장음표시 사용
81쪽
71 UBER XXV. CAP. 14 15 U. c. 5MJhostium occisa, supra Septem ni illa capitum cum ἡ-na sentatoribus Campam omnique plaustrorum Et iumentorum apparatu capta et alia ingens praeda fuit, quam mamo, populabundus passim cum isset, ex sociorumi populi Romani agris traxerat iud deletis hostium castris Beneventum reditum, praedamqus ibi ambo consules inam et Ap. Claudius eo post paucos dies is Mes vendiderunt esuiseruntque et donati quorum
opera castra hostium capta erant, aut alios Accaus Paeligniis et T. Pedanius, princeps tertiae legionis.14 Hanno ab Cominio Ocrito, quo nuntiata castrorum clades est, cum paucis frumentatoribus, quos forte secum
habuerat, fugae magis quam itineris modo in Bruttios rediit. XV. et Campani audita sua pariter sociorumque clade legatos ad Hannibalem miserunt, qui numitarent duos consules ad Beneventum esse, dies iter a Capua, tantum non ad portas et muros bellum emo; ni propere subveniat, celerius Capuam quam Arpos in
potestatem 1OstIum Venturum ne RIentum quidem,
non modo arcem, tanti debere esse, ut Capuam, quam Carthagini aequare sit solitus, desertam indefensamque populo Romano tradat. Hannibal curae sibi fore rem
Campanam pollicitus in praesentia duo milia equitum eum legatis mittit, quo praesidio agros populationibus possent prohibere. Romanis interim, sicut aliarum rerum, arcis T rentinas praesidiique, quod ibi obsideretur, cura est.
C. Servilius legatus, ex auctoritate patrum a P. Cornelio praetore in Etruriam ad frumentum coemendum missus, cum aliquot navibus onustis in tot tum Taren- hinum inter hostium custodias pervenit cuius adventu,
qui ante in exigua spe vocati saepe ad transitionem ab hostibus per conloquia erant, ultro ad transeundum hostis vocabant sollicitabantque et erat satis validum praesidium traductis ad arcem Tarenti tuendam a Me tino po=uo militibus itaque Metapontini extemplo metu, quo tenebantur, liberati ad Hannibalem defecere. Hoc idem
82쪽
eadem in maris et Thurini secerunt movit eos non
Tarentinorum magis desectio Metapontinorumque, quibbus indidem ex Achaia oriundi etiam cognations iuncti erant, quam ira in Romanos propter obsides nuper
interfectos eorum amici cognatique litteras ac nuntios Sad Hannonem Magonemque, qui in propinquo in Bruttiis erant, miserunt, si exercitum ad moenia admovissent so in potestatem eorum urbem tradituro esse.
M. Atinius Thuriis cum modico praesidi praeerat, quem saetis elici ad certamen temere ineundum rebam tur posse non militum, quos perpaucos habebat, fidueia, quam iuventutis Thurinae eam ex industria iniuriaverat armaveratque ad talis casus divisis copiis inter 10se duces Poeni cum agrum Thurinum ingressi essent, Hanno cum peditum agmine infestis signis ire ad urbem pergit, Mago cum equitatu tectus coli1bus apis ad tegendas insidias oppositis subsistit. Atinius peditum 11 tantum agmine per exploratores comperto in aciem
copias educit et fraudis intestinae et hostium insidia rum ignarus pedestre proelium fuit persegne paucis 12 in prima aes pugnantibus Romanis, Thurinis expe tantibus magis quam adiuvantibus eventum; et a thaginiensium acies de industria pedem reserebat, ut
ad terga collis ab equite suo insessi hostem incautum pertraheret quo ubi est ventum coorti cum clamore 13 equites prope inconditam Thurinorum turbamisso satis fido animo, unde pugnabat, stantem extemplo in fugam averterunt Romani, quamquam circumvento hinc Ilpedes, hinc eques urgebat, tamen aliquamdiu pugnum traxere postremo et ipsi terga vertunt atque ad urbem fugiunt cibi proditores conglobati cum popularium 15 agmen patentibus portis aecepissent, ubi Romanos lasos
ad urbem serri viderunt, conclamant instare Poenum, permixtosque et hostis urbem iri vasuros, ni propere portas claudant ita exclusos Romanos praebuero hosti ad caedem Atinius tamen cum paucis receptus. seditio 16
inde paulisper tenuit cum alii manendum in Romanae
83쪽
societatis fide, alii cedendum ortuna et tradendam urbem victoribus censerent. ceterum, ut plerumque, a fortuna et consilia mala vicerunt: tinio cum suis ad mare ac naves deducto magis quia ipsi ob imperium in se mite ac iustum consultum volebant, quam
spectu Romanorum, Carthaginienses in urbem aecipiunt.1 Consules a Benevent in Campanum agrum legisne ducunt non ad humenta modo, quas iam in herbis is erant, corrumpenda, sed ad Capuam oppugnandam,
nobilem se consulatum tam opulentae urbis excidio rati facturos, simul et ingens flagitium imperio dempturos,
quod urbi tam propinquae tertium annum inphanita 20 defectio esset ceterum ne Beneveritum sine praesidio
esset, et ut ad subita belli, si Hannibal, quod facturum haud dubitabant, ad opem serendam sociis Capuam venisset, equitis vim sustinere possent, Ti. Gracchum ex Lucanis eum equitatu ac levi armatura Beneventum venire iubent legionibus stativisque ad obtinendas res in Lucanis aliquem praeficeret. XVI. Graccho, priusquam X Lucanis moveret, Sacrifietinti triste prodigium factum est ad exta sacrificio perpotrato angues duo ex occulto adlapsi adedere iocur conspecti ue repente ex oculis abierunt ob id cum haruspicum moniti a saerificium instauraretur atque intentius exta reserVarentur,
iterum ad tertium tradunt adlapsos libatoque iocinere intactos angues abisse cum haruspices imperatorem id pertinere prodigium praemonuissent et ab Ocultis cavendum hominibus consultisque, nulla tamen
providentia fatum imminens moveri potuit. Flavus Lucanus fuit caput partis eius LucaIJOrui eum p irs ad Hannibalem defecisset , quae cum I OmaIlis Sutha et iam alim o anno in lysgistratu erat, ab iisdem illis creatus praetor is mutata repente voluntate Iocum
gratia apud Poenum quaerens neque transire ipse n quo trahere ad desectionem Lucanos satis habuit, nisi imperatoris et eiusdem hospitis proditi capite ad amet gulns laedus eum hostibus sanxisset ad Magonem,
84쪽
qui in Bruttiis praeerat, clam in colloquium venit fideque ab eo accepta, si Romanum iis imperatorem tradidisset, liberos cum suis legibus venturos in amicitiam Lucanos, deducit Poenum in locum natum tegendissidiis, quo eum paucis Gracchum adducturaim ait Mago sibi pedites equitesque armatos ini capere eas latebras ingentem numerum occulereti loco satis inspecto satque indique explorat dies composita gerendae rei
est. Flavus ad Romanum imperatorem venit rem se 10 ait magnam incohasse, ad quam perficiendam ipsius Gracchi opera opus esse. Omnium populorum praetoribus, qui ad Poenum in illa communi Italiae motu descissent, persuasisse, ut redirent in amicitiam M 1imanorum, Irundo res quoque Romana, quas prope exitium lad Cannensi venisset, in dies melior arius auctior fieret, Hannibalis vis senesceret ac prope ad nihilum venisset veteri delicto haud inplacabilis sors 12
Romanos nullam umquam gentem magis exorabilem promptioremque venias danda fuisse. quotiens rebellioni etiam maiorum suorum ignotum haec ab osse Iadicta ceterum ab ipso Graccho eadem haec audire malle eos praesentisque contingere dextram et id pignus fides seeum serra locum so concilio iis dixisse a con 14 spectu amotum haud procul castris Romanis ibi pineis rectis transigi rem posse, ut omne nomen Lucanum in fido a societate Romana siti Gracchus haudem et 15
sermoni et rei abesse ratus ac similitudino veri captus eum lictoribus ac turnia equitum E castris profectus
duco hospit in insidias praecipitatur hostes subito 16 exorti, et, ne dubia proditio esset, Flavus iis se adiungae tela undique in Gracchum atque equites comiciuntur. Gracchus ex equo desilit idem ceteros sacere 17 iubet hortaturque, ut, quod unum reliquum ortuna sederit, id cohonestent virtuto reliquum autem quid sesso paucis a multitudin in vallo silva ae montibus
saepta circumventis praeter mortem id referre, utrum Is praebentes corpora pecorum modo inulti trucidentur,
85쪽
78 IMBER XXV. AP. 16 17. sa. U. o. 542Jan toti a patiendo expectandoque eventu in impetum atque latan versi, agentes nudentesquo perfusi hostium
cruore, inier exspirantium inimicorum cumulata arm 20 que et corpora cadalat Lucanum proditorem ac transfugam omnes peterent; qui eam victimam prae so ad inferos misisset, eum decus eximituri, egregium sola-2 cium suae morti inventurum intercliae d1cta paludamento circa laevum brachium intorto nam ne scuta
quidem secum extulerant in hostis impetum sedium maior quam pro numero hominum editur pugna iaculis maxime aperta corpora Romanorum, et cum undiqus ex altioribus locis in cavam vallem coniectus esset,
2 transtigiintur Graechum iam nudatum praesidio vivum capere Poeni nituntur ceterum conspicatus Lucanum hospitem inter hostis, adeo infestus consertos inVasit, 24 ut parci ei sine multorum pernicie non posset. XBnimem eum Mago extemplo ad Hannibalem misit ponique eum captis simul fascibus ante tribunal imperatoris 2 iussit si haec vera fama est, Gracchus in Lucanis ad campos, qui Veteres vocantur, perii XVII sunt qui in agro Beneventano prope Calorem fluvium contendant a castris cum lictoribus ac tribus servis lavandi causa progressum, cum forte inter salicta innata ripis laterent hostes, nudum atque inermem saxisque, quae volvit amnis propugnantem interseetum sunt qui haruspicum monitu quingentos passus a castris progressum,
uti loco puro ea quae ante dicta prodigia sunt procuraret, ab insidentibus sorte locum duabus turmis Numidarum circumvenium scribanti adeo ne lacus ne ratio mortis in viro tam claro et insigni consisti funeris quoquo Gracchi varia est fama. alii in eastris Romanis sepultum ab suis, alii ab Hannibale et ea vulgatior fama est tradunt in vestibulo Puni
corum castrorum rogum X tru tum esse, armatum Tercitum decucurrisse eum tripudiis IIispanorum motibusque armorum et 0rporum suae cuique genti adsuetis, ipso Hannibale omni rerum verborumque honore exf-
86쪽
LIBER XXV. CAP. 17 18. C. 212 79quias celebrante haec tradunt, qui in Lucanis rei gestae auctores sunt si illis, qui ad Calorem fluvium interfectum memorant, redere velis, capitis tantum
Gracchi hostes potiti sunt eo delato ad Hamilbalem, missus ab eo confestim Carthalo, qui in astra Romana ad Cn. Cornelium quaestorem de res is funus
imperatoris in castris celebrantibus cum exercitu Beneventanis fecit. XVIII. Consules agrum Campanum ingressi cum passim popularentur, eruptione Oppidanorum e Magonis cum equitatu territi et trepidi ad signa milites palatos passim revocarunt et vixdum instructa acie
fusi supra mille et quingentos milites amiserunt indeis ingens serocia superba suopt ingenio genti erexit, multisque proeliis lacessebant Romanos; sed intentiores
ad cavendum consules una pu In secerat incaute atque inconsuli Inita restituit tam ei his animos et illis minuit audaciam parva una res sed in bello nihil tam leu est, quod non magnae interdum rei momentum faciat. . Quinctio Crispino Badius Campanus hospes erat, persamiliari hospitio iunctus creverat consuetudo,
quod aeger Romae apud Crispinum Badius ante defectionem Campanam liberaliter omiterque curatus fuerat is tum Badius progressus ante stationes, quae pro oria stabant, vocari Crispinum iussit quod ubios Crispino nuntiatum, ratus conloquium amicum ac familIare quaeri, manente memoria etiam ii discidio publicorum foederum privati iuris, paulum a ceteris processit postquam in conspectum Venere, ' provoco is ' inquit ad pugnam, Crispine,' Badius conscendamus equos summotisque aliis, uter bello melior sit, decernam ad ea chrispinus ne sibi ne illi ait et hostes deesse, in quibus virtutem ostendant se, etiamsi in aes occurrerit, declinaturum, ne hospitia eaede
dextram violes conversusque abibat enimvero ferocius 8tum Campanus increpare molliti sun ignaviamque et se digna probra in insontem iacere, hospitalem hostem
87쪽
80 LIBER v. CAP. 18. Is U. c. 642 lappellans simulantemque parcere, cui sciat parem sos non esse. si parum publicis foederibus ruptis dirempta simul et privata iura esse putet, Badium Campanum T. Qitinctio Crispino Romano palam duobus exercitii bus audientibus renuntiare hospitium nihil sibi cum
eo consociatum, nihil laederatum hosti eum hoste, cuius patriam ac penates publicos privatosque oppugnatum 11 venisset si vir esset, congrederetur diu unctantem Crispinum perpulers turmales, ne inpune insultare Cain 12 panum pateretur itaque tantum moratus, dum imperatores consuleret, permitterentne sibi extra ordinem in provocantem hostem pugnare, permissu eorum arma cepit equum pie conscendit et Badium nomine compellans 1 ad pugnam evocavit nulla mora a Campano facta est; insestis equis concurrerunt Crispinus supra scutum
sinistrum umerum Badio hasta transiuit superque lapsum cum vulnere ex equo desiluit, ut pedes iacemis te conficeret Badius, priusquam opprimeretur, parmai arius equo relicto ad suos aufugit erispinus equum armaque capta et cruentam cuspidem insignis spoliis
ostentans cum magna laude et gratulations militum ad consules est deductus laudatusqus ibi magnifies et
MX. annibal ex agro Beneventano castra ad Capuam cum movisset, tertio post dis quam venita vias in aciem eduxit haudquaquam dubius, quod Cain panis absente se paucos ante dies secunda fuisset pugna, quin multo minus se suumque totiens victorem exedia citum sustinere Romani possent. ceterum postquam pugnari coeptum est, equitum maXime incursu, cum iaculis obruersetur, laborabat Romana acies, donec Signum equitibus datum est, ut in hostem admittersent equos ita equestre proelium erat, cum procul visus Sempronianus exercitus, cui Cn. Cornelius quaestor
praeerat, utrique parti parem metum praebuit, ns hostes novi adventarent velut ex composito utrimquo signum receptui datum, reductique in eastra prope aequo Maris
88쪽
discesserunt l)lures tamen ab Romanis primo incursu equitum ceciderunt. Inde consules, ut averterent a Capua annibalem, nocte, quae secuta est, diversi, Fulvius in agrum Cumanum, Claudius in Lucanos abit. postero die, cum vacua castra Romanorum esse num et
tiatum Hannibali esset et duobus agminibus diversos abisse, incerius primo, utrum sequeretur, Appium imstitit sequi. ille circumducto hoste, qua voluit, alio sitinere ad Capuam redit. Hannibali alia in liis locis bone corondae ro sor stuna oblata est M. Centenius fuit cognomino Paenula, insignis inter primi pili centuriones et magnitudine corporis et animo. is perfunctus militia per P. Cor 10nelium Sullam praetorem in senatum introductus petita patribus, uti sibi quinque milia militum darentur: so peritum et hostis et regionum brevi operae pre 11tium facturum et, quibus actibus ad id locorum nostri
et duces et exercitus capti forent, iis adversus inuemtorem usurum. id non prom1ssum magis stolide quam 12 stolide creditum, alii quam eaedem militares et imperatoriae artes essent. data pro quinque octo milia 13
militum, pars dimidia cives, pars socii. et ipse aliquantum voluntariorum in itinere ex agris concivit ac prope duplicato exercitu in Lucanos pervenit, ubi Hannibal nequiquam secutus Claudium substiterati haud 14 dubia res erat, quippe inter Hannibalem ducem et centurionem, exercitusque alterum vincendo veteranum, alterum novum totum, magna ex parte etiam tumultuariu uis Semermem. Ut Onspecta inter se agmina 15 sunt et neutra pars detrectavit pugnam, Xtemplo instructae acies pugnatum tamen, ut in nulla pari re,
diu duas amplius horas constitit pugna spe concitante, donec dux stetit, Romanam aciem. postquam is non 16 pro vetere fama solum, sed etiam metu futuri ded coris, si sua temeritate contractae cladi superesset,
Obiectans se hostium telis cecidit, fusa extemplo est Romana acies sed ade ne suos quidem iter patuit 17
89쪽
omnibus viis ab equit insessis, ut ex tanta multitudino vix milis evaserint, ceteri passim alii alia esto
absumpti sint. XX. Capua a consulibiis iterum summa vi obsideri coepta est, quaeque in eam rem opus strant Ompor- tabantur parabanturque Casilinum frumentum Onvectum ad Volturni ostium, ubi nunc urbs est, castellum communitum in eoque et D teolii Mennio ante Fabius Maximus munierat praesidium impositum, ut maro proximum et flumen in potestat esse it in ea duo maritima castella frumentum, quod ex Sardinia nupermissum erat quodque M. Iunius praetor ex Etruria
coemerat, ab Ostia convectum est, ut exercitui per hiemem copia esset ceterum super eam cladem, quae in Lucanis ae septa erat, volonum quoque exercituS,
qui vivo Graccho summa fide stipendia fecerat, velut exauctoratus moris ducis ab signis discessit. Hannibal non Capuam neglectam nequo in tanto discrimino desertos volebat socios; sed prospero ex temeritat unius Romani ducis successu in alterius dueis exercitusquo opprimendi occasionem imminebat. Cn. Fulvium praetorem Apuli legati nuntiabant primo, duni
urbes quasdam Apulorum, quae ad Hannibalem desci-Vissent, oppugnaret, intentius rem egisse postea nimio successu et ipsum et milites praeda impletos in tantam licentiam socordiamque effusos, ut nulla disciplina militias esset cum saepe alias, tum paucis diebus ante expertus, qualis sub inscio duce exercitus esset, in 1 Apuliam astra movit XXI. circa Herdoneam Romanas legiones et praetor Fulvius erat quo ubi allatum est hostis adventare, prope est sactum, ut iniussu praetoris signis convulsis in aciem exirent nec res magis ulla tenuit quam spes haud dubia suo id arbitrio, ubi 2 vpllent, facturos nocte insequenti Hannibal, cum tumultuatum in castris et plerosque ferociter, signum ut daret, iustitisse duci ad arma vocantis sciret, haud
dubius prosperae pugnas octasionem dari, tria milia
90쪽
LIBER XXV. CAP. 21. 22. a. c. 212 83 expeditorum militum in villis circa vepribusque et silvis
disponit, qui signo dato simul omes e latebris existerent, et Magonem ac duo sermo milia equitum, qua fugam inclinaturam credebat, omnia itinera insidere iubet his noet praeparatis prima lues in aciem copias educit. nec Fulvius est cunctatus, non tam sua ulla o spe quam militum impetu fortuito tractus itaque eadem
temeritate, qua processum in aciem est, instruitur ipSaacies ad libidinem militum forte procurrentium comsistentiumque, quo loco ipsorum tulisset animus, deinde per libidinem aut metum deserentium locum prima
legio et sinistra ala in primo instructae, et in longitudinem porrecta acies. amantibus tribunis nihil in 7 trorsus roboris ac virium esse et, quacumquo impetum sedissent hostis, perrupturos, nihil, quod sedulare esset, non modo ad animum sed se ad aures quidem admittebat et Hannibal haudquaquam similis dux neque
simili exercitu neque ita instructo aderat. Ergo ne clamorem quidem atque impetum primum eorum Itomani sustinuors. dux, stultitia et temeritate Ceuterii par, animo haudquaquam comparandus, ubi rem inclinatam
ac trepidantis suos videt, equo arrepto cum ducentissem equitibus effugit cetera a Donte pulsa, inde αδεο tergo atque alis circumventa acies eo usque est caes ut ex duodeviginti milibus hominum duo milia haud
amplius evaserint. castris hostes potiti sunt. XXII Has elados super aliam alia Romam cum
essent nuntiatae, ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit; sed tamen, quia consules, ubi summa rerum esset, ad id locorum prospere rem gererent, minus his cladibus commovebantur. legatos ad con 2
sules mittunt C. Laetorium M. Metilium, qui nuntiarent, ut reliquias duorum exercituum cum cura colligerent darentque operam, ne per motum ac desperationem
hosti se dederent, id quod post Cannensem accidisset
cladem, et ut desertores de exercita volonum conquirerent idem negotii P. Cornelio datum, cui et dilectus