장음표시 사용
281쪽
Lagona. Lapara. praecordia. Exta. Hederaceum poculum. Poculum.
s PLENI CURANDO.dicitur, autore Galeno,in superficie exteriore sub ictu natur: hypochondria etiam quasi subcartilagia appellatur.
Et ab inanitate Ceneona, hoc est partes inanes. Est enim in more,uti Galenus in prognosticorum expositione scribit, partes illas uocari inanes, quaecunq; inter extremam thoracis collam & femoris ossa habentur. Atqui inanis uidetur omnis talis sedes si eam cum supernis in sernis Ῥpartibus utrisq; o sseis, costras. At uero omnis talis pars, quoties non fuerit aliquis paulo ante repletus esculen iis poculentisin, flaccida habetur. Vnde&Lagona uo cant Graeci,& Homerus Lapara a flacciditate. Caeterumcnωνυμ ως interna uiscera, quoniam sub chondris etia notharum costarum existunt, hypochondria quom Sc Ilia
uocantur: ueluti ieiunum δc lactes dc intestina tenuiorat item arteriae quae inter uesicam&aluum ad pubem ten dunt, ut Plinius ait Ilia appellatur. Celsus item ubi de interiorum membrorum situ loquitur, Ipsa autem ilia, in quit, inter coxas N pubem imo uentre posta sunt. Di cuntur item uiscera haec in homine praecordia & exta, ut Plinius scribit. Plenum rigorem. Duriciem intentam de tumidam. Modibus. Teneris. Hedera. Frequentem ex hederaceo uase potum spleneticis mederi testatur etiam Plinius libro x . cap. io. inquiens, Huius quoq; ligni uase spleneticos bibentes sanari inuenio. Et ab sacultate haequa lieni medetur,dicta est ab aliquibus asplenos. Apu leius item lieni utilem tradit, sed aliter hiis uerbis,Heder snigrae grana primo, 3. secundo, ς. tertio, τ. quarto, s. quin α
uino bibantur diurnis diebus: si habet febrem in aqua calida, maximo auxiliolienosis auxiliatur. Tornantur.) C stantur&fabricantur. Pocula.) Vasa e quibus bibitur. Poculum enim quod uis uas dicitur quo bibitur, a potando sic dictum, quemadmodum προκνομ apud Grae cos:cuius species est calix, Graece κυλι dictus. Hisc. Expoculo hederaceo. Trabit. Haurit & bibit. Assuetos quos
282쪽
. CAPUT ππII. 3IT cras Fq. Hoc est humorem & potum, quem in consuetudine Ausu bibendi continuo familiarem habet, siue aqua siue uinum id fuerit: lignum enim uim suam illi administrat&miscet.
Aut uiridis oleris potabitur unda salubris. Proderit exsucto fluuialis hirudo cruore.
Sive myrica recens. Seu ros cum pane marinus.
Aut hederae succus potu appositu* iuuabit.
viridis obris. Per olus uiride uidetur betam intelligere, quae uiridi solio est,& duum generum. Nigra altera quae aluum sisti t: dc candida altera quae mollit, α nigrs praefertur:quae disseretia in radice est,uti Columella docer, dum infit, Sic & humo pingui serratae cuspidis ictu Deprimi tur folio uiridis pede candida beta. Vbi per pedem interuligit radicem. Et olus hoc est quod Celsus quom ex aceto sumptum contra lienis affectus laudat. Ni malit quis per olus uiride intelligere brassicam, quae etiam ut Cato tradit si bilis atra est, ct si lienes turgent, N. si cor dolet, aut
pulmones, aut praecordia, uno uerbo omnia sana lacter, quae intro dolitabunt. Vnda. Succus & aqua decoctio. nis eius. Hirudo. Sanguisuga,cuius ad extrahendum sanguinem usus est. Sed uitium, ut Plinius attestatur libro; i. cap. ix. quod admissae semel,desiderium faciunt circa eadem tempora anni semper eiusdem medicinae. Verupostquam satietate Sc sanguinis pondere plenae tumen quo facilius decidant, sale uel cinere aspergendae sunt. Posti casum earum locus sycia fugatur ad tollendam morsurae malitiam, uti quarta primi capite xi. docet Aut cenna. Et si sanguis fluxerit,administretur res adstringentes ceu gallae & similes. Solent etia aliquado capita adfixa relinquere: quae causa, ut Plin. scribit, uulnera in sanabi lia facit& multos interimit sicut Messalinum e consularibus patritiis cum ad genua admisisset.Inuehunt uirus re
283쪽
spLENi CURANDO.medio uerso, maximet russae ita sornu dantur. Ergo sit entia ora soriacibus precidunt, ac ueluti Siphonibus deuit sanguis, paulatim P morientiu capita se contrahunt nec reliquuntur. Haec ille. Fluuialis. Quae in aqua degit fluviatili,&caeteris praestat. Sunt etiam al iae bonae hirudinis proprietates, uidelicet, ut sit coloris hepatici, rotunda, minuta, capitis parui, similis locustis paruis & caudae muris, fila habens duo similia colori arsenici, cuius uenuter sit rubeus, dorsum uiride. Contra mala est& uenenosa quae in aquis degit coenosis δέ limosis nigris 8c laetidis et in quibus ransabundat malae ceu rutis grossae R diuersorum colorii nam quae cum ranis uiridibus,quas comedunt, uersantur, non omnino in idoneae aut mais sunt.
Mala est item nigra,viridis ac liuida, filum habens nimi.
itumis extr/ caputq; magnu:&lanuginosa:autor Avicena. Exucto cruoctio per bi re.) Extracto&euacuato sanguine. Et haec sanguinis ex nes lentior μ tractio ualidior est, magis P ex prolando attrahit quamque perc-- ea quae cucurbitarii medicinali uest, quas sycias uocat&bitas M. uetosas: quamuis ea de utrarunq; sit ratio, scilicet, meatus hiumς' quos poros dicunt,laxare,& corpora sanguine alleviare. d cinallax, Nγriea. Id est, μυῖακ Graece, Latine tamarix, arbor est S c MςntUς quae nascitur prope paludes N in stagnantibus aquis: DuNFric/- ctum sere, quemadmodu&florem concretione sua mu- Tamarix, scolam. Cuius folia in uino coquuntur, potum P eorum
decoctum lienem minuit. Fiunti ex ligno eius calices a quibusdam, quibus lienosi in bibendo ututur utilissimo eis, ut credunsi in hac materia potu, autore Dioscoride, cui Averrois N Avicen na subscribui. Plinius item lib. x . capite s. Myrice, inquir,quam & tamaricem uocat Leneus similem scopis amerinis ad lienem prscipua est, si in cus eius expressus in uino bibatur. Adeo P mirabile eius antipathian contra solum hoc uiscerum faciunt, ut affir ment si ex ea alueis facts bibant sues, sine liene inueniri. Et ideo homini splenetico cibum potum P dant in uasis ex ea factis. Et quod ad sues attinet, de eo sic tradit Colui mella
284쪽
mella rei rustice lib. σ.ca .io. Solet etiam uitiosi splenis doloreas infestare, quod accidit, cum siccitas magna prouenit, S ut Bucolicon loquitur poema, strata iacent passim sua quaeq; sub arbore poma. Nam pecus insatiabile est. Sues enim dum dulcedinem pabuli consectantur, is pramodum aestate splenis incremento laborant. Cui succurritur, si fabricentur canales ex t maricibus,& rusco, re pleanturP aqua , S deinde sitientibus admoueantur. Quippe ligni succus medicabilis, epotus intestinum tu morem compescit. Haec ille. Ros cum pane marinus. Mediis Rot mcrvii camen hoc impositum lieni medetur,& maxime quidem inflammationibus eius ob duriciem. Panis enim, ut Dioscorides inquit, loquitur aut de triticeo, in aqua mulsa coctus, nec minus etiam crudus maxima molliendi restigerandi ui qua habet, omnes inflamationes illitus lenitet Praesertim P admixtis succis herbisue aliquibus ad id uis cientibus. Cuiusmodi est ros marinus:qui, ut idem testatur, uetereS tumores discutiente ui praeditus est. Ηed.ra Rostra. succin. Prius ex hederaceo uase bibentes spleneticos sa nari prodidit: nunc uero succo eius epoto aut imposito eundem essectum tribuit: quod &Dioscorides quoq; leo statur cum ait, Medetur lieni hederae tenera solia in uino decocta, aut cruda cum pane coacta. Plinius item,Lieni,
inquit Sc pota Sc illita prosunt solia. Er, Corymbi quom
poti uel illiti lienem sanant. Nee non in tam in serro cum irideris aInum,
Hine liber eripitur serro sine, decoquitur Donec uictarum pars tertia subsit aquarum, Hinc medico potu pulsus dolor omnis abibit. Nonnulli memorant consumi posse liencm Qui serum semper ieiuno sumpserit ore.
Infactam ferro. Ferrum non expertam dc ab eo itissem,nee Ahnin abscillam et arentem,sed uiuam in terra adhuc haerentem
285쪽
s PLENI CURANDO Alata. N erescentem,qus succulenta est & ui efficaciore. AIqum. Quod hic cortici tribuit Serenus, id de foliis restatur Plinius lib. x . cap. to. inquiens: Folia alni ex feruenti aqua Liberi certissimo remedio sunt tumori. Liber. Cortex media Delibrare. nus ligno adheres qui proprie liber dicitur: hinc delibrais reuerbu quod est cortice detrahere. Sine ferro. Absq; serri contactu & incisione. Et hoc superstitione sapere uide tur. Victara. Coctarii. Subsiu. Desit. Pro qui Serum. cunq;. Serum. Aquam lactis. I scenim,ut Musue docet, splenis oppilationibus &grossitiei confert. Et hoc ratiosne transpositionis atq; euacuationis humorvcrassorum ac melancholicorum lieni insertorum. Cuius causa Hippocrates in aphorismis dicebat, Lienosis difficultas in t stino superueniens, bonum.
Arida ficus item seruente domatur aceto Et trita illinitiar: uel splen apponitur haedi. Marrubium in uino potu prodescte putatur. Praeterea piper, ac nepetae cum flore oc anethum, Capparis atq; apuim,bulgossat iungitur una,
Wia ori Hψ Vm decoctos latices potare salubre est.
c. te. Axi ficus, Ficus siccata,quam caricam Latini uocatiquς spleni extrinsecus imposita medetur, uti Celsus quoq; liαbro 4. cap. s. testatur inquiens: Fit S unguentum ex arida ficu. Et Plinius lib. M. cap. '. Siccae fici semper utiles lienuuitiis. Et hoc maxime ubi duriciem patitur lien. Nam, ut Dioscorides tradit, siccate ficus coctae mox concisae ad discutiendas duricies illi nutur. Feruente domatur aceto. Hoc est,in acri aceto decoquitur. Acetum enim N prae serti macre, nec modo cum aliis mixtum, sed N per se haustum lieni utile est: nec acetum solum, sectac omnia acida maxime conueniunt,autore Celso libro . De aceto item sic
scribit Avicena, decima quinta, tertii. tr. a. c. σ. Scias quod
acetum multum ingreditur in curis spleneticorum.Inest enim ei proprietas in resoluendo apostemata et duriciem eius.
286쪽
etus.Item Abinetoar libro i. tr. u. cap. Et non tradas haee obliuioni, scilicet quando uis dare medicinas pro splene ut admisceas eis semper ea quae habeant aceto sitatem, eo quod istud membrum proprie nutrirur isto sapore, dc propter hoc attrahit aceto sitatem & rapit eam uiolenter. Et hae de causa miscenda sunt acetosa medicinis splenis, ut deserant uirtutes earum citissime ad ipsuria. Et acetum habet dictas medicinas ipsi spi ni ferre et deportare. Splin haesibidi. Idem tradit Plinius libro is. cap. to . hiis uerbis. Prodestitem haedorum Ilen impositus. Marrubium. Quod Mmilia plerim inter primas herbas commendauere,ut scribit Plinius libr. xo.cap. 11. Cuius multus in medicina usus, praeserti nil in splene laxando dc obstructones aperiendo. Vino. id Petiam per se, nedum cum aliis. Celsus, Potest Visum dari uiri uni tenue austerum, omniat in cibis & potionibus quae urinae mouendae sunt. Praeterea piper M.) Docet piper. nunc composita quaedam medicam eta & potiones, quo
rum simplicia per se quoq; sunt couenientia spleni& utilia. Inter quae piper ex aceto tum bibitum tum illi tu sple nis apostematibus bonum est, autore Avicenna,id Quirtute discutiente N imminuente. Nepetae Nepeta quae & Nepesccalamintha seu montana menta dicitur, lienosis conue. calamenthum ni tui sua mictu ali qua humores deducit Naia , ut Celsus tradit, quae urinae mouendae sunt ceu apium, nepeta 8calia, in cibis & potionibus dari possunt: haec enim inde
commodissime uidentur humore deducere. Flore. Hic enim reliquis partibus tenerior est & subtilior. Anethum Aristis Et hoc humores crassos per urinam deducedo, ceu de nepeta iam dictum est. Capparis.) Capparib que cyno ba' cippis A.
to n. id est sentem canis, aliqui appellant, spinosuε fruteX c, tribaio est in girum per terram stratus: hamatas habet rubi mo- seatue nudo spinas: solia rotunda cotonei mali solus smilia. fruct uotiuae figura. qui dehiscens candidum profert florem reol deflorescente superest ueluti oblonga glans , quae dehiscens grana punicae modo intra se ostendi r exigua,
287쪽
rubentia U: habet radices multas lignosas &grades, quarum siccatus cortex, ut Dioscorides tradisi lienosis pro
dest, & cum hordeacea farina hydrelaeo su ba cta emplain stri modo imponitur, durici est discutit et 8c semen eius
lienem minuit quadraginta diebus pondere drachma rum duarum cum uino potum. Est , ut Celsus testatur, multis modis cappari aptum . Nam δέ ipsum cum cibo a ssumere, de muriam eius cum aceto sorbere, comodum est. Quin etiam extrinsecus radicem contritam uel corti cem eius cum sursuribus aut ipsum cappari cum melle contritum imponere expedit. Plinius ite, Spleneticis, in quit,prodest in uino potus radicis cortex duabus drachamis dempto balneorum usu.Ferunti triginta quinq; diebus per urinam & aluum totum lienem emitti. Ad haec quale medicamentum iocinori est absinthium, tale est lieni capparis cortex. Siquidem similia genere medicamenta, ambo uiscera postulant. Caeterum tanto ualentiora Aplum. lienis,quanto crassiore utitur alimento. Apium. Apiunx spleneticis conuenire testis est Avicenna canonis libro Et hoc ideo quia crassos humores per urinam trahit cere.' nepata&anethum. Est autem apium herba,quam nunc petroselinon uocant, aliud ab eo quod nunc apium a P
lam Iinguam, a boum linguae simi Iitudine, nuncupant. Et Plinius ab animi laeti a quam lacit Euphrosi non quo que uocari tradit. In uinum etenim deiecta, uoluptates animi & laetitiam, hilaritatem l conuiuis sacere dicitur: autor Dioscorides, Galenus, Paulus Aeginem, Plinius, Apuleius. Ethsc quia crassis ac melanchoIicis,ex quibus tristitia gignitur & splenis uitia oriuntur, humoribus aduersatur, accommodatissima est lienosis. Laices. Su cos & aquam decoctionis illorum. Pulegium, abrotonum, nitida cum astiche ccctana,
Ac thymbrae specie, qua comemorant cephaloten, Prae
288쪽
Praedixit spleni Deus Idae posse meders.
Dulcia Plautus ait grandi minus apta liens. Splen tumidus nocet,et risum tame addit ineptum. , Ut mihi sardois uideatur proximus herbis, Irrita quae miseris permiscent gaudia fatis. Dicitur exectus faciles auferre cachinnos, Perpetuos aevo frontem praestare seueram. Pulegium. Puleium Iienosis accommodum esse, testis est ρέμμη Apuleius inquiens: Ad splenis dolorem, herbam pulei
decoque ex aceto, & idem acetum calida permixtum po tui dato. Nam,ut Dioscorides tradir, potum cum poscanigram per inferna trahit bilem . Et quia inflammationes diduricies discutit, eodem autore, cum sale impositum etiam lieno fis confert. Abrotonum.) Abrotonum duum Abrotossam generum frutex est, Alterum enim scemina quod arborea
scidalbicatibus soliis incisuris minimis seriphii absinth qmodo circa ramulos diuisis, floribus plenum:comanti hus in summo fulgore auri ueluti corymbis quibusdam. Nascitur aestate odoratum cum grauitate aliqua Sc in gustu amarum. Alterum uero mas uocatur, sarmento sum
absinthii modo fruticosum. Caeterum abrotonum liu
mores per urinam deducendo lienosis prodesse credi tur, quemadmodum &apium& alia paulo ante dicta. Fatidamastiche. Dioscorides, Nascitur ex lentisco resina M M.
quae ab arbore lentiscina,a quibusdam uero mastiche appellatur: quae plurima & probatissima nascitur in Chio insula. Bonitate in ea antecedit quae pellucet&thyrrenae cerae candore suo similis est, crassa, Diabilis , & odorata. Quae contra uiridis,deterior. Adulteratur mastiche ad mixtis pinea resina aut thure. Tisaebraest eciem cephalato. Thmis coVidetur hic autor duo plantarum genera simul miscere, phaacu
uidelicet, thymbram & thymum, quod quidem Dioscorides Cephaloton, id est capitatum, a quibusda appellari Nn α
289쪽
: I PLENI - c URANDO.tradit, non autem thymbram, quae etiam cum ita & situ reia dicitur. Potuiti hoc facile fieri ex uiri uin nota iucpearum similitudine.Nam, ut Dioscorides testatur, nasci tur thymbra thymo similis, potesti thymo eadem, similiter sumpta. Sunt Pambo pro condimento in sanitatis usu grais ac utiles. Nascunturi ambo locis asperis δέ inacultis. Valent irem lienosis tum intus assumpta tum extra imposita. Intus quidem, quia humores craisos per inferana ducunt 8c ciendae urinae uim habent: Extra uero, quia nouos corporis tumores ex aceto emplastri modo imposita discutiunt, dc concretos sanguinis grumos disiiciuti Deus da. Aesculapius, qui apud Pergamum sub monte Ida numinis uice ac tanquam sanitatis autor& deus h hebatur accolebatur. Dulcia. Tradit nunc a quibus generatim abstinere debeant lienosi,& talia ait esse dulcia:
unde Celsus air, Dulcia omnia lieni sunt inimica, acida
autem maxime coueniunt. Et Gale. Nouimus, inquir, dulcibus omnibus,tum iecur, tum lienem maxime in tu mescere. Necet. officit. Quo pacto aut noceat,ipse mox
subiungit, est V id quod risum efficit intemperantem,&quem uocare possis sardonium. quo qui afficiuntur, ad interitum usq; ridere solentaeeu contigit Zeusi pictori ScCrysippo,qui immoderato risu obiere. Risium ineptum. Risum petulantem, immodicum, insanum 5c dementem: qui non minus indecorus est uiro graui quam muliebri more eiulatus. Risus autem sedes in splene collocatur, ad cuius magnitudinem,risus intemperantia sequitur,& asparuitatem eius atq; ablationem risus etiam minuitur Mausertur. Addit. Efficit. surdois herbis. Hoc est, hiis qui herbam sardoniam gustati risu in tere ut. Dicta est autem Sardoa siue sardonia herba, quia plurimum in Sardinia nascitur. Esti secunda batrach i siue ranunculi species.
Quae, ut Dioscorides tradit, in cibo potu ue sumpta, meatis alienationem & cum labiorum contractione eas con
vulsiones facit ut risus speciem praebeat. A quo euentia etiam
290쪽
c APUT π π II. t retiam Sardonius risus miserabili dicterio Inter homines
iactatur.Hanc multi apium risus uocant: Apuleius uero Sceleratam.Porro derisu sardonio plura Erasmus Rote rodamus in adagioru chiliadibus. Diei in exectu . Post pHζης s. enumerata magni lienis nocumenta 8c effectus, nuceius de exempti & ablati uitia tradit, quae sunt risus ablatio dc uitae seueritas atq; tristitia. Hinc Plin. Et per uulnus etia, inquit, exempto uiuere ani in alia tradur. Sunt qui putent adimi risum simul homini, intemperantiam* ioci conis stare lienis magnitudine. Faciles chinnos. Risus leues Nineptos o Perpetuo euo.) Vita uniuersa. Frontem seueram. Vultum dc faciem tetricam,tristitiari plenam.
LANGUID A si duro turget praecordia morbo, Miscetur mulsior serris sextarius unus, Necnon ec lini tunsum siliquae* legumen,. Haec decocta simul nondum i tepentia nectesia
RAECORDII S. Quamuis nonnum Precordi quam succingens mebrana quae diaphragma dicitur,quia cordi praeteditur, prscordiorum nomine censeatur, ut Plinius testatur libro H. Hic tamen a Sereno praecordia appellantur exta in homi Eria..ne. Et sic etiam interpretatur Plinius libro 3o.cap. . cum, inquit, Praecordia uocanaus uno nomine exta in homi- mpochradriani. Grsci quonia sub chondro,id est cartilagine, fini,hypochondria quasi subcartilagia uocant. Duro turgent morisso. Hoc est, tumore & abcessiva postemateP duro assi ciuntur. Mulso. Scilicet aquae: quae& melicraton Sc Aqua multa. hydromeli dicitur. Quamuis hydromeli a melicrato no Hydromeli. nunquani discrepetanon quidem substantia ipsa,sed aeta Melicriam.