M. Tulli Ciceronis Tusculanarum Quæstionum ad M. Brutum libri 5. cum notulis

91쪽

im TUS C. QUA EST.

dolore devictus est: Nam cum ex renibus laboraret. ipso in eiulato clamitabat, falsa esse illa, quae antea de dolore ipse sensisset. Quem eam Cleanthes condi - sciput is rogallet, quaenam ratio eum de sententia de- . duxisset, respondit ., Quia , cum tantum operae Phi-- losophiae dedissem. dolorem tamen serre non possem; tis esset argumenti malum esse dolorem; plurimosi autem annos in philosophia consumpsi , nec ferre possum; malum est ligitur dolor. Tum Cleanthem, eum 'pede terram percussisset, versum ex Epigonis ferunt' dixisse . si h i Audis ne haec Amphiarae sub terram obdite R .. Zenonem significabat ; a quo illam degenerare dolebat. At non noster Possidonios Σὶ, quem & saepe ipse vidi , & id dieam, quod solebat narrare Pompeius , se, cum Rhodum venisset decedens ex Syria, audire u luisse Possidonia nar sed cum audivisset eum graviter esse aegrum, quod vehementer eius artus laborarent, voluisse tamen nobilissimum philosophum visere , quem ut vidisset, & saliuavisset, honorificisque. verbis prosecutus esset, molesteque se dixisset serre, quod eam non posset audire; at ille, Tu vero, inquit, Potes; nec Committam ut dolor corporis emeiat, ut frustra xantus vir ad me venerit. Iraque narrabat, eum graviter, & cΟ-piose de hoe ipis, nihil esse bonam, nisi quod hones tam esset, cubantem disputasse : icumque quasi faces ei doloris admoverentur, saepe dixisse. Nihil agis dolor: quamvis sis molestus, nunquam te esse confitebor

Η 'Eine Aesculi era messis et sam Acelus in ιλ-guam Latimam videtur fra talisse. Davis. , a Scilicet deductus est de Stoicorum sententia . 'di Strabo Lib. XIV. testatur. P Uoniam fuisse Epamien-' sem ex bria. sed Rhaditim existimatam, quia Rhodi vixit, ct Rhodi philosophatus .aes m. Manat.

92쪽

malum. Omninoque omnes clari. & nobilitati labores contemnendo fiunt, etiam tolerabiles .

Videmusne, apud quos eorum ludorum, qui gymnici nominantur si) magnus honos sit, nullum ab iis . qui id incert 'en descendant, devitari dolorem p apud quos autem venandi & equitandi laus viget, qui hane petessimi. Mullum sugiunt dolorφm. Quid de nostris iambitionibus . quid de cupiditate honoram loquar 3 quae -slaemma est, per quam non cuparrerint ii, qui haec

sit in punctis singulis collige hant a itaque, semper

. Africanus boterati cum Xenophontem in manibus habe- hat, cuius in primis laudabat illud, quod diceret, e0G-dem labores non esse aeque graves imperatori, & mi quod ipse honos laborem leviorem faceret impe- .moriam , sed tarnen hoc evenit ut in vulgus insipien--tiam opinio valeat honestaris I cum ipsam videre non. possint. Itaque sima & multitudinis iadicio moventqr. . eam id ho'estum putent. et M at plerisque laudetur.

Te autem, si in .ocutis sis inglittg4inis , tamen ei*ρ j dieio starn nolim, jnec, quod illa putet, idem te pa--tare pulcherrimami; tuo tibi iadicio est utendἡm, tibis tecta proba niti placebis, itum nun modo tu te vice ris . qaod paulo ante praseipietam, sed Qmnes. μω-mnia . Hoc tio tyr xibi propone , a 'plit odisςm, & quasi

quandam exaggerationem quam altissim3m animi, quae maxima eminet contemnendis. & dispiciendis doloribus; unam esse Wmnium rem palchsrrimam ; eoque pes

et γυμνος Graecὸ nudus sies cae. unde gymnici

rari dicti; quibus nudati exe1τene eo pora: iu Othletieis - ct stata est Dis eereaminibus. Nero princeps, edidie certa men omni in iv. septis. Beroald. si sa) Ad eonsiuetudinem ferredorum si rationum referendum , -ae in. tabelM -ssis designaνentur, ne ex Plane lauat intelligi potes. Camer.

93쪽

thriorem . si vacet populo: neque plausum captans, satantum ipsa delectet, qain etiam mihi quidem lauda, hi lior E vident tir omnia, quae sine venditatione, & sine populo reste fiant; mon qno fugiendus sit omnia enim benefacta in luce se eollocari volunt sed tamen nullum theatrum virenti conscientia maius est. Atque in primis meditemur illud, ut hae e patien-xia; dolorum , quam saepe iam animi intentione dixi esse firmandam, in omni tenere se aequabilem prae- beare sit epe enim enulti, qui aut propter victoriae ea piditatem, aut propter gloriae, aut etiam' ut ius suum.& libertatem 'etenerent , vulnera xceperant fortiter, c tulerunt, iidem omissa eontentione' dolorem mor-hi ferre Mon possunt neque enim Iliam , quem sicli e tulerant , ratione aut sapientiat tulerant, sed studiis polim ,& gloria. Itaque barbari quidam, & immanes Or-

Eo degertare acerrime possunt , aegrotare viri iter non

queEnt . Graeci autem homines non sit s animos , sed pra- dentes ut est capim hominum, satis hostem aspicere non prissant f sed iidem morbos toleranter. arque humane fe-iVntit . At Cymbri de tali beri in proeliis exultant, lamentantus in morbo h nihil enim potest esse a mustile. quod non a certa ratione proficiscat ut . Sed cum vi- deis P eos, qui aut studio, aut ophaimae ducantur,. in eo λ persequendo, at qae adipiscendo dolore non frangi ;debeas existimare aut non esse malum dolorem, aut, etiam si, quidquid asperum, alienumqde a natura si, id appellari placeat malum, tantillum tamen esse, ut

a virtute ita obruatur, ut riusquum appareat. Quoemeditare quaeso retes, & noctes s latius enim manabit haec ratio: & aliquanto majorem locum, quam de una dolor , occupabit. Nam si omnia sugiendae . turpitudinis , adipiscendaeque honestatis . causa siciemus , on modo stimulos doloris, sed etiam fulmina fortunae

L ςmo mus lipebit, praesertim cam paratum sit il- . lna

94쪽

LIBER II. 9s Iud ex hesterna daspiItatione insagili . Ut enim si

Cui naviganti, praedones insequantur, deus quis dixerit; Eliee te de navi, praesto est qui excipiat; vadelphinus, ut Arionem Methymnaeum , vel equi Pelopis illi Neptunii, si) qui per . undas currus suspensos rapuisse dicuntar, excipient te, de , quo velis, Per ferent; omnem omittat timorem: sic urgentibus aspexis & odiosis doloribu, , si tantL non sint, ut serendi sint, quo si confugiendum, vides. Haee Arh hoe tempore psit vi xisae dicendaῶ sed tu fortasse in sententia permanes' A. Minime vero; meque biduo dua Tum rerum , quas maxime timebam , spero liberatum meta. Μ. Cras ergo ad clepsydram: sic enim duximus. &. tibi . hoc video non posse. deberi .. A. Ita prorsus. Et illud quidem ante merialem, hoe eodem tempore. M. Sic faciemus, tui'ae optimis studiis ob

i Nata es fabula. quas leges Hippodamiae pra

cis dederit Oenomaus; sed non ita proletarium videt r. Pelopa, ut eam uxorem dueerer equos alatos a Neptu

νο impetrasse, quam rem bio respeAit Cicero. Davi ,

95쪽

M. TULLI I

Qidnam esse , Brute, causae putem, Cur . eum constemus ex animo, & corpore, corporis curandi , tuendique causa quaesita sit ars eius. atque utilitas, deorum immortalium inventioni consecrata; ani Ini autem medicina nee tam desiderata sit, antequam inVenta , nee tam culta , posteaquam cognita est nec tam multis grata , & probata, pluribus etiam suspecta & invisa λ an quod eorporis gravitatem, & do Iorem animo iudicamus, animi morbum corpore non sentimus p ita fit, ut animas de se ipse tum iudicet cum id ipsum , quo iudicatur aegrotet. Quod si tales nos natura genuisset, ut eam ipsem intueri & perspicere , eademque optima duce cursum vitae conficere possemus : hata erax Iane . quod quiQuam rationem κη'ctrinam τςquireret. Nune parvulos nobis dedit igni-ςulo , quos celeriper malis moribus . opinionibusque duravati, sic restinguimas , ut nusquam naturae tu

96쪽

men appareat: sunt enim ingeniis nostris semina inna ta virtutum; qaae si adolescere liceret, ipsa tios ad

beatam vitam natura perduceret Nunci autem, si maiatque editi in lucem, dc suscepti sumus, in omni

Continuo pravitate, dc in summa opinionum perversi vate versamur: ut pen. cum lacte nutricis errorem suxisse videamur. Cum vero parentibus redditi. de mum magistris traditi sumus tum, ita variis imbui mur erroribus, ut vanitati veritas, ac opinioni confirmatae natura ipsa casdat. Accedunt etiam poetae. qui cum magnam speciem doctrinae, sapientiaeque praesetuleranr. cadius tur, leguntur . ediscantur, oc inhaerescunt penitus iamenti has. Cum vero accedit eodem, quasi maximus quidam magister, populus , Atque Omnis andique navitia consentiens multitudo, tum plane inficimariopis nionum pravitate, a naturaque ipsa dasciscimus; ut

nobis oritimam naturam invidisse videantur, qui nihil melius homini, nihil magis expetendum, nihil prae stantius honoribus, imperiis . povulari gloria iudicave-Tunt , ad quam fertur optimus quisque, veramque illam honestatem expetens. quam unam natura maxime inquirit, in summa inanitate versatur, consectaturque

nullam eminentem effigiem virtutis, sed adumbratam imaginem gloriae; est enim gloria , solida quaedam res,& exseressa , non adumbrata . Ea est consentiens laus bonorum . incorrunta vox bene iudieantium de excellente virtute. Ea virtuti resonat inaquam imago, qaae quia recte factorum pleramque eomes est, non est a bonis viris repudianda Illa autem , quae peeius imitatricem esse vult, temeraria. atque inconsiderata , & pleramque peccatorum vitiorumque laudatrix. fama popularis, simulatione honestatis formam eias . palatiritudinemque corrumpit. Qua caecitate homines, cam quaedam praeclara etiam cuperent, eaqu:

97쪽

nescirent, nec ubi, nec qualia essent, funditus alii fi verterunt suas civitates, alii ipsi occiderunt , atque hi quidem optima petentes, non tam voluntate , quam Cur sus errore fallantur. Quid, qui pecuniae eupiditate, qui voluptatum libidine feruntur; quorum ita pertur. hantur animi, ut non multum absint ab insania , quolxnsipientibus omnibus contingit; his nullane est adhibenda curatio 3 Utrum quod minus noceant animi aegrotationes, quam corporis p An quod corpora curari

Possint, animorum nulla medicina sit pAt de morbi perniciosiores, pluresque sunt animi. quam eo oris: hi enim ipsi odiosi sunt, quod ad animum pertinent, eumque sollicitant; animusque si in aeger, ut ait Ennius, semper errat, neque pati, neque perpeti potest; cupere nunquam desinit , quibus duobus morbis, i ut omittam alios aegritudine, & eupiditate , qui tandem Possunt in corpore esse graviores qui vero probari potest, ut sibi mederi animηs non possie,

cum ipse me die inam corporis animus invenerit, cum que ad corporum sanationem multum ipsa corpora, &Natura valeant, nec omnes, qui se curari passi sunt, continuo etiam convalescant; animi autem, qui se sanari voluerint, praeceptisque sapientium paruerint, sine ulla dubitatione sanantur λ Est profecto animi medicina philosophia; eujus auxilium non, ut in corporis morbis, petendum est foris, omnibusque opibus, Viri-husque ut nosmetipsi nobis mederi possimus, elaborandum est, quanquam de universa philosophia, quantopere & expetenda, & colenda esset, satis, ut arbi

- - i) Hoc modo sub senariora in leges videntur mittendi hi Enni Versus . . Animusqse aeger semper errat, neque pati , Neque perpeti potess, cupere nunquam

Diuitiaco by Corale

98쪽

reor, dictum est in Hortensio de maximis adtem rebus nihil fere intermisimas postea nec disputare, nee scribere, his autem libris exposita sunt ea . quae a nobis eum familiatibus nostris in Tuscu Iano erant disputata a Sed quoniam duobus superioribus de morte, & de do lote dictum est tertius dies disputatumis hoc tertiam volumen essiciet. Ut enim in Academiam nostram de scendi mus, inclinato iam in postmeridianum tempus die. poposci eorum aliquem, qui aderavi causani dis serendi. Τum res acta sc est. A. Videtur mihi cadere in sapientem aegritudo. Μ. Num reliquae quoque perturbationes animi, sorrmidines , libidines, iracundiae λ haeo enim sere sunt eiusmodi; quae Graeci πάθη appellant; ego Poter morbos, de id Verbum esset e verbo; sed in conluestetudinem nostram non caderet, nam misereri, iuvid Te , gestire, laetari, haec omnia morbos Graeci appelalant, motus animi rationi non obtemperantes nos a tem hos eosdem motus concitati animi recte, ut opsenor, Perturbationes dixerimus; morbos autem non satis

usitate: nisi qaod aliud tibi videtur. A. Mihi vero isto modo. M. Haeccine igitur eadere in- sapientem P Tas p A. prorsus existimo. M. Nae ista gloriosa sapientia non magno aestimanda est, si quidem non multum differe in insania . A. Quid p tibi omnisne animi commotio videtur insania 3 M. Non mihi quidem so .sed id . quod admirari saepe soleo, maioribus quoque n. stris hoc ita visum intelligo multis saeculis ante sporatem ; a quo haec omnis, quae est do vita, . & moribus , philosophia manavit. A. Quonam tandem modo Μ. Quia nomen insaniae fignificat mentis aegrotatio Rem . & morbum. idest insanitatem , & aegrotum animum, quam appellarunt insaniam. Omnes autem Per

turbationes animi, morbos Philosophi appellant; ne' gantque, stultum quemquam his morbi. va re : P iau te ra

99쪽

autem inimorbo sunt, sani non sunt: de omnium iesi pientiam animi in morbo sunt, omnes insipientes igisetur insaniunt: sanitatem enim animorum, positam in tranquillitate quadam , constantiaque censebant: his re bus mentem vacuam appellaverunt iri saniam ς proptereΕquod in perturbato animo, sicut in corpore, sanitas es

se non possit. iNec minus illud acute, quod animi affectionem ,

Iumine mentis carentem . nominaverant amentiam,

eandemque dementiam . Ex quo intelligendum est . eos. qui haec rebus nomina posuerunt, sensisse hoc idem, quod a Socrate acceptum diligenter Stoici retinuerunt omnes insipientes esse non sanos: qui enim animus est, in aliquo morbo, i morbos autem hos perturbatos motus, ut modo dixi , philosophi appellant non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est. Ita fit ut sapientia sanitas sit animi; insipientia autem quasi insanitas quaedam , quae est insania , eademque de memetia , multoque melius haec notata sunt verbis Latinis, quam Graecis: quod aliis, quoque multis locis reportantur, sed id alias: nunc, quod instat. Totum igitur id, quod quaerimus, quid,& quale sit, verbi vis ipsa declarat: eos enim sanos intelligi necesse est, 'voram mens motu, quasi morbo. perturbata nullo st. Qui contra affecti sunt. hos insanos appellari necesse est. Itaqae nihil melius, quam quod est in consuetudine sermonis Latini. cum exisse e potestate dicimus eos, qui effraenati seruntur aut libidine, aut iracundia:

quamqnam ipsa iracundia libidinis est pars se enim de finitur iraeundia. uleistendi libido. Qui igitur exisse

ex potestate dicuntur, idcirco dicuntur, quia non sunt in potestate mentis, cui regnum totius animi a natu ra tributum est . Graeci aulcra μανιαν unde appellent, non facile dixerim ; eam. tamen ipsam distinguimus noSMelius, quam illi . Hanc enim insaniam, quae iuncta

stulti

100쪽

stultitiae patet latius a furore disiungimus. Graeci volunt illi quidem , sed parum valent verbo: quem nos furorem, μ λανχ μ ν illi vocant; quasi vero atra bili

solum mens, ac non saepe vel iracundia graviore, vel timore , vel dolore moveatur. Quo genere Athamantem , Alcmaeonem, Aiacem, Orestem furere dicimus. Qui ita sit assectus , eum dominum esse rerum suarum vetant duodecim tabulae . Itaque non est seriptum, SI INS

NUS . SED SI FURIOSUS ESSE INCIPIT insaniam

enim censuerurit esse inconstantiam mentis, sanitate vacantem, posse tamen tueri mediocritatem ossicio-gum, & Vitae communem cultum, alique usitatum: furorem autem esse' rati sani mentis ad omnia caecitatem . Quod cum maius esse videatur, quam insaniar tamen eiusmodi est, ut furor in sapientem cadere possit. Don possit insania. Sed haec. alia quaestio est. Nos au

propositum revertamur.

Cadere opinor in sapientem aegritudinem tibi dixi sti videri. A. Ego vero ita existimo. M. Humanum id quidem quod ita existimas. Non enim silice nati sa-mus 13; sed est naturale in animis tenerum quiddam, atque molle, quod aegritudine, quas tempestate qaatiatur . Nec absurde Crantor ille , sa) qui in nostra Ae - G de H De humana origine ait, etiam sensim humant talis non improbandum. se; est autem in fabulis primos sto iam homines de jactis a Deuealione saxis na ros a ct truncis os duro robore quamdam gentem natam reluiae in VIII. Virgilius, opud quem sic Evander.

Haec nemorat indigenae Fauni, nynphaeque tenebant Censque virum truncis, & duro robote nata . Camer.' Σ Verba 'Graeea Crantorii ex oureolo illo ut puto ιibella de tum iuueni apud Plutarchum in commentario ,