장음표시 사용
321쪽
Y a e Ap Tam π VIII. Is 3c quod intus laesurum erat, utiliter effunditur. Verum
spacium periculosum est interdum enim tormina ac se briculas excitat, uires Uconsumit. lmpam. Immoder
ta deiectio. Frenat commixto cum seruet brassica uino. Aut cerasi uiaetiam longo iam tempore pomum. iSuccus Amineae uitis cum pane medetur. Frenat. Compescit, constringit & sistit. Feruet brastica. Caulis coquitur, coctio enim mediate feruore dc igne feruelaciente completur. Dat aut sic nobis intelligere quod non simplici coctura opus est brassica coquendo,sed plu Brustica bis ribus potius,ita ut per iteratam decoctione uis eius molli cocta. tiua magis evanescat Sc alia adstringens illi acquiratur. Vnde & Celsus medicinae lib. i. inter ea quae alvu adstrin Cap. p. gunt brassi am bis decoctam etiam connumerat. Dioscorides item aluum sistere tradit cocta, multot magis bis. Quibus 8c Plinius ex Graecorum autoritate subscribit. . Vino. Maxime austero &adstringente. cerasi pomum. cerasia trium Hoc est, Cerasia quae in triplici lant differetia. Dulcia qus gςησο .recentia stomacho inutilia, alvu molliunt cito ψ dilabun Ducis. turi siccata uero, ut hic Serenus asserisi& idem Plin. cum Dioscoride testatur,aluum sistunt. Alia sunt austera,st Austera. : 'macho utiliora. Sunt Racida quae ob incidendi uim,au- Acida.
tore Paulo Aegineta,pituitosis Rexcrementosis stoma chis prosunt. Et lisc duo genera stomachu corroborant, uentre adstringunt, praesertim sole siccata: sitim deniq; sedat ac cibi appetentia prouocat. Vulgo marena δc ama Marena. rella uocantur. Victum. Sole aut alias siccatum. Succus Amarella. Amineae uitis. Vinu Amineum quod Sc Falernum. Sic di- Vinumine ctum a regione Aminea, que suit ubi nunc Falernum est, teste Macrobio .Falernus autem ager, ut Plin. lib., .ca. s. Ager Falernus scribit,a ponte Campano leua petentibus urbanam colo Vinum Gauraniam Syllanam nuper Capus contributam incipit. Sum num.
mis collibus Gauranum gignitur, mediis Faustianum, Faustianum.
322쪽
siligineus. Aeetum cura calida.
SOL V. VENTRIs ET DYs imis Falernum,cui inter generosa uina Italiae secunda nobilitas erat, imo quod in Italia, uti Dioscorides tradit, primam bonitatis aestimationem habet. Et hoc aluum stitit praeserti m si cum pane sumatur:quod Celsus etiam testo tu inquiens,Uia est ubi uelis supprimere, panis circa selibram ex uino Amineo mero sumere,imo ut idem docet, Tritici hemina in uino Amineo austero decoquitur,id Ptriticum ieiuno ac fitienti datur, superi id, uinum id sorheturAd iure ualentissimis medica metis annumerari potest. Pane. Scilicet triticeo,sive qui ex tritico fit siligineo, similaceo uri Celsus lib. x. cap. is. Adstringur, panis ex filigine uel ex simila, magis si fine sermento est, magis etiam
si ustus est, intenditur uis eius etiam si bis coquitur. Vel bene permixtum calida potatur acetum, Vile quidem facili facto tamen utile opinor. Silaedent modicum tum purgatoria dextra, Adiecto piperis medicatur puluere calda. Sin autem longo decurrent intima fluxu, Alcy immane malum multo iam tempore gliscit,
Torridus ex uino cortex potabitur ovi. Permixtu ealida acetum. Hunc aceti 5c aquae potum aluos sistere, uel ex simplicium natura manifestum est. De acetosquidem testatur id Hippocrates de ratione uictus librox. cum alti Acetum frigefaciti Sc quia humidum corporiscosumit, sistit potius quam moueat. Et idetestatur etiam Plinius 8c Dioscorides. De aqua uero Corn. Celsus lib. x. capite xy. dicens, Aqua,uel tepida, uel praestigida dura, id est, ea quae tarde putrescit, ideo P pluuia potissimu arauum adstringit. Vile. Plebeium&non preciosum. Facili acto. Facile ad saciendum, compositionis leuis & no operosae. Siladent. Solet nonunquam ex pharmaci purgatorii substantia stomacho dc intestinis nonnihil adhaeis
rere, cuius ratione uenter ultra modum soluitur, si non
resistaturi nec sistitur donec id ablutum Sc extra corpus expulsum
323쪽
lendo, nunc medicamenta accomoda tradit autor. Μo
duum. Parum. Nam si multum Isserint,adeo ut tormina maximosi dolores dc sebres ac ulcera excitarint,vires P consumpserint, periculosum est, & timendum ne incurabilis morbus, homine tollat. Sunt qui non modicum sed medicatum, hoc est medicina purgatum, legant, nec etiacontemnenda est lectio: unicui in hoc suu sit iudicium, nobis indicasse hoc, satis erit. Tum. Tum inter alia tagnificata sua nonnunquam etiam, ut hic, fignificat Aliquando. Purgatoria. Medicementa uentris subductiva, qualia sunt Scamonium,agaricus,cucumer sylvestris, elaterium, esula, elleborus, di id genus alia. Dicuntur uero purgatoria a purgando,hoc est corpus mundando. Purrigare enim mundare est, & Purgatio,mundatio ac prauorum humorum euacuatio, dc proprie humoru qualitate sua peccantiu eductio, autore Galeno. Dextra. Dextrum
aliquando ualidum significat& efficax, ut hic, purgato ria dextra,id est medicins purgantes,ualids, fortes ti effocaces. P cris γ Piperi enim,ura utor est Dioscorides, uis est extrahendi & uentrem roborandi: unde medicin s maligns substantiam stomacho & intestinis adhaerente & laesonem inferentem, secum extra corpus extrahit & expellit, idq; potissimum si ex calida sumatur. Haec enim est de qua Mesue in canonibus uniuersalibus autoritate Galeni sic scribit: Et dixit Galenus, uerificatur aquam calidam
lauatiuam atq; mundificatiua uirtutem habere, atq; solutivam di omnem adhaerentiam remouere.qua rem Ora, remouetur etiam effectus quem inducebat. Remota enim causa, remouetur 5c effectus. Et ita medicari oportet et in omnibus hoc unum prsceptum obseruare, autore Gale no technes libron ut unam quant prius quae efficit causam rescindamus,deinde ita ad illam qus ab eadem causa lacta est, aegritudinem accedamus. Sin autem langq. Po
nit nunc medicinar dysenteriae , non quide iactae δέ con,
Purgatoria. Purgare. Purgatio. Dextrum
324쪽
Pison firmatae, quae curam non recipit, sed ei quae adhuc in fieritam. est dccuram admittit. Vbi illud etiam adnotatu non in dignum erit, quod Galenus aphorismorum libr. 4. scri hit in commento aphorismi Hippocratis, qui talis est: Adifficultate intestinorum habito, si ueluti carunculae ex ant, letale est. Quem aphorismum exponens Galenus fieait: In difficultatibus intestinorum, cum adhuc consti ruuntur, quaeda corpora pinguia excernuntur, post ii autem, nisi finiri anticipauerint quaeda ramenta ipsorunt intestinorum abiecta horum superficie interiore , quae membranosa existit,&densa illi quae cutem exterius contegit memb ranulae proportionalis. Post hanc aut & ali quid ex ipsa abraditur substantia intestinois, in quo tempore non adhuc fieri difficultatem intestinorum,sed iam factam, atq; constructam dicimus esse. Quando igitur
partes adeo magnae intestinoru excernuntur in difficultate intestinorum, ut possimus eas carnes nominare, letalem ait esse morbum, cum neq; caro concrescere, neq ue cicatrix obduci in tali possit exulceratione. Hac tenus il le. Decurrent. Defluent & expellentur. intinuo Hoc est interiora, ceu corpora pinguia et intestinorum ramentarnon quidem quae ex substantia ipsorum,sed ex superficie solum interiore membranosa abiiciuntur. Gliscit.) Crescit&augetur. Talis enim naturae est huiusmodi fluxus, ut nisi ab initio resistatur,indies crescedo in deterius uerrigat, ac demum in tantum firmetur, ut nullis amplius sit cinis cortico medicabilis herbis aut medicinis. Tomitti cortex oui. Hoetat est, cinis corticum oui. Plinius medicamen hoc gener lius facit, Romni sanguinis eruptioni mederi tradit lib. a .ca.3.inquiens:Medetur putaminis cinis in uino potus sanguinis eruptionibus.
Ramentum niuei credunt prodesse Elephantis.
re bit 'ri' n Arbore piramea cortex direpta coquetur
Axe sub aethereo, sic nigro mixta be Immensum poterit potu retinere nuorem.
325쪽
uis scobes sit priuatim quae lima aut serra detrita cadunt. Ramentum tamentum uero magis se ex tedit dc generalioris est significationis.Nam quidquid radendo,secando,incidedoue ex materia aliqua decidit, ramentum dicitur. Nivel eis. Eruci phantis. Eboris quod albi coloris existit Ebur autem os est dentium Elephantis, cui ut Dioscorides testatur, ad stringendi natura & uis est. Arbore piramea. Hoc est,mo Arbor piros ro. Sub qua Piramus adulescens Memphiticus Thisbes mea. more ardens seipsum interemit,ut fabulosa,ad quam au Monu. tor alludit, narrat historia, & ab Ouidio Metam orpho scωn libro . descripta est. Porro quod ad morum attinet, arbor est nota: poma serens quibus succus in carne uinosus: trini colores,candidus primo, mox rubens, maturis nigeri quamuis &albo colore nonnunqua maturescere
quidam tradant, ut Ouidius:& praesertim si alis populo
inseratur morus: quemadmodum & Cerasa albicantia uidimus aliquando matura. Mora item in nouissimis florent, sed inter prima maturescunt. De uiribus eorum 8c medicinis plura Dioscorides atq; Galenus. cortex. No cortex τοπι quidem radicis,quam soluere aluum dicunt, sed arboris& trunci ipsius: dc hanc etiam non recentem & uiridem, sed sole siccatam: sic enim humido absumpto& arefactauim acquirit adstringentem magis. coquetur. Torrebiatur Rexiccabitur. Axesub aethereo.) Hoc est, sub coelo, dio Ain. de in sole. Axis enim pro coelo accipitur: quanquam proprie sit linea quae mundum dimetitur, sic dictus quod quod circa ipsum agatur&moueatur caelum. Cuius li- Ptili, eardines,neae, puncta dctermini, poli, cardines & uertices dicun- verticentur, quoniam circa ipsos caelum uertatur. Quorum duo sunt, borealis siue arcticus quem nos aspicimus,&australis siue antarcticus nostro hemisphaerio prorsus absconditus, licet Lusitanis nautis Indiam nauigantibus in usu esse dicatur. Aristoteles in lib. de mudo ad Alexandrum Signa uocat circa quae totus mundus mouetur. De hqs
326쪽
SOL V. VENTRIs ET DYs. Vergilius sic scribit: Hic uertex nobis semper subIimis, arillu Sub ped: bus styx atra uidet manes P profundi.Sunt tamen qui potum N axem id cinesse existinet sed de hoe
Aethere . aliorum esto iudicium. Caeterum aethereum nunc pro puro, nunc pro igneo, interdum pro alto et sublimi, nonnunquam pro sydereo, caelesti S lucido accipitur. Dici Macri turl ab aethere, qui aliquando pro aere laniatur. Vergialius, Resonat*fragorib' aether. Et Cicero de natura deorum libro x. Locus quidem, ait, hiis etiam naturis qus sine animis sun t, suus est cuiq; proprius, ut terra infimum teneat, hanc inundet aqua, supremuin aether, ignibus alti tissima ora reddatur.Aliquando uero pro igne accipitur, scin dicitur quasi ardens uel urens .Irem dicitur aliqua ado aether quasi semper currens:& fic quod perpetuo moueatur cael u m dicitur aether.Ouidius, Altot sub aethere fixis incursant stellis. Idem, Sic habites terras & te desideret aether.
Numinis aut iussu cedrum cum mastiche misces, Mollitam* picem oc rasum de nauibus unguen, Languida quo sidens medicamine mebra ibuebis.. Numinis iussu. Praecepto & traditio ne diuina Aesculapq,
qui medicus suit insignis&post obitum in deorum nu- cedri L merum relatus. cedrum. Cedrus, au tore Dioscoride. grandis procera V arbor est, ex qua cedrinus liquor colligitur. probaturq; qui crassus pellucet,&intenso firmo modore est,quil diffusus concretis stillicidiis seipsum con tinet, nec di tituit. Natura &uis illi est uiuentia corpora corrumpere, defuncta incorrupta seruare: quam ob causam cadauerum uitam plerim eum dixerui. Siccat autem
Nulla D. N adstringit. Nastiche.) Mastichelentisci arboris resina est,qus & lentiscina dicitur resina, adstringendi ui parti
4 cipas. Nam, ut Dioscorides testatur,tora arbor et omnes eius partes, seu stus, laba,ramorum P er radicum corre
di quicquid ex eo est, aequali sunt potestate, aluum , uet Plini
327쪽
Plinius libro ιι. cap. ν. tradit, fistunt. mrum plem. Piceni liquidam, quae ex pinguissima redae & piceae materia colligitur. Probatur splendore, leuore& puritater facit contra letalia medicamentat qualia sunt medicinae quae soluendo su ni & ultra quam oportet soluunt & intestina excoriant& erodunt, quas erosiones lenit & glutinat, uirium cn infirmitatem corroborat, & serpentia ulce ra coercet. Ra umden semunguen. Hoc est, Zopissam, PixM P. quae derasa nauigiis cum cera resina in t eadem cum iam
ducti sui praestans. ridens. Cum fiducia, di sine dubio subsequente effectu salubri.
Proderit & pueris quos dentis origo fatigat
Castaneas coxisse nuces 5c sorba uetusta Atq; apium caules P rubus quos iundit acuta Potio quae fluidam consumpta morabitur aluum. Proderit cr pueris cre. Ponit nunc medicamentum quoddam leue quod pueris dentientibus exhiberi possit dum
fluida aluo tenentur. Solent enim communiter infantes eo tempore quo dentes oriuntur,uetris fluxu uexari,quibus lacile cibis ac potionibus adstringentibus succurri poterit, praesertim potione quam Serenus prsscribit,qus digrata est& no insuauis. Quod obseruandu nobis proponit Celsus lib. . cap. deleuitate intestinoru, inquiensi Quod aeque ad omnes similes affectus pertinet, in hoe cava. maxime seruandum est: utcu pleram utilia insuauia sint, qualis est platago & rubi & quicquid malicorio mixtum est, ea potissimum in hiis dentur quae maxie aeger uolet. Deinde si omnia ista fastidier, ad excitandam cibi cupidiatatem, interponatur aliquid minus utile, sed magis gratum. O iras nuces. Castaneas Latini nuces cognomiis castaneae. nant. Plinius libr.is.cap. s. Nuces vocamus & castaneas, pisces cita quanquam accommodariores glandium generi. Arma stanea. tum hiis echinato calice uallum, quod inchoatum glan
328쪽
so LV. VENTRIS ET DYS. naturae. Trini quibusdam partus ex uno calice, cortex lentus. Proxima uero corpori membrana, Zc in his & in nucibus saporem, ni detrahatur, infestat . Torrere has in cibis gratius modulantum laturas praestanti ieiunio sce Batinisam minarum quandam imaginem panis. Sardibus heae prodiani. Glandes uenere primu: ideo apud Grscos Sardianos balanos ap- Sardians. pellant, hoc est, glandes Sardianas. Et Dioscorides inter glandes de hiis agit libro i capite de quercu, ubi de casta n eis sic scribit Sardians uero glandes, quas aliqui topima castanaue aut mota aut Iouis glandes appellant,&ipsae adstringentes eadem possunt, praesertimq; quae inter co
rium et carnem earum membrana subiecta est. Et Plinius libro M.cap. 8.Castaneae, inquit, uehementer sistunt mees Heracle machi dc uentris fluictiones. Has etiam Heracleoticas nuotice. ces appellant. coxisse. Crudae enim acerbae sunt 8crata. in cibo minus suaves coctis. Sorba uetulla. Sorba sicca, magis P,autore Celso, quae torminalia uocantur. Cum
enim in quadruplici sint differentia, ut Plin. tradit, quartum genus quod torminale appellant, remedio tantum probabile.At de horum ui Zc natura sic scribit Dioscoris des: Sorba cum luteo colore adhuc sunt necdum matu ruerunt, secta 5c in sole siccata, aluum in cibo cohibenti Mola eadem teruntur,sumituri pro polenta in eundem usum eorum sarina. Potest idem S decoctum eoru . Nee uires eorum in sistenda aluo tacuit Martialis inquiens, Apiari. Sorba sumus molles nimium durantia uentres Apium.)De apio& generibus eius plura Theophrastus libro deplantarum historia f. Plinius libro is. cap.σ.et Colu mella libro in. Quod ad medicinam attinet, apium compescit Rubra. aluum, autore Dioscoride. Rubus. Rubus quem Graeci tabia Iasuti halon uocant, trium est generum. Vnus a loco in quo nascitur,Idaeus uocatus, quoniam multus, ut Dioscorides
tradit,in Ida monte nascitur, spinas habens breues & aliquando nullas. Alter quem Latini modo rubu, ut Plin. modo sentem, ut Columella, nuncupantuet quia The
329쪽
catur. Hic, autore Dioscoride libro .. siccat & adstringit, bibituri ad sistendam aluum ramorum eius decoctum. Quin etiam succus ex soliis caulibub P expressus,mox in sole densatus, alae eis catius medetur.Fructus prsterea in media maturitate in cibo sumptus,et flos eius in uino potus sistit aluum .Huius rubi, que uulgo omnes nouerui, Mora Vatico mora, qus Vaticana, a loco ubi augustiora nascun t appellant, extrema sstate maturescentia,bestiis uel hominibus cibos dedit natur Est 3c tertius rubus, quem Graeci cy- ono Fator. nomaton, Latini rubum caninum seu canis sente appeti caminas. lan t.Frutex est rubo longe maioriarborescit enim autore S M tam . Diosco. libro i .Folia cr habet loge quam myrtus latiora. Spinas in uirgis duri istinas, florem candidum, fructum oblongum, olius nucleo similem cum maturescit rubentem, intra quem lanis similia sunt:qui siccatus S in uino coctus & pot', sic tame ut fine interioribus lanis illis,qus faucibus et arteriae nocet, sumatur, alvu sistit. Estq; rubus hic, ut Theophra. tradit, inter frutice N arbore medius, punicae similis, solio uiticis, fructu seres rubentem, punicae cytino similem. Caeter usiccante Radstringente ruborum uim testatur etia Plin.aim Celsus. Acuta. Spinosa
propter spinas quas habet. cosumpta. Exinanira,exhausta & ebibita. Morabitur H .a Venite sistet de adstringet.
Q V I D non aduersum miseris mortalibus addit
Natura interno quum uiscere tinea serpens, Et lumbricus edax uiuant inimica creanti,
Quod genus assiduo laniat praecordia morsu, Saepe etiam scandens oppletis faucibus haeret, 'Cbsessasq; uias uitae concludit anhelae.
330쪽
bus uentris. Quorum hic SerenuS quem
l. i admodum et Celsus duo tantum genera iacit. Ascarides. cum tamen tria faciat Galenus. Vnum eorum qui tenues et minores in parte maxime inferiore intestini crassi&longa non egenerantur,& plurimi apparet in tua mentis male ciba coquentibus,et tales uocatur ascarides. Lmbrici Alterum uero eorum qui teretes ac rotundi & palmares rotundi. autetia maiores in superioribus & gracilibus magis intestinis cosistunt,& aliquando ad uentriculum ascendunt S per sauces ac os exeunt:tales P pueros maxime exercet
S infestant, multot plures in eis generantur quam asca brici uti rides. Tertium genus est eoru qui rarius generantur,sed Cr longi. peiores sunt,lati et longissimi,quisspe per tota extenduntur intestina, & totius intestini longitudinem aequant:diciris bi Cirtae eo quod assimilentur κωρ ἴας, hoc est fasciis. in
Tettic. stitis& zonis, qua ratione etiam ταν ta taeniae uocantur,
Timσ- ut facile suspicari quis poterit, muniatis literis, quodctu facile fuit, pro taeniis dici coeptum esse tineae. Porro hoc genus Paulus Aegineta haud aliud esse ait quam mutatione adnatae in interiore intestino membranae in materia animalis modo mobile, quae saepenumero tota reddatur longitudine incredibili, aliquando aute pars eius aliaequa. Tales tricenu pedu& plurium longitudine aliquando uisas tradit Plinius libro ii Et nos itidem admirandae longitudinis tales uidimus non semes, ceu relatum est a nobis in commentariis Apuleianis copiosius. Veru quo pacto creentur animalia uentris Sc uerna es, docet Hippocrates libro .de morbis: EstΨ omnium causa, materia eruda, crassa de pituitosa,qualis in pueris colligitur,& in prouectioribus qui immoderate uiuunt. Sunti omnes
Sascari des& elminthes siue eae teretes sint siue etia lataee' genere eorum quae rota substantia praeter natura sunt. Quocirca S prorsus eas expelli e corpore conueniet. Expelles autem, ut inquit Galenus therapeutices libro uiuu