Quinti Sereni Sammonici ... De re medica siue morborum curationibus liber tum elegans tum humanae saluti perqùam utilis, & diligenter emendatus. Item Gabrielis Humelbergij ... in Q. Sereni librum medicinalem, commentarij

발행: 1540년

분량: 510페이지

출처: archive.org

분류: 약학

341쪽

bus omnibus extensa adiacet & intestina eum ometo con Peritoneo . tinet,peritoneon a Graecis dicit & a Barbaris mirach. Cae Mirach. terum quod ad colicum dolorem attinet, fit is a frigido causa doloris crasso laut uiscoso humore seu spiritu flatuoso egressum coliti. non habente. Esti uehemens & longus. uehemens qui dem ob intemperantiam & corporum quibus contine tur tentionem et longus uero et perseverans,quia difficulter uacuatur, ob corporum ambientium crastitudineae spissitudinem quibus ipsum continent et arcent, quod tenuiora intestina ob tunicarum rara tenuem P essentiam sacere non possunt. colla. Dolor colicus. Prusum. In Drusum

uisum dicitur quod inuidia Sc odio habetur, cui V inui

detur. intima carpit. Interiora uentris S intestina comis . . apit, molestat δέ torquet. Manie. Mandere proprie est Mandere. dentibus c5 terere et comedere. Galeritum. Galerita auis Galerita. est quae nunc alauda dicitur, Graece corydalus,a galeae si militudine, eo quod in summo uertice habeat apicem dc plumulas elatas in modum galeae.Plinius libro M.cap. Nait: In capite paucis animalium nisi uolucribus apices: diuersi quidem generis Phoenici plumarum serie medio eo , exunte alio,Pauon ibus crinitis arbusculis,Stymphalidae cirro Phasianae corniculis. Praeterea pavo, atque ab illo galerita appellata quonda, postea Gallico uocabulo etialegioni nomen dederat alluda. Huius coua colon uarius usus est. Na Diosco. tosta in cibo sumi iubet. Paulus Aegi neta Averrois et Serapio simpliciter cocta & comestam idiu. Plin. lib. o.ca. 3 assa, siue in nouo uasecu plumis exa citam contritam lin cinere, bibi ex aqua coctu cochlea viribus ternis per quadriduo, item cor eiusadalligatum sce . . mini, amplius recentem tepentem V adhuc deuorari.

Aut pauidi leporis madefacta coagula pota.

Sive apio nepetam tereti cum mastiche iunges, Necnon di species ambas redolentis anethi

342쪽

o Lo SEDANDO.Pisidi. Inter animalia enim maxime pauidus est lepus. coagulam te Leporis eoagula. Inter coagula intestinoru doloribus in poris. xime medetur leporinum ex uino trium obolorum ponacoagula quid. dere potum,autore Dioscoride.Coagulum autem ea ui

sterum pars est, qua ad densandum lac utimur. Estq; substantia dc mucili ago quaedam superflua lacti coagulato quodammodo similis in uentribus Sc certis animalium uesicis genita 8c appensa.Sic quidem dictum a cogendo, hoc est,a colligendo aut stringendo. Vnde etiam aliquando pro omni eo quod densat δέ coniungit, accipitur. Nadefacta. Humecta&resoluta, id* praecipue in uino. λpDiti Apio. Scilicet satiuo et hortulano,quod non modo coli Petrossin . sed& aliorum quom doloribus medetur qui ex flatuoso spiritu egressum non habente generatur. Vnde Diosco rides ad nullum determinatum morbi genus id applicat, sed omnibus indisserenter inflationibus utile pro nutiat. simpliciter dicens Solvit inflationes. Quamuis saxatilis apii quod petroselinon dicitur uires corra colon proprie ualidas tradat inquiens,Petroselinon stomachi Zc coIi in privi flationibus torminibus* medetur. Nepetam. Quem admodum apium simpliciter inflationibus ubicunq; existant prodesse dicit Dioscorides: sic etiam nepetam fini pliciter strophis Sc torminibus, hoc est doloribus uehe. mentissimis, siue in colo siue alia quacum parte existant. . labri utilem scribit. Tereti ) Rotundo. ma licte.) Et hoc uentrem ae intestina consortando. Species Fas. 'Genus Anethum, d utrunq; domesticu δέ agreste. Redolentis unesti.) Vtrunq; flocum, enim odoratum est. Deagresti quod meon appellatur, urnis. agit Dioscorides libri primo inter aromata et odoramenta, ait*radicibus esse odoratis, quae in aqua decoctae Asine coctura triis utiles sint inflationibus & torminibus. sed dolores capitis sacere potum ustra qua deceat meon. Domestici uero redolentiam testatur ColumeIta dicens, Et bene odorati flores sparguntur anethircuius siccare comae ct seminis decoctum, ut Dioscorides prodit, tormia

343쪽

ni R inflationes sanit. Est nune communis In omniabus uentris Rintestinorum doloribus mitigandis an thini olei usus.

PURGANDO ET URINAE prouocandae. c APUT ππα I. SI eui uesicae tardus eunctabitur humor, Haec mora rumpetur uino peruicta uetusto. E S I c A E. Vesica, quam Gny Graeci diis 'sic και cunt,insta aluum a priore parte est,tota neruosa Cuius officium unicu est, ut uidelicet com Wμπρ ἴςu prehendat,esti humidi excrementi conceptaculum. Unde Aristoteles libr. de historia animalium primo cap. a.Humidi, inquit, excrementi coceptaculum uoscam:sicci,aluum nominamus. Nec a renibus trahit urinam uesica,sed renes per ureteras, quae uenae sunt a reni, Vς μπ hus ad uesicam protense, excernendo in uesicam mittuti M. ὶ Accidentia quae uesicae superuentur,partim caeteris com munia sunt, ceu omnes ipsius praeter naturam tumores,

dolores δέ qus hos sacere possuntassectiones,partim ipsi soli propria, ut Ischuria, Stranguria, ac per alium quom

modum immoderata urinae excretio, Squae Dysuriadi citur. Verum huiusmodi affectus uesica tanquam meatu

tituntur, ipsa haudquaqua affecta. E quibus Ischuria est i Auria. integra urinae detentio, propter meatus ipsius &fistulae Uretra,fμι quam Urethram uocant, constrictionem et quae uariis fit urine. modis,uidelicet,aut propter corporis ipsius tumore puter naturam, aut cum aliquid ei praeter naturam innasci

344쪽

VEs Ic AE e ALC. V R I N A E. pressae urinae & ischuriae causam ponit item Celsus, qui urinam aliquando non reddi ait quia senectute iter eius Aph li.3. N s. collapsum sit. Stranguria, quam Cato lotia sub stillum uoM Nμ u . cat est qua do stillatim, parum & frequenter quis mingit: Loti μ si βη, id aut ob virtutis retenti uae imbecillitatem in uesica,

aut ob urinae acritudineta Imbecillitas.autem ob inanio dicam in temperaturam praesertim frigidam, siue tumo rem aliquem praeter naturam in ea. Acritudo uero urinae aut ob renum passionem,aut aliarum partium uitium aliquod ,cuius ratione humorum suorum uitia ad uesicam transmittunt & cum urina periniscent et nonnunquam etiam ab in temperaturis quibusdam,maximea calidita

te, deinde a caliditate&humiditate, S demum ab humi fissum. ditate. Dysuria est mingendi difficultas, de qua Galenus Aptior.lib. 7. sic scribit: Dysuria potest & quaecum dolore fit mictio dici potest autem & quae cu difficultate aliqua, adeo quod uix uesica operetur. Eam uero quaecum dolore est, iacit inflammatio 8c abscessus 8c ulceratio 8c inaequalis inteni pera tura & spiritus flatuosus.Si uero motus dissicilis aliis

quis, uel potentiae imbecillitas,uel tumor cotra naturario,

ex omnibus litisce dispositionibus. Hscille. calculo. 3 Lapidi,qui hominum quibusdam diro cruciatu in uesica generatur: maxime autem,utina phorismis libro i. Hippo crates prodit, pueris,qui inter illos qui iam dentes ediderunt,&qui pubertati sunt proximi, mediam, quae usque duodecimum & tertium decimum annum progreditur, habent aetatena. Et horum, uti Galenus scribit, lapis propria est passio illii enim ob edacitatem no paucos crudos humores coaceruant, ex quibus pars crassior una cu urinis ad uesicam perueniens, tu lapidum generationis materia. Accedit altera causa, uehementia caliditatis, Acer uant enim et senes humorem crudum non paucum, non propter edacitatem, ut pueri, sed propter potentiae con coquentis imbecillitatem, non tamen calore sortem ha hent qui ex materia crassa uaporem resoluens lapidem generet. Calculia Mascae

Hipp.lib. . de morbis.

345쪽

tento. Est autem urina sanguinis Raliorum humorum colamentum et a quo suas. Sic dicti, ut quida putat, quod in exeundo urat. Vel ut alii uolunt a uerbo Graeco obha o H. quod est mingo, unde etiam ιυ ρ Graeci urinam dicunt. OUομ

vesicae human) Lotium & urina. Tardus. Segnis, exirhrion potens, sed praeter naturam detentus & remoratus. cuncti bi uri Remorabitur&detinebis. Haemora. Urianae detentio. Rinpetur. Frangetur & ad exitum prouocabitur cieturi urina. vino uetusto. Uinum praesertim Viti veto, uetustum& tenue, diu reticum esse Surinam moueretea diuret cura, statur etiam Dioscorides libro s. dicens, Vrinam pelluntqus uetustissima tenuial de alba uina su nt. Et hoc maxime ubi aut grumus aut pus aut crassus lentus p humor retentionis causa fuerit. t

Prodest ex paruis acinos potare sabucis, Aut hederae succum, ut lachrymosi trita sinapis,

i Necnon resinas Oricia therebinto sis speciem heruiliae paruos glomerabis in orbes, inios ternos tepida mixtos hausisse medela est. Acinos ex ducis. Idem testatur Plinius libro , . cap. s. ino Acisi ab L quiens, Acini sabuci urinam mouent. Hederae uteum. He Ης υμccM.

derae in medicina acris est natura, autore Dioscoride. Und e & urinam mouet, teste Plinio. Lachomosisinapi. Acri in pismonia & feruore suo lachrymas cientis N prouocantis. Columella, Sec placessenti fletum factura sinapis. Quod autem urinam ciat &moueat sinapi, restantur etia in Celsus & Plinius. Tritu. Contrita scilicet semina. Resivis Resio there therebinto. Quamuis omnis resina moueaturinam, ut Vini' autor est Dioscorides, potior tamen inter omnes est the- τσς H:Mrebintina, quae omnes alias antecedit. Oricia. Hoc est, Orici circa Oricon ciuitatem nascenti. Est enim Oricos ciuitas Orim Epiri, secus qua plurima nascitur therebintus, nigrum

lignum habens, soliditatem in buxi specie. Verg. Eneid.

346쪽

,i VESIcAR c ALC. URINAE.libr.io. Inclusum buxo aut Oricia terebintho. Et Propertius libro i. Sed thiae thalamo aut oricia terebintho. In inruilia. speciem heruiliae. Hoc est formam paruam & rotundam, cuiusmodi est heruilia, quae leguminis genus est, & Graece dolichus uocatur, ut sentit Io. Manardus in Epistolis medicinalibus. orbes. Orbiculos, globulos S pilaeas paruas. Glomerabis. Formabis 8c in glomeris formam coninficies. Ternos. Numero tres, Rhaec quantitas una uice sumenda est sufficiens. Tepida. Aqua moderate calida. Fic enim no adhaerent. Cum enim tenax & uiscosa res sit

per se deglutiri no posset. Musisse. Devorasse, deglutisse. Quondam etiam nimium praeceps urina fluendo Irrigat exuuias,obscoenos inficit imbri,

Ergo cinis cornu ceruini proderit haustus, Vel nepetae ex uino tritum uel lacte capellae, Tum leporis cerebrum ex uino potare decebit.

Quoniam etiam. Aliquando. Postquam retenta urinam ciere docuit: nunc nimium fluentem & incontinentiam eius sistere& cohibere docet. Nimium praeceps. Nimis uem tox&plus iusto praeterq; naturam fluens. Irrigat. Hu Ex mectat. Exuuia . Vestes ab exuendo sic dictas, quemad inDMG modum ab induendo induviae & indumenta sunt dicta. Dicuntur autem exuviae non solum de hominum uesti mentis, sed di de aliorum animalium spoliis: unde & serpentum pelles exuviae dicuntur. obscoeno imbri. Hum re olente&lotio laetente. inficit. Contaminat & laedata comm προ cinis eornu esuini. Cerui cornu uim habet omnes humo. Minicitu res exiccandi: quare dc omnem fluxum tum uentris tum uteri tum uesicae cohibet &sstit, dolorem Usedat, prssertim in cinerem redactum, drachmael unius pondere in Ne t potu datum. Nepetae tritum. Nepetae puluis uel cinis contritus seu succus per cotritionem extractus. Solet autem Nepeta urinae incontinentia cohibere, maxime ubi ut

tutis retentius ob frigidam intemperaturam imbecillitas

aut i

347쪽

c APUT XX π I. i 68 aut spiritus flatuosus causa est. Frigus enim seruore suo reprimendo, uirtutem corroborat S statuosos spiritus dissoluit, humores P desiccat. Alias eni S ab aliis causis

accidente urinae fluxum potius augeret.Nam, ut omnes testantur, urinam cit nepetat nisi & hoc modo humores expurgando fluxus fluxum tollat. Vina.) Maxime acerae . ho& stiplico. Lacte. Prssertim ubi exulceratio adest. Me caprinam. Nam, ut Dioscorides lib. a. tradit, Interaneorum exulce rationibus comuniter Iac medetur, precipue* gutturis, pulmonum, intestinorum, renu&uencae. canta. Caprae: propter cibum adstringentem quo plurimum ue scuntur. Tura. Deinde ultra dicta ia medicamenta. O cerebrumporis cerebrum. Idem testatur Plinius lib. a .cap. xo.dicem: leporis. Cerebrum leporis in uino urinae incontinentia cohibet.

Sed dolor internam uesicae si capit aluum, Subueniet radix frondosae epota cupressi, Pulegiumue potens domitum seruentibus undis.

sed dolarint. Solet nonnunquam urinae continentiam dolor subsequi, praeserti ubi exulceratio aut acris quispia humor ipsi occasione praebuerit. quemadmoduet in dy stria uocata acciditi Huic itaq; affectui nunc idonea adhiheri docet medicamenta. ineratim uesaluam Hoc est,cauitatem interiorem uesicae&ueficam ipsam. cupit. Assi cit&molestat. Radix conesti. Adstringit cupressus, sicu cupressa cat & refrigerat. Vnde&solia eius contra destillationes in uesicam&dysuriam cum passo&exigua myrrha uti- liter bibuntur, ut autor est Itb... Dioscorides. Plin. uero i ilibro -ca. s.Radix, inquit, cum foliis trita potam, uesicarta stranguriae medetur. Quae mala quoniam dolor sequi solet, tolletur idem, ijsdem malis sublatis:quod, ut hic Serenus testatur, cupressi radix efficit pota. Frondose.) liosae dc multorum soliorum: quae eandem quom cum int radice uim habentadstringentem. Pulegium.) Vesicae do Pulebam

lore Ersserum qui ea urins angustias di calculo time

348쪽

Gemere.

Empetron.

VESICAE . e AL c. URINAE.habent, pulegii potu mitigari, uel Plinii testimonio ceratum est: libro etenim io. cap. t . inquit, Vrinam pulit ex vino, & si Amineum sit, & calculos & interiores omnes dolores. Domitum Ier.undis. Hoc est, in aqua decoctum.

Si uero in loides densus conuertitur humor, Qui retinet cursus, gemitumi dolore frequentat, Saxifragam seu sphongiten succurrere credunt, Praeterea semen myrthi sylvestris Iaccho At oleo mixtum bibitur nec desit acetum, Vinas sumantur fit sto condita cumino, Sive palumborum capitur fimus acre ferorum Dulcacidis sparsum succis tritum* solutum, Necnon obscoenus caprae potabitur humor, Obrust hic morbum,labefactaq; saxa remittit.

si uero in letides. Calculi remedia traditurus autor, docet prius ex qua re ide generetur, Squae inde causentura cidentia.Dictum est autem prius a capitis initio.quod eat culi materia est crudi incorpore coaceruati humoris parsi crassior, cum urina ad uesicam perueniens. quam par tem densum humorem uocat, generatus uero calculus urinae cursum dc fluxum retiner, 8c inde assectos diro cruciatu & dolore *pius & Dequenter molestat S assici παmitum S suspiria inducit. Gemitum. Suspiria. Gemere proprie pectoris est,cum prs angustia in sonum prorumpit: Saxi rugam. Saxistagam ab aliquibus Empetron uocari, autor est Dioscorides medicinalis sylvae libr. . cap. 7 . quamuis eodem libro capite iro. aliam herbam faciat petron, aliter illam describat&alias tribuat uires. verum quia Plinius lib. tr. cap. s. unam eandemis sexus ags ac em petri nomine licit herbam,uiresep illi tribuit. ras Dioscorides sub iisdem nominibus,diuersis herbis.

nostro etiam aeuo laxi fragae nomine herba sit uiribus

eisdem quibus Dioscoridis laristaga, &siliquas serat leti tis

349쪽

e Ap VTiπππr. Is tis similitudinem reserentes,ceu de Empetro scribit idem Dioscorides , unde & pha coides, ut ait, appelletur: hine facile persuasum habeo ale olim ab ignaris diuisa suisse uti nunc etiam sunt apud Dioscoridem, quae simul iungi

eouenisset, et ut ex uno capite duo separari et una herba diuersae factae sint, quae unu 8c ide esse debuissent. Quare etiam non male egisset, meo iudicio, si Dioscoridis interpres ille Florentinus Plinium sequutus diuersa illa capita in unum coalescere permisisset,quod Rego factu opus esse censeo.Sed de hoc satis.Quod uires eius concernit, Sarisaga,inquit Plinius, recens, quamuis nos radice non

recenti etiam communiter utamur, urinas cit decocta in ,

aqua,uel trita calculos frangit. Qui fidem pro isso hule quaerunt, affirmant lapillos qui suffervefiantuns rumpi. Dioscorides uero, Bibitur, inquit, in uino decina utiliis . T terstillicidio uesicae & singultientibus t calculos uesicae stangi , urinam cit. Caeterum dicta est saxifraga,aut quia in petris nascens eas dum nascitur rumpar, ut siqui uo- .lunt: seu ut alii, quia lapillos in uesica frangat atq; mmminuat. Nascitur aute plurima in Rhetia prima, locis asperis & petris.Sun t & aliae lab saxifrags nomine nuc in usu herbs, sed de quibus nihil ad praesens. v giten. Spon sponi Ies res lapis est qui in spongiis reperitur, unde & nomen lupis.

indeptus est. Hinc Plinius libro ι'.cap. o. Spongites, inquit, spongiae nomen repraesentat.Et lib. 3σ.cap. s.Spongiae lapides inueniuntur in spongiis,& sunt nativi. Qui

clam eos cyMolithos uocat,quoniam uesicae medentura

calculos rumpunt in uino poli. Et Dioscrides libro σ.Inueniuntur, inquit, R in spongiis lapides thii cum uinopoli calculos uesicae stangunt. Et hii etiam ex medicamentis illis sunt qus reliquis in stangendo lapidem longe sorti ira sunt,autore Avicenna. Semen mulasti Myrthus inribia buseluestris Latine Ruscus dicitur, myrtho simile soliu ha- stris.

bet , minus tamen lanceae figura, in summo acuminata Rusci x

350쪽

Libr. M. capultimo. vinum. oleum.

VEs IcAT, CAL c. VR NAE, cum maturuit ruberem, o si ea intus duricie. Ramulos us 'tilium modo lentes, numerosos, ab ipsa radice statim, inafragiles, cubitali longitudine, loliis plenos. Radicem graimini similem, sapore acerbo, amarescenteU, uti libr. Dioscorides autor est, qui etiam cu Plinio oxymyrsinen, iid est, acuminatam myrtum, dichamaemyrsinen, id est humilem Sc terrestrem myrtum, appellari tradit. Cuius semen Plinius etiam cum uino aut oleo aut aceto potum calculos frangere testatur: nec refert quod liquores non coniunctim, uti Serenus, accipiendos praecipit.Nec mo do semen, sed & rad ix,quam in honore esse dicit Plinius. . di folia itide in uino decocta & pota uesicae calculos Danaguntia pellunt, si Dioscoridi credimus. Mecbo. Vino, praesertina antiquo & tenui,quod fracto calculo uiam ad exitum praebet & urinam ciendoetiam expellit. Oleo. Hoc enim utile est excoriationi quae ex calculo accidit,lea Aeetum. niendae R dolori mitigando. Acerum. Vt quod aths penetrandi uim administret δέ inflammationes arceat, cal cultas P frangat: qua uim illi esse ues ex historiis satis maia . nifestum esse potetir,prsserum ea qua Hannibal alpes fret inure. gisse & ita transcendisse serturi cumino. Maxime sylve iii stri,S eo quidem quod sativo simile est, quod hx singulis floribus corniculatas filiquas sublimes proseri, in quibus nigellae simile semen est . quod potum uesicae stillici dio, calculis, S sanguinis concretos grumos cum urina reddentibus succurrit,autor Dioscorides libr. ν. Frisso. Parum asso, ut si quae inest iu perflua humiditas consu- FimApo matur. Fimus palamboram. Columbarum agrestium alii ii Iamborum. excrementum&stercus, quod reliquis longe acrius est, magis T calefacit de urit. Et quam hic Serenus Palumbo rum, illam Avicenna decimaoctava tertii, columbarum fimo uim extrahendi lapides tribuit, quod tamen idem est. Plinius libro io. cap. 3. Fimum quoql palumbium, in 'quit, in saba sumi contra calaulos & alias difficultates nec scat similiter plumarum cinerem palumbium serorum

SEARCH

MENU NAVIGATION