장음표시 사용
441쪽
non est corruptus, Marcus usus dicitur dictione Chaldaea, elo hi: hoc est,deus meus,ab eloba, quod est deus. Matthaeus autedictioe Hebraeaeli rub et,quod est deus. Lamab baxabibani: quod est interp/eratum quid pro,ad quid, me de Veliqui ti. V ox ista q0erula, vox est Iesu veri hominis secundum partem inferiorem noc est corpus, & animii prout ad creatas res resertur valde patientis, usqueadeo quod nihil consolationis interius recipiebat ex parte superiori . ita φ derelictus erat
non iblilio exterius, in vituperiis in ignominiis, in astitationi b' clauoru in & reliquis,sed etiam intus. Et ad hoc declarandii vocem hanc querula magno clamore expressit me putaremus anianum eiu , tanquam stoicum quodam odo non sentire aut non ponderare ea, quae patiebatur, vel interna cos blatione refici secundia gratia quae postea apparuit in Apostolis & martyribus . Et dicit ad quid no quod Iesus ignoraret ad quid : sed quia nec sensus, nec rationis inserioris erat nosse ad quid secudum diui nae sapientiae ordine derelicto baec ordinabatur. Et quidam de
circuuliantis m. pro,astantibus audientes dicebaηt. Ecce Heliam vocat Et significantur Gentiles linguae Hebraeae ignari, putantes
vocari Heliam. Currens aute unlis mimplens spongia actio, circu- ο ηε que calamo po in dabat ei dicens, Sinιte videamiusi veniat He has ad . pom n tu eti. lesici aute emissa voce marna expiravit. Et velia
lepuscissum est in duo a summo usque deorsum. Videns autem Centiθνιο qui x aduerμ stabat quia sic clamans. pro,quum sic clamasset, expirabs t. Intellexit Ceturio miraculosam expiratione, ex eo se tuticia it clam'sae voci ipsus Iesu. Oit,voὸ hic homo ius deierat Hinc app. iret no ignorasse Gentiles milites Pilati, quae dicebatur de Iesu. scilicet erat Messias, qui cognominabatur a
Iudaeis filius dei. Vnde& Caiphas etia adiurauit Iesum , si esset Christu filius dei benedicti. Et Nathanael primὁ venies ad Iesum .dixeiat tu es filius dei. Singulare enim quanda excellentia Messiae per hoc intelligebant no penetrates adhuc scriptura, PMessias erat naturali ni ius dei. Erant a tE cr mulieres de lu/aspicientes inter quas erat Maria Magdalene Maria Iarebi minoras. pro,parui. Forte cognomen erat Iacobi: ita q, vocabatur
Iacobus paruus , & dicitur ad differentia Iacobi si ij Zebedaei. Et Ioseph Pro Iose nater. cr Salome. nome est mulieris in ris Tu edati. Et quu est. deest relatiuu, quae, pluralis numeri. Ital legendu est. cr tuu si in Galilaeasequebantur eum , Crministrabant cit. σaliae multi, quae si unu ea afenderant Hier -
442쪽
CAPUT XVI. i s dimam. Ita quὁd destributur mulieres is ae ab ossicio sequelae.
etiam quum Iesus discurreret praedicando per Galilaeam. hi θια iam sero Fificiam. pro,& quum i-m ieru fieret, quia erat para fleue, quae eg tefabbatu. venti IU Thah A mathia nobilis decu rio. pro,honestus Consul .seu senator. Describitur tu a moribus, honestus: tum a gradu seu officio, Consul seu Senator. Qitalis esset magistratus Consulis aut Senatoris isse temporis ibinem,no est perspicuum. nomen squidem iptum sonat magistratum. Oui m ipse erat expectan det. Et audacter. pro,& sumpta audiata. i imuerat enim quadiu Iesus captus, S sub Pilati iudicio ac in cruce vivus fuit, loqui pro Iesu : sed cognita morte eius. sumpsit audacia ad officili sepulturae:putans hoc pietatis ossiciuerga mortuum non sibi imputandum a pontificibus,sacerdotibus,&c. Introiuit ad Pilatum, petiit corpiu les..Pιuim autem rabator si iam obisset. Ad certificandu Iesu mortem utilis fuit ad miratio Pilati. Et accersdo Centurione interru uir esim sita. pro, dudu,morrum esset. Et quum corouisset ὰ C turione, donatiit corrus Ioseph. Et per hoc occasiones abstulit persecutoribus Iesu, ignominiose tractandi corpus eius mortuum. Iost ph autem mercatusondonem ut nouis lilateaminibus ac sudariis inuolueret corpus Iesu.Vide Matthei vicesimoseptimo reliqua exposta st dei οηeseum , inuoluitθndonm. π posuit eum in monumento quod erat excisum de petra: m aduoluit lapidem ad O hum moη umenti. Maria aut εMagdalene, di Maria Ioseph, pro Iose, spiciebat ubi ponerctur.
CAPUT XV l. ET quVm tr Uset sabbatum. hoc est post occasum solis sab
bati. Maria Magdalene m Maria lacobi π Salome emcruta Omata. Tres istae mulieres post solis occasum sabbati emerunt aromata,quia durante sabbato illicitia erat emere. Et hinc . apparet,quod mulieres istae quanuis viderint locum monumeri, in quo Ioseph δἰ Nicodemus cusuis ministris ponebant corpus Iesu, non tamen viderunt, quὁdvnxerint corpus Iesu arminatibus:quia si vidissent hoc, non postea selicitae fuissent, ut emerent aromata . ad unguendum corpus Iesu. verecundia si quidem muliebri & optimo more assuetae,procul esse a consortio virorum non ausae sunt appropinquare ad videndum quid δε-cerent circa corpus Iesu, Ioseph cu Nicodemus cum suis ministris,& tanto minus potuerunt hoc videre, quanto unctio facta forte fuit intus in monumento , quod erat velut quaedam do inuncula . intra quam erat sepulchrum . Utvenientes. non tunc,
443쪽
pellatur una. ut enim diffusids declarauimus Matthaei ultimo, describitur certus dies qui nunc vocMur dies dominicus. δε- mmit ad mqnumentum orto iam sole. Aurorae hora describitur
ab orto sole: qm reuera incipit oriri nobis sol pςr splendorem
aurorae. D- inuicem, reacluet nobu lapidem ab ostio
monumeκm Hinc babetur latuisse mulieres istas quὀdmonumentum sigillatum fuisset, Id quod custodes fuissent ppositi. si enim haec sciuissent. non dixistent adinvicem . Quis reuoluet nobis lapidem, solius Remineae imbecillitatis rationem habentes : immo nec cogitassent venire ad monumentum.
Q Hinc quoque haberetur quod ante illam horam aurorae,
nulla earum venerat ad monumentu in . Si enim vespere praec denti aut nocte ad monumentum prius venissentisciuissent mane quod erant ibi custodes, quὁd sepulchrum erat sigillatum:& non redissent. Et respicientes viderunt. pro, vident, revolutumia' dem. proculdubio ab angelo. Erat enim magniti valde. Cr introeuntςs. ad mandatum angeli, quςm Marcus in set. In monumentum, viderunt iuuenem. pro , adolescentulum,
sedentem in dextris. Iste angelus aut no 3 est ille,qui apud Matthaeum sedebat super reuolutum lapidem: aut si est illemet postquam evanuit ab oculis mulierum cedens eis ut introirent Iibere in monumentum)iterum apparuit eis intus in monum elosedens a dextris sepulcri:hoc est in illa parte versus quam dex- ra pars corporis Iesu iacuerat,vel in dextris ipsarum mulieru. Coopsuum. pro, amictum, Describitur enim indutus. Stola cadida. veste longa usque d pedes. Et obstupuerunt. Tum ob angeli praesentiam. tum ob absentiam corporis Iesu. tum ex Derseuerapto timore qui prius eas inuaserat. Hi docili . lite expauescere. Isum quanto Mabarenum emc cum et surrexιt: non est hic: ecce iscin ubi posuerunt eum. Eadem dicit quae dixerat angelus sedens iuper reuolutum lapidem: ut duplicato testimoniore resipiscant a timore,& credant Iesum surrexiti. Sedite, dicite discipulue Petro . Negauerat Petrus linina.& propterea
angelus neminem nominat nisi Petruim: tum ut magnam dei erga peccatores gratiam commendet: tum ut Petrus audita ex pre mulierum angelica voce animaequior fiat. 2Mapr cedet vos in Gurium . ibi eum viribuis sicut disit vo5s. catulae cxeuntes fugerunt dZ monumcnto.Duaserat pro habebat, enim.
444쪽
significatur perseuerintra tremoris & stuporis. Era tremον crpauo .pro, stupor. Et nemini quicquam dixerunt.timebant enim. Si
lentes describuntur redisse domum, nulli in via audentes dicere quod viderant aut audierant. Surgens autem Iesim. Aduerte lite prudens lector Hieronymum habere dubium hoc capitulu. In
cpistola siquidein ad Hedibiam super duodecim quaestionibus,sbluendo questionem tertiam recitatis his verbis surges autem
Iesus prima sabbati,apparuit Mariae Magdalenae, &c. subiugithgc verba, Aut enim non recipimus Marci testimonium,quod in raris fertur euangeliis: omnibus Graecis libr s penu hoc capitulum in fine non habentibus. praesertim cum diuersa atque contraria euangelistis caeteris narrare videatur. Haec ille. et Rurius insecudo dialogo contra Pelagianos ait idem Hieronymus : In quibusdam exemplaribus.& maxime in Graecia codicibus iuxta Marcum in fine eius euangelis scribitur,postea quum accubuissent undecim apparuit eis Iesus: se exfrobrauit incrcdulitatem& duritiam cordis eorum,quia iis qui viderat ipsum resurgente, non credideriit. Et illi satisfaciebat, dicentes Seculum istud iiii- uitatis, incredulitatis substantia est: quae non sinit per immun- os spiritus vera dei apprehendi virtutem : idcirco iam nunc re uela iustitiam tua. Haec ibi. Quae ideo attulerim ut intelligamus quam varie habeatur capitulu hoc. Et revera nonnulla sunt in hoc capitulo, que in nullo alio euanselista babentur: nihil tamen ego video contrarium manifeste aliis euangelistis. Nee quisquam mentis compos asserere, aut credere potest hoc vitimum quod habetur apud Marcum capitulum totu adiectitium esse,nili aliud quo caremus perditu fuerit:quia sequeretur eua
gelium Marci terminari in sepultur Christi,ita quὁd nihil penitus de resurrectione Iesu Marcus scripserit. Quod non solam stultum sed perfidii est cogitare: nam tota fides euangelij ex resurrectione Christi pedet: licente Paulo, Si Christus non resurrexit,inanis est fides nostra nanis est praedicatio nostra. Crediderim ego suspectu apud multos Graecos habitu hoc capitulum propter admixtionem a nescio quibus illorum verborum, quae Hieronymus retulit in dialogo:& etiam propter promissionem subiuncta. signa aute eos qui credi terint, haec sequenturiin no mine meo daemonia eiicient.&c. Quicquid aute sit de veritate, suspicionu,tamen istarum effectus ea quod haec scripta non sunt
selidae authoritatis ad firmadam fidem sicut sunt reliqua Marci indubitata. Ac hi Λ putautibus I unisurrexisse media nocte u iiii refertur
445쪽
refertur mane non ad participium surgens,sed ad verbum apparuit. Sed praeter hoc,* costructio haec duriuscula est,tollit certitudinem primae apparitionis : nam secundum hanc constructi nem sensus in q, mane prima sabbati apparuit primo Magdalenae: per ouod no excluditur quin prius antequa esset mane apparuerit alteri:& sc tollitur certitudo primae apparitionis. Amplectenda est igitur suauis costructio literae: referendo mane ad participiti surgens: ita quὁd hinc habeamus hora resurrectionis Christi fuisse in aurora. Et valde cogruὰ dies aeternitatis glorio serum corporum incipit cit aurora. resurrectio enim Christi est initiu uniuersalis resurrectionis omniti corporu, sicut aurora est initium diei. Primasabbati. agam superius appellauit una fabbatorum modo appellat primam sabbati: eo φ dies dominicus, dies prima est relata ad fabbatu,quae septima dies est. in ordine siquide ad septima lex Moysi numerabat dies. paruit primo
Marte Migdalenae. Haec apparitio est quae scribitur a Ioanne, quum in specie hortulani apparuit. De qua eiecerat septem daemonia. Magna dei gratia erga peccatores significatur: l, primo voluit peccatrici,& tali peccatrici scilicet quc fuerat subiecia omnibus peccatis, significatis per septem daemonia) apparere. IE a
Padem nunclauit io,qui cum eo fuerant lugentibus i lientibu . Ista an nunciatio scripta quoque est a Ioanne. f tilli audientes quia x ueret uim esset ab ea, non crrdiderunt. Hoc scriptu est a Luca, dicente: adhuc autem illis non credetibus. Post b c autem duobus ex eis ambulantibu , ostensus est in alia effigie, pro ,forma, euntibis is via m. Haec apparitio scripta est a Luca, arrante discipulos euntes in castellum nomine Emaus. Et illi euntes nuciauerunt caeteris: nec issis crediderunt. Hoc quoque ex dictis verbis apud Luca apparet. Nouissim/ autenet. pro postea. Non significatur vltima apparitio in vero textu , sed posterior Recumbetibus illis undecim apparuit: cir exprobrauit incredulitatem illaru duritiam cordis: quia iis qui viderant eum ris r exisse. pro,resuscitatum, non trediderunt.
Collatis simul iis quae reseruntur in hac apparitione, apparci ista apparitio est quae fuit die octauo quado erat Thomas cui ieis. nam exprcsse hic dicitur,quὁd crant undecim:& quod undecim incredulitas & duritia cordis ad credendum iis qui viderat
ipsum resuscitatum increpata est: tuc enim increpatus fuit Tho-inas,ne sis incredulus: & rursus, quia vidisti me credidisti. Et vel ipsa increpa io Thomae quia tacita fuit increpatio aliorit,appellatur a Marco increpatio eorum: vel occasione sumpta ex incrc- patione
446쪽
patione Thomae, explicite increpavit alios: reuocido ad memoriam incredulitatem & duritiam cordis ad credendum tum mulieribus, quae eum viderat,tum discipulis redeutibus ad Emam tum Petro qui ctiam viderat Iesum: ut clare Lucas explicat. nani post haec omnia Lucas dicit adhuc illis non credetibus. Et intellige increpatos eos communiter. Ioanes enim exemptus videtur ab huiusmodi incredulitate: quia quum vidit linteamina posita. credidit. Petrus quoq; no fuit incredulus discipulis led fortὁ mulieribus. Actus autem recumbendi,albio Marco describitur. nec hoc est mirum: quum pluries quod unus euangelista tacet,alius: suppleat. Et dixit eu Verba illa quae resert Hieronymus in dialo o, tanquam manifestό adiecia ab aliis, habentur. Euntes. Describitur mandatum ad praedicandum in uniuerib mundo: quod ab aliis quoque euangelistia describitur. In mundam universum. Finitu per hoc ostedit tempus prioris madati in via gentium ne abieritis,& in ciuitates Samaritanoru,&c. Sed Jduerte ' illis dicit euies in nitidii uniuersum, quibus apud Matthaeii dixit: Ecce ego vobiscu sum usq: ad casummationem seculi .non enim Apostolis & illis discipulis ibi presentibus praecepit uniuersum peragrare mudum per seipsos: sed praeceptu factum ad illos, intelligitur factu iplis & successoribus corum itaquὁd ipsi incho rex.& successeres perficerent Praedicate euangelu m omni creaturae. omni nationi, omni hominum conditioni, simul, nullam excemptionem faciendo. Et omnem hominu nationem,conditionem,istatum, sexum,&c.appellat creaturam,ad explicandum quare est
illis praedicandum: ratione scilicet illius quod habent a creatore,& non ratione peccatorii quae apposuerunt ipsi. Ac si apertius dixisset: praedicate euangeliu omnis coditionis, sexu ,status, nationis,&chominibus: non speciates ad eorum peccata & merita. sed ad coditiones creatas in illis sed ad opus dei in illis. crediderit. Ecce fides necessaria. Et baptietatus fuerit. Ecce sacramentum fidei necessarium. Salum erit. Ecce praemium aeternae
falutis. vero non crediderit condemnabitur. Ne putares consilium non praeceptu,& p miu acquiescetibus no poena renuetibus: adiungitur,u, qui non crediderit codemnabitur. Non dicit iudicabitur quia qui no credit,iam iudicatus est sed danabitiir,
in aeterna ibit danatione. Signa autem eos qui crediiserint haecseque tu . In nomine meo daemonia eiicient inguis loquentur novis sirpentestorent: m si mortiferum quid biberint, non eis nocebit super aegros manas impodient, Cr bene habebunt. Suspecta apparet haec clausula signorum
447쪽
gnoriam reo quJd secundum euangesitam docitrinam signa liaee non sunt fidei, sed magnitudinis fidei,sed donorii fidei: ut patet in pluribus locis evagelij:textus autem iste significat signa haec consequi fidem siliscientem ad salutem.naeiidem pr cile utitur verbis dicedo, qui crediderit & baptizatus fuerit:& dicendo, signa aute eos qui crediderini,haec sequetur. Haec tamen apparentia non iblidum habet fundametum:quonia Ioan. i . similis sentetia habetur, i credit in me, opera quae ego facio,ipse faciet:& maiora borii faciet quia ego ad patre vado. Intelliguntur igi tur promissa signa cosequentia fidem,quantii est cx parte vii tutis fidei sequetia quado Rubi opus fuerit . cuius veritate pro misi ionis stat,u, ex parte habetis fidem defectus accidat, seu in
pedimentum praestetur:ita m fides ipsa no deest signis,sed homo
deest fidei ad efficaciam signoris. Et dominin quidem IVA.Super' fluit. eius. Postquam locutia est eis. Non dicit statim non enim significatur , statim post haec verba alcedit in caelu sed tantummodo i post haec verba ascedit in caelum,non explicato quanto tempore post. O sumptus est. no alieno adminiculo,sed propria Virtute. In caelum: rsedet. pro .sedit,ά dextris dol. No significatur positio corporis: quoniam festis in caelo stat non sedet. stare enim est naturalis situs hominis perfectus. sedere aute imbecillitatis est. Et propterea sicut per dextera dei metaphorice signi escatur optima quaeque bona,ita per sessione significatur quietὁpos idae suiete regnare: & perinde dictii est,sedit a dextris,acii
licia fuisset &quiete possedit optima quaeque bona dei: posta
surus in se do aduetu etiam reliqua minus bona. tiic enim accipiet possessione istorii inseriorum. Issi autem prosem praedua-erunt ubique. no affirmatione omniu loco ,sed negatione certorum locorii. Non enim tepore,quo scripsit Marcus praedicatuim fuit cu agellum in singulis locis inlidi: qua postea multae gentes quibus praedicatu non fuerat,inuetae sint: ita m nostra etia aetate inuenititur. Sed discipuli Iesu no arctauerunt praedicationes suas ad haec vel illa loca: sed prout facultas affuit,extederunt praedi'
cationes suas ad omnes mundi partes. Domino coope inte. inter' nis inspirationibus trahendo auditores. Er sermon m cc si maηte,
sequentibMs ms. pro,persubsequetia sipna H cenim tria c. predicatio apostolica ,& interna inspiratio diuina , & miracula adcOfirmationem euageli j) couerterunt mundu ad fide Iesu Cbristi Cui est honor & gloria in secilla seculoru.Amen. Caietae diea. Dccebris .is 27. Comentariorum in euangelium Marci,finis.
448쪽
Hieronymum in libro de scriptoribus illustribus. Vos medicus Antiochcnsis ut eius sesina iii sicant Graeci sermonis non ignarus, sectator Apostoli Pauli, &omnis peregrinationis eius comes,
scripsit euangelium. De quo idem Paulus: Misimus inquit cum illo fratrem, cuius laus est in euangelio per omnes ecclesias. Et ad Colo. Salutat vos Lucas medicus charissimus. Et ad Timoth. Lucas est mecum solus. CAliud quoque edidit volumen egregium, quod titulo απιτο 3 praenotatur,cuius historia usque ad biennium Romae comorantis Pauli peruenit: id est usq; ad quartum Neronis annum .Ex quo intelligim is in eadem urbe librum esse coinpositum. CIgitur xie Iuue Pauli Jc Theclae,& totam baptizati Leonis fabulam,inter apocrypbas scripturas copulamus. Quale enim est, ut hidiuiduus comes Apostoli. intes caeteras eius res hoc solum ignorauerit3 Sed de Tertullianus vicinus eoru temporum ,resert presbyterum quedam in Asia σπουδας. Apost
li Pauli,couictum apud Ioannem. luJd author esset libri,& co . fessum se hoc Pauli amore fecisse,& ob id excidisse. dam suspicantur,quotiescunq: in epistolis suis Paulus dicit iuxta euangelium meum, de Lucae significare volumine. Et Lucam non s Idm ab Apostolo Paulo didicisse euangelium qui clam domino in carne non fuerat sed a caeteris Apostolis. God ipse quoque in principio sui voluminis declarat, licens.sicut tradiderunt nobis qui a principio ipsi viderunt, & ministri fuerunt sermonis.
Igitur euangelium sicut audierat, scripsit: Atta vero Apostol rum,sicut viderat composuit. Vixit octoginta & quatuor annor, uxorem non habens.Sepultus est Constantinopoli sed quam urbem vicesimo Constantii anno ossa eius cum reliquiis Andreae
A postoli tractata sunt de Achaia.
449쪽
Euangelium secundum Lucam praefatio. Vcas quum iam scripta essent euangelia, per Matthaeum quidem in Iudaea, per Marcii autem in Italia, sancto in stigante spiritu in Achaiae partibus hoc scripsit euangelium , significans etiam ipse in principio,ante suum alia esse descripta. Cui extra ea quae ordo euangelicae dispositionis exposcit, ea maximὐ necinitas Iaboris fuit: ut pri iniim Graecis sidclibus omni prophetatione venturi in carnem Christi dei manifestata humanitate, ne Ilidaicis fabulis attenti in solo legis desiderio tenerentur,vel ne haereticis sabulis &stultis solicitationibus sedusii excideretaveritate ,elaboraret. Dchinc ut in principio euangelij Ioannis natiuitate praesumpta,cui euangcliu scriberet, de in quo cle ius scriberet indicaret: contestans in se completa este, quae essent ab aliis inchoata. Cui ideo post baptismum si ij dei, a perfectione generationis in Christo impletae, repetendae a principio natiuitis humanae potestas permissa est , ut requirentibus demonstraret, in quo apprehedens erat per Nathan filium David introitu recurrentis in deum generationis admisso) indisseparabilis dei: ut praedicans hominibus Christum suum perfecti hominis opus redire in se per filium faceret: qui per David patrem venienti
450쪽
diisalis san ii misit: in Evangelium
Completo Marco Lucas occurrit.In cuius euangelii titulo repetenda essent quae dicta sunt in titulo Matthaei. Oniam quidem.pro, quandoquidem colliuntiio enim cauialis est. Solus Lucas a praefatione incipit euangelium: in qua & causas seribendi & coditiones declarat . inchoans ab exe-plo multorum qui scripserant euati- gelia:& excludens per hoc temeritatem seu audaciam,ne spise primus videatur ausus scribere. In genere tangit diuerses scriptores euangelij.aiunt enim multa scripta fuisse euangelia nomine Bartholomaei,Andreae,Matthiae,Nicodemi,&aliorum. nati unt,pro, aggressi sunt,ordinare narrationem.in Ordinem aliquem redigere res gestas. completaesunt.J,plenissitnesciis sunt,re . Hae sunt res gestae quarum narrationem ordinare alis aggressi sunt:quae scilicet nobis manifestissimae sunt.Et hoc propensioris modestiae fuit: ut non argueret scriptores alios manisse,sed aperiendo plenissimam notitiam earum rerum apud se eue insinuans per hoc non plene fuisse cognita ab aliis scriptoribus.Et in hoc tangitur vera scribendi causa, na quod alij scripserint,occasio potius fuit. Sicut tradiderut ΜοD. Originem ple nissimae scientiae declarat traditionem apostolicam. Vnde clarὸ apparet Lucam scipsisse ex auditu ab Apostolis, & non ex di