장음표시 사용
111쪽
104 LIBER XXV. CAP. 38. U. α 54M ero potest mihi hoc imperium, ut amplum iudicio vestro, ita re ipsa grave ac sollicitum esse quo enim tempore, nisi metus maerorem obstupefaceret, vix ita compos mei essem, ut aliqua solacia invenire aegra animo possem, cogor vestram omnium vicem, quod
4 difficillimum in luctu est, unus consulere et ne tum quidem, ubi, quonam modo ias reliquias duorum exercituum patrias conservare possim, cogitandum est, avertere animum ab assiduo maerore licet praesto est enim acerba memoria, et Scipione me ambo dies
noctesque curis insomniisque agitant et excitant saepe Somno, neu se, ne invictos per octo annos in his terris milites suos, commilitones vestros, neu rempublieam patiar inultam, et suam disciplinam suaque et instituta sequi iubent et, ut imperiis vivorum nemo
oboedisntior me uno ierit, ita post mortem suam, quod in quaque re facturos illos fuisse maxime cen- seam, id optimum ducere vos quoque velim, milites, non lamentis lacrimisque tamquam extinctos prosequi vivunt vigentque fama rerum gestarum , sed, quotienscumque occurret memoria illorum, velut si
adhortantis signumque dantis videatis eos, ita proelias inire ne alia profecto species hesterno die oblata oculis animisque vestris memorabit illud edidit proelium riuo documentum dedistis hostibus non cum Sei-10pionibus extinctum esse nomen Romanum et, cuius populi vis atque virtus non obruta sit CaIII1e Iisi glade, ex omni profecto saevitia fortunae emersuram S Se.11 nunc, quia tantum alis estis sponte vestra, experirilibet, quantum audeatis duce vestro auctor . non
enim hesterno die, cum signum receptui dedi sequemtibus essus vobis turbatum hostem, frangere audaciam vestram, sed disserro in maiorem gloriam atqus oppo iet iunitatem volui, ut postmodo praeparati incautos, armati inermes atque etiam sopitos per ecasionem adgredi possetis. nec huius oceasionis spem milites,
13 forte temere, sed ex re ipsa conceptam habeo a vobis
112쪽
LIBER XXV. CAP. 38. a C. 212 105 quoque profecto si quis quaerat, quonam modo paucia multis, victi a victoribus castra tutati sitis nihil aliud respondeatis, quam id ipsum timentis vos omnia'
et peribus firmata habuisse et ipsos paratos instructosvis suisse. et ita se res habet ad id, quod is no itineatur sortuna facit, minimo tui sunt homines, quia, quod neglexeris, incautum atque apertum habeas
nihil omnium nunc minus metuunt hostes, quam ne ibobsessi modo ipsi atquo oppugnati castra sua ultro
oppugnemus. audeamus, quod credi non potest ausuros nos eo ipso, quod difficillimum videtur, faciliusserit. tertia vigilia noctis silenti ag 1 in ducam vos. 16 exploratum habeo non Vigiliarum ordinem, non stationes iustas esse. amor in portis auditus et primus 17 impetus astra ceperiti tum inter torpidos somno paventisque ad necopinatum tumulium et inermis in cubilibus suis Oppressos illa caedes datur, a qua vos hesterno dis remeatos aegro serebatis scio audax is videri consilium; sed in rebus asperis et tenui aps
fortissima quaeque consilia tutissima sunt, quia, si in occasionis momento, cuius praetervolat opportunitas, cunctatus paulum fueris, nequiquam mox missam quaeras. unus exercitus in propinquo est, duo haud is
procul absunt; nunc adgredientibus spes aliqua est;
et iam temptastis vestras arius illorum vires sim diem proserimus et hosternae emptionis fama comtemni desierimus, periculum est, ne me duces, omnes copias conveniano tres deinde duces, tres exercitus sustinebimus hostium, quos Cn. Scipio incolumi exercitu non sustinuit ut dividendo copias 21
periere duces nostri, ita separatim ac divisi opprimi possunt hostes alia helli gerendi via nulla ost. proinde nihil praeter noctis proximae opportunitatem expectemus iis deis bene iuvantibus, corpora curate, 22
ut integri vigentesque eodem animo in castra hostium inrumpatis, quo vestra tutati estis Laeti et audiere ab novo duce novum consilium, 23
113쪽
106 LIBER XXV. CAP. 38. s. a. d. o. 424 et, quo audae ius erat, magis plagebat reliquum diei expediendis armis et curatione corporum consumptum, et maior pars noctis quieti data est quarta vigilia movere. XXXIX. erant ultra proxuma astra sex milium intervallo distantes aliae copiae Oenorum. valles cava intererat, condemia arboribus in huius
silvas medio ferme spatio cohors Romana arte Punieas abditur et equites ita medio itinere intercepto ceteras copiae silenti agmin ad proximos hostis ductae, et, cum stati nulla pro portis neque in vallo
custodia e8Seut, Blut in sua castra nullo usquam obsistente penetravere. inde signa canunt et tollitur clamor. uir semisomnos hostis caedunt, pars ignes casis stramento arido tectis iniciunt, pars portas c-ccupant, ut fugam interesudant hostes simul ignis,esamor, caedes velut alienatos sensibus nec audire nee providere quicquam sinunt incidunt inermes inter catervas 4rinaiarum. alii ruunt ad portas, alii N saeptis itineribus super vallum saliunt et ut qui quo evaserat, protinus ad castra altera fugiunt, ubi
ab cohorte et equitibus ex occulto procurrentibus ci z cumventi caesique ad unum Omnes sunt quamquam, etiamsi quis ex ea caede effugisset, adeo raptim a captis propioribus castris in altera transcursum castra ab Romanis est, ut praevenire nuntius cladis non
posset ibi vero, quo longius ab hoste aberant, et quia sub lucem pabulatum gnatumque et praedatum quidam dilapsi sierant, neglecta magis Omnia ac soluta invenere, arma tantum in Milonibus posita,
militos inermes aut humi sedentes accubantesque aut obambulantes ant vallum portasque cum his tam securis solutisque Romani calentes adhuc ab recenti pugna serocesque Victoria proelium ineunt itaque nequaquam resisti in portis potuit intra portas concursu ex totis castris ad primum clamorem et tumul-
10 tum acto atrox proelium oritur diuque tenuisset, ni cruenta scuta Romanorum visa indictum alterius cladis
114쪽
LIBER XXV. GAIL 39. 40. e. 212 107 Poenis atque inde pavorem iniecissent rasi terror in II fugam avertit omnis i effusique, qua ter est, nisi quos caedes oppressit, exuuntur castris. cita nocta ac dis
bina castra hostium expugnata ductu L. Marcii. Ad 12 triginta septem milia hostium caesa auctor est Claudius, . qui annales Acilianos ex Graeco in Latinum sermonem vertit, captos ad illa es ingentos triginta, praedam ingentem partam in ea visse clipeum argenteum 13
pondo centum triginta septem cum imagine Barcis ΙIasdrubalis. Valerius Antias una castra Magonis capta Iotradit, septem milia caesa hostium altero proelio eruptione pugnatum cum Hasdrubale, decem milia occisa, quattuor milia trecentos triginta captos. Piso 15
quinque milia hominum, cum Mago cedentis nostros effuse sequeretur, caesa ex insidiis scribit apud omnis is magnum nomen Marcii ducis est et verae gloriae eius etiam miracula addunt flammam ei contionanii fusam o capite sine ipsius sensu cum magno pavore
circumstantium militum; monimentumquo victoriae areius de Poenis usque ad incensum Capitolium fuisse intemplo clipeum Marcium appellatum cum imagine I asdrubalis. - Quietae deinde aliquamdiu in Hispa-I8nia res fuere utrisque post tantas in vicem acceptas
inlatasque clades cunctantibus periculum summae
. Dum haec in Hispania geruntur, Marcellus 1 captis Syracusis, cum cetera in Sicilia tanta fide atqus integritate composuisset, ut non modo suam gloriam
sed otiam maiestatem populi Romani augeret, ora menta urbis, signa tabulasque, quibus abundabant Syracusae, Romam devexit hostium quidem illa spolia stparta belli iure ceterum inde primum initium mirandi 2 Graecarum artium opera licentiaeque huic sacra profanaque Omnia vulgo spoliandi sactum est, quae postremo in Romanos deos, templum id ipsum primum, quod a Marcello eximis ornatum est, verti visebantur enim sis externis ad portam Capenam dedicata a M. Ma
115쪽
108 LIBER XXV. CAP. 40 U. o. 542Jcello templa propter excellentia eius generis ma- 4 menta, quorum perexigua pars e K et Legationes omnium ferme civitatium Sicilias ad eum conveniebant dispar ut causa earum, ita condicio erat quiant captas Syracusas aut non desciverant aut redis
erant in amicitiam, ut oesi fideles aecepti cultique quos metus post captas Syracusas dediderat, ut viduo a victor leges acceperant erant tamen haud parvae reliquias belli circa Agrigentum Romanis, Epicydes
et Hanno duces reliqui prioris belli et tertius novus ab Hannibal in locum Hippocratis missus, Libyphoenicum generis Hippaeritanus muttinen populares vocabant vir inpiger si sub annibalo magistro omnis belli artes edoctus huic ab Epicydse Hannon Numidae dati aviciliares, vin quibus ita pervagatus est hostium agros, ita socios ad retinendos in id animos eorum sexendo in tempore cuiquo auxilium adiit, ut brevi tempore totain Hessiam impleret nominis sui, nec spes alia maior apud sinentis rebus Carthaginiensium esset itaque inclusi ad id
tempus moenibus Agrigenti dux Poenus Syra usanusque non consilio Muttinis quam fiducia magis ausi
egredi extra muros ad Himeram amnem POSuerunt castra quod ubi perlatum ad Mar Bllum est, extemplo copias movit et ab hoste quattuor sermo milium intervallo consedit, quid agerent pararentve, 10 expectaturus sed nullum neque locum nequo tempus eunetationi consilious dedit Muttines, transgressus amem ac stationibus hostium eum ingenti fere sit a tumultu invectus postero dis propo iusto proelio
compulit hostis intra munimenta inde revocatus sedition Numidarum in castris facta, cum trecenti sermo eorum Heracleam Minoam concessissent, ad mitigandos revocandosque eos profectus magno persmonuisse duces dicitur, ne absente se cum hoste maianus consererent id ambo aegre passi duces, magis Hanno, iam ante anxius gloria eius: Muttinem sibi
116쪽
LIBER XXV. M. M. i. a. c. 212 Isis modum sacere, degenerem Afrum imperatori Cartha .gissimul misso ab senatu populoquel cis perpulit 13 cunctantem Epicyden, ut transgressi numen in aciem
exirent: nam si Muttinem opperirentur, et secunda pugnae sortuna evenisset, laud dubie Muttinis gloriam fore. XLI. uimvero indignum ratus Marcellus se 1 qui Hannibalem subnixum victoria Cannensi ab Nola reppulisset lais terra marique victis a s hostibus cedere, Rrma proper capere milites et efferri signa
iubet. instruent exercitum decem effusis equis ad 2 volant ex hostium aes Numidas nuntiantes populares suos, primm ea seditione motos, qua trecenti ex numero suo concesserint Heracleam, dein quod prae a sectum suum ab obtrectantibus uestus gloria eius
sub ipsam certaminis diem ablegatum videant, quieturos in pugna gens fallax promissi fidem praestitit. itaque et Romanis crevit animus nuntio celeri per ordinses misso rapstitutum ab equite hostem esse, quem maxime timuerant, et territi hostes, praeterquam quod maxima parte virium suarum non iuvabantur, timore
etiam ineusso ne ab suomet ipsi equite oppugnare tua: citam nata magni certaminis sui proelii- sprimus clamor atque inpetus rem deeroi Numidas
cum an oncursu quieti stetissent in eo bus, ut terga dantis suos viderunt, fissiae tantum Parumper comites facti, p0stquam omnes Agrigentum trepido et agmine petentes viderunt, ipsi metu obsidionis passim in ivitatis proxumas dilapsi. multa milia hominum caesa, capta se milia et octo elephanti haec ultima
in Sicilia Marcelli pugna fuit. victor inde Syraemsas rediit. Iam serme in exitu annus erat; itaqus senatus Romae decrevit, ut P. Cornelius praetor litteras e pum ad consules mitteret dum Hannibal procul sabesset, nec ulla magni discriminis res ad Capuam
gereretur, alter oram, si ita videretur, ad magistratus
subrogandos Romam veniret litteris acceptis inter se 10
117쪽
1is arum XXV. P. 41. . a. U. c. 542Jsonsules compararent, ut Claudius omitia perficeret,11 Fulvius ad Capuam manere consule Claudius re vi Cn. Fulvium Centimalum et P. Sulpicium Servii filium Galbam, qui nullum antea curulem magistratum
12 gessisset praetores deinde creati L. Cornesius Lentultis M. Corii elisi Ceili egus C. Sulpicius Ciu urniusia Piso Pisoni iuris dictio urbana, Sulpicio Sicilia, Cethsgo Apulia, Lentulo Sardinia evenit consulibus Prorogatum in annum imperium est
118쪽
Harinthia ad tertium lapidem ab urbe Roma super Ani
nem castra posuit ipso cum duobias milibus equitaim gelus ad ipsam Capenam portam, ut situm urbis Xploraret, obequitavit et cum per triduum in aciem utrimque exercitus omnis descendisset, certamen tempestas diremit; nam cum in castra redisset, statim serenitas erat. apua capta est a Q. Fulvio
et M. Claudio eorumlibus princ*n carirpi retaea venono sibi
mortem consciverunt cum senatus campanorum deligatus ossοι ad palos, ut securi feriretur, litteras a senatu missas Q. Fulvius consul, quibus iubebatur parcere, antequam legeret, in sinu posuit et lege agi iussit et supplicium peregit cum comitiis apud populum quaereretur, cui mandaretur Hispaniarum imperium, nullo id volent susciperis P. Scipio, . filius ius qui in Hispania ceciderat, Professus estis itur m et sufflagi populi consensum omnium missus Novam Carthaginem expugnavit eum haberet annosam videretur H divina stirps creatus, quia et ipse, postquam togam acceperat, cotidis in Capitolio orat, et in cubiculo matris eius anguis saeps videbatur res prael sero gestas in Sicilia continet et amicitiam cum stolis iunctam bellumque gestum adversus Acamanas et Philippum, Macedonia regem
I. Cn. Fulvius Centimalus P. Sulpicius Galba domo sules cum idibus Martiis magistratum inissent, senatu in Capitolium vocat O re publica, O administratione belli, de provinciis exercitibusque patres consuluerunt. Q. Fulvio Ap. Claudio, prioris anni consulibus, rogatum Nerium est atque Xercitus, quos habebant,
119쪽
112 UBER XXVI CAP. 1. 2. a. U. o. 54M decreti adiectumque, no a Capua, quam Obsidebant, abscederent prius quam expugnassenti ea tum cura maxime intentos habebat Romanos, non ab ira tantum, quas in nullam umquam civitatem iustior fuit, quam 4 quod urbs tam nobilis ae potens, sicu desections sua
traxerat aliqu9t populos, ita recepta inclinatura rursus animos videbatur ad veteris imperi u espectum et praetoribus prioris anni, M. Iuuio in Etruria P. Sempronio in Gallia, cum binis legionibus, quas habuerant, pro rogatum est imperium prorogatum et M. Marcello,
ut pro consul in Sicilia relicitia belli perfideret eo exercitu, quem haberet; si sus emento opus esset, suppleret de legionibus, , quibus P. Cornelius propraetor in Hessia praeesset, dum no quem militem legeret ex
e numero, quibus senatus missionem reditumqus in patriam negasset anto belli finem. C. Sulpicio, cui Sicilia evenerat, duas legiones, quas . Cornelius habuisset, decreta et supplementum de exercitu Cn. Fulvii, qui priore anno in Apulia foede caesus fugatus- 10 quo erat huic generi militum senatus eundem quem
Cannensibus finem statuerat militiae additum etiam uirorumque ignominiae est, ne in oppidis hibernarent nos hiberna propius ullam urbem decem milibus pasi suum aedificarent L. Cornelio in Sardinia duas legiones datas, quibus u. Mucius praefuerat supplementum, si 12 opus esset, consules scribere iussi. T. Otacilio et M.
Valerio Sicilias Graeciaeque ora cum legionibus classibusque, quibus praeerant, decretae; quinquaginta Graecia cum legione una, centum Sicilia cum duabus legionibus is habebant naves tribus et viginti legionibus Romanis eo anno bellum terra marique est gestum.
II. Principio eius anni cum do litteris L. Marcii referretur, res gestas magnificae senatui visae titulus honoris, quod imperi non populi iussu, non ex auctoritat patrum dato 'propraetor senatui' seripserat a magnam partem hominum offendebat rem mali exempli esse, imperatores legi ab exercitibus et sollemne auspi-
120쪽
candorum omitiorum in astra et provincias procul
ab legibus magistratibusque ad militarem temeritatem transferri et eum quidam referendum ad senatum cem serent, melius visum differri eam consultationem, donec proficiscerentur equites, qui ab Marcio litteras attes rant. reseribi do frumento es vestimentis exercitus cylaeuit eam utrum qu rem curas ore senatui adscribi
autem propraetori L. Marcio' non placuit, ne id ipsum, quod consultationi reliquerant, pro praeiudicato ferret. dimissis equitibus de nulla o prius consules rettule sirunt, omniumque in unum sententiae eongruebant, agem
dum cum tribunis plebis esse, primo quoque tempore ad plebem ferrent, quem cum imperio mitti placeret in Hispaniam ad eum exercitum, cui Cn. Scipio imperato praefuisset ea res cum tribunis acta promut 6 gaiaque est.
Sed aliud certamen occupavstrat animos. C. Sem et pronius Blaesus dis dicta Cn. Fulvium ob exercitum in Apulia amissum in contionibus vexabat, multos imperatores Empritat atque inscitia xercitum in locum praecipitem perduxisse dictitans, neminem praeter Cn. 8Fulvium ante conrupisso omnibus vitiis legiones suas, quam proderet itaqus vero dici poss prius eos perisse, quam viderent hostem, nec ab Hannibale, sed ab imperatore suo victos esse neminem, cum suffragium sineat, satis cernere, cui imperium, cui exercitum perimittat. quid interfuisse inter i. Sempronium et Cn. Fulvium Ti. Senipronii , cum ei servorum exercitus 10 datus esset, brevi offecisse disciplina atque imperio, ut nemo porum generis a sanguinis sui memor in acie esset, praesidio sociis hostibus terrori essent Cumas, Beneventum aliasque urbes eos velut e faucibus Hannibalis ereptas populo Romano restituisse Cn. Fui ilvium Quiritium Romanorum exercitum, honesis genitos, liberaliter educatos servilibus vitiis imbuisse ergo effecisse, ut seroces ei inquieti inter foetos, ignavi et