장음표시 사용
121쪽
inciant, et ea, quae accident maiora videantur ι quia recentia sunt, maiora videntur, non quia repentina. Duplex est igitur ratio veri reperie di, non in iis so- Ium , quae mala, sed in iis etiam, quae bona videntur. Νam aut de ipsius rei natara, qualis , & quantast, quaerimas, ut de pa pertate n*nnunqJam ι euia onus disputando levamus, docentes, quam parva, &quam pauca sint. qnae natura desidereti aut a dispatandi subtilitate orationim ad exempla traducimus. De Socrates commemoratur , hic Diogenes, hic Caecilianum illud.
Saepe est etiam sub palliola sordido sapientia.
Cum enim paupertatis una eademque sit vis, quidnam diei potest, quamobrem C. Fabricjo tolerabilis ea fuerit, alii negent se ferre posse 3 Huic igitur alteri generi similis est ea ratio consolandii quae docet hama Da esse , quae acciderint. Non eni in id solum eontinet ea disputatio, ut cognitionem afferat generis h mani , sed significat tollerabilia esse, quae dc tulerint .
De p upertate agitur e multi patientes pauperes Commemorantur. De contemnendo honore t multi inhornomi proferuntur. & quidem propter idipsam beati Tes . Eorumque . qui privatum otium negociis publieis antetulerunt , nominatim vita laudatar et nec fletue
illud potentissimi Regis Anapaestum, 1 qui laudat senem.
i Iute uigit Mumemonem . Est autem hoc carmen apud Euripidem Iphigenia in Aulide . Cum enim senex Agamemnoni fidelismus vitricta ulum Moneo nocte se mambulantem extra tentoriam . miratur rei no*itatem .
O hortatur ut intra tectum Ie referat . cui D Agamem non respondet. Ζηλα τε γεμουν θλω o άιδρων oe ακιωδυνον βίον ε ξετεραρ αγι- ωολεης τους Eντhaali μαλλο.. Uuevi Iocum hic Cicero eleganter expressis. Victor
122쪽
ει Artunatam esse dieit, quod inglorias sit atqui ignobilis. ad sapremam diem perventuras . similiter eoin memorandis exemplis orbitates quoque liberoruin pra εdicantur, eorumque qui gravias ferant luctus; alio, ram exemplis leuiuntur sic perpessio caeterorum facie, ut ea quae acciderint, multu minor , quam quan ta sint existimata, videantur. Ita sit sensim eogitantibus, ut quantum sit ementit opinio, appareat . Atqu*hoe idem & Telamo ille declarat, Ego cum genui , O TMseus.
Anaxagoras, sciebam me genuisse mortalpm. lienim omnes diu cogitantes de rebus humanis, intel i-gebant eas ne aquam pro opinione vulgi esse extime-1cendas. Et mihi quidem viderur idem fer. accidero iis, qui ante meditantur, quod iis . quibus medetur dies 'nisi quod ratio quae m sanat illos, hos ipsa natura , intellecto eo , quod remediam illud continet .malum, quod opinatam sit esse maximom , nequaquam esse tantum , ut vitam beatam πῶς evertere . . Hoc initur effetiar, ut ex illo nec opin to plaga maior scinon ut illi putant, ut cum duo s pares cases e enerint , is modo stegritudine affetatur, evi , ille nee opipato casus evenerit. Itaqpe dicuntqr nonnulli in moerore , cum de b c commRpi omnium condixio audissent, ea lege ma esse natos, si nemo in perpe tuum esse posset expers mes, gravius qtiam talisse . Quo circa Carneades, vs video nostrum scribem tiochum, reprehendere Chrysippum soletati laudam
tem Euripideum carmen illia, et . et II. Mortalis nemo est, quem non attingit dolor, nusque; multi sunt humandi liberi , - Ruν sum creandi morseue est His Omosui i νον generi humaso morem nequidquam assemn, Reddenda in terrae terras tum vita Omnibos.
123쪽
Meteηda, ait fruges . Sic iubet nee Pas. si Negabat genus hoc orationis quidquam omnino ad levandam aegritudinem pertinerer id enim ipsum dolendum esse dicebat, quod in tam crudelem necessitatem incidissemus; nam illam quidem orarionem ex COm memoratione alienorum malorum ad malivolos consolandos esse aecommodatam. Mihi vero longe videtur secus. Nam & necessitas serendae eonditionis humanae quasi cum deo pugnare cohibet, admonetque esse hominem: quae cogitatio magnopere luctum levate dienumeratio exemplorum non ud animum malivolorum
oblectet, affertur, sed ut ille, qui moeret, serendum sibi id censeat, quod videat multos moderate, & tranquille tulisse: Omnibus enim modis fuleiendi sunt, qui ruunt, nee cohaerere possunt propter magnitudinem aegritudinis. Ex quo ipsam aegritudinem λυπην Chrysippus . quasi solutionem totius hominis appellatam putat . Quae tota poterit evelli explicata, ut principio dixi, causa aegritudinis . est enim nulla alia , nisi opinio, & iudicium megni praesentis, atque urgentis ma ii . Itaque & dolor corporis, cuius est morsus metrimus , persertur spe proposita boni; & acta aetas honeste. ac splendide tantam affert consolationem, ut eos, - qui ita vixerint, aut non attingat aegritudo, aut Per leviter pangat animi dolor. Sed hane opinionem magni mali eum illa etiam opinio aecessit, oportere; rectum esse; ad ossicium pem
inere, ferre illud, aegre quod acciderit; Tum de-hique esscitur illa gravis aegritudinis perturbatio. Ex hac opinione sunt illa varia, & detestabilia genera I
si γ Euripidis sunt ex 'Vola, ut docet Stobaeus
124쪽
gendi. paedores, muliebres lacerationes genaram, pe ctoris, feminam , capitis percussiones. Hinc ille Ag memno Homericus, i & idem Accianus. studens dolore identidem intongam comam. In quo iacetum illud Bionis . perinde stultissimum Regem in luctu capillum sibi evellere , quasi calvitio moeror levaretur. Sed haec omnia faciant opinantes ita fieri oportere. Itaque di Aeschines in Demosthe
nem invehitur, sχὶ quod is septimo die post filiae
mortem hostias immolasset. At quam rhetorice quam copiose quas sententias colligit quae verba contorquet 3 ut licere quid vis rhetori intelligas; quae nemo probaret, nisi insitum illud in animis habetemus. Omnes bonos interita suorum quam gravissime moer re oportere . Ex hoc evenit, ut in animi doloribus alii solitudines captent, ut ait Homerus de Bellerophonte. - uui miserSin campis moerens errabat Aleis, . . Ipse suum ιον edens, hominum vestia vitos.. 3 -& Nioba fingitur lapidea, propter aeternum credo in luctu silentium . Haecubam autem putant propter ani mi acerbitatem quandam, de rabiem figni in ea m
125쪽
esse conversam . Sunt autem alii quos in luctu eum
ipsa soli adine loqui saepe delectat. Ut illa apud Ennium nutrix -- Cupido copio miseram nunc me prsoqui - Coelo atque perrae Medeas mi serias . - Haec omnia rect , vera, debita putantes, faeianuis dolore Maximeque deelaratur, hoc quasi ossieti iacieio fieri. Quod si qui sorte, eam in luctu esse velline, aliquid secerunt humanius, api si hilarius locuti sint, revocant se rursus ad moestitiam , peccatique se iusi malant , quod dolere intermiserint. Pueros vero matres, & magistr. castigara etiam solent, nec verbis selum, sed etiam verberibus, si quid iα domestico lactu hilarius ab iis factum est, ara dictam ; plorare eos eogant. Quid λ ipsa remissio luctux cum est consecuta , intellectamque est nihil profici vaserendo, nonne rethdeclarae Bisse totum illud volantaeium Quid ille Terentianas ipse se paniens, id est: ἐαυlοντιμωμ νος ι. Doremi tantispex me minas triariae Chremes msto gnato facere, dum fiam miser . Nie deaernie, ut miser sit . Num quis igitur quidquam deeernit inultus --xis quidem me quovis dignum δυutem. malo se dignum deputat, nisi misen sit. Vides ergo
opinionis esita, non naturae malum. Quid, quos res ipsa lugere prohibet 3 ut apud Homerum quotidianae ne cesἰ interitusque multornm sedationem moerendi afferanti apad quem ita dicit.rx . .... πρω nimis inultos , atque eitavi Iura eadente di cor inua et ni vemo possis moerore vacare, e . magis est aequum tumulis mandare pere, o
Haemo animo, is tactum Irismis ire Humis, Erg in potestate .est abi ieere dolorem , cum velis tempori servientem. An est ullum tempus. quoniam
quidem res in nostra potestate est cui non ponendaQ
126쪽
earae . & aegritudinis ea a serviamus constabat. eos qui concidentem vulneribus Cn. Pompeium vidi ilant , cum illo ipso acerbissimo , miserrimoque spectaeulo sibi timerent, quod se elasse hostium circumfusos vid rent, nihil tum aliud'egisse, nisi ut remiges hortare tur, te ut saliuem adipiscerentur saga ; posteaqnam Ty
ram venissent, tum afflictari . lamentarique coepisse. Timor igitur ab iis aegritudinem potuit repellere, ratio ae sapientia vera non poterit 'Quid est autem, quod plus valeat ad ponendum dolorem . quam eum est intellectum nihil profiei . de frustra esse seseeptam s igitur deponi potest, etiam non suscipi potest. Voluntate igitae, & iudieio suscipa
aegritudinem eonfitendam est. Idque indicatur eorum patientia. qui cum multa sint saepe perpessi facilius ferant, quidquid accidit οῦ obdura illaque sese contra fortunam arbitrantur; ut illo apud Euripidem. Si mihi nune tristis primum illuxissest dies , , Nee tam aerumnosio navigassem Dis, Es a dolendi eousa ι ut iniecto equulei
Freno repente tactu oxa tantur nos.
sed iam subactus miseriis obtorpui . De satigatio igitur miseriarum aegritudines eum saeiat leniores intestigi necesse est. non rem ipsam atque causam fontem esse moeroris. Philosophi summi, nee dum tamen sapientiam consecuti. nonne intelligunt in summo s3 malo esse Θ sunt enim inspientes; neque inmpientia ullum maius malum est; neque tamen lugent δquid ita quia hute generi malorum non assolue ibia opinio, rectum esse, & aequam. & ad officium per tinere, aegre serre . quod sapiens non ss. Quod idem affigimus huic aegritudini, in qua luctus inest ὸ quae omnium maxima est. Itaque Aristoteles, veteres philo sophos accusans, qui existimavissent, philosophiam se is ingeniis esse persectam; ait eos adt stultissim*s, aut glo-
127쪽
riosissimos fuisse; sed se videre, quod paucis annis ma-:gna aecessio facta esset ι brevi tempore philosophiam
plauh absolutam sore. Theophrastus antem moriens accusasse maturam dicitur, quod cervis . & cornicibus vi tam diuturnam , quorum id nihil interesset; hominibus. quorum maxime interfuisset , tam exiguam vitam de disset; quorum . si aetas potuisset esse longinquior, suturum fuisse , ut, omnibus persectis artibus, omni doctrina hominum vita erudiretur. Querebatur igitur se tum eum alla videre coepisset extingui. Quid ρ ex caeteris philosophis Min aptimus, & gravissimus quisque confitetur , multa se ignorare λ & multa sibi etiam atque etiam esse discenda. Z Neque tamen, cum se in media . stultitia, qua nihil est pejus, haerere intelligant, aegri rudine premuntur; nulla enim admiscetur opinio ossi-aiosi doloris. Quid, qui non putant Iugendum viris 8 si qualis fuit Q. Μaximus efferens: filium consularem Rqualis L- Paulus, duobus paucis diebus amissis filiis; qualis Μ. Cato, praetore designato, mortuo filior quales reliqui, quos in consolatione .collegimus p Quid hos aliud placavit, nisi quod luctum. & moerorem esse non putabant viri Θ ergo id quod alii rectum opinantes aegritanini se solent dederu i id ii turpe putantes, aegritu
dinem repulerunt. Ex quo intelligitur, non In natura,
ien m. inione eise aegritudinem . - . . - . . r,
φtoren institutam illud Massilis iam . quo me Iamentatiar ne, sisθ punctu radas MVesseruntur: luctus funeris die Momestico sacrificio, convivioque necassariorum addito mi - a Lycurgus M. frus Onebrisus sustulit luctus , .ct.b in satisne1. serualdi
128쪽
Contra dicunt ar haec. Quis ' igni demens, ut ilia voluntate moereat 3,atura affere dolorem. Cui quidem Crantor , inquiunt, Fbster cedendum putat; premio en i m, atque instat, nec resisti potest. Itaque Oileus ille apud Sophoclem, qui Telamonem anteamde Aiacis ἰmorreconsolatus esset, is eam audisset de stio fractus est. De cuius commutata mente se dicitur'. . 'Nec vero tauta praeditus sapientia Dr diatityosam ost, qui aiiorum aerumnam dictis aΠevans, Non idem, cum fortuna mutatis impetum Convertat, clude ut jubita frangatur sua , Ur illa ad alios icta o praecepta excidant 13 IIaec cum disputant, hoc stadesit emeere , naturae go isti nullo modo posse. Ii tamen vitentur graviores. ae gritudines suscipi, quam natars eotat. Quae igituram enera, ut nos quoque idem ab siliis requiratinis sed p ures sunt causa eo lascipiendi domnis. Primum illa opinio mali, quo Viso atque persuaso aegritudo insequitur necessario. Deinde etiam gratuisset mortuis face-xe , si graviter eos iugeant, .arhitradatur. Accedit G- perstitio muliebris quaedam a lex stimant enim diis immortalibus se saeilius satisfacturos, s eorum' plaga pereulfi, afflictos se & stratos esse fateantur. Sed haec inter se quam repugnent, plerique non vident: laudant enim eos , qui aequo animo moriantur; qua' alteriuM mortem aequo animo ferant ι eos putant vituperandos. Quasii fieri ullo modo possiet, quod in 'ammm-rio sermone diei solet; ut quisquam pici aIterum dis-gat , quam se Praeclarum illud est; &, si quaeris, re
r Vide Tullium in II. de Nan. Deor. Berzald.
129쪽
ctam qdoque, ἐκ verum, ut eos. qui nobis e rissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipses amemus . at ver plus. fieri nullo pacto potest. Ne optandum quidem est in amicitia, ut me ille plus, quam se amet, ego ii Iam plus, quam me. Perturbatio vitae, si ita si, at qae officiorum omnium. consequatur. Sed de hoe alias. Nunc illud satis est, non attri-huere ad amissionem amicorum miseriam nostram , ne illos plus quam ipsi velint, si sentiant ; pluν certe quam nosmetipsos diligamus. Nam, quod aiunt, plerosque . consolationibus nihil levari, adiqnguntque consolatores ipsos confiteri se miseros, cum ad eo. impetum suum sortana converterit; utramque dissolvitur, laut ensim ista non natarae vitia , sed culpae . Stultitiam autem accusare quamvis copiose licet. . Nam & qui non levantur. ipsi alios ad miseriam invitant : & qui suos casas aliter serunt, atque ut aliis auctores ipsi saerunt, non sunt vitiosiores, quam fere plerique . qui avari avaros, gloriae cupidos gloriosi reprehendetnt; est enim Propriam stultitiae aliorum vitia cernere, oblivisci suo xum. sed nimirum hoc maximum est experimentam , Cum constet aegritudinem vetustate tolli , hanc vim
non esse in die positam . sed in cogitatione disitarna. Nam dc si eadem res est, & idem est homo: qui potest qaidqqam de dolore mutari, si neque de eo, Pro Pter quod dolet quidquam est mutatum . neque de το, qui dolet cogitatio igitur diuturna, nihil esse in re mali. dolori medetur, non ipsa diuturnitas. Hic mihi afferunt mediocritates. quae si natura les sunt. quid opus est consolatione 3 natura enim ipsa terminatat modum ; sn opinabiles, opinici tota tollatur. Satis dictum esse arbitror, aegritudinem esse opinionem mali praesentisi in qua opinione illud insit, ut aegri tudinem suscipere oporteat. Additur in hanc diffsitio
Πςm a Zenone reae, at illa opinie .praesentis mala sit
130쪽
recens. Hoc autem Verbum sic interpretatur, ut non tantam illud recens esse velit, quod paulo ante acciderit, sed, quam diu in illo opinato malo vis quaedam insit, & vigeat, & habeat quandam viriditatem, tamdiu appelletur recens; ut Artemisia illa Μausoli Cariae Regis uxor; ita quae nobile illud Halicarnasi Deie sepulcrum, quamdiu vixit , vixit in luctu , eodemque etiam consecta contabuit. Huic erat illa opinio quotidie recens; quae rum denique non appellabatur recens cum vetustate exaruit. Haec igitur oscia sunt consolantium, tollere ae ritudinem fanditus, aut sedare, aue detrahere quam plurimum, aut supprimere , nec pati manare longius, aut ad aliam traducere. Sunt, qui uasum ossicium consolantis putent, malum illud omnino non esse. ut Cleanthi placet. Sunt, qui non magnam malum, ut Peripatςtici. Sunt, qui abdueunt 1 malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostende
re, nihil inopinati acςidisse, nihil mali. 1 chrysip
pus autem caput esse censet in consolando, detrahere illam opinionem moereuli. si se ossicio fungi putet is sto, atque debito. Sunt etiam, qui haec omnia genet ra consolandi colligunt; alius enim alio modo movetur et ut sere nos omnia in consolationem anam conlecimus: erat enim in tumores animus, & omnis in eo te hiabitur curatio . Sed sumendum tempus est non minus in
si De Artemisiae iactu mira refert A. de Inu . N. a. Lib. X. Cap. h8. Adi etiam VHerium myimum Lib. IV. Cap. s. , 3, nec non Hieroumum adversus k-vi'. Lib. I. Davis. , ψ D in
Puto rectius, nihil novi; nom si Iegas mali ad
Cleauthis rationem revolveris. Dixit enim cap. 16. b. t.
Animo sic excubat sapiens ut ei nihil improvisum ac cidere possit, nihil inopinatam, nihil novum. P. M nili