장음표시 사용
421쪽
ic lus et morsus curationes tum communes tum speciales copiosius repperies apud Dioscoridem lib. s. Sc Celsum libro s. Vipere uirus. Quid sit vipera,quid uirus,distum est supra. Hic tamen uirus pro ueneno accipitur: uipera
uero non solum pro proprie sic dicta serpente, sed & pro omni alia serpentum specie. ciclide. Hastae summitate culis. acuta. Cuspis enim δc hastam significat, di hastae summi talem. Non qui quum Non aliquis, nemo. Longrs rise.) SarescSarissa est hasta praelonga Aelianus in Tarticis,Sarissa est
lancea qua utitur phalanx Macedonica, longitudine i . cubitorum, quorum duo manus continent, reliqua duodecim prominent. MuI Q Σαριπα lis γρακοντιον χλπικω,
δορυμλακρορ παῖὰ μακίροσι. Et Liuius t Praelongas hastas Sarisophori. Macedones Sarissas uocant. Hinc Sari phori qui sarisosas gestat dicti. caede. Percussione&uulneratione. Cae cedet. des proprie mors est,ferro aut alia re exteriore et ui illata. Fulmine. Fulmen proprie est exhalatio inflammata&in- Fumea. censa quae de nube elisa deorsum eiaculatur & ruit, cuius duae sunt species de quibus Aristoteles Meteororum lib. 3. cap. r.& s. Hic tamen pro limi & uulneratione accipitur. Gladij. Gladius est ensis qui&spata dicitur dc mucro, Gluditu. quamuis mucro proteli cuspide aliquando accipiatur. Mucra. Volucris. Velocis pernicis. Fc sagittae. Hoc est, ueneno sagittarum. Solabat enim antiquitus populi quidam Saritia ceu Arabes & Indorum quidam, Galli ite &Scythae ue- inlectio. neno tingere sagittas. De Indis habes apud Paulii Oro sum lib., ubi scribit Alexadrum in expugnatione ciuitatis cui Ambira rex erat, magnam partem exercitus sagit iis hostium ueneno illitis amisisse. Gallorum qui sagittas elleboro collinebant, meminit Celsus libr. s. hiis uerbis. Venenum serpetis, ut quaedam etiam uenatoria uenena, quibus Galli praecipue utuntur, non gustu sed in uulnere nocen t. Ideo P colubra ipsa tuto estur, ictus eius occidit. Et Plinius libro tr. cap. r. Galli,inquit, sagittas in uonatu elleboro ungunt,circumciso U uulnere teneriorem
422쪽
- SERPENT UM MORsIB. sentiri carnem affirmant. De Scythis uero sic scribit Hianius: Scythae sagittarum ungunt aciem viperina sanie dc humano sanguine. Irremediabile id scelus, mortem illico adsert leui tactu. Et hoc fortassis Serenus nobis insinuat S proponis, uolens per id nobis ostendere serpentium ictu illatum uenenum omni alio extrinsecus illato magis noxium pestiferum P esse,etiam si Scytharum sagittis ueneno tinctis inseratur, quod tamen leui tactu mortem illi si coadfert. Caeterum sagitta iaculi genus est quod arcu emittitur: sic dictum quod satis Ionge siue sagaciter mittatur. Persei autem uenenu intelligit autori Potis est. P rest. Affigier. Pro affligi. Aptam opem. Auxilium et medicamenta conuenientia atq; utilia. Succos in dentes. MOdicinas salutiferas ex herbarum succis N alijs liquori
Quae nocuit serpens,sertur caput illius apte Vulneribus iungi, sanat quae sauciat ipsa, Vt Larina curatus Thelephus hasta.
serum intulit.Idem testatur Plinius nar. hist. lib. isi. cap.
β ξ hiis uerbis: Viperae caput impositum uel alterius quam ipsi quae percusserit, sine fine prodest. Et paulo post,Constat, inquit, cotra omnium serpentium ictus quamuis insanabiles ipsarum serpentium exta imposita auxiliari. Vt. Quemadmodu. Et per hoc uult probare id quod dixit. Sanat quae sauciat ipla: hoc est, quod eadem res quae no cumentum intulit, idem etiam amoliri Sc mederi possit. Et huius gratia exemplum subiungit de Thelepho qui eadem hasta ab Achille letaliter uulneratus suit et persa nau ly. tus, ut tabulatur poetae. Larisso. Achillea. Larissa Thessaliae ciuitas, quam Pensilem &Pelasgiam cognominat, a qua Larisseus dictus est Achilles. Sunt δέ aliae eius no minis ciuitates in diuersis locis, de quibus plura Strabo
Mis . geographiae lib. . dc u. Tclephas. Telephua ab Achille letalitar
423쪽
c APUT VLV. dio oletaliter uulnera tus, Apollinem de remedio consulit: Naccepto responso, nisi rursus ab eodem uulneraretur,liis
berari euin non po sse, ru rsus congreditur & eodem loco uulneratur, sici sanitati restituitur. Et haec est quam au tor nobis proponit sabulam, cuius &Ouidius memini Vulnus Achilleo quae quondam secerat hosti, Vulneris auxilium Pelias hasta tulit. Ortum autem habuit figmentum hoc poeticu, ex eo quod Achilles serri rubigine Te lephum sanasse dicitur, ut refert Plinius nat. hist.libro 3 .
cap. ir. hiis uerbis: Est Jc rubigo ipsa ferri in remedijs , dc se Telephum proditur sanasse Achilles, siue id aerea siue
ferrea cuspide fecit. Ita certe depingitur ex ea decutiens gladio. Vis eius ligare, siccare, restringere. Meminit eius. dem idem libro xς. cap. s. sic: Inuenit es Achilleon Achilles discipulus Chironis, qua uulneribus mederetur, qvs
ob id Achilleos uocatur, hac sanasse Telephum dicitur. Alii primum fruginem inuenisse utilissimam emplastris. ideo in depingitur ex cuspide decuties eam gladio in uuianus Telephi. Alii utroq; usum medicamento uolunt. Cfterum quia cuspide Sc uulneratus et sanatus dicitur, hinc adagio locus factus est de eo qui uulnerauit, idem l per- sanauit, ut dicatur πύσαζ, Furi ἰασετα . Et hinc etiam Adetis. quae multae malignitatis sunt uulnera & quibus salutari Achillis manu opus sit uulnera, Telephia appellanturi quemadmodum de Chironia quae curam uix admittant di Chironem aliquem desiderent,autore Paulo Aegine
Proderit Accaulem cum uino haurire sabuci, Aut coctam raphani librum tritum s ligare, Sive etiam excelsa folium de mole cupressi. Manauit lactans caprifici succus ofellam, Aut tithymallus atrox, uulnus qus trita perungat.
caulesa'Mi. Quod de caule sabuci tradit Serenus,id Dio Sabae scorides libro . de radice testatur & Plinius lib. 1 . cap. s.
424쪽
s ERPENTUM MORI P. de soliis .idi minoris sabuci. Sed nihil refert omnia en Imeiusde sunt uirtutis. Apuleius capite de ebulo ex magica ostentatione precatione annectit, cui tame nos ultimum
Ramni uale dicemus. Ruphani Ibrum.' Corticem raphani prae
cortex, sertim satiui, qui & radicula uocatur a Romanis. Plinius simpliciter satiuos rapha nos sed in posca decoctos conutra serpentium morsus illini tradit. Dioscorides uero lib. scorticem ex nulle impositam uiperarum morsibus suca
currere.Semen uero contra cerastae morsus cum uino utiliter bibi. Et libro s. ubi contra viperae morsum ponit rein media, sic ait, Succurrit rapham tam diutusus cortex,ut quam maxime concisus sit: impositus Ioco S uulneri. Ligare. Scilicet super uu Inus morsum. Excelse mole. Arbore procera & alia atq; magna, ut quae asseres Sualuas curis'. etiam exhibeat. Folium eum ι. Idem testatur Plinius libro i . cap. R dum ait, Cupressi folia trita serpentium icti bu S imponutur. Imo, ut idem paulo post dicit, Cupressi pitu Iae quom aduersus serpentium ictus bibuntur etiam. Manare. Matiauit.) Manare est stillare, cum sci Iicet ex integro sed no satis solido per minutissimas partes stillat. Res autem quae manat hic in accusativo ponitur, quemadmodum apud Plinium libro i . Arborum succo manantium piacem resinam , liae oris in oriente,aliae in Europa seruntur. Lactum Hoc est lacteum succum S liquorem red GrificM. dens. caprifici lincM.ὶ Lachryma & humor siue liquorfici agrestis, quem & lac a candore uocant. Caprificus est ficus sylvestris de quo Plinius libro is. cap. ist. Huius laescorpionum ictibus uulneri instillatum, canum i morsibus,& omnibus quae morsu ictu ue uenenum relinquur, succurrit. Potest eadem ex teneris caprifici coliculis e pressus succus cum nondum erumpente gemma quasi praegnantes sunt. In quem usum tunduntur & expri muntur, expressust succus in umbra siccatus seruatur,
e . autor Dioscoridest Osissim. Osella diminutivum est ab Olf. offa,quemadmodum et offula.Sunt autem Osis informes
425쪽
tam hie pro succide siccati massa&frustis accipit. Caete rum ossulas pro esca scitissimi saporis accipiunt, cuius uarios conficiendi modos conscribit nobis Apicius cuIinariae artis libr. ν. Huiusmodi offulam quampiam intelligit Claudius dum inquit apud Suetonium t Rogo uos quis potest sine offula uiuere . Sunt item carnis frusta ossae re offulae dicte. Columella libro H. de salsura suillae carnisi Caro in libralia frusta conciditur, deinde in seriam sub sternitur sal coctum, sed modice infra flum deinde offulgearnis spisse componuntur,& alternis sal ingeritur. Ad haec ossa pultem significat di quicquid in pultis modum est redactum. Cicero: Cum igitur ossa iam cecidit ex ore pulli, tum auspicanti tripudium solistimum nunciatur. Accipitur etiam pro cibo quocunq;. Vnde prouerbio dicitur,Inter os & offam, hoc est, inter os & cibum. Memi nit huius A. Gellius Atticarum noctium libro u. cap. - Tittam . Tithymallus herba est,qus S Iactaria&marina siue caprina lactuca appellatur. Cuius Theophrastus tria facit genera Dioscorides uero Sc Paulus Aegine 'ta&Plinius atq; Apuleius septem. Atro. Vocat tithy' -
mallum atrocem propter acrimoniam et uim eius feruentem. Est enim tam feruentis naturae, ut per se extra corpori impositus pustulas ignium modo faciat, & pro causti minusvsici Q . Scilicet ossella succi caprifici aut thymalli atq; succus ipse. Carduus & nondum doelis fullonibus aptus, Ex illo radix tepido potatur in amni.
Cervino ex Betu commixta coagula uino Sumuntur, quae res membris agit atra uenena.
Aut ferulae radix potatur in imbre lyaei. Vetoni tue leues,gallinae aut iura uetusti carduus. Carduus proprie herba est qus in e scolymos carduatidicitur. Accipitur tamen aliquando pro aliis etia spinosi
426쪽
sERPENTUM MORSIB. generis plantis, quales sunt chamaeleon uterqῖ, clip acos siue labrum Veneris, spina alba, eryngium, & id genus
aculeatarum aliae. Quarum chamaeleoni albo & eryngio Privatim uirtutem hanc contra uenena tribuit Diosco rides. Nam libro a. capite s. de chamaeleone albo ait: Radix eius cotra uenenata pro theriace est, pota cu uino. Et capite xi. libri eiusdem de eryngio inquit, Bibi tur cum uino utiliter & contra uenenatorum morsus S epota uenena. Nondum aptus.) Per hoc in telligit uiridem& rece rem, qui sullonibus propter teneritatem suam nondum est idoneus nec utilis. Siccatis enim utuntur Sc aridis suleurrere M lones. Doctis utandia. In arte sita expertis Sc probatis eumiculi. doctis*: Siue doctis,ad disserentiam uermiculorum qui Fullones cnis, etiam sullones dicuntur.Sunt autem fullones,uestimen Ars fullonis. ra curantes 8c polientes t sic dicti a fouendis calida aqua uestibus. Ars ipsa fullonia dicitur. Ami. Hoc est, aquae coagulum bim siue, ut Dioscorides docet, uino. cemino foeta. Hoc est, i. hinnuli&cerui iuuenis in matris utero occisi, ut Plinius tradit, qui lib. a. capite ii. sic ait: Contra morsus serpen tium praecipuum remedium ex coagulo hinuti in utero occisi. Et iterum libro M. capite to. Summis,inquit, remediis prsseri hinuti coagulum in matris utero execti. Di scorides item uenenatoru morsibus id utile esse testatum
reliquit. Quid autem sit Coagulum, dictum est sit perius capite io. Atit. Abigit, fugat 5c expellit. Atra. Letalia.
veneno. Venena. Venenum dicitur omne quod uitae nostrae conrerulara dira uarium est, ceu dustum est lapra capite s. s. Ferulcradix. γ Vltra id quod serpentium morsui medeatur, me dicamenti quoq; bibendi pondus & men sura nobis praescribit Plinius. Rradicem imponi quom iubet, dum lib.
sb. capite is . ait, Ferulae radix denarii pondere&uini cyathis duobus bibitur aduersiis serpen tes. Et ipsa radix imponitur. Dioscorides uero uim hanc medullae tribuit in i quiens, Datur uiridis serviae medulla contra morsus bi henda cum uino, quod autor nunc imbrem iraei uocata Vc: ca
427쪽
tra serpetium dc uenenator u morsus utilis est. Ant Musat Vetonicae drachmas tres in uini cyathis tribus diluito dc potui dato, omnium serpentium morsus sanat. Item Netonicae drachmas sex in uini nigri cyathis tribus contearito & super uulnus illinito. Item, Ad rabidi canis morsum, Vetonica contusa morsui imponatur.Plinius libro M. capite s. Morsibus imponitur Vetonica praecipuer cuinius uis tanta perhibetur ut inclusae circulo eius serpentes
ipsae sese interimant flagellando. Datur 3c ad ictus semen
eius denarii pondere cum tribus cyathis uini: uel farina drachmis tribus sextario aquae imponitur. Celsus item libr. s. eandem tum potui datam ex uino tum impositam prodesse testatur. Et Dioscorides uires eius libro . de
scribens: Dantur, inquit, bibenda folia trium drachma
rum pondere,cum uini sextarm duobus contra uenen torum morsus. Quin etia emplastri modo impofita hemha uenenatoru morsibus pariter prodest. Prodest&contra uenena, in quem usum drachmae pondere bibitur in uino. Eade praesumpta letalibus aduersatur uenenis.Vim Nam praeter haec citi&c. Lcires. Facillas ad sumendum.
Nam, ut Musa in epistola ad Agrippam scribit, non gustus asperos offert quum sumitur: & si adsert, tormenta . sunt mediocri quadam lenitate parata, & sine offensa stomachi sumitur, tantum V potest ut eam Iaborantes non tantum sine labore sumant, sed etiam libenter. Odore estram amabilis, uti gnorantem cogat suspicari herbam uti. . leni corpori. Gallinae iura attustae. Gallinarum ius uenena G-- ω - torum morsibus mederi testatur etiam Plinius. Et quia domesticum est animal gallina & eius compar gallinaceatis, haud abs re aut incassum suerit, quas de gallinaceis et eorum non solum iure sed aliis etiam partibus contra uenenatos morsus caeteri quoq; instruxerunt medicinas, referre . Nam si casus huius uulneris contigerit atri, hae
non alia prolatura res prior&magis in promptu haberi
428쪽
sERPENTUM M RsIB. poteriti Sed quae partes ipsorum 8cquis earundem uten
di modus opem S auxilium nobis promittant, aliorum audiamus testimonia. Et in primis quidem Dioscoridis qui medicinalis sylvulae libro x. sic prodit: Succurrui serpentium morsibus disse &ita ut tepebunt impositae
gallinaceorum carnes: crebro tamen & subinde mutadpsunt. Datur & in potione cum uino contra uenenatora morsus gallinaceorum cerebrum. Et libros. capite de curatione communi morsus uenenatorum, Ex animaliuhus,inquit,utiliter etiam accipiuntur gallorum cerebella in cibo. Et libro eodem capite de uipere morsus curatio
ne.Succurrui, ait, uiperae morsibus 8c gallinacei pulli dissecti quam primum. 8c calentes adli uc impositi. Et paulo post Erasistratus, ut refert, praeter haec in commenta rio de remed is plura alia quae ope serre possunt,enumerauit: Inter probatissima tamen & praecipua, gallinaceorum cerebella cum uino pota.Hse Dioscorides,cui δέ Plinius subscribit naturalis historiae libro io. capite 4. inquiens: Carnibus gallinaceorum ita ut tepebunt evulsae apis positis uenena serpentium domantur.Item cerebro in uino poto.Parthi gallins malunt cerebru plagis imponere. Ius quom ex hiis potum praeclare medetur, & in multis aliis usibus mirabile: ualidius e uetere gallinaceo.
Si uero horrendum uulnus sera secerit aspis, Urinam credunt propriam conducere pota, Varronis suit ista senis sententia. Nec non Plinius ut memorat sumpti iuuat imber aceti.
si uerobore. Traditis contra viperarum 3c aliaru minus perniciosarum serpentium morsus medicamentis, sub iungit nunc magis pestiferarum & quae propter ueneni uim praesen taneam, δc quia morsus citra doloris sensum
accedit,horrendae et timendae sunt curationes sed ex aliorum autoritate relatas. Aspis. Aspis serpens est,cuius plures diuersaal species resert Solinus, uerum disparis esse
429쪽
tus nominum, tantus etiam mortium numerus est. Galenus item tria genera facit aspidu, chersaeam, chelidoniam Sptyada, quam ultimam proprie sub aspidis nomine Serenus, Dioscorides, caeteri autores intelligunt. De aspide uero sic scribit Lucanus libro o. Hic quae prima caput mouit de puluere tabes, Aspida somniferam tumida ceruice leuauit, Plenior li uic sanguis, &crassi gutta ueneni Decidit, in nulla plus est serpete coactum, Ipsa caloris egens gelidum non transit in orbem, Sponte sua, Nilo Plenus metitur arenas. I sc omnium perniciosissima est,et morsus eius omnium maxime insanabilis habetur,auto re Aeliano de animantium naturis libro . . ubi aduersus uiperarum omnium P serpentium morsus remedium inueniri tradisiaspide una excepta. Nec id mirum cum clanculum di citra dolorem uenenu insundat, nec post mor sum in corpore uulnus nisi sorte paruum et obscurum relinquat, autore Nicandro in theriacis cum ait, tam πιγινηώσαμ μυδροτατορ μανος . Sed tantu somnus ob repit letalis. Hinc Plinius libro i . cap. . Aspides, inquit, percussos torpore & somno necant, omnium serpetium
minime sanabiles.Sunt& alii aspidum effectus,quos onines copiosius enumerat Dioscorides libro s. in hunc modum i Aspidis morsus acu punctis uulneribus fimilis est Ec perexiguus uix apparens, sineP tumore. Sanguis non inultus sed paucus de niger destillat. Hebetatur quamprimum oculorum acies:toto p corpore multiplex, sed mi tis nec sine uoluptate dolor adest . Vnde bene Nicander finquit, Periti sine dolore homo. Mutatur color, uir sciti. Stomachi non adeo grauis erosio adest. Frons con , tinue contrahitur. Sine sensu palpebrae ueluti in accessione somni connivent: 8c inter haec mors adest, nec tertia diei parte quidem dilata. Hactenus Dioscorides. Caete rum quod ad curationem eius attinet, no credendum estrales morsus esse immedicabiles aux insanabiles, adeo ut - lib
430쪽
SERPENTUM MORSIB omnino curari non possint 8c omnimoda sanitatis restia
tutio tollatur, sed eo usq; tantum ut solam curandi dissi cultatem designatam intelligamus.Inter omnes enim serpentes nulla ueneni uim praesentius exercet, re noxam magis sensui occultat.Vix enim du mordetur quis, morissus dolor aut sensus adest, ipsal leti frons caret inuidia, nec quicquam plaga minatur et sed subit uirus tacitum, quemadmodum de dipsade etiam scribit Lucanus, quae tame&ipsa inter aspiduspecies numeratura Solino. Curam i tam admittit & sanabilis est aspidis morsus, si uetorum scriptorum autoritati fidem habemus, qui cura e perimento comprobatam testantur, ut paulo post dice Vritu. mus. Vrino propriam. Quoniam aspidis ueneum quemadmodum&cerastae ac taurinus sanguis,spiritum&sanguinem in uenis gelant, uti Dioscorides libro s. tradit, ideo contra id maxime proficient quae congelationem et
in spissationem illorum dissipent atq; discutiant,cuius generis uel ipsa urina existit. De qua sic scribit Plinius libro
xs.cap. s. Magna & urinae non ratio solum, sed etiam retiagio apud autores inuenitur digesta in genera . Verum ex his quae referre fas sit, impubium puerorum contosalia uas aspidum,quas p adas uocant, quoniam uenena in oculos hominum expuant. Sua cuil autem quod fas sit dixi sse maxime prodest. Et libro im cap. Contarer, in quit, in proseredo ex hiis remedia, nisi M. Varronem sci rem si . uitae anno prodidisse aspidum ictus efficacissime curari hausta a percussis ipsorum urina. Varronis senis. Confirmat nunc dictam medicinam quemadmodum et M. Terra Plinius Varronis autoritate et testimonio. Fuit autem M.tius V Terentius Varro uir doctus& togatorum eruditissimus να iudicatus. De quo Valerius Maximus memorabilium libro s.cap. σ.fie scribit: Terentius autem Varro humanae uitae exemplo&spacio nominandus, non annis, qui hus saeculi tempus aequauit, quam stilo uiuacior fuit: in