장음표시 사용
411쪽
e AP UT XLIt. 'sto obeatur. Lutea. Rutilae & croceae siue cerinae a colore. 'Color enim is maiorem temperameti siccitatem indicat. Percus porcae. Idem testatur Plinius naturalis historis lib. Surcus porc xl. cap. 1 inquiens: Fimum recens sirum uel inueteratrinina illinitur uulnerib' ferro factis. Saevo Mrbor Forti di uehementi percussione. Lixitio. Lixiuium est aqua Li in m.
in qua lauandi gratia decoctus est cinis, hoc est, puluis intque materia usta redacta est & Iix dicitur.PIin. Ad couulsa
uiscera aut contusa,ut M. Varro autor est: ipsis enim uer his eius utar: Lix cinis, inquit, est soci. Inde enim cinis L .luxatis potus medetur, ut licet uidere gladiatores,quum deluserint hac iuuari potione. Haec ille. Dioscorides libris. cap. ss. Fit ex cinere lixivia,cuius usus est contra lapsus praecipitatio nes . ceras. Cera duricias mollit 8c distu cora. , tita estq; materia emplastroru. OM. Praesertim album eius: quod libr. s.Celsus inter ea quae uulnera glutinant, O M. connumerat. Et Plinius libr. is. capite i. aliorum opiniounem referens in quid Aiunt & uulnera cadido glutinari. Id 7 maxime crudo, teste Dioscoride libro x. cum inquit: Quod cadidum in ovo est crudum refrigerat&glutinati oleo. Prssertimuereri, quod magis discutiti vibices.) Via vi stetibices diculur plags uerberu N percussionu in corpore humano factae. Sic di ctae quod ut stanti Plags uero qusdam
sunt apertae,& harum aliae recentes ut uulnera recentiar aliae ueteres,ut ulcera putrida saniel purulenta fluentes. Quaedam autem sunt claust, quarum aliae sunt notae tanatum collecti ex uerbere sanguinis & citra tumorem etiam quae liuores dicunturialis uero cum tumore,ut tumentia Liu.rx
ulcera & tumores qui ex uerbere collecto in unu sangui ne fiunt, quamuis&citra uerbera in corpore tumores
Si uero insienus manat de uulnere sanguis, Purpura torretur conchilis perlita suco, . Huius uis cineris cWrrentem detinet undam. c
412쪽
V VLNERIB. FER. A UT V E R B. vi rem. Impetuosus, immodicus S multus atq; super fluens, qui periculum secum ferre solet. Unde Celsus ait: Ubi aliquis ictus est, qui seruari potest, protinus prospiscienda duo sunt, ne sanguinis profusio,neue inflamatio interimat. N profufionem timemus, quod ex sede uulneris et magnitudine eius & ex impetu ruentis sanguinis intelligi potest, siccis linamentis uulnus implendum est.Et purpura. tale nune nobis proponit Serenus. Purpura. Purpura proprie piscis est ex genere concharum, cuius sanie siue cruore tinguntur lanae nigrantis rosae colore. Accipitur
tamen aliquando pro colore ipso a matre sic dicto.Potestitem dc pro lana eo colore tincta accipi, fiue pro uellerib quae in marinis purpuris stupparum imagine sunt, abali Purpurara quibus tomenta uocata, ab aliis licia,ab aliis fimbriae ab tomenta, alii stupps aut uillositates, Grsci κι- τ' nuncupant. Rexitia periuntur siquidem in purpuram genere quae superiorerimbris. sui parte uillosae sunt, tam tenui & sequaci uellere ut in Gsfονα tum lini modo trahi & confici possit. Et siue de hoe siue
villositates. pecoris uellere purpurarum sanguine tincto loqui interuκ κπα. ligatur autor, medicamentum efficax comprobabitur. De priore testimonium nobis exhibet Dioscorides libro. i. capite de lanis,du id in eunde medicins usum Ianarum modo cremari prodit. De posteriore idem testatur autor hic mox post Ninfra capite penultimo. Csterum non solum huiusmodi uellera tali sanguine insecta de cremata
languinis fluorem inere possunt,sed 3cipsa tota purpurppiscis substantia cremata, hoc est, testae& carnis ipsius ci, nis. Vnde Avicenna Canonis libro x deostraco purpureo adusto loques Ostracum,inquit, cum carne sua confert uulneribus. Siccat enim purpurarum cinis Sc conis stringit, autore Dioscoride. Torretur.) Aduritur Scincinere redigitur. cinctilis. Scilicet purpurei. Perlita. In Fucia. secta Stincta. Fueo. Colore & sanguine. Fucus herbae genus est tingedis lanis apta: Graeci φυκομ uocat. Accipii
aut & pro colore ipso arte addito. undam. Sanguinem.
413쪽
e Ap πτ π L II. 2sI' verruear quom defeetie frenare cruorem Dicitur ambustus Tyrio deuellere puluis.
Praeterea nimios reserati uulneris amnes
Foeniculi cinis adstringit, uel fimbria porri.
Sive simus manni cum testis uritur ovi, Et reprimit fluidos miro medieamine cursus. Vorucae Verruca est caruncula & tuberculum corporis ' eminens, cuius seste sanguis suo contactu alias quoque nasci facit: equarum etiam sectione sanguis aliquando immoderatius fluere solet,cui fluctioni nunc praesenti capite mederi docet Serenus. Quo pacto autem ipsae radicitus extirpande sinsidocebitidem infra capite penultimo. ubi & hanc medicinam repetit. Fretrare. Compescere &constringere. Ambusi purus. Hoc est, cinis. Tvis usi νηπυ sokre ) Lana Tyria purpura rusanie insecta. Sic dictaalo- ων --.co ubi fit purpurar apud Tyrum enim optima tingeba tur purpura .Est autem Tyrus praeclara Pherniciae urbs, orati
quae&Sarra dicebatur. Vnde Sarranum ostrum uocat Sina Vergilius, hoc est. Tyrium. Huius urbis in sacris literis saepe percelebris fit mentio. Est autem uicina Iudaeae, si in ad aquilonem uersus occidentem. Fuito olim, ut Plinius lib. s. cap. 10. scribit,insula praealto mari septingentis passibus divisa. Nunc uero Alexandri oppugnant:s operibus contines.OIim partu clara, urbibus genitis, Lepti,Vtica.& illa Romani imperii aemula terrarum orbis auida Carthagine,etiam Gadibus extra orbem conditis. Nunc omnis eius nobilitas conchylio atq; purpura constat. Sed
plura de Tyro Curtius libro .R Strabo libro tir. qui in ter alia quom ait Tyrum post euietis calamitates suas, s ipsam tum nauigando tum purpurarum piscatu instaurasse. Tyria enim purpura optima omnium perhibetur. Esti sanguini sistendo caeteris magis accommoda: ha het enim adstrin edi uim reliquis tenuiore, ut tradit Ga lenus therapeutice libro s. quare caeteris etiam praestat.
414쪽
, - VULNERID. Q IBVs c. Eius enim uirtus, siccando,calefaciendo, ac robur instarendo, corpora alte penetrare potest, ob quod & eiti ea. cior habetur. Nimios ner. Hoc est, sanguinis fluxum eniculi. ex uulnere superfluentem. Foeuiculi cinis. Praesertim stipicinis. tum. Siccantis enim uirtutis est&adstringetis. Fimbria. Fimbria. Fimbriae uestimentorum 8c aliarum rerum extremitates dicuntur, a libro quod antiqui, ut M. Varro restatur,ex . . tremum dicebant.Vnde& in iocinore& pulmone fibrae Fiber. dictae, partes extremae. Et liber animal quod circa flumi-Porram. num oras extremas uersetur. Porri. Porro adstringessi& sanguinem supprimendi uim esse, testantur etiam Dioscorides,Plinius de Celsus. Vnde Sc uulneribus imponiarissim equi. tur. Fimus manni. Idem testatur Plinius libro m. capite dicens:Si ex uulnere immodice fluit sanguis, fi mi caballia ni cum putaminibus ovorum cremati cinis impositus. Mami. mire sistit. Sunt autem Manni, equi & caballi. Seneca in libro epistolarum morali uilla non omnibus obesis mannis N asturconibus &tollutaribus praeferes illuunicum
equum ab ipso Catone detrictum.
QAE CASIBUS FACTI S. c AP VT π L III. ΥΑΜ multa humanae sunt uulnera conditionis Vt nequeam proprias cunctis adscribere curas, Iisdem igitur monitis casus armabimus omnes, Sic tamen ut nullus medicinam eluserit error.
Ergo modus quicun*obtingit uulneris atri Contritus cum melle dabit medicamina bulbus. Herbam quae soliis nomen de mille recepit
415쪽
cunen occasione, siue incidendo, siue contundenao, siue rumpendo, siue quomodolibet ali Σί- rre fiant. Tam muta ) Hoc est, plurima et uaria ni σμης arm diuersa: alia enim secando, alia percutiendo aut con di π Nic. tundendo, alia rumpendo aut aliter fiunt:&quocunque casu fiant, sunt etiam uariae ipsorum disserentiae,ceu ma gnum, paruumaequale, inaequale: summu, prolandum: 'rectum, curuum, &si quae sunt aliae. Humanae eonditionis. comat in sortis humanae, & quae in humano corpore contingui. Conditio enim dispositio quaedam est&ueluti sors foris tunarum, temporum & rerum. ut neque prop. Scilicet propter laborem frustraneum et frustra enim & superua caneum esset unicuim differentiae propriam speciatim dc seorsum adscribere medicinam, cu omnes una N eadem Possint curari. curas. Hoc est, curandi modos 3c medis camenta. Monitis. Admonitionibus, documentis, cuin rationibus S medicamentis. O M. Vulnera cuiuscunque sortis aut conditionis fuerint. Amabimus. Instrue mus & curabimus. c meae bulbus. Plin. libr. xo.cap. . Bulbis. Bulbi uulneribus mire prosunt per se. aut ut Damion, ex
mulso, fi quinto die soluantur. Dioscorides libr. x. contusis emplastri modo impositos prodesse ait. Vulnera enim glutinant, uti Celsus testatur. Herbasolijs ere. Hoc est, Mia olium. millefolium, quod Plinius etiam magnifici usus ad uul
nera testatur libro M. . cap. t s. imo & obscoenarum parti Miri ulceribus mire subuenit, ceu supra capite is . Serenus etiam traditii Succida cum tepido connectit lana baraei Ambustaeue cinis complebit uulneris ora. Concludit uero uel frons uel ramus ab ulmo. i ,
. Aut succis hederae pulchrescit laeda cicatrix. . istaeiram. inlid sit lana succida, dictum est in superio- L M uccub
416쪽
pio statim ex aceto,oleo,uinoue utiliter imponitur,con tu sis itidem, desquamatis, livoribus,sractisq; ossibus. Plinius item lib. x .cap. x. Ex uino,inqui uel aceto, uel aqua fracta et oleo aspersa, uulnera sanat. Idi glutinando ipsa, uti libro f. tradit Celsus. connectit. Colligat de glutinat Lanarum. uulnera. Ambusta cim. Scilicet lanae . Idem testatur Plia cinis. nius ubi supra dicens: Cinis eius illinitur attritis, uulne ratis. Nec modo uulneribus sed dc ulceribus est utilis. Nam, ut Dioscorides tradit, cremantur lanae, crema ta rumi cinis ignis modo crustas inducit, carnium excre scentias cohibet,&ad cicatrice ulcera perducit. In quem usum purgantur prius Ianae,carptae crin crudo fictili que admodum N alia cremantur. Sunt oc alii cremandi mo di, quos breuitatis causa nunc omitto. complebit l. ora. Id est uulnera perficiet & ad cicatricem perduceti cones dis.) Claudit, consolidat&conglutinat atque persanat. Frons. Ilum. Ramtu. Per ramum intelligit tum to conicis tam sui substatiam,tum corticem ipsum crassiorem umtilia. corticis ti Iiam, ut Plinius uocat, hoc est, corticem interiorem δc tenuiorem, qui lentus uitilium modo in uincula facile flectituri quil foliis multo magis uulnera glutinat pro uinculo & fasciola eisdem circvuolutus, autore Dio Vlaras. scoride. Vinio. Ulmus nota arbor est, cuius solia, cor rex et rami adstringunt,uti libro primo testatur Dioscorides. Et PIinius libro uigesimoquarto, capite octavo, in
quit, Vimi & folia & cortex & rami uim habent spissan
Hedera. di & uu Inera contrahendi. Succis hederae. Idem testatur Plinius libro vigesimoquarto capite decimo dicens, Ciacatricibus quoq; decorem facit hedera. Iaio et adstringencicatrix. te ui sua uulnera consolidat. cicatrix. Est signum et macicatricare cula, quae ex uulnere siue ulcere remanet. Et inde cicatri cicatrico care dicitur pro cicatrice inducere,&cicatricosum quod sum. plenum est cicatricibus. Η
417쪽
c APUT π LIIII. SIVE homo seu similis turpissima bestia nobis Vulnera dente dedit,uirus simul intulit atrum, Vetonicam ex duro pi odest assumere Baccho. Necnon & rhaphani cortex decocta medetur, Si trita admorsis fuerit circumlita membris. OMINIS. Inter morsus uenenosos ponti NIssos bori
tur & hominis morsus ab autoribus , idi sali- n .uae morso uulneri illatae causa: non obstante quod natiui caloris uestigium quo cibi coctionem adiuuat,obtineat saliua.Verum quia alteraIteri temperiem habet haud consormem, hinc fir,ut aiunt, quod saliua unius scilicet mordetis, alteri morso sit noxia et uς nenosa. Et Plinius libro az. cap. .inter asperrimos uel hominis morsum numerari testatur. Quietia perniciosior Mosu icturi est si a ieiuno insertur.Na, ut Avicena sexta quarti,trast minuiori4. cap. z. prodisi Deterior morsus est ille qui est a ieiuno siue sit homo aut non homo. Et maxime etiam si ieiuno inseratur. Hinc Celsus libro L de serpentium morsu tra ctans, & noxae huius nos admonens ait: Illud ignorarino oportet,omnis serpentis ictum N ieiuni et ieiuno magis nocere,ideol perniciosissimae cum incubant. Utilissimum P est ubi exanguibus metus est, non ante progre di quam quis aliquid assumpsit. Caeterum hominis saltis Sasiua hominis. ua, sed morsu illata nam et alias contra morbos amoliendos uim obtinet, ceu supra cap H.habitum est,efficacem, R idem ex Plinio libro is. cap. satis patet, nomodo homini noxia est, sed Sc contra serpentes ueneni uim obii ne Quod Plinius etiam libro cap. non ignorans ait;
418쪽
omnibus hominibus contra serpentes inest uenenum' Feruhis ictas saliua ut seruentis aquae contaeiu sugere. Quod si in fauces penetrauerit,etiam mori. Id maxime situ. humani muni oris. Si .) Simia notum est animal, ad
hominis figuram proxime accedens. Earum plura sunt genera: de quibus S moribus earum Plinius in natili libr. s. cap.r . sic scribit: Simiarum quom genera hominis figurae proxima caudis inter se distinguuntur. Mira solertia, uisco inungi, laqueis P calceari imitatione u nantium tradunt. Mutianus& latrunculis lusisse, fictas caera, acies uisu distinguere. Luna caua tristes esse,quibus. in eo genere cauda sit: Nova exuItatione adorare. Nam desectum sederum & caeterae pavent quadrupedes. Si-: uiarum generi praecipua erga laetum assectio. Gestant catulos quae mansuefactae intra domos peperere, omnis hus demonstrant, tractaric audent, gratulationem inotelligentibus sinatis. Itaq; magna ex parte complectendo hecat. Eiseratior cynocephalis natura, sicut saturis. Calati triches toto pene aspectu differet. Barba est in facie, cauda late diffusa primori parte. Hoc animal negas uiuere in
aliquo, nisi Aethiopiae,quo gignitur caelo. Hactenus Plinius .Quod aut simiarum morsus sit noxius,testis est non modo hic Ser. sed et Celsus,qui omne sere morsum uirus quod da habere adstruit et inter uenenosos morsus simiarum quom morsum conum erat dicens: Dixi de hiis uulis neribus quae maxime per tela inseruntur. Sequitur ut de hiis dicam, quae morsu fiunt: interdum hominis, inter . dum simiae, saepe canis, nonnunquam ferorum anima lium, aut serpentium. Sed cur simiarum morsus inno at o cuus censeretur, cum hominis morsus uel inter asperri mos habeatur, autore Plinio Eicii quod minus uidetur
MMD. inesse,cur etiam non id quod magis'it loquutur Logici. prilia homi Morsui. Morsus est dentium issio. Et mordere est dentiis ei, simili. bus isdere. Similis bestia nobis.) Hoc est, simia. Nam, ut Plianius libro ii. capite se, ait, simiarum genera persecta ho-
419쪽
. I cap V cm f. dio minis similationem continent, facie, naribus, auribus, palpebris. Quae solae quadrupedum & inferiorem habet genam, iam mammas in pectore. & brachia, & crura in contrarium flexa. Similiter in manibus ungues, digitos, Iongiorem l medium. Pedibus paulum disserunt. Sunt enim ut manus prsiongi, sed uestigium palmae si te faciunt:ias quom podex N articuli ut homini,& prs ter genitale tantum:& hoc in maribus.Uiscera etiam interiora omnia ad exemplar. Viria atrum. Venenum noxiu atmlatale. Simul intulit. Vna cum morsu in uulnere morso reliquit. Vetonicam. Quoniam maxima pars uenenorum Vetonis frigore interimi autore Celso ideo cotra ea medicamentis maxime opus est quibus calor mouetur,ne humorem intus coire patiatur.Similiter utilia sunt ea qus extenuar, qualia sunt quae urinam mouent. Cuiusmodi uires obtinet uetonica, quare & uenenatis morsibus ex uino pota medetur: idi non hominis aut simiae tantum, sed serpentium quom,uti sequenti capite testatur Serenus. Duro Bucho. Vino austero, quod urinam pellit Zc uires firmata Vinum steriai Raphani cortex. Raphanu contra uenenatos morsus uim Rhapb- . habere,idin exposca uel aceto mulso, testantur etiam Pli nius & Dioscorides: quamuis hic ad uiperarum solum, ille generalius ad serpentium morsus uim hanc contra har. Eadem autem est huius medicinae ratio quae de Vetonica iam dicta est: N autor utram etiam contra serpentia morsus utitur capite sequenti.
420쪽
8ERPENT UM NOR si B Quam cito uipereo potis est affligier ictu:
uare aptam dicamus opem, succosi medentes. ERPENTUM. Serpentu plura sunt geonera. Qusda enim magis noxis sunt:ceu aspis. cerastes, dispas, haemorrhois, chelydrus, scytale, basiliscus, 3c id genus aliae, quae calidi stimis ceu India, Aethiopia, Aegypto, Aphrica&similibus commoratur regionibus. De hiis & earundem morsus notis plura Lucanus libro s. Quaedam uero sunt minores reminus terribiles,ceu uipera boa, cecilia,anguis Sc reliqus Italiae frigidarum v regionum serpentes. Et hoc serpen tium discrimen Celsus quoq; no obticet lib.r. Postquam enim speciales pestiferaru curationes tradidit, sic ait: V rum haec genera serpentium Sc peregrina Raliquato magis pestifera sunt, maxim ecpaestuosis locis gignuntur. Italia, frigidiores' regiones hac quom parte salubri ratem habentiquod minus terribiles angues aedunt. Veru quia i serpentium omnium morsus, eodem Celso autore, non .i, nimium distantem curationem desiderant: quamuis in ea multum antiqui uariarunt, ut in singula genera anguium, singula medendi genera priciperent, atq; alijs aliarsed in omnibus eadem maxime proficiunt. Hinc Ser nus quom curationes comunes aduersus omnes morsus quorumcunq; serpentium promiscue tradi nexcepta sola aspide,cuius morsus alias in curabilis habetur: nec per uiperam propriam speciem illa sic ducta, sed generati moesserpentes intelligit. Docetv non modo sectis iam morsi. hus mederis sed & a futurorum ueneno praecauere. Sed antequam haec agat, Primu quam noxii sint huius morsus Rictus,ostendit, asserens illos nocentiores esse omnibus quae extrinsecus corpori occurrentia ipsum laedunt. Et Plinius libro M. capite s. serpentium ictum pessimum asseuerat dicensi ordiendum a malorum omnium pes-smo, id est serpentium ictu. Porro aduersus serpentium/ ictus