장음표시 사용
141쪽
PARS ALTERA CAPUT II. g. II. III. 12 3
Hebraico Iesu , sed a Graeco cognomine ιζω dicti sint Christiani.
II. Alterum argumentum a discipulorum electione ducimus. Christus enim ex septin tum colle. aginta duobus , quos sibi adiunxerat , duode-gium Gyae cim in primis potiori cura initituendos lu- min1uit.
scepit ; qui porro ad evangelium promulgandum , atque ad Christianam religionem propagandam per universum mitterentur orbem . Hos non aliter, quam Graeco se mone vocavit ψοςολυις Apostolos , idest Legatos . Vocavit discipulos suos ; elegis duodecim ex ipsis, quos Apostolos nominaυit I . Quin etiam cum ecclesiae fundamenta jaceret super Simonem, Graece eum in s cognominavit sa) . Ex quo ille non amplius Hebraice Cephas, sed Graece Petrus Vocatus est. Quae omnia, Christum Graecam linguam vernaculam habuisse manifeste docent. III. Idipsum probatur ex eo, quod sacra biblia Graece versa Christus legebat, neque bili,' ut alia lingua eorum loca recitabat. Hoc plu- ruitur . rimis firmare possem exemplis, sed brevitatis gratia pauca delibabimus. Ac primo Lucas capite Iv. haec habet; Et intravit Isius fecundum consuetudinem suam die sabbati in f nagogam, oe surrexit legere, ει traditus es illi liber Isaiae prophetae . Ex ut revolvit librum,
142쪽
brum, invenit locum ubi scriptum erat: DL ritus Domini &c. I . Hunc Isaiae locum Christus Graece legit in versione, quam V aut xx. interpretum . Quod ut agnoscatur facilius , locum hunc in tres columnas partiemur ; atque in prima Hebreum eum exhibebimus ; in altera iuxta Christi lectionem; in tertia ex septuaginta virali interpretatione ; unde appareat Hebraicone textu, an Graeca interpretatione Christus usus sit λTextus Hebraicus. rim ν' nan=mn Πν
143쪽
PARS ALTERA CAPUT II. g. III. IasInterpretationes.
Spiritus Domi- Spiritus Dominiiviritus Dominini Domini superisuper me , pro-4super me , pro me , propterealpter quod unxitlpter quod unxit
unxit me ad m-ime I evangeli me ς evangeliz angelizandum zare pauperibus re pauperibus mi- mansuetis ς mi-imisit me, fana-isit me , fanam sit me ad ligan-ire contritos comicontritos corde, dum fascia con-lde, praedicare emspraedicare capti tritos corde , adiptivis remissio-ivis remissionem, praedica dum ominem , caecistoe caecis visum, ptivis liberamivi m dimitis vocare annum rem, minctisitere confractos in Domini acceptum apertionem eam remissionem
ceris, ad praedi- vocare annum candum , annum Domini acce- voluntatis Domi-lptum .
Ex convenientia igitur evangelicae lectionis cum versione LXx , patet Christum eam adhibuisse versionem. Dim itere confractos in remusonem , νεθραυσμέν ex is αφέσει. Membrum hoc abundat, quia minime reperitur in Isaia , nedum in textu Hebraeo , sed neque in versone LXx, nec in para Ohasi Chaldaea. Me rito igitur Erasmus, Beza, Lucas Burgensis , Calmet, si in aliique putant, verba haec irrepsisse ex margine , ubi adscripta erant , ad Isaiae locum declarandum . Eoque magis quod in eodicibus Graecis mss. minime adsunt. Nec Ambrosius, nee Eusebius haec legisse videntur.
144쪽
sionem. Hac quoque usus est Christus in recitandis antiqui foederis testimoniis : sic enim in deserto diabolum Deuteronomii verbis refellit. Textus Christi Vessio
Non super panel Non in solo pa-lNon in solo p flo ipse viserine vivit homo ,ine vivit homo, homo , quin δε-Jsed in omni veriJsed in omni ver per omni egreflbo, quod proceditibo, quod procedix
sono oris Domi-lde ore Dei. de ore Dei . ni vivet homo.
Et paullo post alium Deuteronomii locum sieproposuit. Textus Christi Versio
Hebraeus. citatio. LXX.rdan Μ, οὐκ ἐκπειρασειςlΟυκ ἐκπειρα ς. Κυ κον τον Θεου Κυριον τον Θεον tuam n mim σου. Interpretationes. Non tentabit sINon tentabis Do-lNon tentabis Do- Dominum Deumiminum Deum minum Deum vestrum. tuum tuum.
145쪽
PARS ALTERA CAPvT II. g. IV. V. I 27
IV. Quintum argumentum nobis praebet Matthaeus, qui Christum sic loquentem indu- p overbiiscit; Iora unum , aut unus apex non praeteribit ut tatur .
a Lege, donec omnia fiant i ) . Quo in loco
obiter adnotare libet, quemadmodum Graecorum characterum ista minimus est; aeque
minimum esse jod in alphabeto Hebraico , hia in alphabeto Chaldaeo, jud in Syriaco;
ac proinde eumdem sensum eadem litera tum Hebraice , tum Chaldaice, tum Syriace Christus repraesentare potuit. Cum autem nulla harum, sed Graeca duntaxat litera usus est, id certe ex eo fuit, quod Graece loquebatur. Eoque magis, quod tota apud Graecos adagii loco usurpabatur, cum minimam alicujus rei partem significare vellent. V. Denique argumentum ducimus ex eo Item Grae.
cognomine Iesu Christi, quo quidem ipse-z : ph met seipsum appellat in libro Apocalypseos, tibi indicans se esse rerum omnium principium , & finem sic ait; Ego sum aUM , oeomza, initium, oe' finis si . Et initio ejusdem libri et Ego sum a0ba , ω omega , principium G flnis, dicit Dominus sa): quia sicuti aDpba initium est Graeci alphabeti , & omega finis, & terminus ; sic solus ipse principium est universorum, a quo omnia, & finis, propter
146쪽
pter quem omnia condita sunt, & cui nullus succedit finis ).
VI. ') Hie Hugo Grotius argumenti vim praeviis
dens ita contra nos in commentariis ad haec Ioannis
verba scribit. M locutio s nempe Uba , et Omega ) a Rabbinis desumpta, qui dicunt ab in rari , ab initio ad finem ab in lepb m usque ad
Thau/ut Ial ut, ad 2. Sam. , haae Benarima ad Leυit. 26. et contracte nr H Principium , et Finis, in ιibro ZOMν , in Porta Iucis, in Portis iustitiae, Babir, et alii . Ioannes eam Iocutionem aptavit ad . Ub oetum Graecum , qu1u ipse Graece scribebat. Sed bona pace tantorum manium , argumentum indignum est tanto viro . Nam si vere Christus Chaldaice sui Grotius putat) non Graece protuleririt verba haec; Chaldaice pariter exscripsisset Ioanianes, puta ; ego sum Oivb , eι Tau, dicit Dominus. Nec iuvat dicere , verba haec Graeco sermone expresiasisse Ioanne mi, quod Graece scribebat; nam omnem contradicendi ansam praecidit Ioannes ipse , qui quotiescunque alterius linguae verba reserre habet, ea nunquam Graece exhibet, quamvis Graece scripserit . Sic capite Ix. V. H. ejusdem libri ait: Regem , Angelum abris , cui nomen Hebraice Abaddois Graece autem Apollion . Et in capite xv I. v. I s. inquit In locum , qui vocatur Hebraice.frmagedon . Sic etiam in Evangelio cap. I. ubi duos Ioannis discipulos inducit Iesum PQῖβ; appellantes , statim subdito λεγε ται ἐρ-ευ- νον-. Atqui si minoris momenti verba sic retulit , quamvis Graece scripserit; quanto magis id egerit divina Christi verba exlcribens Quod
147쪽
PARs ALTERA CAPUT II. g. VI. I 29VI. Helleniitica item lingua, uti patria, usi sunt Apostoli., Sc Evangeliitae: cujus rei argumentum ducimus ab eadem Hellenisti. ca dialecto , quam ipsi adhibuerunt . Haec sane dialectus, ut pluries dictum est, verbis constat Graecis , locutionibus Hebraicis , &Chaldaeis, quaeque nonnullos Macedonum , AEgyptiorum , & Syrorum idiotismos admixtos habet . Atque hujusmodi dicendi genus
adeo fuit Apostolis, atque Iudaeis tunc temporis peculiare , nullum ut extra eam gen- 1 tem
Quod vero pertinet ad priora Grotii verba :ER locutio Alpha , m Omega a Rabbinis desumpta me. ea quidem ambigua sunt. Nescias enim , an dicae Rabbinos locutionem eam sumpsisse a Ioanne , an contra hunc a Rabbinis . In priori sensu nihil obstat, si Rabbini Ioannem sequuti sint , utpote qui Ioanne ipso longe posteriores fuerunt. Altero autem sensu Grotii verba si accipias , salii eum comperies ; cum Rabbini ab ipso citati s et. iam si iis stare velimus , qui hos antiquiores faciunt J suerunt Ioanne ipso recentiores . Nam liber ZoMν compositus fuit a R. Simeon BenIochai , Sc Babir a R. Nehemia filio Acanae, qui secundo saeculo claruerunt ; Ial utb vero ad ΙΙ. Sam. jamdiu post fuit consarcinata ' sicuti etiatam longe recentiores suerunt Porta lucis , cujus auctor fuit R. Ioseph Gecatilia , qui x I. post Christum seculo claruit, oe Porta Iusitiae a R. Karniis tot seripta, qui vixit circiter annum Chri iti I scio.& R. Benarima. Nulla igitur Grotii ubjectio est.
148쪽
tem, non dicam populum, sed ne scriptorem quidem invenias, qui sic loqueretur. Hujus autem rei si diligenter attendamus, tres tantum caussas esse potuisse comperiemus; aut quod hanc dialectum Apostoli a Graecis sibi comparaverint; aut quod Deus eos illam do. cuerit ; aut denique quod eadem ipsis patria, ac nativa fuerit. Atqui dici nequit Apostolos illam a Graecis hausisse. Nam I. ut refert Iosephus, abhorrebant Iudaei ab externis auctoribuς legendis, tum multo magis ab eorum lingua ediscenda, nefasque erat illi genti alienigenarum sermonem callere I ) . II quia Apostoli pene omnes omnis literaturae expertes fuerunt quare nulla eos caussa impulerit ad Graecos scriptores lectitandos ; e que magis, quod si Graecos auctores legissent, elegantiorem profecto stilum sibi excudissent. Neque dicas , quod perperam nonnulli putant , sacros auctores a Graeca Lxx versione, quam diurna, nocturnaque manu versabant,
stilum illum comparasse. Nam primo nullo teste, nulloque auctore id adseritur . Secundo quia Hellenistica lingua versionis Lxx, non est eadem, atque Hellenistica Apostolorum, ut viridoEli observarunt . Apostoli enim frequenter Latinis mis utuntur, quibus illa caret. Quod sane manifeste docet linguam hanc popularem fuisse,
149쪽
PARS ALTERA CAPUT II. g. vI. VII. I 3I
fuisse , quaeque in dies externorum Vocabulis augebatur. Tertio quia Apostoli , utpote qui illiterati, ac rudes, nihil aliud , quam
vernaculam linguam callebant. Quare si vere. Hellenis mus ipiis peregrinus fuerit, non poterant certe ex Versione illa non modo stilum sibi excudere, sed ne legere illam quidem , aut sine interprete intelligere . Nec praeterea dici potest fuisse Hellenismus a
Deo Apostolis inditus . Nam ut alia mitistam, si ea lingua omnibus non modo Apostolis , sed Iudaeis, ut supra demonstravimus , scriptoribus quibus nullum linguarum donum largitus est Deus ) communis fuit; non est certe , cur Apostolis indidisse eam Deum, quisquam dicat. Superest ergo, ut hoc loquendi genere, veluti proprio, &vernaculo Apostolos usos fateamur; quae una videlicet est tam novi , atque a communi Graecorum consuetudine abhorrentis sermonis, caussa verissima . VII. Ex tot ergo rationum momentis eccui non manifestum est, Hellenismum non moedo Iudaeos a Machabaico aevo , sed etiam Christum, & Apostolos, tanquam illi aetati communem, adhibuisse Τ Quare merito colli. gere licet, eum cum Matris lacte Christum hausisse ; quotidianaque loquendi, & docem di consuetudine veluti consecrasse; eumdem, dum humi scripsit, atque adulteram mulie-I a Tem
150쪽
rem absolvit , usurpasse. Hellenistice igitur locuta est Maria mater ejus; Hellenistice Gabriel, cum ad eam venit , divinamque Verbi incarnationem nunciavit. Hoc ipso tandem tamquam Apostoli, patrio, usi sunt, Scevangelicam legem praedicarunt . Atque hinc factum est, ut hujusmodi linguam diu in suis liturgiis , sacrisque ceremoniis retinuerit antiquior Ecclesia.