장음표시 사용
151쪽
RESPONDETUR AD QUAE STATU. VNT, ET OPPONUNT ADUERSARIARUM SENTENTIARUM PATRONI.
Ostquam satis superque , aut nos fallimur, demonstratum est Iudaeos a Machabaeorum aeUO , Christum Hellenisticam linguam usurpasse , reliquum est ut aliorum opiniones super ea re expendamus. Itaque primo varias de Christi lingua sententias proponemus, & refutabimus; tum iis, quae harum patroni objiciunt, occurremus .
Variantes de Christi lingua opiniones proponuntur, o refutantur.
TRiplex de Christi lingua sententia est.
Prima , quae ipsa parum in Vulgus probatur . est, Christum Hebraice locutum esse.
152쪽
Altera prope singularis, que locutum docet Latino idiomate. Tertia longe ceteris receptior est, quae locutum contendit sermone Chaldaico , seu Syriaco . Nunc singulas ordine refellemus. Sed adverte tamen , mi Lector, nos heic de vernacula Christi lingua quaerere, de ea videlicet, quae tunc Vulgo in Iudaea obtinebat. Nam ceteroqui quis neget, Christum linguas omnes calluisse ΤQuare si Chaldaico , aut Hebraico verbo aliquando usus est , non inde consequitur, Chaldaicam , aut Hebraicam linguam temper usurpasse , alterutramque ipsi vernaculam fuisse. Nunc ad rem .
Hebraica lingua nee Christo , neque coaevis Iudaeis fuit vernacula.
Vnt igitur qui Christum , & Apostolos
Hebraice locutos esse existiment , quod nimirum sanctior Hebraea ipsis lingua videatur e quassi vero in sono, & crispatione linguae reponenda sit sermonis cujusquam sanctimonia. Fuit sane in ea sententia Otho
Sperlingius si , paucique alii, quibus sacram historiam non admodum perspectam fuisse
oportet . Ut enim plerique eruditorum docent s
153쪽
cent, lingua illa iam inde a Babylonica servitute Hebraeis vernacula ella desiit . Hi enim , Ioachimo Rege , tanta a Chaldaeis inala perpessi sunt, ut cum plurimi gladio intersecti fuerint , tum qui gladium evaserunt in servitutem abstracti fuerunt Babylonem sI . Illic autem dominorum linguam ediscere, eaque loqui coasti sunt ; sicque suam sensim oblivisci , praesertim tanto annorum spatio, hoc est septuaginta, quo servitutem apud eam gentem tervierunt. Adde quod ipsi inter Chaldaeos dispersi, ductis
que in matrimonium Chaldaeis seminis ex his filios procrearunt, quos non niti Chaldaice loqui docebant . Par enim est credere , ut necesse erat fieri, tam diuturno intervallo seniores quidem, qui ab Iudaea transducti fuerant paulatim desecisse, atque interiisse; juniores autem apud Chaldaeos natos, atque altos Hebraeam linguam ignorasse, Chaldaeam vero, quam cum lacte hauserant, in omni sermone usurpasse. Ex quo factum est, ut cum in paternas sedes redierunt Hebraei Hebraice non intelligerent , ut scribit Nehemias . Cum enim in templo legeretur liber legis Hebraice , dicitur populus flevisse, eo quod Hebraica verba non intelligeret cumque Esdras verba legis Chaldaice interpretatus esset , ille incredibiliter I 4 laeta-
154쪽
Letatus est I). Hinc porro evenite Ut posi
drae reditum lex in linguam Chaldaicam us reretur in gratiam vulgi, quod lingua: Hebraeae tempore captivitatis oblitum, Chaldaeenm intellia
gerer ; ut docet R. Agarias , R R. Gedalias sa) aliique : & ut Iudaei non Hebraice, sed Chaldaice libros suos conscriberent , quod fecisse scimus Danielem , Esdram , Nehemiam: neque ampliuς Hebraeorum aera 3 sed Chaldaica usi sint, ut adhibuisse inveni
mus Danielem ), aliosque sue . Ad haec
dum in servitute fuerunt, Hebraico charactere repudiato , Chaldaicum susceperunt neque enim quas literas Hebraicas dicimus, Hebraicae vere sunt, sed Chaldaicae; antiquiores autem Hebraicae sunt illae ipsae, quas modo Samaritanas appellamus. Nunc qui fieri potuit , ut quae lingua tanto ante apud Iudaeos usurpari desierat, eadem Christi aetate vulgo iidem Iudaei uterentur 3 Sed haec satis per se aperta sunt; alio pergamus.
Exponitur , o confutatur Harduini opinio. Toannes Harduinus, vir ceteroqui ingenio,& eruditione plane incredibili, in calce
155쪽
PARs TERTIA CAPvT I. SECT. II. I 37 commentariorum novi Testamenti docet ,
Latinam linquam fuisse Christo Domino, atque adeo ipsi sinet Iudaeis familiarem . En quo enim, inquit, Romani supremum ius in Iudaeam, c 'merinummam inruiorunt, Hesrode ibi Rege posito , multo vero magis post Anchelai obitum, cum Praesides, sive Procuratores missi eo sunt a Caesaribus, Latinam ibi linguam fuisse per quam usiit a tam ob commer
cium cum Romauis nccusarium . . . . Lο-qurbantur eigo Latine Hierofobmis Iud ei cum Romanis , uti nunc Menione Gallice, Itolica Roime , Gormanice in Germania , in Auglia
Molite, alibi lingua. Exposui fere non eruditi sententiam, sed τοῦ παραδοξοτατου delirium ; neque melius librum tot, tantisque refertum erroribus auspicari poterat Harduinus, cujuῖ sententiam nemo adhuc, quem sciam , sectatus est . Ceterum quicunque eam paullo attentius expen derit, non poterit non ut absurdam , &abhorrentem repudiare. Verum quidem est,
quod nos initio hujus disceptationis statui.
mus οῦ Populorum linguas ab armis victricibuς plerumque mutari ' tamen non sic res habuit in Iudaea, cum Romani in eam Venerunt is Bis enim ipsi ante Christum natum in Iudaeam appulerunt, sanctamque urbem expugnarunt . Ac primum anno LIX. ante Chri-lium Romacorum primus Cn. Pompejus Iudaeos
156쪽
datos subegit I ) , antea enim, praesertim
Machabaeorum aetate, Iudaei foedere cum Romanis sociabantur sa) , isque Iudaeam venit non ut eam occuparet, sed ut Aristobulum , & Hyrcanum de regni successione sortienda dissidentes inter se componeret. Capta vero Hierosolyma, temploque ingresso nihil ex eo attigit, ratus populum bene V lentia potius, quam timore sibi conciliatum iri , quod testatur Tullius in oratione pro
Quin etiam sanum purgare jussit Pompejus, in eoque sacra fieri , ac restituto demum Hyrcano in pontificatum discessit s s ). Alter vero Romanorum , qui Hierosolymam invasit, fuit Sosius , qui M. Antonii jussu
anno XXxm. ante Christum ortum Herodi Iudaicum regnum appetenti opem tulit. Tunc urbe expugnata militarem licentiam Herodes compressit , vetuitque, non modo ne templum Romani ingrederentur, sed ne urbem etiam belli iure depraedarentur; tantum illis pro obsidionis labore mercedem de sua pecunia numeravit. Quare Sosius corona aurea Deo dicata, Hierosolymam, omnemque circa regionem novo Regi reliquit
157쪽
PARs TERTIA CAPUT I. SECT. II. I st
quit si . Attamen nec Pompeio , nec Sinsio bellum Iudaeis inserente, ullas Romanas colonias in Iudaea relictas , aut patrios ritus immutatos , aut novum aliquod initi imium inductum legimus. Quin imo pluribus Romanorum decretis Iudaeis honores attributi sunt, concessumque ipsis, ut patria instituta retinerent, eaque ubique gentium profiteri possent e de quibus plura habes apud
Iosephum in antiquitatibus Iudaicis et ). Adde quod milites a Pompejo 3), Sc Sosios ) in Iudaeam deducti non omnes Romani
fuere , sed major eorum pars ex Syris constabat . Scimus quidem , anno Christi nono, Iudaicam regionem in Romanam provinciam fuisse redactam ; tamen ne tum quidem quidquam accidit, quod patriam regionis linguam immutaret : cum Romanorum manus, qui eo ad habitandum deducti sunt, adeo modica fuerit, ut cum in oriente Romanis pugnandum esset ab eadem Iudaea , reliqua Palaestina milites legerentur. Et exemcitus Romanorum in Iudaico excidio si paucas legiones excipias totus ex Syriae, Arabiae , Ascalonae,& Caesaraeae gentibus fuit conflatus 3 . En ut Iudaeam Romani,
158쪽
tenuerunt. Quis nunc sibi persuadeat, Romanos, qui Iudaeam ante Christum ceperunt; ac poli Christi ortum tam parvas Romanorum copias Latinam linguam inferre potuisse, aut reipsa in Iudaeam intulisse Τ Neque tantum historia, verum etiam monumenta ipsa, quae exstant Harduino adversantur, siquidem numi Romanorum, qui tunc apud eam gentem cudebantur , nou Latino, sed Graeco idiomate signati sunt; qua de re vel ipsum consulas licet Harduinum de numis Herodiadum . Praeterea urbes, quae in Romanorum honorem noviter statutae sunt in Iudaea, ac Palaestina, Graecum nomen obtinuerunt , cujusmodi sunt Σεβαςn in Augusti, Λιβίας in Liviae , Δρῆτος in Drusi , Tιβεριας in Tiberii honorem extructae. Quae cum ita sint, non video, quae ratio moVere potuerit Harduinum, ut diceret, Latinam linguam vulgo receptam fuisse in Iudaea, uti nunc Avenione Gallicam, Romae Italicam,& Germanicam in Germania, praesertim cum multo magis Graeca, quam Latina pateret; quod vel ipse Tullius testatur oratione pro Archia Poeta , ubi de utraque lingua loquens, haec ait ; Graeca teguntur in omnibus
fere gentibus ς Latina suis Anibus exiguis fa-
i) Cicero Orat. pro Arclia Cap. X. n. Σῖ.
159쪽
Neque Christo, nec coaeυis Iudaeis Chaldaica , aut briaca lingua fuit vernacula . Λ Ccedimus nunc ad eorum opinionem,
qui Christum Chaldaice, sive Syriace
locutum fuisse docent . Ioannes Albertus Wid man stadius Iurisconsultus, & Senator, qui primus in Europa novum Testamentum Syriacum edidit, in dedicatione ad D. Fedidi nandum Romanorum Imperatorem contendit, linguam Chaldaeam, seu Syriacam, quam in Babylonica servitute didicerunt Hebraei, usque ad Chri lii aetatem perdurasse : ita ut Christus Dominus, B. Virgo, Apostoli, ceterique Iudasi Chaldaico idiomate locuti sint. Easdem tibias inflavit Georgius Amira si Edeniensis e Libano in Grammaticae Syrae praeludiis. Eidem sententiae subscripserunt Arias Montanus sa), Maldonatus 3), Walto-
160쪽
nihil super dialecto inter se discrepant. Nam Wid man stadius,& Amira eamdem dialectum Christum usurpasse volunt, qua Syriaca novi Testamenti editio conscripta est , quamque Syriacam vocamus. Alii contra pro Chaldaica dialecto pugnant, qua scriptae sunt paraphrases Onkelos, & Ionathanis. Qui tamen omnes eodem recidunt; cum tam haec,
quam illa dialectus Chaldaicae linguae nomine veniant, quod norunt eruditi. Sed miror, homines antiquitatis peritos non attendisse ad tot rerum vicissitudines , quas Iudaea sub Graecorum imperio passa
est, de quibus supra diximus . Quamobrem
etsi Verum est, Hebraeos, cum Babylone reverterunt , Chaldaicam linguam in Iudaeam intulisse; nihilominus haec minime usque ad Christi aetatem, sed quatuor duntaxat consequentibus post saeculis viguit ; ita ut Machabarorum aevo jam non exstaret amplius, succedente in ejus locum Hellenismo. Hinc quibus rationibus nixi statuunt adversarii, Hebraeos in Babylonica servitute Chaldaeam linguam recepisse , Hebraicam repudiasse ; ii dem , & ipse utar, ostendamque Iudaeos sub Graecorum imperio Chaldaeum sermonem respuisse, Graecum amplexos esse. Et sane si, ut iamni adversarii, Iudaei septuaginta annis sub jugo Chaldaeorum fuerunt ; iidem