curae iocinoris: nisi quod iams.lien ualidioribus & magis penetrabilibus indiget medicinis, quibus semper, ne uirtus eoru exhalet, uilcida quaeadam propria sunt adnuscenda, siue intus assumantur siue extra applicentur. Est enim in profundo situm, minus P nobile membrum, humor etiam crassior, magis P re si stens. Unde Abin et Oar theizir libr. i. Et scire debes quod splen sustinere potest fortiores medicinas ualde ipso h pate.Sed res calidae ualde ut inquit Avicenna ) non sunt multum conuenientes spleni, propterea quod indurant
S exiccant&prohibent a resolutione. Nec tantum rela, lxantibus lienem,uti Galenus ait, curare oportet,cum hic . ,
quoq; ex iocinore,quicquid limosum et melancholicum est, expurget:propterea scilicet, quod ex eo humore nu tritur. Iccirco quoties obstruetio in eu incidit, aut phleg mone, potissimum quae scirrosa siritu ea quae obstructio nes eximant, tum quae dissecent uehementiora exigit. Tumido uincla. Tumore inredente Ruinciete. Lien enim nonnunquam adeo intumescit ut uiscera quasi zona cingere uideatur. Hinc illud Plauti in Curculione Quasi zona liene cininus ambulo. ilia.) Ilia dicuntur partes ili illae quae respiratione in lateribus concutiuntur, & quae super umbilicum, ut Aristoteles scribit, constitutae sunt. iInter quae sumen & abdomen pubes*intercluditur. Et